115
ïÏÏl
Polio-monster aan banden
ORSON WELLES
NAAR KERNENERGIE
Sun
balm
KOERSVERLOOP OP
AMSTERDAMSE BEURS
Einde van Bergse biljart
competitie in zicht
ALLES OVER
EURATOOM
producer
regisseur
acteur
schrijver
declamator
goochelaar
14
VOORDEEL
1957
Strijd tegen kinderverlamming door inenting in nieuwe fase
Deze herfst nog
0.80
1.50
1.50
2.25
0.65
I do hysterie nnt k Uit was' hetgeen
leven snel tu g ver,ergerde. Zij zakte
In één nacht
Uw handen
gaaf en zacht
Van 27 tot 31 mei 1957
VAN MIERLO EN ZOON
Mysterie van de
Oosterschelde
verse uitvoeringen
luiting, v.a. 0.75
0.69
slechts 0.18
model 1.60
BOOG,
ervepijl en schiet-
- Schiet wel tien
ter ver,
roor slechts 0.90
DAGBLAD DE STEM
(Vu
Het 20" zeker overdreven zijn te beweren, dat de re
cente publikaties over de op handen zijnde algemene
vaccinatie tegen kinderverlamming in deftig latijn:
Poliomyelitis acuta anterior, en de laatste tijd hoe lan
ger hoe meer bekend onder de algemene naam: Polio
als een bom zijn ingeslagen.
Immers, bijna iedereen heeft de laatste jaren wel
-ikuj
eens iets vernomen over de pas-ontdekte mogelijkheden
tot inenting tegen deze zo terecht gevreesde ziekte. Een
ziekte, die het en dat maakt het juist zo erg vooral
begrepen heeft op onze kinderen, waarbjj de meeste
slachtoffertjes vallen onder de groep, die ons het dichtst
aan het hart ligt: dat parmantige, aandoenlijke en nog
zo heerlijke aanhankelijke grut van twee tot zes jaar!
Toch had het beslist interessant
kunnen zijn de reacties op die pers
berichten van huis tot huis te volgen.
Zou men tot zoiets in staat zijn ge
weest, dan zou, dunkt ons, het vol
gende gesprekje als gemiddelde re
actie voor „het huis, dat in Holland
staat" zijn verkregen: Stel U voor
Hij breeduit achter zijn krant; Zij
met spijtige blik een paar ver
woeste sokken beschouwend.
Hééé, zie je dat....!"
'„Waat, Paps....?"
„Ze gaan inenten! Tegen Polio....!"
Polio...? Polio..? O, kinderverlam-
jmïng! Ga wèg, zeg! Wanneer...?"
„Deze herfst nog! Alle kinderen
van 1955....!"
„Van óns geeneen dus! Van hier-
naast wel! Keesje is van juli 1955!
Gó, en Liesje van Piet en Jeanne
ook, en Robbie van onze Jan, en die
tweeling van hier op de hoek enne....
Wat sneu, zeg....!"
„Sneu? Waarom? Toch een pracht-
maatregel....!"
„Dat kan wel zijn, maar ik loop er
nog niet warm voor!"
„Och.... Nou ja, we zullen wel zien!
Heb je nog koffie....?"
„Ja, ik zal even inschenken. Ver
der nog iets in de krant....?"
„Hè, wat...? O, nee..., nee, niks
geen nieuws verder!"
Na de koffie is het bericht over de
Polio-vaccinatie al helemaal verzon
ken in de veelheid van nieuws over
Suez, over de bestedingsbeperking,
en niet te vergeten over het huurbe
leid.
Tenminste.... bij hen, die er niet bij
betrokken zijn, Och, ze vinden het
allemaal een prachtmaatregel, daar
niet van! Maar ja, ze horen er zelf
niet bij, ze zijn eigenlijk een heel
klein beetje opgelucht, dat ze er
niet onder vallen, en dus.... Dus ver
geten ze het hele bericht!
Behalve dan natuurlijk die 200.000
ouderparen, die er wèl bij betrok
ken zijn. Die kijken eikaar eens
aan en vragen zich in angstige be
zorgdheid af of het gevaar dat hun
kleintje bedreigt, dan werkelijk zo
groot is. Of hun peutertje de vacci
natie goed zal doorstaan! Of het er
niet ziek van zal zijn! Of de inen
ting verplicht is en hoe zij zal wor
den verricht! Misschien zullen zij
zich met een beetje paniek trachten
te herinneren wat er een paar jaar
terug allemaal in de krant is ge
schreven over die injecties in Ame
rika!
Wat is Polio
Vooraleer op al deze vragen een
antwoord te geven, zou het geen
kwaad kunnen ons eerst eens te ver
diepen in het wezen van de kinder
verlamming.
Poliomyelitis dan is een ontsteking
in het ruggemerg, die veroorzaakt
wordt door een virus. Een uiterst
fijne smetstof, door een microscoop
zelfs nog onzichtbaar en zeer weer
standskrachtig.
De ziekte wij beperken ons hier
tot de gevreesde vorm van polio, na
melijk de polio met paralytische, dus
met verlammingsverschijnselen
treedt in hoofdzaak op in de zomer
en de vroege herfst. Zij treft daarbij
voornamelijk de kinderen van 2 tot
6 jaar; slechts 25% van het totaal
aantal gevallen ligt buiten deze leef
tijdsgroep.
De infectie openbaart zich door een
algemeen ziekzijn, hoofdpijn, braken
en soms een zekere stijfheid in de
nekspieren. Vaak is er ai pijn voel
baar in de ledematen, die later ver
lamd zullen worden.
Na dit zgn. voorverlammingsstadi-
um treden dan in een aantal gevallen
de zo gevreesde verlammingsver
schijnselen op.
Een deel van de patiëntjes herstelt
zich goed van de infectie, ook van de
ernstigste vorm. Soms zelfs zo, dat
men er later weinig meer van ziet.
Maar een ander deel zit met de
brokken...
Waarom de kinderverlamming de
laatste tijd zo venijnig de kop gaat
opstekëh, is moeilijk met zekerheid
te zeggen. Sommigen trekken een
parallei tussen de levensstandaard
van een bepaald land en de mate
waarin polio in dat land voorkomt.
Anderen wijten het veelvuldig voor
komen van kinderverlamming aan
het langzame dalende weerstandsver.
mogen van de mensheid. Wie gelijk
heeft is moeilijk te zeggen. Het doet
er ook zo weinig toe! We zitten er nu
eenmaal mee, en we kunnen er be
zwaarlijk bij b 1 ij v e n neerzitten!
Zoals thans wel algemeen bekend is
valt Polio onder de besmettelijke
ziekten. De patiëntjes zullen dus al
tijd geïsoleerd worden, en dat niet
aiieen voor zo lang zij werkelijk ziek
zijn, maar gedurende een periode van
zes weken.
Ondanks de meest zorgvuldige
behandeling zal een kind dat gele
den heeft aan paralytische polio
maar zelden zonder blijvende spo
ren uit de strijd te voorschijn ko
men. Afhankelijk van de uitge
breidheid van de ontsteking van
het ruggemerg zullen er grotere of
kleinere spiergroepen verlamd blij
ven. Door operatief ingrijpen of
door arbeidstherapie is hieraan
soms nog veel te doen.
Om helemaal eerlijk te zijn is men
tot werkelijke bestrijding van de Po
lio tot op heden in Nederland nog niet
toe gekomen. Nu is het natuurlijk
LASTIC POPPEN-
lGENTJE
»°p0.75
toel met po en
POP, 45 cm hoog,
kleertjes 2.'
ïodellen v.a. OJ
celluloid of plastic-
maten, vanaf 1.20
oot en klein, dik en
net bel, diverse uit-
JE, diverse uitvoe-
aluminium en plas-
L met muziek
Op zekere dag zou Orson Wel
les („De Derde Man", „Citizen
Kane") ergens een lezing hou
den. Er was maar een zeer klein
publiek. De spreker begon met
zich aldus voor te stellen: „Mis
schien hebt u mijn naam wel
eens gehoord. Ik heb een paar
films gemaakt en ik heb er ook
enkele geregisseerd. Ook speel
ik voor de film en het toneel.
Ik houd voordrachtsavonden en
ik maak tekeningen. Verder
heb ik een paar boeken geschre
ven." „Tja", zei hij daarna
glimlachend, „eigenlijk is het
vreemd, dat ik hier met zovelen
ben en u met zo weinigen.
Deze inleiding was niet helemaal
overdreven.
Orson Welles werd op 6 mei 1915
te Kenosha in Wisconsin geboren. Zijn
moeder was een bekende concertpia
niste, zijn vader een veredeld ma-
musje van alles. Wij raken uitgekeken
op de wonderkinderen, maar het
staat vast, dat Orson Welles familie
van hen is geweest. Zijn moeder las
hem al heel vroeg Shakespeare voor
jen daaraan zal het wel liggen, dat
Sunu,de beroemde auteur nagenoeg
I geheel van buiten kent. Toen hij tien
was' hij al een kritische
nalyse over Nietzsche's Also sprach
1 arathustra geschreven. Zijn vader
?u «n ^rson dertien was. Deze
1 et hem 25.000 dollar na, met de me-
tnt l nfc da* eraf moest blijven
ü1J z 3aar 20U ziJn- Maar Orson
i enae tegen onderpand zoveel als
9? ot op de erfenis, dat hij maar
ra aollar kon incasseren toen hij de
vereiste leeftijd bereikt had.
Intussen was hij naar Ierland ge-
eisa, op zijn 16e jaar al. Hij was (en
J,,; gebouwd en zei, dat hij 25
ut' i i,!^reeg rollen in ,,Jud Süss",
rnamlet en andere stukken. Daarna
Tn ia5o\er, aanbiedingen uit Londen,
mt °h hij weer naar Amerika,
Sü duurde lang voor hij na
ofP i naar Marokko in het
to n werd geëerd. Hij bewerk-
tP erAy,Macbeth" voor een negerthea-
ïioV u I fP^ers waren negers en hij
tLi\stuk: sPelen op Haïti....
Wet sloeg niet in.
erii^Üy611 later wèl insloeg als
nnriott a Was het hoorspel ,.De
les Hp," ^relden" van H G. Wel-
',"Trd °P 30 oktober 1938 in
over P»n ?ramma uitgezonden
Welles dt flns( zender. Orson
hr-i war oud was, zette
Jnl „tël 'ka °P stelten. Het stuk
nors en Un'lT ,n)'asie van Marsbewo-
tisch 'eS brach' het zó realis-
Vóór' riLer een Pan'ek uitbrak,
werd' "S V\ na <>e uitzending
eri-e' „mi Ukken 'e voorkomen,
fantasie "^deeld, dat alles
hvamen toch "ï}etr h® on,jel;lkken
met een Het hoorspel begon
dat plotseling rad>oprogramma,
d< mededelfng"' d."m" Y"' d°°r
waren eelanü Marsbewoners
(New Yersey) J Gr°vers Mills
Ion,^uimteschen5 Van dodende stra-
n persoonlijkher e,nzovoo''t. Beken-
jjvoor do micinfn kwamen (fictief)
te steucnmientee M V°'ak gerUSt
|de situatie goed in d! uele"' dat men
Ijvan de neten Jr hdnd had- Maar
■dachten er tweJ luisteraars
(recht was De be ÏTlljoerl, da' a"es
Ifvels in velen b„evolking trok de heu-
Iper barricades btten gewaPend ach-
llïiiimtebewoners m" WaCutei'Jop de
■ossen vergif ai'. J iünu ?chudde met
frantenhiirie, gold het een samba.
Ifern stad hraksaweren °Pgebeld, m
■juist af w, de elektrische stroom
1 5 iemand nneag 0Ten was' Er is
k m. ll e ?aak gedoctoreerd
|sapsy?holoegTe.P1"0efSChn£t over
Orson Welles, die dit had klaaxge-
speeld, werd nu langzamerhand we
reldberoemd door honderdtallen films
en toneelstukken; Citizen Kane, Jour
ney into Fear, Jane Eire, The Third
Man en vele andere.
Lezon, lezen
Privé is hij een eigenaardig man.
Hij heeft een hekel aan sport en
zwemt een beetje voor zijn plezier.
Ook in het geld? Hij geeft veel weg
en reserveert veel voor de Shake-
speare-films. die hij nog hoopt te ma
ken. Hij heeft een hekel aan kleren
vooral dassen en hij ziet er het
liefst uit als een niet-opgemaakt bed.
Dat heeft hij zelf gezegd.
Tengevolge van zijn korte, gespe
cialiseerde opvoeding kan hij nog al
tijd niet veel van rekenen; hij ging
uit van de veronderstelling, dat er
altijd wel iemand in de buurt zou
zijn, die liet voor hem wilde doen.
Zijn levenswijze wijkt af van die
van de gemiddelde Nederlander. Hij
drinkt veel thee en slaapt de meeste
nachten niet meer dan vijf uur. Tij
dens de produktie van ..Citizen Kane"
haalde hij er nauwelijks drie per
nacht. Hij leest een ontzagwekkend
aantal boeken; thrillers en weten
schappelijke beschouwingen, de hele
scale van de menselijike schrijf
activiteit passeert zijn ogen. In een
week haalt hij een gemiddelde van
7 boeken.
Het is onmiskenbaar, dat de artis
tieke kwaliteit van zijn films aan
zienlijk boven het Hollywood-gemid-
delde ligt en zij worden dan ook
overal ter wereld als belangrijke wer
ken erkend, ook door deskundigen.
In 1937 stichte Welles in Londen het
Mercury-theater en bracht in de pre
mière Julius Ceasar in moderne kle
ding, waarin hijzelf Brutus speelde.
Nog kort geleden heeft hij in Lon-
(Advertentie)
den Othello gespeeld. Volgens de cri
tici waren zijn medespelers uitste
kend, maar men had hen nauwelijks
in de gaten.
Na een breuk met Hollywood kwam
hij films maken in de oude wereld.
Het gaat niet aan, zei hij, dat de eer
ste de beste studio-portier coupures
aanbrengt in mijn werk. In Londen,
Marokko, Venetië beproefde hij op
nieuw zijn kans. (De derde man, de
film Othello, mr. Arkadin). De aan
dachtige filmkijker zal zich Welles
ook herinneren als de Engelse am
bassadeur in ,,Si Versailles m'était
conté".
Het ideaal van Welles is voorlopig
een King-Lear-vertolking in kleuren.
Geen tijd
Enige jaren geleden trad hij in Ne-
derland, in het Concertgebouw, als
Shakespeare-declamator op. Daarom
trent zijn in onze kleinere vaderland
se geschiedenis enkele interessante
détails in herinnering gebleven.
De eerste was, dat Welles, toen hij
zag, dat de zaal nauwelijks voor de
helft gevuld was, heel het publiek
uitnodigde, in een kring om hem heen
te komen zitten. Hetgeen men deed.
liet tweede is, dat hij, toen het al half
negen was en nog in zijn hotelkamer
aan het werk was (de uitvoering be
gon om acht uur) niet te bewegen
was, naar het Concertgebouw te
gaan, omdat hij geen tijd had. Slechts
met de grootste moeite kon men hem
overreden.
Hij betrad het toneel, glimlachte,
liet iedereen om zich heen komen zit
ten, concentreerde zich en speelde
nagenoeg heel Macbeth uit het hoofd,
zonder souffleur.
Toen Welles met een dikke sigaar
in de mond in Londen aan het werk
was voor de film Three Cases of
Murder", kwam zijn secretaresse op
hem af, die buiten adem zei: Mijn
heer Welles; hier is telefoon voor u
uit New York. Wilt u even luisteren?"
Orson Welles rookte even door,
keek haar aan en zei: ,,Nee". De se
cretaresse ging onverrichterzake te
rug.
Een uiterst merkwaardig man.
YORICK.
Zaterdag en maandag worden de
laatste wedstrijden gespeeld in de
O.B.B.C., die voor het eerst werd ge
organiseerd ten bate van de blinden
zorg. Het eind is dus in zicht en het
bestuur kan terugzien op een ge
slaagde competitie.
De wisselbeker is inmiddels nog
niet helemaal bevochten. Er resten en
kele spannende wedstrijden. T.O.V.,,
O.T.K. en de Poort geven elkaar wei
nig toe. Bij de tweede vijftallen is er
ook sprake van een nek-aan-nek-race.
Tussen T.O.V. en O.T.K. is maar één
punt verschil en wel in het voordeel
van T.O.V. Morgen moet de wedstrijd
O TK.-T.O.V, de beslissing brengen.
Bij de derde vijftallen maakt T.O.V.
de beste kansen. De mannen van
Jongmans staan er gunstig voor. Zij
moeten nog een wedstrijd winnen.
De B-klasse met de eerste vijftallen
geeft eenzelfde beeld. Daarin gaat
Z.O.K. met een voorsprong van twee
punten aan de leiding. Pelikaan en
I.V.W. hebben resp. 21 en 23 punten,
zodat ook hier nog genoeg spanning
te verwachten is.
In de tweede vijftallen gaat W.W.V.
met vijf punten verschil aan kop.
Maar ais W.W.V. een veer moet laten
in deze laatste partijen, dan hebben
ae andere clubs nog alle kansen.
De wedstrijden, die zaterdag en maan
dag worden gespeeld zijn: A-klasse:
OTK—TOV. WRM—SB, Krabben—De
Poort, B-klasse: DOKWWV, Peli
kaan— IVW.
ook weer niet zo, dat men maar met
de armen over elkaar bleef zitten!
Men ging namelijk uit van de stel
ling, dat waar het bewezen is dat
Polio het ergst aanslaat bij vermin
derde weerstand heel veel aan
dacht moest worden geschonken aan
het behoud van een zo groot moge
lijk weerstandsvermogen voor jeug
dige kinderen en vooral voor de be
dreigde leeftijdsgroepen.
Daarom dus geen overmatige in
spanning, geen toediening van injec
ties, geen kiezen trekken, geen aman
delen knippen en geen kleine opera
ties in de kritieke periode. Waar het
hier om een infectie-ziekte ging, werd
ook gewaarschuwd tegen algemene
infectie-gevaren als: opeengepakte
mensenmassa's, ongekookte dranken,
slecht of niet gewassen fruit, vliegen,
muggen e.d.
Waar het polio-virus bestand is
tegen maagzuur, kan het ook voor
komen in de faeces, zodat na elk be
zoek aan het toilet een stevig beurt
je voor de handen werd aangeraden.
Daar bleef het bij. Men roeide met
de riemen, die men had.... Daarnaast
is er sinds kort de mogelijkheid om
individueel tegen Polio te laten vac
cineren. Maar van die mogelijkheid
is nog maar héél zelden gebruik ge
maakt!
Bij de behandeling van een werke
lijk ziektegeval is rust een eerste ver
eiste. Wordt het acute stadium door
staan, dan zijn er gelukig nog al wat
middelen om de verlamde spiergroe
pen weer tot activiteit te brengen.
Het aantal gevallen van kinderver
lamming is in Nederland naar ver
houding zeker lager dan in Amerika
Maar niemand zal zijn ogen kunnen
sluiten voor het feit, dat het aantal
gevallen toeneemt. De polio is in de
aanval! onherroepelijk!
En wanneer in ons land het
aantal polio-gevallen op een be
paald moment sprongsgewijs gaat
toenemen, dan hebben wij de morele
plicht elk middel te gebruiken om het
aanstormende monster te stuiten!
We kunnen ons er dan niet meer
van afmaken met ons vaste smoesje:
„Och, zou het zó'n vaart nu wel lo
pen...?" Dat betekent vrij vertaald
niets anders dan: „"t Is toch altijd
een ander....!
Tot voor kort was er niets om deze
lafste aller ziekten te voorkomen.
Men kon dan al een bepaalde ge
dragslijn adviseren, maar werd een
kind dan toch het slachtoffer, dan
moest men machteloos toezien! Nu is
er een vaccin! Laten we daar de he
mel dankbaar voor zijn. En niet min
der de geleerde, die in zijn laborato
rium zwoegde en ploeterde om zijn
entstof te bereiden.
En met dat vaccin zal nu een com
plete jaargang worden ingeënt.
Het zal U duidelijk zijn, dat men
van overheidswege beslist niet over
één nacht ijs is gagaan, voor men tot
deze maatregel besloot. In feite be
gon men de mogelijkheden voor Ne
derland al te bestuderen, direct na
de proefentingen in Amerika. Ruim
twee jaar heeft men zich hier op het
hoogste niveau beraden over de pro
blemen, die aan deze vaccinatie ver
bonden zijn. Volkomen bewust van de
enorme verantwoordelijkheid, die een
inenting op zo grote schaal mee
brengt, stelt men haar nu aan de
orde.
Laagste Hoogste Vrijd.31-5 Koersverschil
koers
koers
laatste
t.o.v.
tijdvak
vorige week
Alg. Kunstzijde Unie
182
1/2
186
3/4
186 1/8
1
Van Berkels Patent
193
1/2
195
1/2
195 1/2
3 1/2
Van Gelder Zonen
187
1/2
190
189 1/2
1 1/2
Kon. Ned. Hoogovens
302
305
1/2
305 1/2
10 1/2
Ned. Kabelfabriek
283
288
284
Philips
283
286
1/2
285 3/4
1/4
Unilever
428
435
1/2
434 1/8
4 7/8
Wilton - Feijenoord
254
256
256
i
Kon. Petroleum
197
20
205
O
O
204.00
5.60
Holl.-Amerika Lijn
173
1/2
175
174 3/8
3/8
Kon. Ned. Stoomboot Mij.
150
1/2
153
152 1/2
1
Ned. Scheepvaart Unie
179
3/4
181
1/4
180
7/8
1 1/4
Van Ommeren
269
1/4
270
269 1/4
Amsterdam Rubber
75
81
3/4
76
4 1/8
H.V.A.
109
115
113 3/4
5 3/4
Ver. Deli Mijen
93
1/4
96
95 1/4
1
3-314 -Nederland 1947
86
3/8
86
7/8
86 9/16
7/32
3 Invest, cert. Ned.
90
90
1/4
90 1/8
0
3 Ned. 1962-64
89
3/4
90
89 7/8
1/4
Zuislavische minister
naar Sovjet-Unie
Het Zuidslavische nieuwsbureau
Tanjug heeft gemeld, dat de Zuid
slavische minister van defensie, ge
neraal Gosnjak, op 7 juni naar
Mciskau zal vertrekken voor een be
zoek van twee weken aan de Sovjet-
Unie op uitnodiging van de Russische
minister van defensie, maarschalk
Zjoekof.
(Advertentie)
Bankiers Anno 1884
BELEGGINGSADVIEZEN
De steenkool maakte in de
negentiende eeuw Europa
tot de nijverste werkplaats
van de wereld. De ontgin
ning van steenkool, energie
bron bij uitnemendheid, ver
honderdvoudigde in nauwe
lijks een halve eeuw tegen
lage prijzen het resultaat
van de menselijke arbeid.
In de 20ste eeuw groeide dit
Europa uit tot het belang
rijkste exportgebied van de
wereld en deze positie wil
len de Europese landen on
der alle omstandigheden
handhaven. In de laatste 25
jaar en speciaal in de jaren
na de laatste wereldoorlog
ontviel, als het ware plot
seling, omdat de industriali
satie van west-Europa als
een onstuitbare rage om
zich heen greep de
grondslag van deze gunstige
positie n.l. het uitzicht op
een ononderbroken energie
voorziening.
De energie-consumptie van na
de oorlog steeg zo onrustbarend,
dat de energie-produktie daarbij
ver ten achter bleef en dienten
gevolge nieuwe wegen gevonden
moesten worden om deze achter
stand in te halen. De enige op
lossing: toepassing van de kern
energie. waarin de V.S., Enge
land, Canada en rusland het
oude Europa al vele jaren wa
ren voorgegaan. De import van
energie-grondstoffen neemt im
mers van jaar tot jaar toe en
is dermate kostbaar, dat de
Europese economie er op de duur
aan te gronde zou gaan.
Het energievraagstuk speelt
al vele tientallen jaren.
Het werd voor Europa na de
tweede wereldoorlog een bran
dende kwestie. Er ontstond een
apparaat van samenwerking tus
sen de Westeuropese landen in
de O.E.E.C. en later een nog
straffere samenwerking tussen
de landen van het „Kleine Euro
pa" t.w. België, West-Duitsland,
Italië. Frankrijk, Luxemburg
en Nederland om alle economi
sche aspecten van de zware in
dustrie zo effectief mogelijk te
richten nl. de Europese Gemeen
schap voor Kolen en Staal.
DRIE WIJZE MANNEN
Reeds na enige jaren was 't
duidelijk, dat Europa er met de
traditionele energiebronnen niet
zou komen, omdat de consump
tie te snel opiiep, de arbeids
krachten niet in voldoende mate
aanwezig waren en dure import de
kostprijs der produkten enorm
zou doen stijgen.
Voor wat olie betreft speelt in
dit geheel nog de kwestie van
het Suezkanaal in niet geringe
mate. Met het eigenmachtige op
treden van de Egyptische dicta
tor Nasser is duidelijk gebleken,
hoe zeer west-Europa terzake
van de olie van het wispelturige
Midden-Oosten afhankelijk is, een
afhankelijkheid, welke tegen el
ke prijs ongedaan gemaakt dient
te worden. Te grote afhankelijk
heid van onze, in sterke mate
geïndustrialiseerde landen, van
een onstabiel gebied, zouden
zelfs ernstige politieke moeilijk
heden in de gehele wereld ten
gevolge kunnen hebben.
Alleen atoomkracht kan de
economie van Europa redden.
Naar aanleiding van de tot
standkoming van Euratoom en
hun reis naar de Verenigde Sta
ten. Canada en Groot Brittan-
nië hebben de „drie wijzen",
t.w. Louis Armand, Franz Etzel
en Francesco Giordani een lij
vig rapport geschreven over de
mogelijkheden voor de toepassing
van kernenergie in de landen van
de euratoom-gemeenschap. In
'n vijftal beschouwingen zullen wij
de lezers een samenvattend beeld
geven van de kernenergie-projec
tie, zoals de „drie wijzen" uitvoe
rig in bedoeld rapport hebben
neergelegd. Hiernaast gaat de
eerste beschouwing.
Uit de E.G.K.S. werden drie
„wijze mannen", Louis Armand,
Franz Etzel en Francesco Gior
dani afgevaardigd om in de V.
S., Canada en Engeland uit te
zien naar hulp en in hoeverre
het „kleine Europa" dat bereid
was in een Euratoom-gemeen
schap samen te werken, anders
zins tegenprestaties zou kunnen
leveren. Deze moedige stap is
met een ongedacht succes be
kroond. De toegezegde hulp van
de V.S., Canada en Engeland
zette Euratoom niet alleen ste
vig in het zadel, maar schiep
bovendien de mogelijkheid het
plan om in klein-Europa binnen
de komende tien jaar een pro
duktie van 15 miljoen kWh
kernenergie te effectueren.
De nauwgezette studies van
de „drie wijzen", de noodzaak
tot het vinden van andere dan
de traditionele energiebronnen
en de hulp van bovengenoemde
landen leidden er op 25 maart
van dit jaar toe, dat het Ver
drag tot instelling van da Euro
pese Gemeenschap voor Atoom
energie, Euratoom, door de mi
nisters van Buitenlandse Zaken
in Rome werd ondertekend.
OrBOUWINDUSTRIE
Hoewel e taakstelling van
15 miljoen kWh ambitieus is, is
zij niet in strijd met de indus
triële mogelijkheden der zes lan
den. de toegezegde hulp in aan
merking genomen. Euratoom zal
nieuwe mogelijkheden scheppen.
Het wetenschappelijke en indus
triële potentieel der zes landen
zullen tezamen worden gevoegd,
evenals de technische bekwaamhe
den.
Cijfers links geven miljoen ton
per jaar steenkooleenheden aan.
Stippellijn naar rechts: netto im
port met de 15 milj. kWh van het
kernenergieprogramma.
Zwartte lijn van links onder naar
rechts boven: netto-import zonder
kernenergie.
Het buitenlandse onderzoek
der „drie wijzen" heeft overtui
gend aangetoond, dat Euratoom
inderdaad op grotere mogelijkhe
den tot hulp kan rekenen. Het
verschil tussen 'n snelle en lang
zame start in de produktie van
kernenergie wordt bepaald door
de bijdrage, welke ter beschik
king staat met betrekking tot
splijtstof, onderdelen van reac
toren en kennis van reaetortech-
niek. Naast de grote mogelijkhe
den zijn er ook grote gevaren.
Immers: wetenschap en techni
sche kennis kan men lenen,
maar een industrie moet men
zelf opbouwen. Indien, terwijl an
deren gereed zijn dit te doen, on
ze industrie de geboden kansen
niet grijpt, zal zij spoedig niet
meer kunnen concurreren met
de tot volle ontwikkeling geko
men atoom-industrie van diverse
andere landen. Het toenemende
belang voor de industrie van
atoom-techniek in aanmerking
nemend, kan Euopa 's werelds
grootste machine-exporteur
zich niet veroorloven de kans
tot een snelle start op dit ge
bied voorbij te laten gaan. Dat
de nieuwe richting, welke onze
industrieën moeten inslaan,
moeilijke problemen met zich
zal brengen, staat buiten twijfel,
maar het is mogelijk, dat deze
niet zo groot -bullen blijken als
vaak wordt aangenomen. Het
constructiewerk voor atoomcen
trales verschilt, voor 'n zeer
groot gedeelte, weinig van dat,
wat onze machinefabrieken van
daag de dag doen. De industrie-
groepen, welke de reactoren
voor de atoomcentrales in het
Verenigd Koninkrijk hebben ont
liet befaamde Oak Ridge Natio
nal Laboratorium in de V.S.,
waar op grote schaal radio-isoto
pen worden geproduceerd.
worpen en die nu bouwen, be
gonnen met weinig ervaring op
atoomgebied, 18 maanden vóór
zij hun inschrijvingen bij de U.K.
Electricity Authorities indienden.
VOLDOENDE BRANDSTOF
Afgezien van het te gebruiken
reactor-type, waarover een vol
gende keer, staat het echter nu
al vast, dat de brandstof, wel
ke nodig is om 't voor Eura
toom gestelde doel te bereiken,
zonder moeite verkregen kan wor
den, omdat de wereldproduktie
van uranium tot 1967 vele malen
groter zal zijn dan onze behoef
te. Verwacht wordt, dat de ura-
niumproduktie van de zes lan
den welke nu nog klein is, zal
stijgen, zodra bodemonderzoek de
aanwezigheid van grotere reser
ves zal hebben aangetoond. Bo
vendien is de verzekering gekre
gen, dat Canada zijn produktie
kan opvoeren, wanneer de vraag
sterker wordt. Veel waarde wordt
ook gehecht aan de verklaring
van de V.S., dat brandstof geen
belemmering zal zijn voor het
Euratoom-programma. Dat wat
Euratoom kan doen voor de
brandstofvoorziening kan van
doorslaggevend belang zijn voor
onze industrie. De totale uitga
ven voor brandstof gedurende de
periode van 10 jaar, nodig voor
het bereiken van het gestelde
doel van 15 miljoen kWh, zouden
ongeveer 2000 miljoen dollar be
dragen.
In het Voorlopig Verslag der
Eerste Kamer over de begro
ting van Landbouw en Visserij
werd de suggestie gedaan de
kom van de Oosterschelde na
de afsluiting door een toevoer
kanaal zout te houden, waar
door het wellicht mogelijk zou
zijn de oester cultuur te hand
haven ter plaatse, waar zij nu
wordt uitgeoefend.
Op deze suggestie ging minister
Mansholt in zijn Memorie van Antó
woord vrij uitvoerig in. Hij wees e*
toen op, dat het zoute water vmj
buiten de dam fh de Oosterschelde
of van uit de Westerschelde bewes
ten Ellewoulsdijk naar de oestergron-
den gevoerd en ter hoogte van het
Kreekrak dan weer in de Wester
schelde gespuid zou moeten worden.
Ofschoon aan dit procédé zeker be-
zwaren verbonden zijn, waarop wjj al
eerder wezen, wilde minister Mans-
holt over de gedane suggestie en de
merites der hiervoor nodige voorzie
ningen contact opnemen met de mi
nister van Waterstaat.
In de Memorie van Antwoord «en
de Tweede Kamer betreffende!- de
Deltawet wordt over deze p\ogeKj'~
heid om da oestercultuur te» piaa
se ta houden echter in het geh
niet gerept.
Hierop is bij de behandeling van
de begroting van Landbouw in de
Eerste Kamer dan ook al gewezen.
De heer Geuze sprak over „het mys
terie van de Oosterschelde".
Ook de heren Schorer en Roebroek
spraken over deze aangelegenheid.
De laatste weidde speciaal uit over
het denkbeeld van de aanleg van
een „oesterpolder".
De Memorie van Antwoord betref
fende de Deltawet spreekt wèl over
een voor de schelpdierencultuur even.
tueel te vormen westelijk bekken van
de Oosterschelde.
Dit is nog weer een ander ge
zichtspunt. Een dergelijk westelijk
bekken heeft in zoverre iets voor óp
het handhaven van de cultuur in de
oostelijke kom, dat het met een kor
ter toevoerkanaal gevoed zou kun
nen worden. Het verschil in kosten
moet echter al bijzonder bezwaarlijk
zijn, om geen voorkeur voor de be
staande toestand te laten gelden.
Intussen staat nog in het geheel
met vast, dat in het westen van de
Oosterschelde een uitkomst voor de
oestercultuur kan liggen. Hiervoor
moeten evenais voor de mogelijk,
heid van verplaatsing naar de Gre-
velingen nog allerlei onderzoekingen
plaats hebben, waarvoor men in het
laboratorium te Wemeldinge proeven
doet. Deze zouden echter op groter
schaal moeten kunnen geschieden in
een bassin in het Veeregat.
Nu zegt de Memorie, dat overwo
gen wordt dergelijk bassin in het
Veeregat achter de afsluitdijk te ma
ken. Dit is dus pas overweging en
nog geen voornemen of besluit. Op
dit punt mag toch wel ernstig op
zekerheid aangedrongen worden.
In ieder geval zijn we nu al be
nieuwd naar het antwoord, dat mi
nister Mansholt dinsdag zal geven
op de vragen van de genoemde se
natoren.
