Westbrabantse industrie
neemt hoge vlucht
Wat moet ik nu hier?"
FÖCKINK
pajjblaD Pf^tew
Velerlei
nijverheid
De beschermde marter is heus
niet zo zeldzaam als men denkt
Alleen bestemd voor
Full Speed-rokers
li
Mej. dr. de Waal zal
ontslag vragen
Goede zeehaven is een
noodzakelijk complement
Soekarno
houdt voet
bij stuk
STRIJD IN DE WOESTIJN
tt
BESSEN VAN
derde blad
VRIJDAG 2 NOVEMBER 1956
De beste bessen
f 5-95 per literkruik
Na overdracht van haar taak:
Onderwijsbeleid
in één hand
In de koepel van zijn stadhuis, dus op de plaats, die het grote
geheel overspant, heeft Rotterdam de woorden gegrift: Navigare
necesse est. Navigare ziet in de eerste plaats op de zeevaart, d s
Rotterdams devies houdt in, dat zeevaart noodzakelijk is Dat
kan niet alleen voor Rotterdam zo zijn. Dat moet b.v. ook zo
wezen voor zuidwest, dat het grote geluk heeft in zo ruime mate
door het zilte nat te worden bespoeld. Waarom zou die spreuk
alleen gelden voor de Nieuwe Waterweg en voor de Wester-
schelde; waarom niet ook voor de Oosterschelde en voor de
tweede Rijnmond! Waarom moet Zierikzee worden uitgeschakeld
en Bergen op Zoom zich vergenoegen met wat binnenvaart, ter
wijl toch zeevaart en binnenvaart willen samengaan als elkan
ders natuurlijk verlengstuk.
Steeds meer zal ook de harde noodzaak er toe dwingen het juiste
richtsnoer te aanvaarden, dat in de gehele delta een veel groter gelijk
matigheid van voor- en nadelen voor de scheepvaart bestaat dan het bij
de bewonderenswaardige opbloei van Rotterdam zozeer achtergebleven
zuid-west zou doen vermoeden. Niet de in de natuur aanwezige en daar
werkende krachten, maar de mens heeft de grote verschillen teweegge
bracht. Wie het heden begrijpt, zal daarenboven ook krachtens zich zelf
voor zuid-west het grote moeten voorstaan.
Terneuzen en Breskens zijn beide
stevige zeehavens met een belangrijk
achterland. Dit is wat het laatste be
treft ook de leidende gedachte bij een
bespreking van Bergen op Zoom
industriële havenstad. Voorlopig is in
het heden het bijvoeglijk naamwoord
nog beter vertegenwoordigd dan het
zelfstandig naamwoord. Beide kun
nen echter een goede toekomst tege
moet gaan.
Misschien mag de metaalindustrie
van Bergen op Zoom het eerst ge
noemd worden; ze werkt thans voor
geheel Nederland, terwijl de kachel
smeden, die omstreeks 1840 de schou
ders hebben gezet onder deze be
drijfstak, alleen voor Bergen op
Zoom en onmiddellijke omgeving
werkten. Thans zijn er in de haarden-
en kachelfabrieken, de ijzergieterijen
en machinefabrieken 2800 werkers.
Het proefstation voor de suiker in
deze stad doet voor Westbrabant sui
kerfabrieken verwachten. Die zijn er;
en daaronder de grootste suikerfa
brieken verwichten. Die zijn er; en
daaronder de grootste suikerfabriek
in ons land, die van Dinteloord. Deze
fabriek, die in de campagne ruim
4000 mensen aan het werk heeft en
het werkvolk ook tussen beide cam
pagnes poogt vast te houden door ru
we suiker om te zetten in kristal
suiker en dus bezig is ook uit te
groeien tot een suikerraffinaderij.
Onder de suikerfabrieken van West-
brabant is Dinteloord er één van een
vijftal; Roosendaal, Steenbergen, Ze
venbergen en Breda zijn de andere.
En daarmede heeft de suikerhoek,
die Westbrabant nog altijd is, hoeveel
tegenvallers er ook naast de mee
vallers zijn geweest, vijf van de
twaalf suikerfabrieken in ons land.
Bergen op Zoom wordt thans bjj
dat lijstje gemist, maar is er toch
nog zeer innig mee verbonden door
een fabriek ,die wat produktie be
treft, wederom de grootste is
maar nu van Europa.
De Zuid-Nederlandse Spiritusfa
briek verwerkt de melasse, dat is
(Advertentie)
een nevenprodukt van de beetwortel
suikerfabrieken. Ze maakt daarvan
brandspiritus; maar bovendien ook
de zuiverste alcohol van 98 percent
en alcohol van 50 percent, grondstof
voor alle Nederlandse distilleerderij
en. Is deze fabriek dus een welvaren
de dochter van de suikerfabrieken,
een gezonde kleindochter is dan de
Centrale Potasraffinaderij. Deze ver
werkt een derivaat van de spiritusfa'
briek tot potas. Dit is een oud-Neder
lands woord, dat in het Engels pre
cies zo is overgenomen. Uit de naam
zou men niet bepaald kunnen aflet
den, dat potas dienst doet zowel in
cacaopoeder als bij groene zeep, ver
der bij kristal- en waterglas. Oud
tijds bloeide in Bergen op Zoom de
zoutnering; een goed ingerichte zout-
raffinaderij zet die arbeid voort. Ook
de verzending van visconserven is
een nieuwe loot aan een oude stam.
Luctor werpt nu een
uiteraard wat vluchtige
blik op west-Brabant en t
zijn stormachtige ontwik-
keling. Maar de goede uit- j
weg naar zee ontbreekt. En
daarover zal een nader ar-
tikel nog meer spreken.
die aard Breda b.v. reeds in 1252,
Bergen op Zoom in 1260, Oosterhout
1272, Steenbergen 1319. Naar de be
volking is het de tweede stad van
Westbrabant met een paar duizend
meer dan Bergen op Zoom als derde
en beide bezig met haar vierde tien
duizendtal. Het spoorwegverkeer is in
Roosendaal zeer druk; Philips heeft
er een bedrijf met 1000 werkkrach
ten; de borstelfabriek met 500 is één
der grootste van Nederland.
De veelzijdige nijverheid van Breda
wordt met namen als Hero, Kwatta,
Drie Hoefijzers, Rayon, Etna, Etna,
Hispano Suiza nog maar zeer gedeel
telijk aangeduid en achter deze na
men gaat toch al heel wat schuil. Dat
uit te breiden tot een in haar volledig
heid droge opsomming moet achter
wege blijven. Bijna een vierde van de
meer dan 100.000 inwoners van deze
stad is in de industrie werkzaam.
Het Middenbrabantse schoen- en
leerdistrict gaat westelijk tot in
Terheyden. De fabriek voor ijzerwa
ren de Tornado te Etten is veel groter
dan het moederbedrijf te Zwijndrecht.
Oosterhout groeit uit tot een stad met
grote industrieën als van Philips, van
Jamin, van Hollandia. In tal van an
dere plaatsen schoot de industrialisa
tie wortel.
Verder dan Breda wilden we eigen
lijk niet gaan. Maar waarom zou
zich het achterland van de zeehaven
van Bergen op Zoom niet veel
verder oostwaarts uitstrekken?
Westbrabant heeft zich de
laatste 50 jaar grote moeite ge
geven de bronnen van zijn be
staan te verruimen.
Luctor
President Soekarno heeft tijdens
een toespraak, die hij in Bandung
voor een congres van Indonesische
onderwijzers heeft gehouden, er nog
maals bij de partijleiders op aange
drongen alle bestaande partijen op te
heffen.
Na opheffing zou er beslist kunnen
worden, of Indonesië ,,een partij
systeem, een massabeweging of een
meer-partijenstelsel" zou kiezen.
Over zijn oproep tot de partijleiders
om „tot elkaar te komen en alle par
tijen te begraven", zei de president,
dat zijn aanbeveling niet betekende
dat hij de democratie wenste af te
schaffen. Hij ontkende, dat hij een
dictator wilde worden. Hij zei; „Ik
heb de ziel van een democratische li-
beralist en ik wens geleide democra
tie". Hij legde er de nadruk op, dat
niemand het bestaan van 40 politieke
partijen in Indonesië kon goedkeuren.
iSoekarno beval het vormen van „ka
ders" aan, zoals hij tijdens zijn reis
poor de communistische landen had
gezien.
Hij zei, dat de toestand in de so
cialistische landen, die hij had be
zocht, een diepe indruk op hem had
gemaakt.
(Advertentie).
Margriet" het friste blad van déze tijd, telt reeds jarenlang het grootste aantal lezeressen.
Géén wonder: ieder jaar voegen de jongeren zich erbij want..Margriet is véél gezelliger.
(Van een jachtmedewerker)
Zoals het zelfs voor hen, die een
scherpe opmerkingsgave bezitten en
veel in de vrije natuur ronddolen,
een unicum is, als zij otter of das
in het oog krijgen, is dit eveneens
het geval met de steenmarter. Dit
Een rondgang
Het blauwe bloempje, dat in West
brabant zo veelvuldig is, behoort bij
een plant, die de veelzeggende naam
draagt van linum usitatissimum, het
zo veelvuldig gebruikte linnen. In
deze eeuw was die naam zwakker
komen te staan; het katoen, dat zo
veel minder arbeid vergt om van
natuurvezel de draad te spinnen, had
het linnen voor een aanmerkelijk deel
verdrongen. Maar men heeft er zich
op toegelegd al die moeizame en tot
hoge prijs leidende bewerkingen van
repelen, roten, zwingelen en hekelen
eerst in een fabriek te concentreren
en vervolgens sterk in te korten of te
vervangen, zo de prijs te drukken en
de weverijen te helpen aan goedkope
garens.
Voor Westbrabant betekent de
vlasserij heel wat; Steenbergen
kan er trots op zijn de grootste
vlasfabriek in Europa te bezitten
en de in 1940 te Standaardbuiten,
een gemeente met veel vlas
sers, geopende vlassersschool was
de eerste in Nederland.
Als fabrieksstad kan Roosendaal
een sterke steun in de rug zijn voor
Bergen op Zoom als havenstad. Deze
jonge industriestad moet het doen
zonder de oude glorie van vroeg ver
leende stadsrechten of privileges van
Voor de Full Speed-rokers is er
dubbel goed nieuws. Op de eerste
plaats en dat is natuurlijk het
belangrijkste Is onze tabaks
expert met goede berichten en
goede resultaten teruggekeerd uit de
Verenigde Staten. De tabaksprijzen
waren dit jaar wel weer hoger, maar
hij heeft niettemin zulke tabakken
aangekocht, dat de goede kwaliteit
on melange van Full Speed weer
voor lange tijd is veiliggesteld.
Maar ook onze publiciteits-afdeling
heeft niet stilgezeten. Zeer binnen
kort komt er weer een geheel
nieuwe_ serie plaatjes in omloop
met nóg meer zorg samengesteld
dan de vorige series. En die trok
ken al in steeds stijgende mate de
belangstelling, niet alleen van ver
zamelaars, maar ook van de echte
auto-experts. De nieuwe serie met
de bijbehorende album gaat over de
auto in de moderne tijd. De nieuwste
nieuwtjes van de grote Auto-Salons
komen erin aan de orde. Met af
zonderlijke hoofdstukken over de
kleine auto's, „droom"-wagens en de
z.g. experimentele wagens. Een in
teressant en pakkend hoofdstuk over
de auto-race-sport en -bzeer span
nend - over rallies en rally-rijden
besluit dit nieuwe, boeiend-ge
schreven album.
We vonden, dat al deze dingen de
moeite van 't vertellen aan onze
trouwe (en aan toekomstige!) Full
Speed-rokers waard waren.
woeSm^Ü6 §eeft fen indruk van het wegenstelsel in
speelt Traar Strijd tUSSen EgyPte en Israël zich
In de diergaarde Blij dorp
kan men momenteel enkele
Kamschatka-beren bewonde
ren, reuzen onder hun gelij
ken en prachtig van huid en
houding.
inDMZn blre!" leven respectievelijk
/iiN?' en N'W- Amerika
(Alaska- of Kodiakberen). Zij zijn
Grizzfy's ger dan de gr°0t^
De mannetjes kunnen bijna 3
meter iang worden, staan soms
1.40 mm de schouder en kunnen
gewichten van ruim 800 kg berei
ken. s
Blijdorp's Kamschatka-beren zijn
nog long en zullen ongetwijfeld nog
een heel stuk groeien; toch is voor
al de beer, in zijn glanzende, bijna
zwarte vacht reeds thans een
machtige verschijning.
In tegenstelling met de gewone
beren, krijgt men deze reuzenbe-
ren slechts zelden in dierentuinen
te zien, alhoewel de laatste jaren
hun aantal in gevangenschap toe
neemt. En dat is maar goed ook,
want in de wilde staat worden ze
door de voortschrijdende ontginnin
gen steeds verder teruggedrongen
naar de naaldhoutbossen op de
hoge bergen, terwijl hun aantal
door de constante vervolging sterk
achteruitloopt. Evenals alle bruine
beren, leiden ook de Kamschatka-
reuzen een solitair bestaan, althans
buiten de paartijd.
Hoewel de bruine beren door de
primitieve volkeren in hun woon
gebied beschouwd worden als hoge
re dieren, die met verstand en
rede begaafd zijn, worden ze toch
met behulp van geweren, speren,
pijl en boog, valkuilen en zelfs ver
gif vlijtig achtervolgd, omdat een
dode beer voor de meestal arme
inheemsen een bron van rijkdom
betekent. Behalve een grote hoe
veelheid prima vlees en 100 - 150
kg vet, levert de beer een prima C
pels, die gebruikt wordt voor kle
ding, karpetten enz.
Ook de gal is veel waard, omdat
de Chinezen daaruit allerlei won-
dermedicijnen produceren.
Zelfs de nagels hebben waarde,
omdat ze hun bezitter moed schen
ken en allerlei gevaren van hem
afwenden.
En dan helpt het 't slachtoffei
niet veel meer, dat de jagers na
afloop aan de dode beer vergiffe
nis vragen voor het feit, dat ze
hem gedood hebben en als excuus
aanvoeren, dat ze dat alleen ge
daan hebben, omdat ze zijn pels
en vlees en al die andere zaken
nodig hadden.
En zelfs de daarna geprevelde
gebeden zullen niet verhinderen,
dat ook de dagen der grote bruine
beren geteld zijn, zoals dat 't geval
is met zovele grote dieren, wier
voortbestaan in zich progres
sief uitbreidende mensenzee schier
onmogelijk schijnt te worden.
Vertelman.
is des te merkwaardiger, omdat de
fluwijn in ons land menigvuldiger
voorkomt en daarenboven geregeld
in de bewoonde wereld vertoeft. Van
daar zijn bijnaam, huismarter. Toch
zal hij zijn aanwezigheid niet eerder
verraden, dan nadat hij een slach
ting heeft aangericht in konijnen-,
of kippenhok of duiventil.
Zjjn nachtelijke strooptochten wor
den door de mantel der duisternis
bedekt.
Alhoewel de poging tot bescher
ming van de steenmarter te prijzen
is. ben ik ervan overtuigd dat de
wijze, waarop, meer een theoretische
dan praktische uitwerking heeft. We
behoeven ons niet wijs te maken,
dat de bezitters van pluimvee of ko
nijnen, die bezoek kregen van deze
bloeddorstige rover, deze zullen spa
ren ten pleziere van idealistische be
schermers. Ook zal het voor de pels-
wild- en schadelijke-gedierte-vanger
een puzzle worden, de marter uit
zijn klemmen te houden, wanneer
hij vossen, verwilderde katten, bun
zings of hermelijnen, etc. tracht te
bemachtigen. Er zijn nog altijd men
sen, die én de geit én de kool willen
sparen en dat pleit niet voor hun des
kundigheid.
Er zal op de duur, in een bewoonde
en beschaafde wereld, voor bepaalde
diersoorten geen plaats meer over
schieten, als zij zich niet op een,
voor hun geschikt reservaat kunnen
terugtrekken.
Vanzelfsprekend zijn er ook dieren,
waarover de mensheid zou juichen,
als zij van de aardbodem verdwenen
o.a. de rat.
MOORDLUST
We zullen niet ingaan op de ko
lossale moord- en rooflust, gepaard
aan vlug- en handigheid, ondersteund
door een fijne neus, die de fluwijn
stempelen tot de gevaarlijkste rover.
Hij rooft niet alleen om zijn honger
of dat van zijn jongen te stillen,
maar vooral om zijn moordlust te
bevredigen.
Slechts zij. die met eigen ogen
aanschouwd hebben, hoe grondig hij
in het hoenderhok te werk gaat,
waar de kippen tot de laatste wor
den vermoord, kunnen zich een denk
beeld vormen van zijn felheid.
i tdverter.tie)
Dat hij het wild op gelijk* wijze
behandelt, behoeft geen betoog. Het
suggereren bij de bescherming, dat
de steenmarter een zeldzame ver
schijning is, is ongeloofwaardig; de
insider weet beter.
Persoonlijk hebben we hem in de
laatste jaren, vooral 's nachts in de
ranstijd, ontmoet, soms met zes kek-
kerende exemplaren bij elkaar, die
weinig schuwheid aan de dag legden
en niet moeilijk te verdelgen waren
geweest.
We hebben hem vroeger vaak be
laagd op de avondwissel, die hij vrij
geregeld volgt en hem in scheme
ring of maanlicht van het dak ge
schoten. (Vandaar zijn volksnaam,
dakmarter). We zetten hem 's nachts
ook na met een scherpe hond, die
hem in het bos tot bomen dwong en
hem verluidde. Als ik in de jacht
boeken met de uitkomsten van het
pelswild 'blader, ontbreekt hij nooit
en komt soms met een respectabel
cijfer voor.
Dat klopt niet met de voorlich
ting der beschermers, die nu reeds
vrezen voor het uitsterven. Het
moertje zorgt voor een gemiddelde
aanvulling van vier jongen per jaar
Op de lange duur betwijfelen we
echter ten zeerste, of mét dan wel
zónder bescherming, de steenmar
ter zich in de moderne samenleving
zal kunnen handhaven, daar hij
vroeg of laat op een boerderij zijn
ondergang tegemoet gaat. Geen boer
duldt hem. De jager moet het ech
ter met lede ogen aanzien en de
wildschut loopt een groot risico als
men achterhaalt, dat hij tegen zijn
wil een marter ving.
In de laatste tijd zijn meermalen
op drijfjachten marters geschoten,
per abuis voor een bunzing aange
zien.
Herhaaldelijk zien we in de plaat
selijke bladeren na een hecatombe in
hoender- of konijnenhok, dat er mar
ters werden bemachtigd.
De boeren op hun erf gaan vrijuit
en trekken zich van bescherming
niets aan, terwijl het de jager ont
zegd wordt voor zijn wild te zor
gen
TOM
Mej. dr. de Waal zal eerlang ont
slag vragen als staatssecretaris van
onderwijs. In aansluiting en als toe
lichting op het bericht inzake de be
noeming van ïtir. R. G. A. Hoep-
pener ais staatssecretaris bij dit mi
nisterie, werd ons het volgende mee
gedeeld.
Het streven een sluitend geheel van
onderwijsvoorzieningen tot stand te
brengen heeft in de afgelopen jaren
in toenemende mate het regeringsbe
leid op het terrein van het onderwijs
gekenmerkt. Terstond na het optre
den van mej. dr. A. de Waal als
Staatssecretaris van Onderwijs, Kun
sten en Wetenschappen is ten depar-
temente een werkgroep gevormd,
waarin onder haar leiding de afde
lingschefs tezamen bestudeerden wat
er voor de tostandkoming van dit
sluitend geheel van onderwijsvoor
zieningen moest worden verricht. De
tweede onderwijsnota, die in februari
1955 aan de Staten-Generaal werd
aangeboden, was grotendeels een re
sultaat van deze studie. Voorts leidde
de noodzaak tot grotere coördinatie in
de onderwijssector ten departemente
in oktober 1955 tot de benoeming van
een directeur-generaal en een inspec
teur-generaal voor het Onderwijs.
Sedertdien bleek het in toenemende
mate bezwaarlijk vooral bij het
uitwerken van de in de tweede on
derwijsnota aangegeven beleidslijnen
in de vorm van wetsontwerpen een
splitsing te handhaven in de verant
woordelijke leiding van de onderwijs
sector ten departemente. Dit heeft de
minister en de staatssecretaris ge
leid tot de conclusie, dat één persoon
de gehele onderwijssector in handen
moet nemen. Gezien de betekenis van
deze sector zal dit naar hun mening
de minister moeten zijn. Tengevolge
van dg uitgebreidheid van de taken
van het gehele departement is dit
slechts uitvoerbaar, wanneer de mi
nister zoveel mogelijk ontlast wordt
van de zorg voor het buiten de on
derwijssector gelegen terrein. Daar
om werd de benoeming van een
staatssecretaris nodig, die geleidelijk
verschillende taken op dit gebied vin
de minister zal overnemen.
Op het terre.in van het onderwijs
zal dan naast de werkzaamheden van
de minister geen taak meer over
blijven die in het beleidsvlak ligt.
Mej. de Waal heeft daarom besloten
aan H.M. de Koningin haar ontslag
als Staatssecretaris te vragen. Doch
zij heeft zich op verzoek van de mi
nister bereid verklaard deze aanvra
ge nog enkele maanden uit te stellen,
teneinde de continuïteit in het onder
wijsbeleid zoveel mogelijk te waar
borgen.
De nieuw benoemde staatssecreta
ris mr. Höppener zal, na zijn beë
diging door H.M. de Koningin, meer
Un het bijzonder belast worden met
taken op het terrein van het jeugd
werk, de sociale jeugdzorg, de vor
mingsinstituten leerplichtvrije jeugd,
het sociaal-pedagogisch onderwijs, de
openluchtcreatie, de lichamelijke
keling, de radio, de televisie en de
pers.
