Verhelderend licht op adviseur van Nasser WIE KOMT BIJ ONS THUIS HELPEN? Straat in, straat uit STILTE VOOR DE STORM brylcreem POLITIEKE BRIEVEN IN 1933 TE LEIDEN HUIZINGA TOT PROF. DR. JOH. VON LEERS: Grote welvaart heeft ook donkere schaduwzijden Nu meer dan ooit Nuchtere feiten DAGBLAD DE STEM VAN DINSDAG 4 SEPTEMBER 1956 PITTIG ZACHT Na de nationale conventies in de Verenigde Staten NOG HARDE STRIJD VOOR DE BOEG WEER KIND ONTVOERD IN DE V.S. Beiden gematigd Toekomst-schets Zware campagnes De Chinese troepen in Birma Uitbreker gegrepen Grootste vlasroterij' van Nederland „St. Andries" in Koewacht heeft nu 37 rootbakken voor mooij gezond haar Adviseur van Hatta ondervraagd Beste Eduard, Hiet was er niet meer- Water in veertien dagen j j gebeurde - Bezitsvorm- ing als toetssteen - C.H. j bezwaren tegen Kabinet j jop coalitiebasis - Kans» j van slagen voor j De Gaay Fortman Pieter Amice Pieter Eduard. Als een van de adviseurs voor de Egyptische dictator Nasser treedt op de Duitse professor Dr. Johannes von Leers. In „Trouw" vonden we een verhelderende beschouwing over deze von Laars aan de hand van een episode in zijn leven, welke zich een kleine kwarteeuw geleden in ons land afspeelde. Het was in het voorjaar 1933. Hitier heeft zojuist in Duitsland de macht veroverd en was begonnen de basis te leggen voor de greep naar de wereldheerschappij. Eerder dan in de kanselarijen der Europese hoofdsteden, waar men zich optimistisch trachtte te suggereen, werden in de wetenschappelijke wereld de gebeurtenissen in het Derde Rijk als iets wereldschokkend aangevoeld. Men onderkende de schaduwen van de naderende oorlog en voelde de kloof tussen de Duitsers en de rest van de wereld onherroepelijk breder worden. ïoofd neerdalen: „Er uitEen lergelijk individu verdient niet Ie lucht van de Leidse univer- jiteit in te ademen!" Juist hierom achtte men het on verantwoordelijk een voor de hand liggend middel tot toenadering en wie weetverzoening, onbeproefd te laten: De internationale studenten organisatie was in duigen gevallen en nu werd een laatste poging gewaagd haar nieuw leven in te blazen. Dele gaties uit de studentenwereld van Engeland, Frankrijk en Duitsland zouden op een neutraal „eiland" bij eenkomen. Welk land zou hiervoor geschikter zijn dan Nederland? Zo werd aan de drie genoemde delega ties eenvierde, Nederlandse, toege voegd en het congres tegen begin Mei 1933 te Leiden bijeengeroepen. Alles en iedereen was aanwezig, het wach ten was slechts op de leider der Duitse delegatie. Op diens persoon kwam veel, haast alles aan, want de toen reeds gelijkgeschakelde Duitse studentenwereld zou uit de handen van de Führer zelf de aangewezen leider ontvangen. Na enkele dagen verscheen deze te Leiden in de persoon van een zekere dr. Johannes von Leers, een jonge man van ten dele Nederlandse af komst. De Duitsers probeerden dagen lang de joviale kameraden uit te nan- gen en de besprekingen verliepen niet ongunstig. Beruchte brochure Op zekere dag werd de leider van de Nederlandse delegatie, dr. J. C. Baak, ontboden bij de Rector Magni ficus van de Leidse Hoogeschool, prof. Huizinga, die aan hem vroeg of hij wel kar.s zag vast te stellen, of de aanvoerder van de Duitse studenten identiek was met een zekere dr. Joh. von Leers, schrijver van een brochu re „Juden sehen dich an" waarin de rituele moord als een feit werd voor gesteld. De heer Baak wilde het graag proberen. Hij behoefde echter nauwelijks het gebouw van de Alma Mater te verlaten, toen hij von Leers tegen het lijf liep. Hij kon als van zelf het gesprek op de brochure in kwestie brengen, de Duitser gaf spon taan toe, de schrijver te zijn. „Maat", werd hem gevraagd, „daarin wordt de rituele moord als een feitelijkheid voorgesteld. Gelooft u daar dan wer- KeiijK aan?" „Ach komm, Herr Kollege, dit was verleden jaar, voor de algemene verkiezingen, de Nationaal Socia listische Partij had een verkiezings leuze nodig die het bij de brede massa deed; daarom werd besloten sterk op het antisemitisme te ha-, meren. Kom, kom, dat behoeft u toch niet zo tragisch te nemen!" IDe Nederlander wist nu wat hij weten wilde, nam afscheid en stapte na nog geen kwartier bij prof. Hui zinga binnen met het bevestigende antwoord op diens vraag. Deze dank- e en liet zijn gast zonder commen taar gaan. Uitnodiging Dezelfde avond ontving dr. Johan nes von Leers een uitnodiging om de volgende ochtend voor de Senaat /an mi kwam UniYersiteit te verschijnen. Hij kwam, niets vermoedend, en werd in de senaatskamer ontvargen waar achter de groene tafel het Col" lege van Assessoren in toga zat met }n, heA ™ldden de rector. Hij werd beleefd begroet, kreeg zelfs een hand je, hij was op dat ogenblik slechts „verdachte" De rector vroeg of hii kon verklaren identiek te zijn met de schrijver van onderhavige brochure Deze vraag werd bevestgend beanL woord. Toen werd gevraagd of hij geloofde wat er in de brochure stor.d omtrent rituaalmoord. Toen begon ™n Leers een lang betoog over uit hun verband gerukte citaten en pro beerde om de kern van de zaak heen te praten. Prof. Huizinga coupeerde echter el- e weg van terugtocht en sommeerde m, met ja of neen te antwoorden. Daarop volgde van de kant van von ttfïL een verlegen „neen". Op de 7,f„ vraag/ of dan bereid was J^,«ssing" te herstellen door werinuen e!ï publiekeI«k zijn be- in te trekken en uiting te echter eori spÜ'' zei von Leers kon doetf jerd' dat hÜ zulks niet ziin wS,Amdat dit het einde van z'jn carriè ppe''jke loopbaan, van zijn carriere zou betekenen. Toen verrees de rector en hem de andere hooglera ren en de verblufte nazi-Duit ser hoorde de woorden op zijn te bevoegder plaatse overgebracht, dat de rijksregering in geval van een Dit betekende het vroegtijdig einde van de Leidste studentenconferentie. Vor. Leers, uit Leiden in Het Rijk te ruggekeerd. trachtte in een perscon ferentie wijs te maken, op welke waardige wijze hij de „freche Provo kationen" van prof. Huizinga wist te weerleggen. Hij werd voor zijn flink heid prompt beloond met de benoe ming tot hoogleraar aan een van de genazificeerde Duitse universiteiten. Een staartje De aangelegenhed had echter, vat prof. Huizir.ga betreft, wel een staart je. In de eerste dagen van 1937, toen prins Juliana ging trouwen, werd door de Duitse gezant in Den Haag uitnodiging bereid was de Pruissche mnister-president veldmaarschalk Gö- rng ter huwelijksplechtigheid af te vaardigen. Hierop werd namens ko ningin Wilhelmir.a geantwoord, Jat men de suggestie op prijs stelde, doch het feest als een zuivere familie-aan gelegenheid in besloten kring wilde vieren. Uit spijtigheid herover werd het paspoort van de vorst Van Wied. een oom van Hare Majesteit en een der getuigen, ingetrokken. Daarop verscheen, één dag voor de plechtig heid een officieel communiqué, dat H.M. bij ontstentenis van een der ge tuigen, de vorst Van Wied, verzocht heeft als getuige te willen optreden: de Leidse hoogleraar prof. Huizinga. Het spreekt haast vanzelf, dat Hui zinga zich de persoonlijke haat van Hitier c.s. op de hals heeft gehaald. In bezettingstijd werd hij een van dé eerste gijzelaars en nauwelijks uit Je gijzeling ontslagen, werd hij naar De Steen ir. Gelderland verbannen, waar hij koort voor de bevrijding, op 1 fe bruari 1945, is overleden. (Advertentie) de beste hall zware shag en toch Niet onbeperkt Zo zouden wij, gelukkig niet onbe perkt, maar toch een heel eind ver der kunnen gaan. Ik probeer deze fei ten tamelijk nuchter weer te geven, maar u voelt: achter al deze aeuren is op den duur een groot Godsvertrou wen nodig om geen opstandige men taliteit te doen groeien. Hierbij zijn vrouwen betrokken, die zelf vroeger vóór hun trouwen hebben gewerkt in andere gezinnen bij mevrouwen, waar ze 's-avonds niet weggingen, voordat alles opgedaan" was, waarbij in de verste verte niet gekeken werd op 'n paar uur overwerk. Nu de Nationale Conventies weer tot het verleden beho ren, heerst er gedurende korte tijd een zekere windstilte op het politieke front, voordat de beide kandidaten voor het president schap hun intensieve verkiezingscampagne door het gehele land beginnen. De verkiezingscampagnes duren zoals gebruikelijk van La bor Day, de eerste maandag in september tot de verkiezingsdag, die dit jaar op 6 november valt. Meer dan ooit tevoren in de ge schiedenis van de Amerikaanse po litiek werden de beide Conventies door pers, radio en verkorte televi sie-uitzendingen in de woning van tientallen miljoenen Amerikanen ge bracht. Daardoor zal het de grote zwevende groep van de kiezers zij die bij geen der partijen zijn aange sloten gemakkelijker vallen zich een oordeel te vormen over de kan didaten en de doelstellingen van de partijen; deze miljoenen zullen een belangrijke rol spelen in de totstand koming van de verkiezingsuitslagen in november. Men vraagt zich weieens af welke indruk deze grote politieke steekspe len met hun circusatmosfeer op de buitenlandse bezoekers moet maken en of die dat uitgelaten gedoe niet zullen beschouwen als een teken van gebrek aan politieke rijpheid en van naiviteit. De leider van de Christen- Democraten in Italië, Amintore Fan- fani, die met grote belangstelling het verloop der Conventies in San Fran cisco volgde, zei in verband hierme de: „Ik ben ban mening dat dit alles (de demonstraties, de parades, het cuItnwoer^aer'kaanSe staat Connecti- koortsarhV polltle en vrijwilligers Ruotolo een ktad"?' Cvnthia zaterdae- ,!!t a -an zes weken dat wegeennn"! a?„ l"nde'waS» werd w&riïa^ il 0 - Waar z» hnJ^ i?en neergezet, De auWH dflhapTen deed -a -fft" uccu. kind ontvoerd" gel°van niet, dat het losprijs Tot a" S mei5 oog op een althans T -r hebben de ouders waarin eenle^gc^ewIj/wMdlt8^ Somen?1" dutol"1 vriiwUligers deelge eist. De politie neemt aan, dat het kind gestolen is door een kinderloze vrouw, of door iemand die het aan kinderloze ouders wil verkopen. Via de plaatselijke radio- en televisiesta tions worden voortdurend oproepen van de ouders uitgezonden om het meisje terug te brengen. Aan de na sporingen wordt door leden van de federale recheiche (FBI), agenten van de plaatselijke en staatspolitie en gezang en het gejuich) in belang rijke mate er toe bijdraagt de aan dacht van de grote massa op de politieke problemen van het land te richtenDeze conventies hebben zowel een opvoedende als een poli tiek karakter, daar zij vorm geven aan de openbare mening en daar door een waarborg scheppen voor een krachtig politiek leven." Dank zij deze zich over het gehele land uitstrekkende vormen van pu bliciteit, hebben de Amerikanen be ter dan ooit van nabij de methoden kunnen volgen volgens welke de ver kiezing der kandidaten voor het Pre sidentschap en 't Vicepresidentschap in zijn werk gaat en hoe door de par tijen de beginselen worden uiteenge zet, die bij de campagne tot richt snoer zullen dienen. Van groot belang voor het Ameri- kaanse volk en voor de gehele we- reld is, dat beide kandidaten, zo wel President Eisenhower als Adlai Stevenson, zich in woord en daad als gematigd hebben doen kennen. Zij hebben beiden hun partij en zichzelf geheel in dienst gesteld van interna tionaal overleg en vrede, gepaard aan vrijheid en gerechtigheid. Beiden geloven in de mogelijkheid binnen- en buitenland een betere levenswijze te scheppen door middel van bruik bare, ver-ziende en wederzijds heil zame en vreedzame middelen. Bei den geloven in de waardigheid van de enkeling en zijn van mening dat el ke burger recht heeft op gelijke kan sen om in vrede en veiligheid te wer ken en te leven. In de rede, die President Eisenho wer uitsprak bij de aanvaarding van zijn kandidatuur schetste hij de toe komst, die hij voor Amerika ziet weg gelegd en hij verklaarde, dat ,,deze niet door een omwenteling tot stand zal komen, maar door de ambitie en het oordeel, de inspiratie en de durf van de 168 miljoen vrije Amerikaan se burgers, in samenwerking met hun vrienden in het buitenland, die geza menlijk streven naar een gemeen- ideaal in een vreedzame wereld Stevenson verklaarde, dat hij een "n'f?w Amerika" ziet, waar de ar- i. v«rdwenen, waar vrijheid "j bestaat en „een nieuw „,T. J onverpoosd strijd voert hï.n T"?,e denkbeeld, dat mensen „tot oP'ossing kunnen brengen door elkaar te vermoorden." De Republikeinse Partij zal zich beroepen opvat door de regering- Eisenhower is gepresteerd; de Demo craten zullen die prestaties aan een harde kritiek onderwerpen en daar bij vooral binnenlandse kwesties on der de loep nemen, en in het bijzon der het feit naar voren brengen dat de boeren niet voldoende aandeel heb ben gehad in de algemene welvaart. Zo zullen de Democraten er ook de regering van beschuldigen dat zij en- Maar zijn er dan geen gezinsver zorgsters of gezinshulpen? Er zijn ge lukkig nog plaatsen, waar in de grote noden kan voorzien worden. Maar er zijn ook dorpen en steden, waar dit niet meer gebeurd. Er zijn ook vele families waar men elkaar onderling prachtig weet te helpen bij schoon maak, ziekten, enz., maar helaas wor den „de omstandigheden" vaak zo, dat deze liefdediensten niet meer zo van zelfsprekend zijn. Wie als melkbezorger, groenteboer of huurophaler aan de deur of in de gezinnen komt, ontdekt de mensen in hun vreug den en vaak ook in hun leed. Nee, als je er alléén maar eens opper vlakkig kennis mee maakt, komt het gesprek niet gauw los, maar als er eenmaal enig wederzijds vertrouwen ontstaan is, kom je te weten waaronder een gezin gebukt gaat en besef je dat dit dik wijls heel iets anders is dan waar de grote officiële wereld over aan het vergaderen is. Een moeder, heeft nog pas haar jongste kind verloren door een onge luk, ze is daarvan zo overstuur ge raakt, dat ze a zes weken te bed moet blijven. Vader staat om 5 uur op om voor al het huishoudelijke werk en de andere drie jonge kinderen te zorgen, waarbij komt zijn volle dagtaak op de faoriek. Allerlei pogingen gedaan om iemand te krijgen, die hier komt helpen. Geen resultaat. Volgende straat: een moeder van vijf kinderen verwacht haar zesde. Bij de bevalling en daags daarna komt de Zuster van het Wit-Gele Kruis, maar deze moet dan weer vertrek ken om elders te helpen bij de pri maire zorg rond het nieuwe leven. Wie komt daar acht dagen in dat gezin helpen? Tot nu "toe is er nog niemand gevonden. Volgende straat: een vrouw van 70 ligt al enkele maanden ziek te bed, de man van 7- en stijf van leden, is bezig met de was en in de keuken; in de twee kamers ruimt hij op man nen-manier zowat op. Wie komt hier helpen? Na op acht plaatsen informe ren: niemand bereid gevonden. Roofbouw ...EISENHOWER... kele fazen van haar buitenlandse po litiek niet op de juiste wijze ten uit voer heeft gelegd. De grote populariteit, waarin de President zich mag verheugen, bergt een zeker gevaar in zich voor de Re publikeinse Partij. Partij-voorzitter Leonard Hall heeft tenminste zijn medewerkers er tegen gewaarschuwd niet op hun lauweren te gaan rusten en ,,deze campagne te beschouwen als de moeilijkste en hardnekkigste die wij ooit in onze geschiedenis heb ben meegemaakt". De Democraten geven toe dat zij een harde, strijd voor de boeg heb ben om zich van het Presidentschap te verzekeren en de meerderheid in het Congres te behouden. Voor hen zal de campagne inderdaad de vol gende week beginnen wanneer Ste venson en zijn running-mate", Sena tor Estes Kefauver in het vliegtuig stappen om hun toernee door het land te beginnen en te confereren met de politieke leiders in de verschillende staten en steden. De president zal de campag ne voor zijn herverkiezing op 15 september openen met een rede via de televisie. Men kan niet verwachten, dat hij een wen intensieve campagne zal voeren als zijn tegenstander, rangezien hij in de maanden, lie aan de verkiezingsdag voor af gaan ook de plichten moet vervullen, die zijn ambt hem opleggen. Van een plaats, die ik als sociale werkster ken, werken er een 240 meisjes tussen 16 en 28 jaar op fabriek, atelier, kantoor, winkel en- enkelen in de huishouding. De lonen in de eerste categorieën zijn dermate attractie? dat het werk in de gezins huishouding het daarbij verre aflegt. Met het verder thuiswerken (met namen in de schoenindustrie) is het voor een handig fabrieksmeisje van goed twintig (alleen lagere school doorlopen) soms mogelijk om 90 gul den in de week schoon te verdienen. En wanneer er eenmaal die drift om méér, steeds méér te verdienen in zit en er in de streek de mogelijkheid toe bestaat, dan gaat dit als een rol lende sneeuwbal werken en drijven de fabrieken elkaar op en komen in de verleiding om soms zelfs aan 15- jarige huishoudschoolmeisjes te be loven, dat ze in mei met de fabriek mee op reis mogen als ze deze school niet verder afmaken en straks met september op de fabriek koinen. Op een andere plaats werden fa brieksmeisjes die overdag 8 uren in de stad op een atelier werkten, nog eens 's-avonds tot in de nacht in een ander bedrijf ingezet. Deze feiten zijn ongezond, specule ren op overdreven gewinzucht van sommige meisjes (en haar ouders!) plegen roofbouw op de jong-vrouwe- lijkheid van onze toekomstige Bra bantse moeders en verheffen de pro- duktie in ons gewest tot een wan stallige amorele alleenheerseres. Genoemde feiten zijn gelukkig slechts toppen (en toppunten) in de grafiek rond dit probleem, maar zij geven een tendens aan, die mede-oor zaak is van de malaise in de dienst vaardige beroepen als verpleegster en gezinshulp. Ik ben niet politiek-economisch ge schoold, dus wil niet suggereren dat deze kwesties eenvoudig op te lossen zijn, en ik wil dus ook niemand per soonlijk beschuldigen, maar gezond verstand zegt mij wel, dat de econo mie niet autonoom is, dat deze weten schap wèl kan zeggen, wat en hoeveel je allemaal kunt produceren, maar niet hoeveel je m a g produceren: dit is de taak van de moraal. Deze twee wetenschappen mogen en kunnen trou wens principiëel e$ vooral praktisch niet zo maar gescheicen worden. Niemand is gekant tegen redelijke beloning van bepaalde arbeid op fa brieken, die beter door meisjes dan door jongens of mannen kati ge beuren. Niemand is tegen een hoge produktie voor onze volkswelvaart ook gezien de concurrentie met het buitenlandmaar wij waarschuwen ertegen als de primaire bron van levensgeluk: het gezin daardoor we zenlijk dreigt te worden aangetast en er een nieuwe factor schijnt te ontstaan, waardoor een gelovige en ook verstandig geleide gezinsuit breiding wordt bemoeilijkt. Dienen is geluk En dan spreek ik er nog niet van, dat het levensgeluk, het merg ervan, vooral voor iedere vrouw, uiteindelijk bestaat in het dienend-gelukkig ma ken van anderen. Dit pas schept voor de vrouw echte vreugde. Wij allen hebben het grootste respect voor die vrouwen die onze zieke ouders hel pen en voor de meisjes die haar die nende arbeid verrichten in de kinder verzorging en in andermans gezinnen de moeilijkste klusjes oplossen: dat zijn vrouwen! Dit neemt niet weg, dat wij allen begrip en waardering heb ben voor de meisjes, die op fabrieken moeten werken en daar hun acu- ratesse en zorg aan bepaalde arbeid geven. Ook deze meisjes denken er met schrik aan als ze straks als moe der in hun nood ook in de steek ge laten zullen worden! Leven om alléén maar geld te verdienen is een ideaal, waarmee men de vrouw veel te laag aanslaat waarmee dan echter ook gezegd wil zijn, dat tijdens de oplei ding al tot gezinsverzorgsters er een bonificatie voor haar zal moeten zijn: men moet bij uitstek liefdeberoepen ook modern-attractief kunnen ma ken. Het in het Birmaans verschijnende blad Dagblad van Rangoon", heeft gemeld, dat de communistisch-Chine- se regering Birma heeft doen weten, dat zij beried is haar troepen uit het Noordoosten van Birma terug te trek ken. De Chinese regering heeft echter geëëist. dat Birmaanse troepen de noordelijke Katsjin-staat ontruimen. Volgens het blad eist de regering te Peking een deel van Katsjin op. Mater Amabilis: beminnelijke moeder Maria! Aan haar moet ik denken, zij heeft meegewerkt om de liefde van God tot ons zichtbaar te maken: Christus. Laten wij de in-nood-zijnde Christus in ons midden niet opnieuw sterven! Tenslotte: ik heb niet de malle pretentie het probleem eens eventjes opge lost te hebben, daarvoor is het teveel omvattend. Maar het gaat voorlopig om een geest die aan de horizon een uitzicht ziet op lichten. De Dordtse politie heelt de 23-jarige I. van de B„ die op 25 augustus uit de strafgevangenis te Scheveningen is ontsnapt, op het dak van een wa renhuis gegrepen. De man ,die er van wordt verdacht vorige week de in braak bij Vroom en Dreesmann in Dordrecht te hebben gepleegd er werd toen voor ongeveer f 2.000,ge stolen is in verzekerde bewaring gesteld. Bij de Coöp. Vlasroterij St. Andries in Koewacht zijn momenteel weer 9 nieuwe rootbakken in gebruik geno men, zodat de Coöp. thans 37 root bakken telt en met dit aantal de grootste roterij van Nederland en te vens de grootste van West-Europa is geworden. De roterij heeft nu een rootcapaciteit van 5.500.000 kilo vlas per jaar. (Advertentie) omdat Brylcreem waardevolle haarvoedende stoffen en zuivere natuurlijke oliën bevat. omdat Brylcreem het haar en hoofdhuid fris en gezond houdt. omdat Brylcreem niet plakkerig, niet vettig >s en daardoor smetteloze haarverzorging waarborgt. Massage met brylcreem bestrijdt roosvorming - maakt droog haar weer v itaal. THE PERFECT HAIRDRESSING Beecham (Nederland) N.V. Jacq. Mot N.V. Amsterdam Een adviseur van de Indonesische vice-president, dr. Tong, is op het hoofdparket ondervraagd. De procu reur-generaal, mr. Suprapto, deelde mede, dat dr. Tong heeft ontkend iets te maken te hebben gehad met Lie Hok Tay, een ambtenaar, die is aan gehouden op beschuldiging van cor ruptie. Na de arrestatie van deze ambte naar werden de voormalige minister van voorlichting, Makur, en enige autoriteiten van de staatsdrukkerij aangehouden en volgde de poging tot aanhouding van minister Roeslan Abdulgani. Aan de eerste, die ik bij terug komst in het lieve vaderland ont moette, stelde ik onmiddellijk de vraag: ,,En hoe gaat het met Piet?" Hij krabde zich achter de oren: „Piet? Piet? Wie bedoel je?" Nou ja, zei ik, Lieftinck natuurlijk. Bin nen een minuut wist ik het al, hoe hopeloos achter ik was geraakt door mijn slenteren in vreemde steden en mijn turen naar Alpentoppen. Want Piet bleek allang weer ach ter de horizon van zijn internatio nale vermaardheid te zijn verdwe nen. Ik had net een socialist ge troffen en ik kreeg een heel ver haal te horen over de KVP, die Drees niet lustte endie Lieftinck de voet dwars zette met haar hard-• nekkig vasthouden aan doctrinaire formuleringen. Nu was Drees al re geringsmoe geworden en dat was toch wel een groot verlies voor het land en die Roomsen vergeten maar, dat de PvdA zo'n schitterende ouer- winning had behaald enIk hield me maar stil, want ik moest me zelf nog bijlezen en had dus geen antwoord op al dit gejammer. Nu. ik heb getracht in een sta pel kranten van veertien dagen te duiken, doch veel wijzer werd ik ook niet. Neem van me aan, Piet er, dat wij gewone mensen het onder hand gaan geloven. De ingewijden maken van de politiek zulk een in gewikkelde aangelegenheid, dat we onze gedachten maar liever terug trekken naar eenvoudiger zaken. Je zoudt me werkelijk een plezier doen als je n ueens in een nutshell dui delijk maakt wat er gaande is ge weest sinds half augustus. Mijn bes te dank bij voorbaat. J.e n Natuurlijk verwacht je van mij geen dagboek over de gebeurtenis sen rondom de kabinetscrisis sedert half augustus. Wel zul je willen we. ten, waarom het nu eigenlijk ging bij de strubbelingen, die een for matie op korte termijn in de weg stonden. Prof. Lieftinck heeft daarover een duidelijk woord gesproken in zijn communiqué van half augustus, toen hij verklaarde geen kans te zien voor een kabinet, dat het ver- trouwen van de Kamer zou kunnen genieten, een parlementair kabinet dus. Er waren, naar hij meedeelde, tè grote verschillen van inzicht over het vraagstuk van de bezitsvorming tussen KVP en PvdA. Ondanks het feit, dat de socialisten in ons land zijn toegegroeid naar opvattingen en ideeën zoals de katholiek die aanvaardt, zijn er principiële me ningsverschillen over gemeenschap en persoon. Want de meeste socia listen komen nog niet veel verder dan collectiviteit en individu en zien de gemeenschap niet, zoals de katholieken, als een organische or de en wel van onder op van de persoon uit, zoals pater v. Bilsen OFM dit onlangs uitdrukte. Het nu duidelijk gebleken verschilpunt bij de bezitsvorming betreft dan ook de plaats van de persoon in het hui dige bestel. Eigen bezit is een der belangrijkste middelen voor de ont plooiing der persoonlijkheid, uiter aard naast vele andere middelen. Eigendom dus in christelijke zin, geen ongeremde bezitsvorming als in de liberale tijd, maar ook geen bezit in de hand van de overheid, waaraan de persoon geen deel heeft. Prof. Lieftinck had over dit punt der bezitsvorming aanvankelijk een suggestie gedaan, die voor de KVP aanvaardbaar bleek. Toen zijn eigenlijke voorstel af kwam bleek dit gewijzigd te zijn overeenkom stig socialistische verlangens. Uiter aard kwamen toen bezwaren bij de KVP. Een formulering, waarop de heren Lieftinck en Romme elkaar vonden, vond echter geen genade in de oigen van de PvdA. En toen kwam prof. Lieftinck met zijn com muniqué. Zo is het gegaan ondanks de verdraaiing der feiten in het Vrije Volk en door de heer Voskuil voor de VARA. Algemeen werd verwacht, dat na het falen van Lieftinck een prote stant de opdracht tot formatie of informatie zou krijgen. Echter ten onrechte, want opnieuw verscheen prof. Lieftinck op het Torentje: nu om te informeren naar een kabinet dat het vertrouwen zou kunnen ver werven. Dus dat extra-parlementair zou beginnen en geleidelijk aan parlementair zou worden, KVP en AR zeggen geen medewerking toe: ze hebben kennis noch van program noch van de opzet der kabinetsa menstelling. Desondanks gaat prof. Lieftinck door; hij polst kandidaat ministers. Terecht geloofde niemand dat kandidaten uit KVP_ en AR- kringen een zetel zouden aanvaar den. En zo moest prof. Lieftinck zijn pogen staken. Hij is te lang doorgegaan, ook al wijl hem van christelijke zijde was duidelijk ge maakt, dat hij zijn tweede taak niet eens had moeten aanvaarden. Een opdracht aan prof. Romme heeft deze, gelet op de situatie, ver zocht niet te behoeven aanvaarden. Een dergelijke opdracht zou alleen tijdverlies hebben gekost. Toen kreeg op 23 augustus prof. de Gaay Fortman de opdracht te in formeren naar de mogelijkheden van „een Kabinet". De keuze van deze buiten-parlementaire AR-fi- guur wordt onder deze omstandig heden over het algemeen een geluk kige genoemd. Zou een breed sa mengesteld extra-parlementair ka binet de oplossing worden of een „christen-democratisch" extra-par lementair kabinet of een christelijk parlementair kabinet? Tegen de beide laatste oplossingen blijken bezwaren te bestaan in CH-kring. Dit weten de socialisten ook. Daar om zullen zij zich nogal sterk voe len. Al spoedig bleek, dat voor de post van premier wel een socialist gezocht zou moeten worden. En dat ook overigens op belangrijke pos ten socialisten, ai of niet parlemen taire figuren een plaats zouden moeten bezetten. Maar hoe zal de katholieke representatie in het ka binet worden? Op dit ogenblik lijkt de kans op een slagen van de for matiepoging groter dan ze tot dus verre geweest is. Maar zekerheid op korte termijn? Laten we het beste hopen. Met beste groet t.t.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1956 | | pagina 7