Verhelderend licht
op adviseur van Nasser
WIE KOMT BIJ ONS THUIS HELPEN?
Straat in, straat uit
STILTE VOOR DE
STORM
brylcreem
POLITIEKE BRIEVEN
IN 1933
TE LEIDEN
HUIZINGA TOT PROF. DR.
JOH. VON LEERS:
Grote welvaart heeft ook donkere schaduwzijden
Nu meer dan ooit
Nuchtere feiten
DAGBLAD DE STEM VAN DINSDAG 4 SEPTEMBER 1956
PITTIG
ZACHT
Na de nationale conventies in de Verenigde Staten
NOG HARDE STRIJD VOOR DE BOEG
WEER KIND ONTVOERD IN DE V.S.
Beiden gematigd
Toekomst-schets
Zware campagnes
De Chinese troepen
in Birma
Uitbreker gegrepen
Grootste vlasroterij'
van Nederland
„St. Andries" in Koewacht
heeft nu 37 rootbakken
voor mooij gezond haar
Adviseur van Hatta
ondervraagd
Beste Eduard,
Hiet was er niet meer-
Water in veertien dagen j
j gebeurde - Bezitsvorm-
ing als toetssteen - C.H.
j bezwaren tegen Kabinet j
jop coalitiebasis - Kans»
j van slagen voor j
De Gaay Fortman
Pieter
Amice Pieter
Eduard.
Als een van de adviseurs voor de Egyptische dictator Nasser
treedt op de Duitse professor Dr. Johannes von Leers. In
„Trouw" vonden we een verhelderende beschouwing over deze
von Laars aan de hand van een episode in zijn leven, welke
zich een kleine kwarteeuw geleden in ons land afspeelde.
Het was in het voorjaar 1933. Hitier heeft zojuist in Duitsland de
macht veroverd en was begonnen de basis te leggen voor de greep naar
de wereldheerschappij. Eerder dan in de kanselarijen der Europese
hoofdsteden, waar men zich optimistisch trachtte te suggereen, werden
in de wetenschappelijke wereld de gebeurtenissen in het Derde Rijk
als iets wereldschokkend aangevoeld. Men onderkende de schaduwen
van de naderende oorlog en voelde de kloof tussen de Duitsers en de
rest van de wereld onherroepelijk breder worden.
ïoofd neerdalen: „Er uitEen
lergelijk individu verdient niet
Ie lucht van de Leidse univer-
jiteit in te ademen!"
Juist hierom achtte men het on
verantwoordelijk een voor de hand
liggend middel tot toenadering en
wie weetverzoening, onbeproefd
te laten: De internationale studenten
organisatie was in duigen gevallen en
nu werd een laatste poging gewaagd
haar nieuw leven in te blazen. Dele
gaties uit de studentenwereld van
Engeland, Frankrijk en Duitsland
zouden op een neutraal „eiland" bij
eenkomen. Welk land zou hiervoor
geschikter zijn dan Nederland? Zo
werd aan de drie genoemde delega
ties eenvierde, Nederlandse, toege
voegd en het congres tegen begin Mei
1933 te Leiden bijeengeroepen. Alles
en iedereen was aanwezig, het wach
ten was slechts op de leider der
Duitse delegatie. Op diens persoon
kwam veel, haast alles aan, want de
toen reeds gelijkgeschakelde Duitse
studentenwereld zou uit de handen
van de Führer zelf de aangewezen
leider ontvangen.
Na enkele dagen verscheen deze te
Leiden in de persoon van een zekere
dr. Johannes von Leers, een jonge
man van ten dele Nederlandse af
komst. De Duitsers probeerden dagen
lang de joviale kameraden uit te nan-
gen en de besprekingen verliepen niet
ongunstig.
Beruchte brochure
Op zekere dag werd de leider van
de Nederlandse delegatie, dr. J. C.
Baak, ontboden bij de Rector Magni
ficus van de Leidse Hoogeschool, prof.
Huizinga, die aan hem vroeg of hij
wel kar.s zag vast te stellen, of de
aanvoerder van de Duitse studenten
identiek was met een zekere dr. Joh.
von Leers, schrijver van een brochu
re „Juden sehen dich an" waarin de
rituele moord als een feit werd voor
gesteld. De heer Baak wilde het
graag proberen. Hij behoefde echter
nauwelijks het gebouw van de Alma
Mater te verlaten, toen hij von Leers
tegen het lijf liep. Hij kon als van
zelf het gesprek op de brochure in
kwestie brengen, de Duitser gaf spon
taan toe, de schrijver te zijn. „Maat",
werd hem gevraagd, „daarin wordt
de rituele moord als een feitelijkheid
voorgesteld. Gelooft u daar dan wer-
KeiijK aan?"
„Ach komm, Herr Kollege, dit was
verleden jaar, voor de algemene
verkiezingen, de Nationaal Socia
listische Partij had een verkiezings
leuze nodig die het bij de brede
massa deed; daarom werd besloten
sterk op het antisemitisme te ha-,
meren. Kom, kom, dat behoeft u
toch niet zo tragisch te nemen!"
IDe Nederlander wist nu wat hij
weten wilde, nam afscheid en stapte
na nog geen kwartier bij prof. Hui
zinga binnen met het bevestigende
antwoord op diens vraag. Deze dank-
e en liet zijn gast zonder commen
taar gaan.
Uitnodiging
Dezelfde avond ontving dr. Johan
nes von Leers een uitnodiging om de
volgende ochtend voor de Senaat /an
mi kwam UniYersiteit te verschijnen.
Hij kwam, niets vermoedend, en
werd in de senaatskamer ontvargen
waar achter de groene tafel het Col"
lege van Assessoren in toga zat met
}n, heA ™ldden de rector. Hij werd
beleefd begroet, kreeg zelfs een hand
je, hij was op dat ogenblik slechts
„verdachte" De rector vroeg of hii
kon verklaren identiek te zijn met de
schrijver van onderhavige brochure
Deze vraag werd bevestgend beanL
woord. Toen werd gevraagd of hij
geloofde wat er in de brochure stor.d
omtrent rituaalmoord. Toen begon
™n Leers een lang betoog over uit
hun verband gerukte citaten en pro
beerde om de kern van de zaak heen
te praten.
Prof. Huizinga coupeerde echter el-
e weg van terugtocht en sommeerde
m, met ja of neen te antwoorden.
Daarop volgde van de kant van von
ttfïL een verlegen „neen". Op de
7,f„ vraag/ of dan bereid was
J^,«ssing" te herstellen door
werinuen e!ï publiekeI«k zijn be-
in te trekken en uiting te
echter eori spÜ'' zei von Leers
kon doetf jerd' dat hÜ zulks niet
ziin wS,Amdat dit het einde van
z'jn carriè ppe''jke loopbaan, van
zijn carriere zou betekenen.
Toen verrees de rector en
hem de andere hooglera
ren en de verblufte nazi-Duit
ser hoorde de woorden op zijn
te bevoegder plaatse overgebracht,
dat de rijksregering in geval van een
Dit betekende het vroegtijdig einde
van de Leidste studentenconferentie.
Vor. Leers, uit Leiden in Het Rijk te
ruggekeerd. trachtte in een perscon
ferentie wijs te maken, op welke
waardige wijze hij de „freche Provo
kationen" van prof. Huizinga wist te
weerleggen. Hij werd voor zijn flink
heid prompt beloond met de benoe
ming tot hoogleraar aan een van de
genazificeerde Duitse universiteiten.
Een staartje
De aangelegenhed had echter, vat
prof. Huizir.ga betreft, wel een staart
je. In de eerste dagen van 1937, toen
prins Juliana ging trouwen, werd
door de Duitse gezant in Den Haag
uitnodiging bereid was de Pruissche
mnister-president veldmaarschalk Gö-
rng ter huwelijksplechtigheid af te
vaardigen. Hierop werd namens ko
ningin Wilhelmir.a geantwoord, Jat
men de suggestie op prijs stelde, doch
het feest als een zuivere familie-aan
gelegenheid in besloten kring wilde
vieren. Uit spijtigheid herover werd
het paspoort van de vorst Van Wied.
een oom van Hare Majesteit en een
der getuigen, ingetrokken. Daarop
verscheen, één dag voor de plechtig
heid een officieel communiqué, dat
H.M. bij ontstentenis van een der ge
tuigen, de vorst Van Wied, verzocht
heeft als getuige te willen optreden:
de Leidse hoogleraar prof. Huizinga.
Het spreekt haast vanzelf, dat Hui
zinga zich de persoonlijke haat van
Hitier c.s. op de hals heeft gehaald.
In bezettingstijd werd hij een van dé
eerste gijzelaars en nauwelijks uit Je
gijzeling ontslagen, werd hij naar De
Steen ir. Gelderland verbannen, waar
hij koort voor de bevrijding, op 1 fe
bruari 1945, is overleden.
(Advertentie)
de beste
hall zware
shag
en toch
Niet onbeperkt
Zo zouden wij, gelukkig niet onbe
perkt, maar toch een heel eind ver
der kunnen gaan. Ik probeer deze fei
ten tamelijk nuchter weer te geven,
maar u voelt: achter al deze aeuren
is op den duur een groot Godsvertrou
wen nodig om geen opstandige men
taliteit te doen groeien. Hierbij zijn
vrouwen betrokken, die zelf vroeger
vóór hun trouwen hebben gewerkt in
andere gezinnen bij mevrouwen, waar
ze 's-avonds niet weggingen, voordat
alles opgedaan" was, waarbij in de
verste verte niet gekeken werd op 'n
paar uur overwerk.
Nu de Nationale Conventies weer tot het verleden beho
ren, heerst er gedurende korte tijd een zekere windstilte op het
politieke front, voordat de beide kandidaten voor het president
schap hun intensieve verkiezingscampagne door het gehele land
beginnen.
De verkiezingscampagnes duren zoals gebruikelijk van La
bor Day, de eerste maandag in september tot de verkiezingsdag,
die dit jaar op 6 november valt.
Meer dan ooit tevoren in de ge
schiedenis van de Amerikaanse po
litiek werden de beide Conventies
door pers, radio en verkorte televi
sie-uitzendingen in de woning van
tientallen miljoenen Amerikanen ge
bracht. Daardoor zal het de grote
zwevende groep van de kiezers zij
die bij geen der partijen zijn aange
sloten gemakkelijker vallen zich
een oordeel te vormen over de kan
didaten en de doelstellingen van de
partijen; deze miljoenen zullen een
belangrijke rol spelen in de totstand
koming van de verkiezingsuitslagen
in november.
Men vraagt zich weieens af welke
indruk deze grote politieke steekspe
len met hun circusatmosfeer op de
buitenlandse bezoekers moet maken
en of die dat uitgelaten gedoe niet
zullen beschouwen als een teken van
gebrek aan politieke rijpheid en van
naiviteit. De leider van de Christen-
Democraten in Italië, Amintore Fan-
fani, die met grote belangstelling het
verloop der Conventies in San Fran
cisco volgde, zei in verband hierme
de:
„Ik ben ban mening dat dit alles
(de demonstraties, de parades, het
cuItnwoer^aer'kaanSe staat Connecti-
koortsarhV polltle en vrijwilligers
Ruotolo een ktad"?' Cvnthia
zaterdae- ,!!t a -an zes weken dat
wegeennn"! a?„ l"nde'waS» werd
w&riïa^ il 0 -
Waar z» hnJ^ i?en neergezet,
De auWH dflhapTen deed
-a -fft" uccu.
kind ontvoerd" gel°van niet, dat het
losprijs Tot a" S mei5 oog op een
althans T -r hebben de ouders
waarin eenle^gc^ewIj/wMdlt8^ Somen?1" dutol"1 vriiwUligers deelge
eist. De politie neemt aan, dat het
kind gestolen is door een kinderloze
vrouw, of door iemand die het aan
kinderloze ouders wil verkopen. Via
de plaatselijke radio- en televisiesta
tions worden voortdurend oproepen
van de ouders uitgezonden om het
meisje terug te brengen. Aan de na
sporingen wordt door leden van de
federale recheiche (FBI), agenten
van de plaatselijke en staatspolitie en
gezang en het gejuich) in belang
rijke mate er toe bijdraagt de aan
dacht van de grote massa op de
politieke problemen van het land
te richtenDeze conventies hebben
zowel een opvoedende als een poli
tiek karakter, daar zij vorm geven
aan de openbare mening en daar
door een waarborg scheppen voor
een krachtig politiek leven."
Dank zij deze zich over het gehele
land uitstrekkende vormen van pu
bliciteit, hebben de Amerikanen be
ter dan ooit van nabij de methoden
kunnen volgen volgens welke de ver
kiezing der kandidaten voor het Pre
sidentschap en 't Vicepresidentschap
in zijn werk gaat en hoe door de par
tijen de beginselen worden uiteenge
zet, die bij de campagne tot richt
snoer zullen dienen.
Van groot belang voor het Ameri-
kaanse volk en voor de gehele we-
reld is, dat beide kandidaten, zo
wel President Eisenhower als Adlai
Stevenson, zich in woord en daad als
gematigd hebben doen kennen. Zij
hebben beiden hun partij en zichzelf
geheel in dienst gesteld van interna
tionaal overleg en vrede, gepaard
aan vrijheid en gerechtigheid. Beiden
geloven in de mogelijkheid binnen-
en buitenland een betere levenswijze
te scheppen door middel van bruik
bare, ver-ziende en wederzijds heil
zame en vreedzame middelen. Bei
den geloven in de waardigheid van de
enkeling en zijn van mening dat el
ke burger recht heeft op gelijke kan
sen om in vrede en veiligheid te wer
ken en te leven.
In de rede, die President Eisenho
wer uitsprak bij de aanvaarding van
zijn kandidatuur schetste hij de toe
komst, die hij voor Amerika ziet weg
gelegd en hij verklaarde, dat ,,deze
niet door een omwenteling tot stand
zal komen, maar door de ambitie en
het oordeel, de inspiratie en de durf
van de 168 miljoen vrije Amerikaan
se burgers, in samenwerking met hun
vrienden in het buitenland, die geza
menlijk streven naar een gemeen-
ideaal in een vreedzame
wereld
Stevenson verklaarde, dat hij een
"n'f?w Amerika" ziet, waar de ar-
i. v«rdwenen, waar vrijheid
"j bestaat en „een nieuw
„,T. J onverpoosd strijd voert
hï.n T"?,e denkbeeld, dat mensen
„tot oP'ossing kunnen
brengen door elkaar te vermoorden."
De Republikeinse Partij zal zich
beroepen opvat door de regering-
Eisenhower is gepresteerd; de Demo
craten zullen die prestaties aan een
harde kritiek onderwerpen en daar
bij vooral binnenlandse kwesties on
der de loep nemen, en in het bijzon
der het feit naar voren brengen dat
de boeren niet voldoende aandeel heb
ben gehad in de algemene welvaart.
Zo zullen de Democraten er ook de
regering van beschuldigen dat zij en-
Maar zijn er dan geen gezinsver
zorgsters of gezinshulpen? Er zijn ge
lukkig nog plaatsen, waar in de grote
noden kan voorzien worden. Maar er
zijn ook dorpen en steden, waar dit
niet meer gebeurd. Er zijn ook vele
families waar men elkaar onderling
prachtig weet te helpen bij schoon
maak, ziekten, enz., maar helaas wor
den „de omstandigheden" vaak zo, dat
deze liefdediensten niet meer zo van
zelfsprekend zijn.
Wie als melkbezorger, groenteboer of huurophaler aan de
deur of in de gezinnen komt, ontdekt de mensen in hun vreug
den en vaak ook in hun leed. Nee, als je er alléén maar eens opper
vlakkig kennis mee maakt, komt het gesprek niet gauw los, maar
als er eenmaal enig wederzijds vertrouwen ontstaan is, kom je
te weten waaronder een gezin gebukt gaat en besef je dat dit dik
wijls heel iets anders is dan waar de grote officiële wereld over
aan het vergaderen is.
Een moeder, heeft nog pas haar
jongste kind verloren door een onge
luk, ze is daarvan zo overstuur ge
raakt, dat ze a zes weken te bed moet
blijven. Vader staat om 5 uur op om
voor al het huishoudelijke werk en de
andere drie jonge kinderen te zorgen,
waarbij komt zijn volle dagtaak op
de faoriek.
Allerlei pogingen gedaan om iemand
te krijgen, die hier komt helpen. Geen
resultaat.
Volgende straat: een moeder van
vijf kinderen verwacht haar zesde.
Bij de bevalling en daags daarna komt
de Zuster van het Wit-Gele Kruis,
maar deze moet dan weer vertrek
ken om elders te helpen bij de pri
maire zorg rond het nieuwe leven.
Wie komt daar acht dagen in dat
gezin helpen? Tot nu "toe is er nog
niemand gevonden.
Volgende straat: een vrouw van 70
ligt al enkele maanden ziek te bed,
de man van 7- en stijf van leden, is
bezig met de was en in de keuken;
in de twee kamers ruimt hij op man
nen-manier zowat op. Wie komt hier
helpen? Na op acht plaatsen informe
ren: niemand bereid gevonden.
Roofbouw
...EISENHOWER...
kele fazen van haar buitenlandse po
litiek niet op de juiste wijze ten uit
voer heeft gelegd.
De grote populariteit, waarin de
President zich mag verheugen, bergt
een zeker gevaar in zich voor de Re
publikeinse Partij. Partij-voorzitter
Leonard Hall heeft tenminste zijn
medewerkers er tegen gewaarschuwd
niet op hun lauweren te gaan rusten
en ,,deze campagne te beschouwen
als de moeilijkste en hardnekkigste
die wij ooit in onze geschiedenis heb
ben meegemaakt".
De Democraten geven toe dat zij
een harde, strijd voor de boeg heb
ben om zich van het Presidentschap
te verzekeren en de meerderheid in
het Congres te behouden. Voor hen
zal de campagne inderdaad de vol
gende week beginnen wanneer Ste
venson en zijn running-mate", Sena
tor Estes Kefauver in het vliegtuig
stappen om hun toernee door het land
te beginnen en te confereren met de
politieke leiders in de verschillende
staten en steden.
De president zal de campag
ne voor zijn herverkiezing op
15 september openen met een
rede via de televisie. Men kan
niet verwachten, dat hij een
wen intensieve campagne zal
voeren als zijn tegenstander,
rangezien hij in de maanden,
lie aan de verkiezingsdag voor
af gaan ook de plichten moet
vervullen, die zijn ambt hem
opleggen.
Van een plaats, die ik als sociale
werkster ken, werken er een 240
meisjes tussen 16 en 28 jaar op
fabriek, atelier, kantoor, winkel en-
enkelen in de huishouding. De lonen
in de eerste categorieën zijn dermate
attractie? dat het werk in de gezins
huishouding het daarbij verre aflegt.
Met het verder thuiswerken (met
namen in de schoenindustrie) is het
voor een handig fabrieksmeisje van
goed twintig (alleen lagere school
doorlopen) soms mogelijk om 90 gul
den in de week schoon te verdienen.
En wanneer er eenmaal die drift
om méér, steeds méér te verdienen in
zit en er in de streek de mogelijkheid
toe bestaat, dan gaat dit als een rol
lende sneeuwbal werken en drijven
de fabrieken elkaar op en komen in
de verleiding om soms zelfs aan 15-
jarige huishoudschoolmeisjes te be
loven, dat ze in mei met de fabriek
mee op reis mogen als ze deze school
niet verder afmaken en straks met
september op de fabriek koinen.
Op een andere plaats werden fa
brieksmeisjes die overdag 8 uren in
de stad op een atelier werkten, nog
eens 's-avonds tot in de nacht in een
ander bedrijf ingezet.
Deze feiten zijn ongezond, specule
ren op overdreven gewinzucht van
sommige meisjes (en haar ouders!)
plegen roofbouw op de jong-vrouwe-
lijkheid van onze toekomstige Bra
bantse moeders en verheffen de pro-
duktie in ons gewest tot een wan
stallige amorele alleenheerseres.
Genoemde feiten zijn gelukkig
slechts toppen (en toppunten) in de
grafiek rond dit probleem, maar zij
geven een tendens aan, die mede-oor
zaak is van de malaise in de dienst
vaardige beroepen als verpleegster en
gezinshulp.
Ik ben niet politiek-economisch ge
schoold, dus wil niet suggereren dat
deze kwesties eenvoudig op te lossen
zijn, en ik wil dus ook niemand per
soonlijk beschuldigen, maar gezond
verstand zegt mij wel, dat de econo
mie niet autonoom is, dat deze weten
schap wèl kan zeggen, wat en hoeveel
je allemaal kunt produceren, maar
niet hoeveel je m a g produceren: dit
is de taak van de moraal. Deze twee
wetenschappen mogen en kunnen trou
wens principiëel e$ vooral praktisch
niet zo maar gescheicen worden.
Niemand is gekant tegen redelijke
beloning van bepaalde arbeid op fa
brieken, die beter door meisjes dan
door jongens of mannen kati ge
beuren. Niemand is tegen een hoge
produktie voor onze volkswelvaart
ook gezien de concurrentie met het
buitenlandmaar wij waarschuwen
ertegen als de primaire bron van
levensgeluk: het gezin daardoor we
zenlijk dreigt te worden aangetast
en er een nieuwe factor schijnt te
ontstaan, waardoor een gelovige en
ook verstandig geleide gezinsuit
breiding wordt bemoeilijkt.
Dienen is geluk
En dan spreek ik er nog niet van,
dat het levensgeluk, het merg ervan,
vooral voor iedere vrouw, uiteindelijk
bestaat in het dienend-gelukkig ma
ken van anderen. Dit pas schept voor
de vrouw echte vreugde. Wij allen
hebben het grootste respect voor die
vrouwen die onze zieke ouders hel
pen en voor de meisjes die haar die
nende arbeid verrichten in de kinder
verzorging en in andermans gezinnen
de moeilijkste klusjes oplossen: dat
zijn vrouwen! Dit neemt niet weg, dat
wij allen begrip en waardering heb
ben voor de meisjes, die op fabrieken
moeten werken en daar hun acu-
ratesse en zorg aan bepaalde arbeid
geven. Ook deze meisjes denken er
met schrik aan als ze straks als moe
der in hun nood ook in de steek ge
laten zullen worden! Leven om alléén
maar geld te verdienen is een ideaal,
waarmee men de vrouw veel te laag
aanslaat waarmee dan echter ook
gezegd wil zijn, dat tijdens de oplei
ding al tot gezinsverzorgsters er een
bonificatie voor haar zal moeten zijn:
men moet bij uitstek liefdeberoepen
ook modern-attractief kunnen ma
ken.
Het in het Birmaans verschijnende
blad Dagblad van Rangoon", heeft
gemeld, dat de communistisch-Chine-
se regering Birma heeft doen weten,
dat zij beried is haar troepen uit het
Noordoosten van Birma terug te trek
ken. De Chinese regering heeft echter
geëëist. dat Birmaanse troepen de
noordelijke Katsjin-staat ontruimen.
Volgens het blad eist de regering te
Peking een deel van Katsjin op.
Mater Amabilis: beminnelijke
moeder Maria! Aan haar moet
ik denken, zij heeft meegewerkt
om de liefde van God tot ons
zichtbaar te maken: Christus.
Laten wij de in-nood-zijnde
Christus in ons midden niet
opnieuw sterven! Tenslotte: ik
heb niet de malle pretentie het
probleem eens eventjes opge
lost te hebben, daarvoor is het
teveel omvattend. Maar het gaat
voorlopig om een geest die aan
de horizon een uitzicht ziet op
lichten.
De Dordtse politie heelt de 23-jarige
I. van de B„ die op 25 augustus uit
de strafgevangenis te Scheveningen
is ontsnapt, op het dak van een wa
renhuis gegrepen. De man ,die er van
wordt verdacht vorige week de in
braak bij Vroom en Dreesmann in
Dordrecht te hebben gepleegd er
werd toen voor ongeveer f 2.000,ge
stolen is in verzekerde bewaring
gesteld.
Bij de Coöp. Vlasroterij St. Andries
in Koewacht zijn momenteel weer 9
nieuwe rootbakken in gebruik geno
men, zodat de Coöp. thans 37 root
bakken telt en met dit aantal de
grootste roterij van Nederland en te
vens de grootste van West-Europa is
geworden. De roterij heeft nu een
rootcapaciteit van 5.500.000 kilo vlas
per jaar.
(Advertentie)
omdat Brylcreem waardevolle
haarvoedende stoffen en zuivere
natuurlijke oliën bevat.
omdat Brylcreem het haar en
hoofdhuid fris en gezond houdt.
omdat Brylcreem niet
plakkerig, niet vettig >s en
daardoor smetteloze
haarverzorging waarborgt.
Massage met
brylcreem
bestrijdt roosvorming -
maakt
droog haar weer v
itaal.
THE PERFECT HAIRDRESSING
Beecham (Nederland) N.V. Jacq. Mot N.V. Amsterdam
Een adviseur van de Indonesische
vice-president, dr. Tong, is op het
hoofdparket ondervraagd. De procu
reur-generaal, mr. Suprapto, deelde
mede, dat dr. Tong heeft ontkend iets
te maken te hebben gehad met Lie
Hok Tay, een ambtenaar, die is aan
gehouden op beschuldiging van cor
ruptie.
Na de arrestatie van deze ambte
naar werden de voormalige minister
van voorlichting, Makur, en enige
autoriteiten van de staatsdrukkerij
aangehouden en volgde de poging tot
aanhouding van minister Roeslan
Abdulgani.
Aan de eerste, die ik bij terug
komst in het lieve vaderland ont
moette, stelde ik onmiddellijk de
vraag: ,,En hoe gaat het met Piet?"
Hij krabde zich achter de oren:
„Piet? Piet? Wie bedoel je?" Nou
ja, zei ik, Lieftinck natuurlijk. Bin
nen een minuut wist ik het al, hoe
hopeloos achter ik was geraakt door
mijn slenteren in vreemde steden
en mijn turen naar Alpentoppen.
Want Piet bleek allang weer ach
ter de horizon van zijn internatio
nale vermaardheid te zijn verdwe
nen. Ik had net een socialist ge
troffen en ik kreeg een heel ver
haal te horen over de KVP, die
Drees niet lustte endie Lieftinck
de voet dwars zette met haar hard-•
nekkig vasthouden aan doctrinaire
formuleringen. Nu was Drees al re
geringsmoe geworden en dat was
toch wel een groot verlies voor het
land en die Roomsen vergeten maar,
dat de PvdA zo'n schitterende ouer-
winning had behaald enIk hield
me maar stil, want ik moest me
zelf nog bijlezen en had dus geen
antwoord op al dit gejammer.
Nu. ik heb getracht in een sta
pel kranten van veertien dagen te
duiken, doch veel wijzer werd ik
ook niet. Neem van me aan, Piet er,
dat wij gewone mensen het onder
hand gaan geloven. De ingewijden
maken van de politiek zulk een in
gewikkelde aangelegenheid, dat we
onze gedachten maar liever terug
trekken naar eenvoudiger zaken. Je
zoudt me werkelijk een plezier doen
als je n ueens in een nutshell dui
delijk maakt wat er gaande is ge
weest sinds half augustus. Mijn bes
te dank bij voorbaat. J.e
n
Natuurlijk verwacht je van mij
geen dagboek over de gebeurtenis
sen rondom de kabinetscrisis sedert
half augustus. Wel zul je willen we.
ten, waarom het nu eigenlijk ging
bij de strubbelingen, die een for
matie op korte termijn in de weg
stonden.
Prof. Lieftinck heeft daarover een
duidelijk woord gesproken in zijn
communiqué van half augustus,
toen hij verklaarde geen kans te
zien voor een kabinet, dat het ver-
trouwen van de Kamer zou kunnen
genieten, een parlementair kabinet
dus. Er waren, naar hij meedeelde,
tè grote verschillen van inzicht over
het vraagstuk van de bezitsvorming
tussen KVP en PvdA. Ondanks het
feit, dat de socialisten in ons land
zijn toegegroeid naar opvattingen
en ideeën zoals de katholiek die
aanvaardt, zijn er principiële me
ningsverschillen over gemeenschap
en persoon. Want de meeste socia
listen komen nog niet veel verder
dan collectiviteit en individu en
zien de gemeenschap niet, zoals de
katholieken, als een organische or
de en wel van onder op van de
persoon uit, zoals pater v. Bilsen
OFM dit onlangs uitdrukte. Het nu
duidelijk gebleken verschilpunt bij
de bezitsvorming betreft dan ook
de plaats van de persoon in het hui
dige bestel. Eigen bezit is een der
belangrijkste middelen voor de ont
plooiing der persoonlijkheid, uiter
aard naast vele andere middelen.
Eigendom dus in christelijke zin,
geen ongeremde bezitsvorming als
in de liberale tijd, maar ook geen
bezit in de hand van de overheid,
waaraan de persoon geen deel heeft.
Prof. Lieftinck had over dit punt
der bezitsvorming aanvankelijk een
suggestie gedaan, die voor de KVP
aanvaardbaar bleek. Toen zijn
eigenlijke voorstel af kwam bleek
dit gewijzigd te zijn overeenkom
stig socialistische verlangens. Uiter
aard kwamen toen bezwaren bij de
KVP. Een formulering, waarop de
heren Lieftinck en Romme elkaar
vonden, vond echter geen genade in
de oigen van de PvdA. En toen
kwam prof. Lieftinck met zijn com
muniqué. Zo is het gegaan ondanks
de verdraaiing der feiten in het
Vrije Volk en door de heer Voskuil
voor de VARA.
Algemeen werd verwacht, dat na
het falen van Lieftinck een prote
stant de opdracht tot formatie of
informatie zou krijgen. Echter ten
onrechte, want opnieuw verscheen
prof. Lieftinck op het Torentje: nu
om te informeren naar een kabinet
dat het vertrouwen zou kunnen ver
werven. Dus dat extra-parlementair
zou beginnen en geleidelijk aan
parlementair zou worden, KVP en
AR zeggen geen medewerking toe:
ze hebben kennis noch van program
noch van de opzet der kabinetsa
menstelling. Desondanks gaat prof.
Lieftinck door; hij polst kandidaat
ministers. Terecht geloofde niemand
dat kandidaten uit KVP_ en AR-
kringen een zetel zouden aanvaar
den. En zo moest prof. Lieftinck
zijn pogen staken. Hij is te lang
doorgegaan, ook al wijl hem van
christelijke zijde was duidelijk ge
maakt, dat hij zijn tweede taak niet
eens had moeten aanvaarden.
Een opdracht aan prof. Romme
heeft deze, gelet op de situatie, ver
zocht niet te behoeven aanvaarden.
Een dergelijke opdracht zou alleen
tijdverlies hebben gekost.
Toen kreeg op 23 augustus prof.
de Gaay Fortman de opdracht te in
formeren naar de mogelijkheden
van „een Kabinet". De keuze van
deze buiten-parlementaire AR-fi-
guur wordt onder deze omstandig
heden over het algemeen een geluk
kige genoemd. Zou een breed sa
mengesteld extra-parlementair ka
binet de oplossing worden of een
„christen-democratisch" extra-par
lementair kabinet of een christelijk
parlementair kabinet? Tegen de
beide laatste oplossingen blijken
bezwaren te bestaan in CH-kring.
Dit weten de socialisten ook. Daar
om zullen zij zich nogal sterk voe
len. Al spoedig bleek, dat voor de
post van premier wel een socialist
gezocht zou moeten worden. En dat
ook overigens op belangrijke pos
ten socialisten, ai of niet parlemen
taire figuren een plaats zouden
moeten bezetten. Maar hoe zal de
katholieke representatie in het ka
binet worden? Op dit ogenblik lijkt
de kans op een slagen van de for
matiepoging groter dan ze tot dus
verre geweest is. Maar zekerheid op
korte termijn? Laten we het beste
hopen.
Met beste groet t.t.