ENERGIE-BEHOEFTEN Centraal Planbureau verwacht voor 1957: Frfulómil f- Elk doosje Spencer bevat 20 van de beste sigaretten ter wereld I s hematologie SNELPON lijmt koppensneller PRINSJESDAG" IN MINIATUUR! V rijage in Boedapest Rede van de koningin ALLES OVER EURATOOM WEER ACHT VRIJGELATEN Loonstijging 6.7 procent Productiestijging 1 procent - JL 1 7 1 i, I 1 I I oftewel aaltjeskiinde Vervoer-proef DERDE BLAD DONDERDAG 13 JUNI 1957 De Japanse oorlogsmisdadigers Congi üjres steden en gemeenten n Loop-telefoon in de gevangenis Een van de moeilijkste pro blemen, waarvoor de „drie wijzen" zich gesteld zagen, was: hoe duur zal de elek triciteit zijn, welke gepro duceerd wordt door reacto ren, welke voor 1967 besteld zijn? Er is nog geen erva ring opgedaan en de erva ring met reactoren voor commercieel gebruik is zeer beperkt. De kostprijs berekening is daarom altijd een schatting. Dit is één van de vier factoren, welke hierbij in het geding zijn. De kostprijs van elektrici teit, geleverd door een be paalde reactor, zal niet steeds op hetzelfde peil blij ven, maar zal een dalende curve vertonen, aangezien de exploitatietechniek in de loop der jaren zal verbete ren. Voor 'n kostenraming moet daarom worden uitge gaan van de gemiddelde kostprijs van elektriciteit, berekend over de gehele levensduur van de betref fende reactor. Brandstof voor kernenergie is goedkoop de brandstof voor klassieke centrales kost meer dan het dubbele en deze dalende kosten betreffen ook maar een kwart van de totale kosten van kernenergie, maar toch zouden ze aanzienlijk kunnen zijn. De brand stoffen voor klassieke centrales zullen waarschijnlijk, in tegen stelling tot de kosten van kern energie in verhouding met het algemene prijspeil, langzaam maar zeker stijgen. Voorts moet een vergelijking met de kosten van elektriciteit, geproduceerd door klassieke centrales, uitgaan van het feit, dat nieuwe klassie ke centrales ingevoerde brand stof gebruiken, omdat atoomcen trales alleen in de plaats kunnen komen van centrales, welke in gevoerde brandstof gebruiken. Deskundigen zijn het er tenslot te over eens, dat de kostprijs van kernenergie in de komende 15 jaar zal dalen. Import stabiliseren Rekening houdend met deze factoren zijn de „drie wijzen" tot de overtuiging gekomen, dat de kostprijs van kernelektrici teit afgezien van het te ge bruiken type reactor, Ameri kaans of Engels geschat kan worden op 0.011 tot 0.014 dollar per kWh., terwijl de kostprijs van elektriciteit geproduceerd met ingevoerde brandstof tussen de 0.011 tot 0.012 dollar zal lig gen. Er dient echter rekening ge houden te worden met een dalen de tendens t.a.v. het prijsbceld voor kernenergie, in tegenstelling tot dat voor klassieke energie. Uit deze vergelijking blijkt derhalve zonneklaar, dat de tijd gekomen is, waarop kern energie de zes landen de econo mische mogelijkheid verschaft hun energie-invoer te stabiliseren. Terwijl de brandstofkosten van elektriciteit, voortgebracht in con ventionele centrales hoger zijn dan die van elektriciteit, voort gebracht in atoomcentrales, geldt ten aanzien van de investeringen het tegenovergestelde. Deze kos ten bedragen, met inbegrip van de splijtstofvoorraad, voor en ge durende de volgende 10 jaren in gébruik genomen atoomcentrales, waarschijnlijk ongeveer twee en een half maal zoveel als de in vesteringskosten voor een conven tionele stoomcentrale. De inves teringskosten voor een atoomcen trale zullen tegen het einde van de periode van 10 jaar langzaam afnemen. Het verschil zal bij in stallatie van 15 miljoen kWh. on geveer 4000 miljoen dollar bedra- ben, waaronder 1.100 miljoen dol lar voor splijtstofvoorraad. Hierbij zij opgemerkt, dat het bij deze investeringen meer gaat om een verandering van richting der investeringen dan om 'n wer kelijke verhoging van het beno digde bedrag. Wanneer er geen atoomcentrales gebouwd zullen worden, zal er meer olie en steen kool ingevoerd moeten worden. Meer olie? Hoe ziet het er met de ener giebehoeften in ..klein-Europa" uit? Deze zullen gerekend van af 1955 tot 1957 opklimmen van 400 miljoen ton standaard - steen kooleenheden tot 731 miljoen ton. Dit betekent, dat de zes E.G.K.S.- landen in 1957, 1967 en 1977 resp. 23, 33 en 40 pet. van hun bin nenlandse behoeften zullen moe- Op bovenstaand plaatje de reactor in Kjeller, Noorwegen, welke door Nederland en Noor wegen geëxploiteerd wordt voor atoom-onderzoek. ten importeren. De vermoedelij ke ontwikkeling van de produktie en van de netto-invoer tot 1957 wordt geschat op resp. 449 mil joen ton en 282 miljoen ton. Voor Nederland wordt een stij ging der cnergieconsumptie van 1955 tot 1957 geraamd van 26,7 tot 45 miljoen ton. Hiertegenover staat een produktie van 12 mT. steenkool, 1,5 mT. aardolie en 0.4 mT. aardgas, tezamen dus 13.9 mT. in 1957. De netto-import zal dientengevolge stijgen van 14 mil joen ton in 1955 tot 31,1 miljoen ton in 1975. Vast staat, dat t.a.v. de ener giebehoeften in de zes landen de volgende conclusies getrokken kun nen worden: Het aandeel van elektriciteit in het totale energieverbruik zal in 1957 met 50 pet. toenemen: De behoefte aan steenkool al leen al zal vermoedelijk tot 1975 met ongeveer 54 miljoen ton stij gen. Het aandeel hiervan in het totale energieverbruik zal welis waar teruglopen, maar de abso lute toeneming zal even aanzien lijk zijn als de mogelijk te ver wachten stijging van de steenkool- produktie De behoeften aan niet nauw keurig bepaalde energiemiddelen zal van 1955 tot 1975 mogelijk met ongeveer 74 milj. ton standaard -steenkool-eenheden toenemen. In de totale toeneming aan niet nauwkeurig omschreven verbruik en behoeften van de energiecen trales zal moeten worden voor zien door een opvoering van de import, behalve waar de kernener gie daarvoor in de plaats treedt. Behoefte en produktie Het zal derhalve vooral de ver houding tussen de prijzen van ge- importeerde kolen en geïmpor teerde ruwe olie resp., stookolie zijn, welke de structuur van het toekomstige verbruik in de ener giehuishouding der zes landen zal bepalen. Rekening houdend met velerlei reële factoren, zoals de onzekerheid terzake van de vracht tarieven in de toekomst, achten de ..drie wijzen" het met het oog op de huidige behoeften redelijk een leveringsprijs van 20 dollar per ton standaard-steenkool-een heid voor de energie-import van de zes landen aan te houden. Tengevolge van een specifieke vraag naar Amerikaanse cokes kool en een traditionele of tech nische voorkeur voor steenkool bij sommige groepen verbruikers, zelfs in de toekomst, zou de steenkoolimport aanmerkelijk kun nen toenemen. In verband echter met de goedkopere olie-import, (16 dollar per ton), bestaat de mogelijkheid, dat de toekomstige toeneming van de energie-import van de zes landen in ruime mate uit olie in plaats van uit steen kool zal bestaan. (Advertentie) i In haar samenvatting van het Cen traal Economisch Plan 1957 merkt de directie van het Centraal Planvureau in de prognose voor 1957 op, dat de directie van het Centraal Planbureau in 1957 een jaargemiddelde zal berei ken, dat 4.5 a 5.5 pet. hoger ligt dan in 1956. Deze schatting berust onder andere op de veronderstelling, dat de gemiddelde loonstijging van 1956 op 1957 tot 6.7 pet. beperkt blijft en dat de loonsverhogingen voor slechts 1.8 procent worden doorberekend. De produktiestijging zal in 1957 slechts ongeveer 1 procent bedragen. Gezien deze geringe produktiestijging en gelet op de toeneming van de be roepsbevolking zou, indien wordt af gezien van de huidige spanning op de arbeidsmarkt, een toeneming van de geregistreerde arbeidsreserve met (Advertentie) rond 20.000 personen worden ver wacht. Hierdoor zou het jaargemid delde stijgen tot 62.000 personen. Als gevolg echter van de bestaande over spanning op de arbeidsmarkt lijkt het niettemin aannemelijk, dat het ge middelde voor 1957 aanzienlijk bene den het genoemde aantal van 62.000 personen zal kunnen blijven. De monetaire situatie verbetert door de tenuitvoerlegging van het rege ringsprogram aanzienlijk ten opzich te van de situatie, die. bij ongewij zigde voortzetting van het beleid zou zijn ontstaan. Niettemin zal de finan ciering van de verminderde bestedin gen alsnog een niet onbelangrijke schepping van liquiditeiten vereisen. Het lijkt daarom, aldus het centraal planbureau, niet uitgesloten dat op bepaalde punten financiële knelpun ten kunnen ontstaan. (Advertentie) v- w> A-i OBACCO COMPANY Australië zal de acht Japanse oor logsmisdadigers die na de oorlog door Australische rechters veroordeeld zijn en die nog in de gevangenis van Soe- goma verblijven, deze maand vrijla ten. Z(j waren indertijd veroordeeld tot straffen variërend van twintig jaar tot levenslang. In de gevangenis van Soegamo zul len na de vrijlating van deze acht nog 67 Japanners overblijven, die na (Advertentie) de oorlog door Amerikaanse gerechts hoven wegens oorlogsmisdaden ver oordeeld zijn. De Britse, Chinese, Franse. Nederlandse en Philippijnse autoriteiten hebben de oorlogsmisda digers die onder hun jurisdictie vie len, reeds vrijgelaten. Na de oorlog zijn bij elkaar 3231 Japanse oorlogsmisdadigers door ge rechtshoven van de geallieerden ver oordeeld; 902 van hen zijn terechtge steld. H.M. de Koningin heeft het dertiende twee-jaarlijkse con gres van de internationale bond van steden en gemeenten in de Ridderzaal geopend. Er zijn on geveer 1000 deelnemers, afkom stig uit 34 verschillende landen. De begroetingsrede werd uitge sproken door prof. dr. P. J. Oud. Daarna hield minister mr. A. A. A. M. Struycken een inleiding. Hij schetste een beeld van de Ne derlandse gemeenten, die al vele eeu wen hebben geleerd om over de hen omringende dijken heen de wijde we reld in te kijken. Zij zien belangen van streek en land en zijn ook in het internationale leven een rol gaan spe len. In haar toespraak tot de congressis ten zei de Koningin o.a.: „Gij gaat u bezig houden met het leven in de stad en op het platteland. Het zoeken naar een nieuwe vorm van gemeenschaps leven veronderstelt in beide gevallen zowel respect van de enkeling voor de gemeenschap als het omgekeerde. De grondslag van de zorg voor uw ge meenten moet zijn het bevorderen van een goede verhouding in deze twee tegenover elkaar gestelden". Later op de dag werden 75 deelne mers aan het congres door prof. Oud te Huize Den Bosch aan Hare Majes teit voorgesteld. Kort geleden is er aan de Wageningse landbouwhoge school een lector benoemd in de nematologie. Wij Nederlanders zijn toch eigen lijk een vreemd soort mensen. Wij zijn trots op alles wat Nederlands is, zelfs op de meest dwaze toe standen, die men met geen moge lijkheid aa?i een buitenlander kan verklaren, maar niet op onze taal. Het mooiste, gaafste, volledigste Nederlands wordt buiten onze landsgrenzen gesproken, in Vlaan deren. De Vlaamse radio en tele visie zijn voor degenen, die van be schaafd Nederlands houden, een openbaring. Dat men in onze taal volledige zinnen kan vormen zon der vreemde woorden te gebruiken, is iets geheel nieuws. Daar wordt niet in het ..Hollands" over Hol landgesproken, maar in het Ne derlands over Nederland. Daar durft men in het publiek een pro fessor een hoogleeraar noemen, een industrie een nijverheid en de me teorologie de weerkunde. Men schaamt zich als Nederlan der, als men een filmpje over een gebeurtenis in ons land na elkaar door de N.T.S. en de N.R.I. hoort toelichten. Dat is niet altijd zo geweest. Een van de hevigste taalzuiveraars in ons land is trouwens een Vlaming ge weest: gimon Stevin. Aan hem en aan Hooft hebben wij het te danken, dat wij in onze kinderjaren niet van zoölogie, botanica, chemie, physica en mathematica leerden praten, maar heel gewoon varl dierkunde, plant kunde, scheikunde, natuurkunde en wiskunde. De Duitsers leven met hun Rundfunk, Fernsehen en Kraftwagen thans in dit tijdperk. Het gekste is, dat we de oude wereldtalen Grieks en Latijn in ons onderwijs naar een hoekje op het gymnasium gedrukt hebben, maar elke dag onze moedertaal uitbreiden met vergriekste en verlatijnste woor den, die alleen een oud-gymnasiast en een oud-seminarist nog werkelijk iets zeggen. Nieuwste wetenschap De nieuwste Nederlandse weten schap is dan de nematologie. Wedden, dat de Vlamingen haar vandaag of margen aaltjeskunde zullen noemen? Want het is de wetenschap, die zich bezig houdt met de bouw en de le vensverrichtingen, in onze taal ge noemd anatomie en phyliogie van de talloze uiterst kleine rolronde wormpjes, die naar hun palingvorm De snelste VELPON hi de studio's van Joop Geesink wordt hard gewerkt aan een com pleet miniatuur van de stoet, die ieder jaar op Prinsjesdag door Den Haag trekt. Alle koetsen, en vooral niet te vergeten de gouden koets, z\)n precies op schaal nagemaakt. Het totaal heeft een lengte van plm. 22 meter en bestaat uit 263 poppen, 50 paarden en 5 galarijtuigen plus de gouden koets. De stoet zal binnenkort te be wonderen zijn in het Apeldoornse ..Berg en Bosch" waar degenen, die niet naar Den Haag kunnen komen, zo toch een goede indruk krijgen van de pracht en praal op de derde dinsdag in september in de Residen tie. Op de foto zien we hoe de laat ste hand wordt gelegd aan de gou den koets. Het dak met daarop de figuren ligt naast het rijtuig. „Ik zei, dat ik de arbeiders haatte, dat ik een gewillig werk tuig was geweest in handen van imperialisten en kapitalisten", aldus de Hongaarse culturele attaché Paul Ignotus, een actieve sociaal-democraat, die in 1949 van Londen naar Boedapest ver trok om zijn stervende vader nog eens te zien. Ik verklaarde alles wat de zogenaamde bekentenissen-expers in de gevangenis van de veiligheidspolitie, de AVO, wensten. Inderdaad, Koest- Ier de schrijver van Darkness at Noon" (Nacht in de middag) heeft gelijk wanneer hij verklaart, dat de klem toon van de mishandelingen, die de gevangenen van de AVO te verduren hebben, valt in het psychologische vlak: de door drenking van een bepaald idee, een foltering, die allerver schrikkelijkst is. Ignotus kende het gevaar van zijn onderneming toen hij in 1949 naar Boedapest vertrok, een gevaar, dat niet denkbeeldig was, want reeds en kele dagen na de begrafenis van zijn vader werd hij opgepakt, om zeven jaren lang in Hongaarse gevangenis sen te worden gekweld, zo ernstig, dat hij zelfs op de dag van vandaag nog huiverig is om bijzonderheden over de marteling mede te delen. Dit zijn dingen, die ik wens te ver geten, verklaart Ignotus. Wel is hij bereid iets te vertellen omtrent de techniek van de zogenaamde slaap- kuur. Hongaarse gevangenen noemen deze kuur ,,de cinema". Wanneer zij zeggen: hij is naar de cinema ge weest, dan bedoelen zij. dat een ge vangene eindeloos heeft gestaan in een toestand van een half-dromende nachtmerrie en visioenen heeft ge had, onbeschrijlijke visioenen. In dezelfde gevangenis, waar Ig notus op een bepaald moment ver bleef, was ook Florence Matay. doch ter van een Engelse moeder. Zij had gewerkt als vertaalster op semi-offi- ciële communistische bureaus. Op zekere dag had zij haar kantoor ver laten voor een bezoek aan de kapper en werd vervolgens door de AVO op gepakt, „omdat heur haar druipend nat was". Zij werd als een spion een zaam opgesloten. Eerst twee jaar later werd zij overgeplaatst naar een vrouwenge vangenis te Fo Utca, waar 39 vrou wen sliepen op 14 slaapbanken. Luchtverversing was er bijna niet, doordat er zich in de kooien maar één raam bevond, dat bovendien nog geblokkeerd was door een ijze ren plaat. De stank was verschrik kelijk, verklaarde Florence. In veertien maanden kregen we geen druppel heet water om ons te was sen. Tenslotte offerden we een kos telijk bord soep om onze haren mee te „zuiveren". Toen Imre Nagy in juli 1953 pre mier werd. verbeterden de om standigheden cn slaagde Florence er in overgebracht te worden naar een speciale gevangenis, waar zij de be schikking kreeg over een eigen bed. In vergelijking tot wat ik totnogtoe had gekend, was dit een paradijs, vertelde ze. Conversatie Op zekere dag hoorde zij het on regelmatige, maar toch methodische geluid van stappen en plotseling schoot haar te binnen het alfabet van „Darkness at Noon": één stap voor A. twee voor B, 'enz. Zij luisterde, doch werd er geen wijs uit. Later realiseerde zij zich, dat de taal En gels was. Niettemin probeerde zij in conver satie te komen, doch de anderen wantrouwden haar. Aanvankelijk kwam er geen antwoord, maar na herhaaldelijk haar naam „gestapt" te hebben, kwam zij erachter, dat de man in de cel naast haar was Paul vriend was van haar vader De man in de cel naast haar wasm Paul Ignotus, met wie Florence al spoe dig een „stappend" scharreltje be gon. Later verklaarde zij: „Ik heb nog nooit zoveel gewandeld in mijn leven". De conversatie werd steeds frivoler. Zij praatten over intimitei- teiten uit hun kinderjaren, hun meest gewaardeerde schrijvers, o.a. over Thomas Mann, enz. Op zeker dag vroeg Paul aan Florence hoe zij zich kleedde. Zij beschreef haar kleding en was juist bezig een beschrijving van haar lingerietjes te geven, toen Paul driftig begon te stampen. Hij verklaarde: „Tk wil niet, dat mijn toekomstige verloofde een beschrij ving geeft van haar onderkleding in aanwezigheid van vreemden". Ver volgens spraken zij over huwelijk, wittebroodsweken en kinderen. Paul dichtte ook voor Florence. Een ge dicht begon als volgt: „In weerwil van ijzere kamers en muren, hoed ik jouw hand in de mijne". Op een morgen rond Pasen 1955 begon Florence de conversatie, doch zij kreeg geen antwoord. Later in dat jaar werd zij. zonder opgave van redenen, in vrijheid gesteld. Weer maanden later kreeg zij via geheime wegen een bericht van Ignotus. Hij was overgebracht naar een andere gevangenis en had geeh hoop op vrijheid. Doch toen, juist terwijl liij de grens van het menselijk uithoudings vermogen had bereikt, kwam het on gelofelijke. Boelganin en Kroestjef zouden hun bezoek aan Engeland brengen, waarbij ze niet wensten te worden lastig gevallen over gevan genen. Hierop werd Ignotus samen met andere gevangenen ontslagen. Enkele weken later trouwde hij met Florence. Samen vluchtten zij dwars door moerassen en mijnenvel den naar Oostenrijk. aaltjes genoemd worden. Voor de land- en tuinbouw zijn ze zo belang wekkend, omdat er in de bouwvoor mijarden van leven, er zich voeden met plantensappen uit de worstels. Elke boer weet thans wel, dat de bietenmoeheid veroorzaakt wordt door „het" bietenaaltje en de aard appelmoeheid door „een" aardappel aaltje. Ik zet die lidwoorden tussen aanhalingstekens, omdat er vermoe delijk meer soorten bodemaaltjes zijn, die op de bietenplantcn tieren en zeker meer dan één aardappelaaltje. Deze twee aaltjes leven in de grond, vermenigvuldigen zich daar geweldig snel, en hebben van Onze Lieve Heer het griezelige vermogen gekregen van jarenlang in een rusttoestand in de grond te kunnen blijven, totdat een bieten- of aardappelwortel ze weer tot leven wekt. Niet alle aaltjes leven overigens in de grond; de spoelworm in de inge wanden van kinderen hoort ook tot de „nematoden". Een eeuw geleden wist men niet beter, of de vijanden van onze gewas sen waren alleen de hazen, de konij nen, de meikevers, de koperwormen en ander grof gedierte. Wat later vond men, dat allerlei plantenziekten door zwammen veroorzaakt werden, en men ging zich toeleggen op de verdelging daarvan. Maar napwelijks had men die onder de knie, of men vond de viren, men vond, dat allerlei virusziekten door bladluizen naar ge zonde planten overgebracht werden, en men vond de oorzaak van al lerlei plantenmoeheden, de aaltjes. Zover zijn we nu. Wat zullen onze kinderen vinden? We weten al wel, dat de strijd tegen de ziektenverwekkende viren, tegen de bladluizen, die ze overbren gen, cn tegen de aaltjes veel en véél moeilijker zal zijn dan wat er aan voorafging. Een paar cijfers uit de inleidings voordracht van de nieuwe lector in de nematologie. In elke kubieke cen timeter bouwgrond komen tientallen aaltjes voor. Hun gewicht per hectare is zo iets als 50 kg De gezamenlijke lengte van die 50 kg aaltjes is van de orde van de omtrek der aarde. In Amerika neemt men aan, dat de bo demaaltjes 10 pet. van de oogst ver bruiken en de spreker schatte, dat dit cijfer ook voor Nederland zou gelden. Verdienstelijk man De hiervoor bedoelde lector is dr. ir. Oostenbrink, de man, die ons land behoed heeft voor de vernieti ging van onze aardappelteelt door de aardappelmoeheid. In het buitenland zijn er reeds heel wat gebieden, waar voor jaren de verbouw onmogelijk is geworden. Dr. Oostenbrink heeft ons indertijd geleerd, hoe we de grond kunnen onderzoeken op het gevaarlijke aal tje, om zodoende de besmette per celen uit te schakelen. Hij heeft zelfs weten te bereiken, dat de logge wet- tenimachine in den Haag werd inge schakeld, waardoor een verstandige vruchtwisseling in de aardappelteelt werd voorgeschreven. We weten thans, dat wat we al lang de moeheid van de grond voor bieten of erwten noemden, een ge volg is van de vermeerdering van bepaalde aaltjes. Voor rogge en bie ten wisten we dat reeds lang, voor klaver, erwten, haver, aardappels, uien, grassen en talloze tropische ge wassen sinds enige jaren. In de grond der zaak is de oorzaak van zulke moeheden, dat de moderne land- en tuinbouw veel te vaak met eenzelfde gewas op hetzelfde perceel terug komt. Bepaalde aaltjessoorten krijgen daardoor de gelegenheid, zich op on gehoorde schaal te vermeerderen. De suikerbietentelers weten, dat de ver delging van een aaltje hopeloos is. Doordat het in de grond leeft, en vooral, doordat vele soorten geruime tijd in rusttoestand in de grond kun nen voortbestaan zonder enig teken van leven, is een vernietiging van dit gedierte met de tegenwoordige mid delen practisch onmigelijk. We ken nen voorlopig geen ander middel dan een verstandige vruchtwisseling. Bij bieten en aardappels heeft dit althans het resultaat opgeleverd, dat de ver bouw daarvan op beperkte schaal mo gelijk is gebleven. Maar 't is nog al hard, zich bij een oogstverlies van twee procent zonder meer neer te leggen, nietwaar? Daarvandaan waarschijnlijk de leerstoel voor nematologie. R. W. J. Aan het station Oosterbeek is voor de eerste maal een hoeveelheid van 26 ton cement onverpakt in een tank- spoorwagon van de Duitse spoorwegen aangekomen uit Westfalen. Dit was bedoeld als proefneming, om na te gaan in hoeverre het vervoer van on verpakte cement tijdsbesparend werkt ten opziohte van het vervoer van ce ment in zakken; 26 ton cement kan in 520 zakken verpakt worden. De tankspoorwagon was binnen 75 minuten gelost in een tankwagen van de Gelderse tramwegen, die de cement direct daarop vervoerde naar de bouw plaats van een flat op ..overzicht" te Oosterbeek waar de lading onder 2.5 atmosfeer druk in een werksilo werd geblazen.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1957 | | pagina 5