Ti pipman v Dros
Miljoenen Fransen reizen voor
niets of goedkoop
Milovan Djilas heeft
gewrichtsreumatiek
Klundert gaat zesde eeuwfeest
wederopbouw - na ramp - vieren
en
Spoorwegen
verkiezen
miljarden
Zes weken gevangenis voor
laffe mishandeling
Nieuwe leider inspireert
Het Masker" te Den Bosch
Bureau met vlekken?... Prachtbijts Ceta-Bever!
Witte tanden - frisse adem
met COLGATE
De Italiaanse Renaissance
Y eroordelingen
in Szczecin
l§
V Stopt slechte adem onmiddellijk
V Bestrijdt tandbederf de gehele dag
V Ook kinderen zijn dol op de
pepermuntsmaak
De 250 ste Prismaeen goed boek
Belangstelling voor
paasfruitveiling
te Kapelle
In gevangenis te Mitrovica:
Aartsbisschop
beschermheer
r.-k.muziekfeonden
BOEKENPLANK
Verhalen
Niervaartbelangrijk handelscentrum
Vrijdom van tol
HOE ONTSTOND DE
NAAM KLUNDERT
Petitie
*5
DAGBLAD DE STEM VAN DONDERDAG 4 APRIL 1957
(Van onze Parijse correspondent)
Het „enfant terrible" van de Fran
se senaat, de verslaggever voor Fi
nanciën, monsieur Marcel Pellenc,
heeft opnieuw de strijd aangebonden
tegen de krankzinnige geldverspilling
in de genationaliseerde bedrijven.
Het geeft inderdaad te denken, dat
de spoorwegen over 1956 een tekort
wisten te bereiken van 145 miljard
francs. Toch is het begrijpelijk. Op
50 of 55-jarige leeftijd gaat het per
soneel met pensioen, hetgeen er on
der meer al toe heeft geleid, dat
de post sociale lasten iets hoger is
dan de post lonen. De reiziger be;
taalt wel en hetgeen hij niet betaalt,
wordt wel bijgepast door vadertje
staat. De echtgenoten en kinderen
van het personeel reizen gratis en
miljoenen andere Fransen genieten
op de vervoerprijs aanzienlijke kor
tingen. Een gezin met vijf kinderen
reist voor half geld en legio andere
personen hebben korting wegens dit
of dat. Hoe lang kan men het nog
volhouden om op deze wijze ver bo
ven zijn stand te leven?
Over 1956 bedroeg het tekort van
de spoorwegen 145,6 miljard. De mij
nen leden een verlies van 14 mil
jard en de staat moest vervolgens
nog de volgende sommen bijspijke
ren: 12 miljard voor de Parijse me
tro; 6 miljard voor de gasbedrijven;
5 miljard voor de elektriciteitsbedrij
ven; 3,4 miljard voor de Air France
en zeven miljard voor twee scheep
vaartmaatschappijen, hetgeen het te
becijferen totaal brengt op 200 mil
jard. In de Benelux kan men met
een zelfde bedrag 150.000 nieuwe wo
ningen bouwen; in Frankrijk tachtig
duizend.
Chaotisch
De genationaliseerde bedrijven be
ginnen verdacht veel te lijken op een
genationaliseerde chaos. Er wordt
met geld gesmeten en monsieur Pel
lenc heeft dan ook heel voorzichtig
gerapporteerd, dat indien men in de
ze sector werkelijk zou willen bezui
nigen er enkele honderden miljar
den franken te verdienen waren.Maar
niemand ziet nog bomen, zo dicht
is het bos. Frankrijk telt momenteel
namelijk al 224 staatsondernemingen,
die op hun beurt weer (genationali
seerde) filialen hebben gesticht. Het
mijnbedrijf heeft er een kleine zes
tig; de elektriciteitsvoorziening 45;
de Spoorwegen 24 enz.
De trieste waarheid is ook hier
erger dan de meest gewaagde ver
beelding: in feite namelijk zijn de
werkelijke tekorten nog aanzienlijker,
want al die genationaliseerde bedrij
ven genieten nog een voorkeursbe
handeling onder andere in de vorm
van belastingfaciliteiten, leningen te
gen minimale rente en - aldus de
rapporteur - een vervalste boekhou
ding volgens welk systeem het moge
lijk wordt zuivere onderhoudswerken
te betalen met leningen, gesloten
voor „nieuwe werken".
De heer Pellenc (en wij) willen
met liefde en plezier pensioen gaan
genieten op veertigjarige leeftijd en
nog prettiger was het als men pen
sioen zou kunnen nemen op de dag
der huwelijksvoltrekking, maar... om
dat de spoorwegen pensioen verlenen
op 50- of 55-jarige leeftijd drukken
er nu op het budget al 30.000 pen
sioengerechtigden meer dan werkne
mers, hetgeen een gat maakt van
vijftig miljard.
Men pleegt volgens de rapporteur
duur boerenbedrog, want de voor
rechten van de werknemers in de
genationaliseerde bedrijven, in de
vorm van privileges, vakantietoe
slagen, gratificaties etc. kunnen in
bepaalde gevalle het salaris zelfs
verdubbelen. Men heeft
(Advertentie)
het zelfs kunnen brengen tot een
„winstpremie" die ook wordt uitge
keerd als er enorme verliezen wor
den geleden.
Verspilling
In feite gaat het alleen de Franse
belastingbetaler aan, zodat wij ons
gevoeglijk kunnen amuseren met de
fantastische geldverspilling in de ge
nationaliseerde bedrijven. De rappor
teur noemt enkele gevallen, die wel
tekenend zijn voor de situatie:
Enkele tientallen miljarden werden
verknoeid omdat men (te dure) on
dernemers opdrachten verleende zon
der eerst eens bij de concurrentie
prijs te vragen; er werden 600 stoom
locomotieven gekocht terwij de elek
trificatie in volle gang was, zodat
ook een kind kon begrijpen, dat dit
geld was weg gesmeten; naast kolen
mijnen, die vrijwel zijn uitgeput en
vandaag of morgen moeten worden
gesloten werden niettemin nieuwe
mijnwerkerssteden gebouwd; een na
tionale luchtvaartmaatschappij sloeg
echter al deze records nog met stuk
ken: ze gaf enkele tientallen miljar
den uit om vliegtuigen te bouwen, be
stemd voor een dochteronderneming.
Deze dochteronderneming was ech
ter niet ingelicht en bestelde op kos
ten van de belastingbetaler de toe
stellen elders en wel in het buiten
land.
Guy Mollet zoekt nu een nette as
sistent om eens wat orde te bren
gen in de genationaliseerde chaos.
Mocht u dus een baantje zoeken dan
weet u het adres
Zes weken onvoorwaardelijke gevangenisstraf heeft de chauffeur-
vlashandelaar A. A- de N. van de Middelburgse politierechter gekre
gen voor een zeer ernstige mishandeling. Even daarvoor had de offi-
cier van justitie, mr. J. L. Andreae, één maand geëist. Hoewel de be
wijzen als rijpe vruchten op de tafel van Vrouwe Justitia vielen, bleef
De N. het gebeuren van 23 febr. jl. ontkennen. De politierechter ging
toen nog twee weken boven de eis. Hij moest overigens nog maken
dat hij als een haas de rechtszaal uitkwam, want mr P. van Empel
voelde er veel voor, hem onmiddellijk achter de tralies te stoppen.
Het was ook een „laffe en zeer
kwalijke mishandeling", z<pals de offi
cier in zijn requisitoir zei, waarvoor
De N. zich moest verantwoorden. Met
een dronken kop stapte hij in een
café op de fabrieksarbeider H. van V.
af die hem niets in'de weg had ge
legd diende deze een paar stom
pen toe en sleurde hem naar buiten.
De N. sloeg zo hard, dat men het
binnen in het café hoorde
Omstanders verklaarden later, dot
De V. kermde als iemand, die ster
vende is. In het ziekenhuis werd 1
balans opgemaakt: een blauw oor,
een hersenschudding en con 'tob ok n
neusbeen. Van V. mocht 't ziekenhuis
eerst na 26 dagen verlat d reke
ning kwam in totaal or een d'kke
driehonderd gulden,
verzekeringsmaatschap j
wel zal weten te vind-hl
,,De N. is een ruzie
gaat op zijn sterkte
voor
De N.
V.'s
nog
die prat
van een
bukgroenten
(Advertentie)
De toneelgroep Het Masker, die
haar activiteit vooral op de Bra
bantse dorpen en het terrein van de
jeugdvoorstellingen richt, heeft sinds
enkele maanden als artistiek leider
de heer Jan van der Linden aange
trokken. Een feit, dat voor deze
groep van jongere artiesten aanlei
ding is geweest om zich met her
nieuwde toewijding aan hun ideële
doelstelling te gaan geven.
De leiding van .,Het Masker" gaat
van de gedachte uit, dat ook het to-
Familietube
44 ct
100 ct
Colgate vernietigt met éénmaal poetsen wel 85%
der bacteriën, die slechte adem veroorzaken
Wanneer men zich uit belangstelling voor goede kunst van tijd tot tyd
verdiept in de grote bloeitijdperken van de Europese historie, dan komt
men vrjjwel zeker spoedig tot de ontdekking: de renaissance (1350-1600) is
moeilijk". Dat ligt bij nadere beschouwing dan ook voor de hand. Vrywel
geen enkele andere periode is zo rijk aan scholen" en aan namen. Schil
derkunst, beeldhouwkunst en architectuur ontdekten mogelijkheden, die
toendertyd zeker even revolutionair werden geacht als Mat vooral na de
oorlog in onze eigen omgeving op het veelomvattende terrein van de kunst
te zien is. Bovendien was het aantal beeldende kunstenaars ongemeen
groot, terwjjl wereldlijke en kerkelijke autoriteiten in betrekkelijk klein
verband doch ieder op een andere manier bepaalde groeperingen om zich
wisten te verenigen.
neel, dat in de provincie voor de
kleinere uitkoopverenigingen en voor
de jeugd gebracht wordt, aan de
hoogste eisen moet voldoen die de
groep kan opbrengen. Zij is er daar
bij van overtuigd, dat in Brabant
naast het Zuidelijk Toneel als offi
cieel gesubsidieerd gezelschap ook
nog plaats is voor een dergelijke
groep voor het kleinere werk.
Een probleem vormt in dit opzicht
uiteraard de accommodatie van de
zalen in de Brabantse dorpen, maar
gezien de activiteit, die op dit gebied
de laatste jaren van het provinciaal
bestuur uitgaat, meent men dat er
in de toekomst wel het een en ander
verbeterd zal worden. En daarnaast
wil men toch ook juist van het begin
sel uitgaan, dat de technische uitrus
ting. die men meeneemt, ..ook in de
meest primitieve gevallen een verant
woorde uitvoering mogelijk moet ma
ken.
Ten aanzien van de jeugd richt zich
de aandacht van de leiding vooral op
de lagere scholen. Er is in de krin
gen van het onderwijs een groeiend
besef voor de opvoedende waarde
van het toneel, welk besef echter op
tal van plaatsen nog zal dienen te
groeien. Er zal daarom een nauw
contact met de onderwijswereld no
dig zijn. Een deskundig rapport over
deze materie is in voorbereiding.
Wat de concrete plannen voor de
toekomst betreft: in het begin van
mei hoopt men in Den Bosch de pre
mière te brengen van een werk uit
Goethes jeugdperiode ,,De mede
plichtigen", dat om onverklaarbare
redenen nog zelden is opgevoerd. Ook
is een openluchtspel in voorbereiding
n.l. ,,De Ridders" van Aristophanes,
terwijl voor de jeugd de opvoering
van een sprookje van Grimm wordt
voorbereid. Van het reeds bestaande
repertoire noemen we De Barbier van
Sevilla, Sloep zonder Visser van Cas-
sona en De getemde feeks van Sha
kespeare.
In de afgelopen jaren heeft de
groep, die nu uit 12 personen bestaat,
met veel tegenwerking en moeilijk
heden te kampen gehad. Dat deze
jonge artiesten nochtans met nieuwe
idealen bezield de toekomst ingaan,
pleit voor hun doorzettingsvermogen,
dat hun de kans zal bieden om gelei
delijk successen te gaan veroveren
op het terrein, dat zij zich afgeba
kend hebben.
Voor de volgende week dinsdag in
Kapelle te houden paasfruitveiling
blijkt van de zijde der kwekers een
zeer grote belangstelling te bestaan.
Volgens de op het ogenblik bekend
zijnde gegevens zal er een aanbod zijn
van 30 ton verpakte Jonathan; 25 ton
verpakte Golden Delicious en 5 ton
verpakte diverse rassen. Verder zal
er nog een aanbod zijn van 30 ton los
exportgeschikt fruit en ook zal er
een belangrijk kwantum keuken- en
fabriekskwaliteit worden aangeboden.
Zowel voor de kwekers als voor de
kopers zijn aan deze Veiling verschil
lende attracties verbonden. De prijs
uitreiking aan de kwekers begint om
twee uur. De verkoop -van het aange
voerde fruit zal om drie uur begin
nen, In de morgenuren zal h.et fruit
te bezichtigen zijn voöfe belangstellen
den.
Een flink kwantumfappels zal wor
den verpakt in eennsjflige fust. Ver
schillen^ .landen vragen namelijk ap
pels in eenmalig fust. In andere ja~
ren moest het fruit steeds worden om-
gepakt als het voor 'dit doel werd
verkocht. Nu zal dit niet nodig zijn.
Verder zal er een gedeelte van het
aangevoerde fruit worden verpakt in
plastiek zakken van 1 kg netto inhoud.
zeer onjuist gebruik maakt ^bracht
de officier naar voren het bleek de
tweede keer te zijn, dat De N. voor
mishandeling terecht staat.
Op de velo
Dronken op zijn velo had de grond
werker A. J. de H. het hele dorp op
stelten gezet. Een oud liedje, dat door
hem al vaak is gezongen. Onder in
vloed van geestrijk vocht vertoont hij
de vreemde neiging allerlei nobele
figuren, de burgemeester incluis, uit
te schelden. Nu zijn er lieden, die deze
bijzondere eigenschap van De H. ken
nen Zij ..voeren" hem, speculerend
op het effect. Later staan zij aan de
kant te brullen van het lachen. Het is
echter een vorm van humor, waarvan
de waarachtigheid te betwijfelen valt.
Het moge voor ben een waarschuwing
zijn, dat politie en justitie het kwaad
met wortel en al uitroeien.
Tegen De H. is ondertussen door de
officier twee weken gevangenisstraf
geèist; tevens heeft hij nog een maand
van een voorwaardelijk opgelegde
straf tegoed. Het wordt nu dus
het vonnis was conform zes weken.
Een Belgische matroos, C. F. van
H. uit Burgh, verwoestte met zijn
achttien jaren met een grote kei op
17 februari jl. een niet minder grote
spiegelruit. Het grapje is inmiddels
door hem gefinancierd: 105,-—.
Daar komen nu nog drie tientjes bij.
(conform).
Een andere wakkere varensgezel,
F. J. P. uit Goes, legde in zijn woon
plaats ook al een bijzondere voorlief
de aan de dag voor dit doorzichtige
materiaal Hier was het ruitje van
het aanplakbord van de korfbalver
eniging ,,Togo'' het slachtoffer. Wel,
P. stak een sigaret op, keek eens naar
de mededelingen achter het ruitje en
sloeg toe louter terw'ille van de
slag.. De bemoeiingen van een zekere
meneer G. K. uit Goes werden door
een ander lid van het wakkere gezel
schap, een zekere M. gehonoreerd met
twee trappen. Men ziet dat niet
graag. P. kreeg een boete van 20
gulden; voor M. werd het 40 gulden
(conform).
Veertig gulden boete kreeg ook de
landarbeider M. A. S. uit Zierikzee,
die in augustus zijn hond. een bouvier,
menende dat deze dol was geworden,
met een eindhout bewerkte, totdat
de dood er op volgde. De jonge hond,
die lange tijd had binnen gezeten, was
dolgelukkig en dwaas van deze nieu
we vrijheid. Het schuim, dat hem van
het rennen op de bek kwam, deed zijn
baas. een dierenliefhebber overigens,
aan dolheid denken.
Niet voor de eerste maal had de
handelaar S. B. uit Goes dronken ach
ter. het stuur gezeten. Zijn manier
van rijden, op 18 maart jl., door het
goede Hulst was enigermate dwaas,
waardoor dit de rijkspolitie opviel. De
officier eiste in dit geval drie weken
gevangenisstraf en vier maanden ont
zegging van de rijbevoegdheid, waar
bij hij rekening hield met de tenuit
voerlegging van de voorwaardelijke
straf, die nog loopt: een ontzegging
voor de tijd van acht maanden. Het
vonnis luidde: twee weken gevange
nisstraf en vier maanden ontzegging.
(Advertentie)
Het verhaal gaat, dat een
aartshertog, die enkele tiental
len jaren geleden het Zuid-
slavische stadje Mitrovica be
zocht, zo opgetogen was over 't
voorbeeldige gedrag van de in
woners, dat hij hen aanbood, 'n
nieuw stadhuis te laten bou
wen. De mensen zeiden, dat ze
het aanbod erg vriendelijk von
den, maar dat ze als er dan
Voor de ingewijden betekent deze
p- iode het leeuwedeel van de stu
die, waarvoor het beroemde boek
,,Cultur der Renaissance in Italiën"
-van Jacob Burckhardt doorgaans de
grondslag moet vormen. Voor leken
op het gebied van de kunst echter
zijn de zogenaamde populair-weten-
schappelijke overzichten voldoende,
tenzij men dan tot de bevinding komt,
dat in die boeken juist aan de re
naissance wel een grote maar toch
niet geheel bevredigende aandacht
wordt geschonken. Men gaat dan uit
zien naar een overzichtelijk werk in
de hoop zijn kennis en vorming op
het juiste vlak te kunnen brengen*
Maar... dergelijke boekwerken kosten
schatten gelds en we weten vandaag
allemaal wel, dat geld met de dag
schaarser wordt als het gaat om wat
,,luxe" wordt genoemd.
Nu kunnen we gaan twisten over
de vraag, wat nu eigenlijk moet wor
den verstaan onder die luxe. Is het
al te weelderig om zichzelf en zijn
gezin een sfeer van beschaving te
schenken, ook al moet men daarvoor
overgaan tot bepaalde bezuinigingen
op ander gebied? Beter dan deze ne
telige vraag te beantwoorden lijkt
het ons te wijzen op de Prisma-serie
van de uitgeverij ,,Het Spectrum".
Daartoe is aanleiding, omdat met de
uitgave van deeltje 250 een mijlpaal
is bereikt en dubbele aanleiding, om
dat dit deeltje het uitstekend ver
taalde boek mD« kunst der renais-
sance in Italië" is van Walter Paatz.
Met een gerust hart kan dit boek
van Paatz een sJ indaardwerk ge
noemd worden. Na een algemene cul
tuurhistorische inleiding beziet hij
achtereenvolgens de verschillende
kunstvormen aan de hand van be
roemde voorbeelden. Hij legt een dui
delijk verband tussen de tijd voor en
de periode na de renaissance en
schroomt gelukkig niet om het gods
dienstige element, dat door sommige
schrijvers maar al te graag wordt
verdoezeld, op de juiste waarde te
schatten. Zijn boek is systematisch
als men maar wensen kan voor ge
degen .studie, terwijl het voor de
liefhebbers" zo is geschreven, dat
het te lezen is als een boeiend ver
haal. Zelden of nooit zagen we een
combinatie van wetenschap en popu
lariteit in deze mate geslaagd bin
nen één band samengebracht.
Zelden ook durfden we met
zoveel warmte een boekwerk
aan te bevelen voor de vakman
en voor de leek, voor de (mid
delbare) scholier en voor de op
voeder. Met dit 250ste deel van
de Prisma-reeks heeft Het
Spectrum een degelijk en sier
lijk monument geplaatst op de
culturele weg, die tot nu toe zo
welbewust werd bewandeld.
Mgr. dr. B. J. Alfrink, aartsbis
schop van Utrecht, heeft het be
schermheerschap aanvaard van de
r.-k. federatie van diocesane muziek-
bonden in Nederland. Ook wijlen kar
dinaal dé Jong was beschermheer
van deze federatie.
De kunst van het korte verhaal be
hoort nog steeds tot de moeilijkst han
teerbare onderdelen van de litteratuur.
Tijd en ruimte staan de schrijver im
mers in bijzonder beperkte mate tot
zijn beschikking, terwijl de intrige en
daarmee samenhangend de „dramati
sche mogelijkheden" een minimale
kans biedt. De wereld-letterkunde kent
eigenlijk maar enkele grootmeesters op
dit zware terrein. Onder hen is So-
metset Maugham een van de meest
belangrijke. Hij schrijft een bijzonder
doorzichtige volzin, helder en rustig
als een vijver in de voorjaarszon. Zijn
onderwerpen liggen allemaal in het
doodgewone leven van iedere dag, zijn
figuren zijn als het ware gekozen uit
onze eigen onmiddellijke omgeving.
Niets aan zijn verhalen is ons vreemd.
Hij houdt niet van ingewikkelde ziel
kundige problemen en het ziekelijke,
dat ons b.v. in de verhalen van Poe
zo vaak afstoot, is bij hem nimmer te
vinden. Zijn eenvoud is zijn grote
kracht. Een kostelijk beschreven alle
daags geval als „De lunch" of een
scherpe milieutekening als in „Voor
het tuinfeest" zijn niet alleen hoogte
punten in het Prisma-boekje „Verha
len", maar zijn ook in de moderne lit
teratuur kunstwerken van blijvende
waarde.
Er is voor het stadje Klundert alle reden om in september a.s. feest te gaan
vieren. De bewoners van het toenmalige Niervaart deden dit in 1357 bij het
verki jjgen van de stadsrechten, omdat deze rechten veie voordelen voor
stad en streek inhielden.
Het tegenwoordige Klundert kan een dubbel feest vieren, want niet alleen
het zesde eeuwfeest dezer stadsrechten kan als heugelijk feit worden her
dacht. Dit jaar kwam ook het wederopbouwplan voor het in de november
dagen van 1944 zo zwaar getroffen centrum en omgeving tot stand en zijn
ook vrijwel alle sporen van de 1 februari-ramp verdwenen.
Op passende wijze gaat de Klundertse gemeenschap deze heugelijke feiten
in de eerste week van september herdenken.
toon spreiden en vooral tijdens die
veertien dagen was er een levendige
handel. Ook de plaatselijke midden
stand gaf op die markten acte de
présence en genoot zelfs bepaalde
voorrechten ten aanzien van de han
delslieden van buiten.
Niervaart was toen ook een bede
vaartplaats, waar het miraculeuze H.
Sacrament vereerd werd.
In 1420 werd het dorp door een
grote brand getroffen en in 1421 dooi
de St. Elisabethsvloed vrijwel geheel
van de kaart geveegd. De binnenwa
teren verzandden en het Hollands
Diep ontstond.
In 1450 was deze streek praktisch
onbewoond. Dit is mede af te leiden
uit de geschiedenis van het Heilig
Sakrament. In 1449 nl. werd dit met
toestemming van de toenmalige heer
van Breda, Jan van Nassau „met
groote staatsie" naar Breda overge
bracht, omdat de vele vrome pel
grims de Nieuwervaartse kerk moei
lijk konden bereiken en bemidde
ling vroegen bij de bisschop van Luik
om het miraculeuze H. Sacrament
naar Breda over te brengen.
De geschiedenis van Klundert, vroe
ger Niervaart of Nieuwervaart ge
heten, is zeer oud. In 1295 werd door
de Graaf van Holland vrijdom van tol
verleend aan de bewoners. Er was
toen dus reeds handel langs de bui
ten- en binnenwateren. Deze vrijdom
hield in dat men vrije vaart langs
deze wateren kreeg met vrije sche
pen.
Van 1275 tot 1325 lag Niervaart aan
de handelsweg door zuid-Brabant van
Antwerpen naar de Rijn.
In 1347 werden door de toenmali
ge groot-grondbezitsters Aleid en
Beatrijs van Praat belangrijke voor
rechten verleend aan het dorp Nier
vaart. Er kwam een lakenhal en een
waag. Niervaart kreeg daardoor aan
loop van handelslieden en was voor
de toenmalige begrippen een belang
rijk handelscentrum. Bier was in die
tijd naast laken, granen e.d. een der
voornaamste handelsartikelen. Deze
voorrechten vormden het begin van
een zekere zelfstandigheid.
In 1357 op 7 september volgens
de akte kreeg dit sorp de stads
rechten toegekend, waarvoor de in
vloedrijke families van Pulten-Strije
en de heer en Vrouwe van Praat had
den geijverd. Niervaart kreeg daar
door economische en juridische zelf
standigheid.
Uitermate primitief waren de eigen
verkorte wetboeken v. strafrecht en
strafvordering, die rigoureuze straf
fen tegen de misdaad van ernstige
aard bevatten. Gevangenissen kende
men niet. Ernstige misdaden werden
met de dood gestraft en de bezit
tingen werden geconfisceerd. Lichte-
óvertredingen werden met lijfstraffen
of boetes berecht.
Het grote voorrecht was, dat een
vrije jaarmarkt mocht worden ge
houden nl. 8 dagen voor en 8 dagen
na Niervaartse kermis.
VREEMDELINGEN.
Op die jaarmarkt kwamen vele
vreemde kooplieden hun waren ten
Omtrent het ontstaan van de
naam „Klundert", welke in de
zestiende eeuw aan 't vroegere
Niervaart of Nyeuwervaert werd
gegeven, is men het in kringen
van oudheidkundigen nog steeds
niet eens. Er is een lezing, dat
hij ontstaan is uit een verbaste
ring van het woord Klunaart.
Hiermee zou dan worden aange
duid, dat de grond in deze streek
bestaat uit klont-aarde, in tegen
stelling met Fijnaart, waar de
grondsoort uit fijnere aarde be
staat.
In de volksmond zegt men hier
ook niet Fijnaart", doch „Fen-
dert" ofwel „de Fendert".
De naamsaanduiding Klunaart,
wordt in verscheidene oude akten
en oorkonden aangetroffen.
INDIJKINGEN.
In 1535 pas stuurde Hendrik van
Nassau, heer van Breda, een rent
meester en waterbouwkundige naar
de streek van de Niervaart om eens
poolshoogte te nemen. Het handjevol
bewoners bleek een armoedig be
staan te voeren en leefde van de
teelt van gewassen op de deels ver
zande gronden, die regelmatig onder
liepen.
De eerste indijkingen kwamen in
1555 tot stand, waardoor het kern
gebied Klundert werd droog gelegd.
Later volgden de polders rondom de
ze kern. Van 1580 tot 1583 werd Klun
dert omwald en tot vesting ingericht.
Archiefstukken van 1611 tot 1623
spreken opnieuw over de indeling
van de jaarmarkt nabij de Groene
Brug, de Kaaibrug en het Markt
plein. Van de vestingswerken resten
thans nog enkele bastions aan de
Noordzijde, welke een bezienswaar
digheid vormen en nog onlangs ge
heel zijn gerestuareerd. Het stadje
was door een scheepvaartweg ver
bonden met het Hollands Diep.
WAPENFEITEN.
Klundert heeft geen grote wapen
feiten in zijn geschiedenis kunnen
neerschrijven. Zelfs de woelige Fran
se tijd doorstond men hier vrij rus
tig. Het fraaie stadhuis, thans geheel
gerestaureerd, dateert van 1632. De
Oranjes vérbleven in die jaren vaak
te Klundert temidden van hun bezit
tingen. Het oude Mauritshuis, vele
jaren zetel van de rentmeesters van
het Rentambt Niervaart geeft daar
van nog blijk.
De Groene Brug en Kaaibrug zijn
na 1944 geheel vernieuwd. Architect
Wieger Bruin gaf Klundert in z'n we
deropbouwplan iets van zijn oude
luister in de binnenstad terug. De
Kaaibrug vormde daarvan het sluit
stuk.
Als stadje, gelegen temidden van
een uitgestrekt, vruchtbaar kleiland,
vormt het thans een bezienswaardig
heid, zowel door zijn typische her
opbouw na de laatste rampen als
om hetgeen uit het eeuwenoude ver
leden is overgebleven.
Dit alleen reeds mag voor de Klun
dertse bevolking aanleiding zijn om
het zesde eeuwfeest èn de voltooiing
van de wederopbouw luisterrijk te
vieren.
Een uit alle lagen der bevolking
gevormd comité, met burgemeester
van Oosten aan het hoofd, gaat de
ze feesten thans voorbereiden.
toch een nieuw gebouw moest
komen, liever een gevangenis
hadden. j
gevangenis?" zei de aarts-
„maar waarom is 's hemels-
„E en
hertog.
naam?"
„Omdat we dan niet zo .ver meer
hoeven te lopen om kennissen en fa
milieleden een bezoek te brengen,"
zeiden de burgers.
En zo kwam dan de grote gevan
genis van Mitrovica tot stand, 60 kilo
meter ten noordwesten van Belgra
do. De inwoners van 't stadje brach
ten inderdaad veelvuldige bezoeken
aan de delinquenten, onder wie zich,
tussen beide wereldoorlogen in, men
sen bevonden als maarschalk Tito,
Milovan Djiljas, Alexander Ranco-
vic en Mosje Pijade.
De politieke gevangenen hadden
het in die jaren niet zo slechts in
Mitrovica, Tito bestudeerde de wer
ken van Stalin; Pijade vertaalde
„Das Kapital" en slaagde er zelfs
in, het manuscript naar buiten te
smokkelen, waar een drukker het on
der zijn hoede nam. Toen Tito de
macht overnam, veranderde er wel
iets in de gevangenis. Het aantal be
zoekuren werd beperkt, de cellen wer
den niet langer verwarmd en de ge
vangenen kregen minder gelegenheid
zich aan een of andere hobby te wij
den.
Op het ogenblik wordt een van de
cellen in het onvriendelijke gebouw
ingenomen door Zuid-Slavies eerste
politieke gevangene: Milovan Djilas.
Indertijd was hij Tito's toegewijdste
medewerker, maar geleidelijk aan
traden er, zoals men weet, ideolo
gische meningsverschillen aan de
dag tussen de twee staatsleiders. In
januari jl. werd Djilas wegens „ver
raderlijke activiteiten" tot drie jaar
gevangenisstraf veroordeeld. Zijn ver
raad bestond hierin, dat hij in een
artikel voor een buitenlands blad de
opstand in Hongarije het einde had
genoemd van 't wereldcommunisme.
Het aantal volgelingen van Djilas
is na zijn gevangenneming toegeno
men. Veel boeren, ongerust over de
prijsstijgingen in het land, zeggen,
dat zijn economische opvattingen zo
dwaas nog niet waren. In Belgrado
fluisterde men enkele weken geleden
dat Djilas, als hij zijn straftijd had
uitgezeten, wel eens de grote man
in Zuid-Slavië zou kunnen worden.
Op het ogenblik echter vraagt men
zich af. of zijn gezondheid in dit op
zicht geen sta-in-de-weg zal zijn.
Milovan Djilas blijkt namelijk in
erge mate aan gewrichts-reumatiek
te lijden, een gevolg van de koude
in zijn ee] en van een gebrek aan
bewegingsmogelijkheld.
Djilas' vrienden in het buitenland
hebben nu een petitie aan Tito ge
richt, met het verzoek het vonnis te
verzachten
Het districtsgerechtshof te Zzczeein
(Stettin) heeft zeven personen tot ge
vangenisstraffen van zes maanden tot
drie jaar veroordeeld wegens deelne
ming aan ongeregeldheden, welke
zich in december jl. in de stad voor
deden en waarbij onder meer het
consultaat van de Sowjet-Unie werd
geplunderd. Twee verdachten werden
vrijgesproken.
