Droom op top van Goesse televisie-toren
Vele „particuliere5' ruïnes
ontsieren het landschap
BOEKENPLANK
EVEREST
ZELFKANT IS OORLOG TE BOVEN
Waterleidingproject vlot nog niet
DAGBLAD DE STEM VAN VRIJDAG 31 MEI 1957
Twee miljoen
Jeugdpockets
Jeugd spreekt met God
ierdZJl' Zlke meestal als >:°n-
Bende jonge boefjes
Even rust met 'n
(Van onze speciale
verslaggever)
Wilhelm Musch had geen
hoogtevrees... En het was maar
goed, dat hij deze merkwaar
dige, „menselijke reactie" niet
bezat. Hij stond op een kleine
ijzeren ladder, honderd meter
boven de begane Goesse grond.
De Duitser (blonde haren en
blauwe ogen) had een schroe-
vedraaier in zijn hand. Hij
prutste er mee aan een stalen
geraamte: de mast, die een
plaats krijgt op de meer dan
tachtig meter hoge televisie
toren. Hij lachte zijn witte tan
den bloot en vertelde, dat het
hem helemaal niet interesseer
de, dat hij op deze wijze zijn
kost moest verdienen. Hij vond
het interessant aan dit hoge
geval te werken. Zo zag hij nog
eens iets van de wijde wereld..
Hij was nu niet alleen tien we
ken in Goes (een lief stadje),
maar hij zou - bovendien nog
eenzelfde periode in de buurt
van Roermond werken. Was dat
karwei klaar dan ging hij met
zijn vijf collega's weer een paar
dagen uitpuffen in zijn vader
stad Dortmund en het was he
lemaal niet ondenkbaar, dat hij
daarna Zweden met een visite
zou vereren.
Wilhelm schroefde verder. Hij
had blijkbaar zijn tijd nodig.
Maar even later, nadat hij een
paar treden op zijn laddertje
lager was gaan staan, vroeg hij
toch even boven te komen. Want
hij wilde toch wel iets vertellen
over de techniek van dit mas-
tenmaken. Het was feitelijk vrij
simpel. Musch wees de diepte
in. „Daar liggen de stalen pla
ten," zei hij. „Met behulp van
een lier worden die dingen naar
boven gehaald. Daarna gaan
wij de platen monteren. Ook
dat is niet zo moeilijk, want op
de grond zijn de plaatsen waar
de schroeven komen te zitten
reeds aangegeven en gedeelte
lijk geboord. Wij hebben dus
niets anders te doen, dan de
eindjes een beetje aan elkaar
te knopen."
De man („ik verdien ruim
twee mark per uur") stelde het
allemaal heel eenvoudig voor,
maar de werkelijkheid was an
ders. Het bleek niet alleen
moeilijk om de vier ton aan
stalen platen naar de hoogste
verdieping te halen (met een
lier en dikke stalen kabels lukt
dat wel!), maar de moeilijk
heden zaten hoofdzakelijk in
het takelen van de platen van
de hoogste verdieping naar het
topje van de mast, die intussen
een hoogte heeft bereikt van
ongeveer 20 meter, maar die in
tot aal bijna 40 meter gaat wor
den. Hoe hoger Wilhelm en zijn
kameraden komen, hoe smaller
hun werkruimte. De doorsnee
van de top van de mast zal
een halve meter zijn.
„Wij werken in een soort om
gekeerde trechter," merkte
Musch op. „Nog een paar we
ken en de inwoners van het
stadje kijken tegen het com
plete zilveren gevaarte op. Zij
krijgen nog meer te zien. Op
de mast komt een antenne van
nog eens 24 meter hoog. „Wij
krijgen er dat ding wel op,"
geloofde Wilhelm.
In een groene directiekeet,
waarop met zwarte letters ge
schilderd stond, dat het streng
verboden was daar binnen te
komen, zat de heer Willem
Loever uit Delft, een bouwkun
dig ambtenaar van de rijksge
bouwendienst. Hij zei, dat er
1800 m3 beton nodig waren om
dit gevaarte van 83 meter te
realiseren. Bovendien werden
200 ton ijzer gebruikt. Hij
schatte de kosten van de bouw
op 1 miljoen gulden en ge
loofde, dat de inrichting een
zelfde bedrag zal vergen. Hij
stelde voor een klauterpartij
voor lief te nemen om op het
dak van de Goesse wereld een
gesprek aan te knopen met de
Duitsers.
„U zult merken, dat er meer
dan tien minuten nodig zijn om
de top te bereiken," deed de
bouwkundige weten. „Er zijn
384 treden, die ik al twee jaar
lang, tweemaal per dag beklim.
Heb ik het goed. dan heb ik
zo'n zestig kilometer naar bo
ven afgelegd. Maar het zijn er
vast en zeker meer."
Willem was inmiddels op de
le verdieping aangeland. Hij
wees op een tweetal deuren,
die van buiten uit toegang tot
deze etage bleken te geven.
„Het zou ooit kunnen gebeuren,
dat er opnieuw een watersnood
komt. De normale ingang zou
dan onder water staan. Rond
de toren zijn twee trappen aan
gebracht. Deze leiden naar deze
deuren. Vandaar kan de lift
worden genomen, die straks in
dit gebouw zal hangen. Ik hoop
de tijd nog te beleven. Het zou
na zoveel klimmen een zeer
welkome afwisseling zijn."
Op de 2e verdieping was alles
gereed voor de ontvangst van
een aggregaat. Valt er ooit om
de een of andere reden stroom
uit, dan wordt het apparaat in
geschakeld.
Op de 3e verdieping waren
een aantal arbeiders bezig met
het leggen van oen tegelvloer,
waarop menige huismoeder ja
loers zou kunnen zijn. Maar ook
dit had weer zijn reden. De
etage wordt als accukamer in
gericht en moet bestand zijn
tegen zuren. De vloer van de
4e verdieping zat vol gleuven.
Ook weer niet voor niets. Over
enkele weken worden de ma
chines geplaatst, die deze ver
dieping tot een van de meest
belangrijke maken van de ge
hele toren.
De bouwkundige voerde zijn
klimtempo op. „Zoals de tele
visie zelf trap voor trap voor
uitgaat, zo stijgen wij," zei de
man, die de 5e en 6e verdieping
(voor reserve) voorbij was en
doorging naar de 13e etage,
waarop de tv-zender komt te
staan. Alles was" gereed om op
de 15e verdieping de zender
ruimte en de kantine in te rich
ten. Zo was het ook op de 17e,
de versterkersverdieping; op de
19e, de reportageverdieping en
op de 21e, waar niet alleen de
liftmachinekamer wordt geves
tigd, maar waar bovendien een
aantal pompen komen, die het
water naar boven halen en
weer naar beneden sturen."
Na het gesprek met de Duitse
arbeiders was het een verade
ming zo hoog in de lucht een
kwartiertje zo maar in liet rond
te kijken, zo maar wat te dro
men over Goes. Het beeld van
de stad wordt beheerst door de
drie kerktorens, die oprijzen
tussen de huizenblokken, ge
markeerd door het felle rood
en het diepe zwart van de da
ken. Dit beeld zal zich in de
komende jaren niet sterk wij
zigen, maar wordt de „geïso
leerde" positie van Goes in de
komende decennia niet opge
heven door de uitvoering van
het Deltaplan?
In de Zandkreek, vanuit de
hoogte gezien een zilver lint,
lag een baggermolen. Het zal
misschien niet eens zo lang meer
duren of op deze plaats leggen
de arbeiders een dijk, die Wolf-
aartsdijk met Kortgene gaat
verbinden. Ideaal zou het zijn,
Zuid- en Noord-Beveland met
elkaar verbonden.
Over Noord-Beveland heen
(wat is het eiland toch klein!)
en achter de Oosterschelde,
(die geheel is te overzien) staat
een grijze kolom. Het is de be
faamde Monstertoren van Zie-
rikzee. Hoeveel tijd is er nodig
om van Goes naar Zierikzee te
komen? Als straks de afsluitin-
Het uitzicht op het mooie Goeo
vanaf de top van de televisietoren
is manifiek. Daarvan getuigd
deze foto.
gen een feit zijn, wordt het
veel gemakkelijker.
Het is allemaal weer eens
heel duidelijk hoe geïsoleerd
eigenlijk Zeeuwsch-Vlaanderen
is. Iedereen moest op deze toren
mogen klimmen, een kwartier
lang kunnen gaan zitten me
diteren op het platform.
(Advertentie)
Het „verschijnsel" jeugdpockets is
nog niet oud. Maar hoe jong ook,
een vaste plaats in de belangstelling
en ook in de boekenkasten van de
jeugd (alleen van de jeugd?) hebben
zij beslist al veroverd. Geen wonder
ook, juist de goede jeugdlectuur
komt in aanmerking om naast een
eventuele „gewone uitgave" ook nog
in pocketformaat te verschijnen.
Een schrijver van de naam als
Herbert Kranz komt men dan ook
in een pocket van „Helmond" graag
tegen, zeker wanneer L.Knuvelder de
vertaler is, zoals bij „De redder van
de stam" het geval is. Behalve
avontuur brengt dit historische ver
haal een reeks spannende avonturen
zodat we vermoeden dat dit boekje
in fleurige omslag door vele jeugdi
gen van leeftijd of van geest spoedig
zal worden „stuk gelezen". Van het
boek „Kapitan pacha" kan men on
geveer hetzelfde zeggen: het boek is
goed, de taal is wei-verzorgd, span
ning en documentatie (ontwikkeling
als „spel") wisselen elkaar in ver
antwoorde volgorde af. Aanbevolen!
De Franse Jezuïetenpater Lelotte
heeft voor do rijpere jeugd van deze
tijd een gebedenboek samengesteld.
Het behaalde groot succes cn kreeg
ook een Duitse vertaling, die reeds
een oplage van 100.000 bereikte.
Thans heeft de Duitse uitgever But-
zon en Becker te Kevelaar een Ne
derlandse uitgave het licht doen zien.
Uitdrukkelijk wordt erbij vermeld,
dat het hier een geheel nieuwe be
werking geldt, welke voor de Neder
landse jeugd is „aangepast". We
kennen de oorspronkelijke uitgave
niet en kunnen ons oordeel alleen op
deze bewerking baseren. Een oordeel,
dat onverdeeld gunstig kan uitval
len. Het is al uit meer uitgaven van
de laatste tijd gebleken, dat er bij de
jeugd behoefte bestaat om naast het
liturgisch gebed ook persoonlijke, di
rect op deze tijd en zijn problemen af
gestemde gebedsstof tot haar beschik
king te hebben. Men wil vanuit de
verwikkelingen van het hedendaagse
leven, uit de omstandigheden van ie
dere dag de behoefte aan het con
tact met God en Zijn genade werkin
gen zien oprijzen.
Men wil door meditaties aangespro
ken worden in de eigen taal en zon
der het reglement van een overal te
gen zonden wakende casuïstiek. Dit
heeft Pater Lelotte beproefd en we
geloven, dat hij daarin in hoge mate
geslaagd is. Hij brengt de Boodschap
van Christus door heel de dag, door
heel het jaar. Hij zet het gebedsleven
niet apart van de dagelijkse besog
nes, maar verweeft het ermee, zodat
het niet iets wordt voor de kerk al
leen. Hij roept ook andere geestelijke
schrijvers te hulp, om met goed ge
kozen fragmenten de opbouw van dit
werk te voltooien. We geloven, dat dit
gebedenboek bij onze rijpere jeugd
goed zal aanslaan en de echte ge
loofsbeleving zal aanvuren en ver
diepen. De uitgever zocht ter illustre-
ring fraaie foto's uit, welke meditatie
en gebed op gelukkige wijze onder
steunen.
(Van onze speciale verslaggever)
Wie vandaag de dag door het gebied van de Zelfkant
rijdt, kan er zich elke honderd meter van overtuigen,
dat van Nederlandse zijde alles in het werk is gesteld
om de wonden en littekens, veroorzaakt door de on
barmhartige „Blitzkrieg" van '40'45 te helen en weg
te werken. In nauwelijks acht jaar tijds zijn er honder
den huizen gerestaureerd, puinhopen omver getrokken
en verwijderd, tientallen kilometers wegen geëgaliseerd
Hef is daarom te meer betreu
renswaardig, dat fraai gerestau-
i eerae woonwijken en straten van
vrijwel geheel nieuwe woningen
hi er en daar ontsierd ivorden door
wnit e? kapotgeschoten opstallen,
tn!,e aanzien van een aantal
rpen niet bepaald verhogen. Ter-
',lh+n?rzVds alles door het Drost-
7,' gedaan om de Zelfkant
7np„er'nner}n9 de oorlog te
non rT9eten- ziin er anderzijds
HrniïZ ^behorend aan par-
imrint t boedels" blijven liggen,
dip -o V tJeen enkele instantie is,
na art Zn aanVakken en de eige-
ben r.Z ZV1 yeO "voor over heb-
niimZ ±e restgureren of op te
iYin tüi'- Drostambt heeft tal
Pogrngen ondernomen om een
voor deze onverkwikke-
me toestand te vinden, doch het
el steeds op verzet van de eige
naars, die blijkbaar willen wach-
en, totdat de Zelfkant haar „defi-
'iitieve statuszal hebben gekre
gen.
De nieuwe school te Hillensberg,
leunend tegen het oude schooltje.
Tot voor kort was dit het geval
met de opstallen en de ruïnes rond
de kerk van Havert, welke met haar
toren hoog boven het golvend land
van Tuddern en Havert oprijst. Een
prachtig landschap, dat onmiddellijk
alle bekoring verliest, als men de
en geasfalteerd. Door de meest democratische vorm van
bestuur, welke onder de gegeven omstandigheden mo
gelijk was, heeft de bevolking haar wensen en verlan
gens kenbaar kunnen maken via een adviescommissie,
welke uit de burgerij van de Zelfkant werd gekozen. In
samenwerking met het Drostambt heeft die adviescom
missie nuttig werk gedaan en het is in het bijzonder aan
de verdienstelijke wisselwerking van ,,vraag-en-aanbod"
te danken, dat de Zelfkant uit haar puinhopen als nieuw
is verrezen.
kerk van nabij ziet. Rondom liggen
afgebrokkelde muren en bergen puin.
Na alle pogingen, welke het Dorst-
ambt ter plaatse vergeefs had onder
nomen om deze oorlogsresten op te
ruimen is het thans met 't Bisdom
Aken tot een akkoord kunnen komen.
Binnenkort zal alle puin verdwenen
zijn. Hiervoor in de plaats komt 'n
fraai kerkplein met ruim gazon, dat
dit oude centrum van Havert nieuwe
glans zal geven.
Soortgelijke bouwvallen ziet men
ook langs de weg naar Hoengen en
Hillensberg. In dit laatste dorp komt
wel heel duidelijk tot uiting, hoe zeer
het Nederlandse bestuur er op ge
brand is, de wederopbouw van ons
land ook uit te strekken en geens
zins in mindere mate tot de Zelf
kant. De prachtige nieuwe school met
souterrain in de helling van de weg
naar Westerheide is hiervan een voor
beeld. Het is de moeite waard dit
moderne onderwijs-instituut te verge
lijken met het oude schooltje, dat aan
de achterzijde nog 2 buitenwaartse"
toiletgelegenheden voor de school
gaande jeugd „demonstreert".
Sinds 1949 zijn er in dit gebied 1066
bouwvergunningen afgegeven en het
gehucht Westerheide. dat we hierbo
ven terloops noemden, heeft in dit
opzicht op voorbeeldige wijze aanzien
gegeven aan de praktische verwezen
lijking van het bouwkundig mogelijke.
Er is ook geen onverharde weg
meer te vinden, althans op en naar
die plaatsen, welke uit een oogpunt
van verkeerstechniek noodzakelijk
verhard dienden te worden. Ruim 54
kilometer wegen werden in de voor
bije jaren stofvrij gemaakt of geas
falteerd.
In het bestek van de wederopbouw-
plannen voor de Zelfkant, gaat het
met de aanleg van de waterleiding
echter nog steeds niet de goede rich
ting uit. Er wordt van de zijde van
het Drostambt al enkele jaren ge
werkt aan een waterleiding-project,
waarmede het gehele gebied cn enke
le dorpen in midden- en zuid-Limburg
eveneens van water zouden kunnen
worden voorzien.
Er is onlangs een plan ontworpen,
dat erop neerkomt, dat Gangelt niet
alleen het water levert, maar bo
vendien de financiën ten bedrage
van rond 2.000.000.zou verschaf
fen. Het uitgewerkte project ver
wierf de goedkeuring van de depar
tementen van Binnen- en Buiten
landse Zaken, doch bleef hij het
departement van Sociale Zaken ste
ken, omdat het Ned. Instituut voor
Drinkwatervoorziening bezwaren
maakte tegen enkele onderdelen
van het plan, o.m. de prijs van het
water, welke te hoog zou zijn.
Het is nog niet bekend, wanneer
de onderhandelingen tot 'n goed eind
zullen komen. De Zelfkant dringt aan
op een spoedige beslissing, ook al,
omdat andere gemeenten in midden-
en zuid-Limburg, zoals Echt cn Ko
ningsbosch, onmiddellijk voordeel
hebben bij dit waterleiding-project.
Foto links: Deze ruïnes, gelegen
voor de kerk van Havert, beletten
het uitzicht op de nieuwbouw
waarvan een exemplaar door de
ruines heenkijkt.
Foto recht: Een nieuwe straat in
het gehucht Westerheide.
Gezicht op de toiletten langs de
verkeersweg.
(Advertentie)
extra
zacht
De Dordtse politie heeft in samen
werking met de spoorwegrecherchc
ren bende van zes jongens, variërend
in leeftijd van tien tot vijftien jaar,
allen wonende te Dordrecht, gepakt
wegens activiteiten op het pad der
misdaad.
De jongens waren er, zoals uit het
onderzoek bleek, herhaalde malen op
uit getrokken om hier en daar in te
breken. Zij opereerden bij voorkeur
in kantines van sportvelden, in scho
len cn in de goederenloods van van
Gend en Loos bij het Dordtse station.
Snoepgoed, limonade cn sigaretten
vormden veelal de buit. De jongens
hebben tien inbraken bekend.
KING SIZE
