Davitamon IO
Leidt „vrij Polen'" de ondergang in
van het wereldcommunisme?
In Amerika stuurt men
alleen maar anjers als
er iemand gestorven is
5
Hansweert Wemeldinge
Weer U tegen het weer!
Verhoog Uw weerstand
een groot Nederlands
belang
T ekenende
cijfers
GOMULKA: ONTROUW AAN DE HARDE DOCTRINE'
„alleen jullie"
zware taak
Nederlandse geeft weekblad uit in Canada
SWEET
Kanaal heeft
sluizen van de
de drukste
binnenvaart
In Nijmegen
Gehuwde ambtenaresse
houdt betrekking
DAGBLAD DE STEM VAN WOENSDAG 12 DECEMBER 1956
Eén enkele dragée Davi-
tamon 10 per dag heft
vitaminetekorten radicaal
op. Flacons van 50, 100
en 500 dragées
Een 10 voor gezondheid
hoge vitaminewaarde
ORGANON OSS
De huidige situatie in Polen
werpt heel wat vragen op, niet
alleen voor de buitenwereld,
maar ook voor de Polen zelf. De
communisten in Warschau vra
gen zich af, of Gomulka niet te
veel concessies doet aan de anti
communistische groeperingen
in het land; de niet-communis-
ten vragen zich af, in hoeverre
hij werkelijk bereid is de starre
marxistische dogma's te laten
voor wat ze zijn en het met een
louter „economisch" socialisme
te proberen. Wat Gomulka de
laatste tijd heeft gezegd en ge
daan zou erop wijzen, dat hij
het failliet van de „harde"
marxistische doctrine inderdaad
erkent en zich door aanvaard
baarder beginselen laat leiden
dan degenen die het voetspoor
van Stalin blijven volgen. Men
denke slechts aan het eerherstel
dat kardinaal Wyszinsky gekre
gen heeft en aan de bereidver
klaring van de partij om met de
„progressieve katholieken" (niet
de dubieuze Pax-beweging!) sa
men te werken.
Polen verdient momenteel bijzon
dere aandacht. Al heeft het land
geen bloedige opstand gekend, de
rebellie tegen het Sovjetisme is er
even veelbetekenend als in Boeda
pest. In Warschau wordt momen
teel in grote mate beslist over de
toekomst van het communisme.
Niet alleen over de politieke macht
ervan, in staatkundige termen ge
dacht, maar vooral over de wezen
lijke inhoud van de leer. Zullen de
communisten, onder de druk van
het gezonde verstand, eindelijk wil
len toegeven dat socialisme, com
munisme, marxisme (noem het zo
men wil) nooit de godsdienst zal
kunnen vervangen, geen levensbe
schouwing kan zijn, maar hoogstens
waarde kan hebben als een louter
economische theorie? Met andere
woorden: zijn een aantal commu
nisten, in zuiver ideologisch opzicht,
socialisten aan het worden naar
westers model
We zouden niet graag het antwoord
willen geven op deze vraag. Niette
min: de kwestie is fascinerend ge
noeg om de belangstelling te recht
vaardigen die Polen momenteel
krijgt.
Enkele weken geleden waren in de
polytechnische school te Warschau
een aantal studenten bijeen. Zij stel
den openhartige vragen. Of Polen nog
vex-der kon gaan op de weg naar vol
ledige „democratisering", zonder een
Russisch ingrijpen te riskeren? Of de
communistische partij inderdaad
slechts voor 's lands welzijn de rem
zet op het streven naar volledige on
afhankelijkheid
In januari krijgt Polen „vrije" ver
kiezingen. Men denke hier niet aan
een verkiezingsstrijd als bij ons. Alle
partijen hébben hetzelfde program,
dat van de Poolse Ai-beiderspartij
de communistische partij dus. Zij zul
len echter zelf hun kandidaten mogen
aanwijzen voor het parlement. En al
moeten deze kandidaten eveneens van
onverdacht socialistische huize zijn,
de kiezers hebben in elk geval een
ruimere keus dan voorheen, toen de
partij uitmaakte wie er in het parle
ment kwam en wie niet.
Hoewel veel studenten en arbeiders
bezwaar hebben tegen de hegemonie
van de communistische partij, menen
zij er goed aan te doen met de con
cessie van Gomulka genoegen te ne
men. En wel om verschillende rede
nen. Op de eerste plaats is de huidige
„sterke man" van Polen een op
recht politicus, die zijn eigen overtui
ging nooit heeft geofferd aan de
„communistische solidariteit" en bo
vendien heeft Hongarije het ware ge
zicht van een gekrenkt en vernedei-d
Moskou laten zien. Veel Polen zijn
van oordeel dat Gomulka de man is
die zij op dit moment nodig hebben.
Die ontdekking was overigens we
derzijds. In het nieuwe Politbureau
heeft Gomulka weinig vrienden die
hij kan vertrouwen en veel uitgespro
ken vijanden. Zijn positie steunt op
de sympathie die <3e arbeiders en in
tellectuelen hem toedragen. Hij doet
alle moeite die sympathie nog te ver
diepen, niet alleen door 18 uur per
dag te werken, maar ook door ge
durfde afwijkingen van de oude Sta
linistische dogma's, die Moskou al
leen in theorie heeft afgezworen.
Elke dag ontvangt hij delegaties
van arbeiders en boeren. Driemaal
per week houdt hy een radiotoe
spraak. Toen, enkele dagen geleden,
een groep jonge mensen hem vroeg
welke garanties hij geven kon tegen
Stalinistische strevingen in het land,
zei hij: Jullie zijn die garantie! Zon
der de duizenden jonge mensen die
achter mij staan, zou ik hier geen
minuut meer kunnen blijven."
Gomulka is een goed toehoorder.
Hij kan een uur lang luisteren naar
wat men hem te vertellen heeft, de
blauwe, diepliggende ogen roerloos op
de spreker gericht. Hij heeft een mar
kant gezicht, het gezicht van een man
die rotsvast in een ideaal gelooft en
ervoor wil vechten. Zeker geen zacht
zinnig gelaat. De velen die kort na de
bevrijding uit Polen moesten vluch
ten, toen het communisme daar aan
de macht kwam, herinneren zich dat
wel.
Maar er is veel gebeurd sindsdien.
Gomulka is in tien jaar tijds twintig
jaar ouder geworden. Hij is 51, maar
iedereen ziet hem voor een zestiger
aan. Toen Tito tegen Moskou rebel
leerde, weigerde Gomulka de partij
van Stalin te kiezen. Dat was ver
raad Op instigatie van de Russen
werd hij gevangen gezet, maar nie
mand durfde het aan, een proces te
gen hem te beginnen.
De huidige Poolse partijleider is,
zegt men, een man zonder humor. Hij
is ook niet agressief meer als voor
heen. In de gevangenis heeft hij veel
gelezen en zijn niet-communistische
aanhangers beweren, dat zowel boe
ken als bittere ervaringen hem wijzer
hebben gemaakt. De taak die hij nu
op de schouders heeft genomen is
uitermate zwaar.
Polen is een politiestaat die het
grootste deel van zijn politiemannen
heelt afgedankt. Het gevolg daarvan
is, dat de vrijheid eerherstel kreeg,
zonder dat zij echter gericht werd.
Een revolutie, ten goede of ten slech
te, wordt vrijwel altijd begeleid door
anarchistische bijverschijnselen.
De mensen in Polen hoeven niet
meer over hun schouder te gluren
voordat ze een gesprek beginnen. De
industriële produktie evenwel is on
rustbarend gedaald en de oogst geeft
allerminst reden tot tevredenheid.
Duizenden collectieve boerderijen, die
niet langer onder politietoezicht staan
liggen verlaten. Vee en gereedschap
pen werden gestolen door boeren die
opnieuw voor zichzelf wilden begin
nen. Er dreigt een voedselcrisis in
het land. Vooral in de voormalige
Duitse gebieden is de toestand zorg
wekkend. De boeren daar, uit ooste
lijke gebieden afkomstig, hebben er al
die jaren met tegenzin gewoond en
gewerkt en de collectieve boerderijen
voldeden allesbehalve aan de ver
wachtingen.
Huwende ambtenaressen van de ge
meente Nijmegen zullen voortaan na
het huwelijk haar gemeentebetrek
king kunnen behouden. Aldus werd in
de gemeenteraad besloten tijdens de
behandeling van de gemeentebegro
ting 1957. Na langdurig debat werd
het voorstel met 19 stemmen vóór en
18 stemmen tegen door de raad aan
genomen. Vele KVP-raadsleden stem
den vóór het voorstel.
De jeugd van Polen heeft haar hoop op Gomulka
gesteld, de man die Kroestjev trotseerde. Zal hij
ook kunnen voldoen aan het verlangen naar
geestelijke vrijheid van het Poolse volk
Trouwens het hele systeem van de in Boedapest waren kunnen niet alles
landbouw - collectivisatie is een
schreeuwend fiasco geworden. Gomul
ka heeft er in zijn bekende oktober-
rede op gewezen.
Het verzachten van de partij-con
trole in de fabrieken heeft tot ver
mindering van de produktie geleid.
Bazen die zich gehaat hadden ge
maakt, werden eenvoudig wegge
stuurd. Hier en daar kwam het bijna
tot lynchpartijen.
De stemming van de bevolking is
nauwelijks beter geworden door de
vrijlating van 36000 gevangenen en de
terugkeer van 16000 Polen uit de
Sovjet-Unie. Want al die mensen de
den hun verhaal en die getuigenissen
waren zeker niet geschikt om het
communisme de verloren sympathie
te doen herwinnen. Poolse journalis
ten die tjjdens de Hongaarse opstand
publiceren wat zij gezien hebben; dat
zou de Sovjet-leiders boos maken.
Maar wel reizen ze momenteel het
land af om „lezingen" te houden voor
arbeiders en studenten.
In Bydgoszcz eindigde koi'telings
een anti-Russische demonstratie met
een aanval op het plaatselijke politie
bureau. Legerafdelingen moesten de
orde herstellen.
Gomulka zit in een uiterst moeilijk
parket. Hij heeft de sympathie van
het volk, omdat hij zich een Poolse
patriot heeft getoond. Als hij echter al
te pati-iottisch gaat doen. jaagt hij de
Russen tegen zich in het harnas. In
een volgend artikel zullen we nog na
der ingaan op de huidige betekenis
van Gomulka in het licht van de ge
beurtenissen in het vrij recente verle
den.
Kom in Amerika als atten
tie bij een feestelijke gelegen
heid nooit met losse bloemen
aandragen, want dan kijkt
men heel vreemd op. En als.
jeblieft geen anjers. Dat kan
eenvoudig niet, want die wor
den alleen gestuurd als er
iemand dood is".
Dit was een van de merk
waardige bijzonderheden, die
ir. Fick ons over Amerika ver
telde. Een van die opmerkin.
gen tussendoor, die interres-
sant genoeg zijn, om ze in dit
vijfde en laatste artikel aan U
voor te leggen.
Geen land ter wereld heeft op gebied van sluizen een zo grote
en langdurige ervaring als Nederland en het zou dus wel min of
meer een tegenvaller zijn, indien dat belangrijk onderdeel van
het Deltaplan, dat de sluizenkwestie van het Kanaal door Zuid-
Beveland is, niet onder alle omstandigheden bevredigend zou zijn
op te lossen. Onder bevredigend wordt dan iets beters verstaan
dan ir. Maris in zijn lezing van 21 september 1956 aangaf en waar
bij de scheepvaart in de grote vaarweg Rotterdam - Rijn - Ant
werpen minstens vijftien jaar (wat ons inziens in de werkelijk
heid wel het dubbele zou worden) een aanmerkelijke vertraging
zou ondervinden. Voor wie, niet aan tijd gebonden met een jacht
een plezierreisje maakt, zou dit bezwaar van weinig betekenis zijn
Echter kan als drukke scheepvaartweg tussen belangrijke knoop
punten van bruisende activiteit, waar tijd gelijk is aan geld, de
betekenis van dit kanaal moeilijk worden overschat.
betreft, kunnen de sluizen van Hans
De juiste grondslag van vergelijking
voor de sluizen in dit kanaal behoeft
niet te zijn de grootste sluis ter we
reld voor de zeevaart, namelijk de
Noordersluis te IJmuiden, die met een
diepte van 14,5 meter de grootste zee
schepen doorlaat. Die basis ligt wèl
bij de grootste sluizen voor de bin
nenvaart, met name dat drietal nieu
we en uitnemende sluizen, dat Am
sterdam dient bij zijn verbinding met
Rotterdam en met de Rijn: de sluizen
van Vreeswijk, Wijk bij Duurstede en
Tiel.
Wat drukke scheep vaartbeweging
B8&&' ikdvtrïcnXi'i)
weert en Wemeldinge de vergelijking
met de drie in het Amsterdam-Rijn
kanaal glansrijk doorstaan. In 1953
passeerden er in het Kanaal van Zuid-
Beveland 76.436 schepen, dat is per
dag 209; in het volgende jaar 76.709
of dagelijks gemiddeld 210. In tonnen-
maat was er een vooruitgang van ge
middeld 424 op 436 ton per schip. On
der de schepen van 1954 waren ook
576 kustvaarders het kanaal is dus
ook geschikt vo^r kleine zeeschepen.
Van welke omvang die drukke
scheepvaartweg is in het overigens zo
rustige Zuid-Beveland, blijkt bij ver
gelijking met de cijfers over 1953 van
het Amsterdam-Rijnkanaal: Tiel 36.432
schepen van gemiddeld 406 ton: Wijk
bij Duurstede 37.612, gemiddeld 366
ton. Ze halen dus niet de helft van
het Kanaal van Zuid-Beveland. De
grote scheepvaartweg Amsterdam-
Rotterdam komt er bij Vreeswijk met
68.933 schepen vrij dicht bij, maar
komt door de vele kleine scheepjes
daar het gemiddelde is er 240 ton
toch nog niet verder dan 51 per
cent van wat er in Zuid-Beveland om
gaat.
Van de 76.709 schepen, die in 1954
dit kanaal passeerden, maakten er
10.233 deel uit van de Rijnvaartschool,
dus 13 percent. Dit wijst er op, dat de
Rijnvaart hier wel een behoorlijke en
natuurlijk welkome, maar geen over
wegende rol speelt. Van het totaal
aantal schepen was 67,5 percent Ne
derlands, 20,5 percent Belgisch, van
11,5 percent te zamen voerde onge
veer een gelijk aantal de Zwitserse,
Franse of Duitse vlag. Gezamenlijk is
dat 99,5 percent. Het overblijvende
halve percent kwam voor rekening
van Luxemburg met 158 en Engeland
met 99 schepen en dan nog enkele
hier min of meer toevallige verschij
ningen: vier schepen uit Scandinavië,
twee uit Honduras en één uit Polen.
Uit bovenstaande gegevens blijkt
duidelijk, dat het scheepvaartverkeer
Hanswee.rt-Wemeldinge een Neder
lands belang is van de eerste orde en
dat de grote verandering, die het
Deltaplan hier wil brengen, gezette
overweging verdient.
V iitgerwijzing
Ook bij dat kunstwerk der Lage
Landen, dat al naar de landstreek,
waar het dienst doet, sluis, zijl of sas
heet, is door de technische vooruit
gang geen halt gemaakt. In enkele
tientallen jaren groeide de vooruit
gang uit tot een belangrijke tegen
stelling, zoals bijvoorbeeld duidelijk
spreekt bij het sluiswerk, dat voert
van de Gelderse IJsel naar het Apel-
doornse kanaal in vergelijking met
dat tussen de Maas in Zuid-Limburg
en het Juliana-kanaal.
Om het verschil in hoogte bij Die
ren in Gelderland te overbruggen was
een koppeling van sluizen met drie
op elkaar volgende sluiskolken nodig,
waarin de schepen dus trapsgewyze
Wat denkt U van het volgende: in
Amerika mag je pas een glas bier
drinken als je 21 jaar oud bent. Bier
wordt daarbij over het algemeen niet
uit de fles, maar uit een blik ge
schonken.
Auditorium. Een gehoorzaal zal
men denken. Niets van waar. Dit
woord siert de gevel van een gebouw
waarin we een ijshockey-baan zullen
vinden.
In elke grote plaats in Nederland
kan men onderwijs ontvangen op een
mulo, h.b.s., lyceum of gymnasium.
Elke school staat op zichzelf. In Ame
rika worden al deze onderwijsrichtin-
gen gegeven op één school: de high-
school. In tegenstelling met ons land
kan men zich op een high-school in
bepaalde vakken specialiseren. Het
aantal leerlingen dat deze scholen be
zoekt, is groot. In een kleinere plaats
(30.000 inwoners) vernam de heer
Fick, dat dit aantal 3800 was.
's Avonds worden op zo'n high-
school de gekste cursussen voor vol
wassenen gegeven. Cursussen in ta
len, kunst, geschiedenis, spreken in
het openbaar, technische cursussen op
het gebied van radio, televisie enz.
enz.
Cursussen, die gericht zijn op de
praktijk en .die in diezelfde plaats
van 30.00 inwoners 2000 volwassen
leerlingen trekken.
Ontzettend veel getrouwde vrou
wen werken buitenshuis. De kinderen
brengt men dan naar plaatsen, die de
Duitse naam kinder gar ten" dragen.
De krant wordt rondgebracht door
schooljongens, die daar 2 dollar per
week mee verdienen, 's Morgens voor
ze naar school gaan, nemen ze een
pak kranten mee en gooien die op het
grasveld voor het huis. De zondags
krant van b.v. de New York Times
bevat enkele honderden pagina's, voor
het merendeel advertenties. Er blijft
echter voldoende ruimte over voor
(Advertenties)
Auis/
Mevrouw Laura Schippers vloog in 1952 van den Haag
naar Canada. Een jaar na aankomst begonnen Mevrouw
Schippers en haar man „De Nederlandse Courant voor
Canada uit te geven. Dit blad is nu het voornaamste
Nederlandse nieuwsblad in Canada.
Mevrouw Schippers rookte na de bevrijding voor het
eerst Sweet Caporal. „Ik vind het leuk, dat re nu weer
in Nederland te koop rijn" regt rij „ik geniet er
relf ook ro van".
Originele verklaring ligt ter inzage.
'Nederland, schenkt het beste aan Canada
Canada schenkt het beste aan Nederland
q^POR4£
CANADA'S FIRST CIGARETTE SINCE 1887
Een zuivere Virginia voor slechts 80 cent
rijzen of dalen. Bij de sluis van het
Juliana-kanaal te Maastricht werd een
hoogteverschil van niet minder dan
acht a tien meter in eens genomen
met één enkele sluiskolk.
Door de vooruitgang van de tech
niek was het mogelijk geworden het
ingewikkelde tot het eenvoudige te
herleiden. Die eenvoud was bij het
Limburgse kanaal, gezien dat de
scheepvaartbeweging daar zo groot is,
dat ze die van het Amsterdam-Rijn
kanaal nabij komt, zeer welkom.
Maar zelfs met die eenvoud kan de
sluis van het Julianakanaal op de
duur het geregeld toenemende ver
keer toch niet meer op vlette wijze
verwerken. Oponthoud komt er veel
vuldig voor en is van ernstige aard.
Natuurlijk wordt daar iets op gevon
den even natuurlijk kost dat geld.
Zoals wanneer het werk al te zeer
uitdijt, een werkkracht wordt toege
voegd, zo verdubbelt men de sluizen.
Voor het Juliana-kanaal is die ver
dubbeling in een vergevorderd sta
dium van voorbereiding.
Er zou hier bij Maasbracht enige
vingerwijzing kunnen liggen voor het
sluizenvraagstuk in Zuidwest.
Luctor.
redactionele artikelen, die het hele
gezin een week zoet kunnen houden.
Bij die zondagskrant zijn twee tijd
schriften met actueel fotonieuws in
begrepen.
De Amerikaan eet veel. Daar is
dan ook op gerekend, als hij in een
hotel een diner gebruikt.
Daarbij zal het ons vreemd in de
oren klinken, dat de gehele hoeveel
heid aardappelen, groente en vlees
door.-'de kelner op het bord gelepeld
wordt, zodanig, dat men van een „af
geladen" bord eten spreken kan.
Hoewel in grote lijlnen de etenswa
ren in Amerika duurder zijn dan in
Nederland, vallen de kosten voor een
diner in een hotel wel mee.
Als in ons land een uitgebreid
winkelblok ontstaan is, legt men op
verschillende plaatsen daaromheen
autoparkeerplaatsen aan,
In Amerika gaat het anders. Men
begint met de parkeerplaats, die
vierkant is en doorgaans plaats
biedt aan 2000 tot 3000 auto's. Daar
omheen bouwt men dan het winkel
centrum, waar je alles kunt kopen
wat je hebben wilt. Bijna overal
door zelfbediening.
Kitchener in Canada, waar de zoon
van de heer Fick woont, (53.000 in
woners), bezit een eigen televisiesta
tion. Hier wordt 72 dollar per 58 se
conden voor reclame-uitzendingen be
taald. De 2 seconden, die de minuut
vol moeten maken, worden besteed
om de televisie-apparaten in te stel
len op een ander reclame-object.
In Amerika wint de kleurentelevisie
meer en meer veld.
De heer Fick heeft twee baseball
wedstrijden tussen Amerika' meest
befaamde ploegen de Dodgers en de
Yankees gezien. Het waren wedstrij
den die telden voor het kampioen
schap en die door tienduizenden en
thousiaste baseball-liefhebbers wer
den bijgewoond, 't Merkwaardige nu
was dit: wanneer de heer Fick zijn
enthousiaste gevoelens kenbaar maak
te, waren de Amerikanen stil. Wan
neer de Amerikanen juichten, be
greep de heer Fick niet waaróm.
Het móet welhaast aan deze Neder
landse toerist gelegen hebben.
De Amerikaanse jeugd tenslotte.
Over het algemeen niet, zoals wij in
b.v. de film „Blackboard jungle"
hebben kunnen zien. Als men weet,
dat Amerika bijna geen tuinhekjes en
tuinmuurtjes kent, kan men de „net
heid" van de Amerikaanse jeugd
misschien afwegen tegen de vernie
lingen. die op de grasperken naast
het trottoir worden aangericht.
Wij laten nog eenmaal de
heer Fick aan het woord; „Ik
heb tijdens mijn verblijf in
Amerika geen enkele maal ge
zien, dat de jeugd één stap op
deze grasgelden heeft gezet,
terwijl er toch geen enkele
belemmering was om het wél
te doen".
Eerst geweldige parkeerruimte.
Dan winkels er omheen.
(Advertenties)
