Z.L.M.-tentoonstelling is agrarische jaarbeurs E Zelfs met water is geld te verdienen VAN NELLE Positie van katholicisme blijft uiterst moeilijk in Argentinië Grootse manifestatie van het herboren Walcheren Het Spieken Tussen Amerika en Europa vaart een merkwaardig Pools koopvaardijschip Chefarine Hfeii6«§ir Werkgelegenheid in de landbouw wordt kleiner IA IE rijwielenm mét' Donderdag, vrijdag en saterdag te Domburg Ondanks soepelheid van de Kerk: DAGBLAD DE STEM VAN WOENSDAG 20 JUNI 1936 Parachutes Water staatsplan in Sovjet-Unie Expositie over 4-voudige combinatie, een wetenschappelijk succes! zware shag D las 00 een Drs. Reinevehl stelt vast: Vlag met de witte adelaar met kroon Geen subsidie Bijzondere scholen worden nog steeds niet erkend SPANJE VOOR EEN KEERPUNT Aan de vooravond van de grote Z.L.M.-tentoonstelling donderdag, vrijdag en zaterdag a.s. door de kring Walcheren te Domburg georgani seerd - is 't goed nog eens na te gaan, wat deze grootse landbouw-mani- festatie zoal te bieden heeft. Het is veel. En omdat men in dit veie hoogtepunten in hoge frequentie aantreft, is het moeilijk een bepaald programma-onderdeel op de voorgrond te plaatsen. Toch zijn er enkele zaken, die door hun spectaculair karakter en hun „nog-nooit-vertoond" allure in het oog springen. Zulks is bijvoorbeeld het feit, dat deze ten tentoonstelling, die onder he motto „Komt en ziet wat Walcheren biedt - 't scheen verloren, 't is herboren'' (een vondst van de kring-secretaris, de beer Wielemaker uit Koudekerke) in het teken van het herstel van het eilan(V Walcheren zal staan, in wezen een kleine Utrechtse Agrarische Jaarbeurs kan worden genoemd.! De organisatie is er evenwel op be rekend, dat zeer velen één omeer da gen naar Domburg zullen komen; tal van voorzieningen zijn getroffen. Een ander, niet minder spectaculair gebeu ren is.... het afwerpen van parachu tes door twee vliegmachines! Deze vliegtuigen afgevaardigden van een gote fabriek op motorer.gebied zul len twee keer „optreden" op twee. nog nader te bepalen middagen. De eerste middag zullen zij laag over het tentoonstellingsterrein vliegen, door middel van spandoeken reclame ma kend. Als zij de andere middag aan de einder opdoemen vervoeren zij pamfletten, die boven het tentoon stellingsterrein worden afgeworpen. Op die pamfletten zal staan te lezen, wat er na een uur zal gaan gebeu ren. Na het afwerpen van de pamflet ten -keren de beide machines terug om daarna dertig tot veertig para chutes af te werpen! In iedere para chute zit een label. Op die label staat, of de vinder voor een prijs in aanmerking komt.! Een alleszins ori gineel en aantrekkelijk gebeuren, dat ongetwijfeld velen naar Domburg zal voeren! MINIATUUR-TREIN Een andere, aardige attractie zal de miniatuur-trein zijn, die van de bus halte te Domburg de bezoekers naar de tentoonstelling even buiten de kom van de gemeente Domburg, op een 12 ha. groot terrein links van de weg naar Westkapelle gelegen, een terrein van de landbouwer W. de (Advertentie) Buck - zal brengen. Dit treintje heeft tevens een rondrit langs de tentoon stelling in de dienstregeling opge- nomen. Een andere zaak. waarvan men ge durende alle drie de dagen zal kun nen genieten is de cineac, waar 250 personen tegelijk een een-half-uur- durend filmprogramma kunnen gaan aanschouwen. Het programma zal be staan uit ,,'t Scheen verloren, 't is herboren", en ZLM-film over Walche- ren's herstel, „Dorp zonder water" „Goed werken met de melkmachine" en „Ploegen"- Permanent zal men ook het cultuurtechnisch werk kunnen gaan zien. De andere onderdelen: het wordt teveel om op te noemen. De meisjes, aangesloten bii de Landbouw Jonge ren Gemeenschap geven in de tent van de ZLM een jnodeshow zij dragen daarbti zelfvervaardigde kleding. Aan de vrouw wie verwacht dat oo een landbouwtentoonstelling is trouwens toch goed gedacht. Nylon- kousen. naaimachines, wasmachines en noem-maar-op zullen er te zien zijn. Minder vrouwelijke zaken, zoals be strijdingsmiddelen. motoren en brom fietsen zullen er ook te zien zijn. Zui- velprodukten, veevoeder, tuinbouw- werktuigen, groenteteelt-aangelegen heden. alles ondergebracht in een vijf tigtal tenten. DE OPENING Om half twee donderdagmiddag zal de openingsstoet vanaf het Domburgse badpaviljoen vertrekken: drie herau ten te paard, waarachter een vijftig tal jongens en meisjes van de LJG komt, de vlaggenparade. „Apollo" uit Domburg sluit de stoet en ondersteunt muzikaal. Zodra de stoet aan de in gang van het terrein arriveert, zal het gegons van de landbouwmachines donderdagmorgen is de tentoonstelling reeds geopend enige ogenblikken verstommen. Ir. M. A. Geuze, de voorzitter van de ZLM, zal de ten toonstelling dan officieel openen door het hijsen van de ZLM-vlag. Onder het spelen van het Wilhel mus zullen tevens een jongen en een meisje de Nederlandse en Zeeuwse vlaggen hijsen Direct daarop zuller. de machines hun technische lofzang hervatten het gezelschap maakt een rondgang over het tentoonstellingter rein. In het badpaviljoen wordt hierna de algemene vergadering van de ZLM gehouden, 's Morgens vergadert daar het hoofdbestuur. JHR. DE CASEMBROOT Na de algemene ledenvergadering wordt het gezelschap ten gemeente huize van Domburg ontvangen, 's- Avonds geeft „Vlijt en Volharding" uit Souburg van acht tot tien uur een concert op de muziektent in het kerk- plantsoen. Vrijdagsmorgens is er de rijtoer, die zal gaan door het Wal cheren bewesten het Kanaal. Het zal een lange stoet worden: 140 auto's en 30 autobussen nemen er aan deel. In de laatste wagen zal de Commissaris der Koningin in de provincie Zeeland jhr. mr. A. F. C. de Casembroot zijn gezeten. Jhr. de Casembroot heeft ver der de toezegging gedaan, zover dit m zijn vermogen ligt, het programma gc- duren-'e de drie dag"" bij te weren 's Middags is er vrijdag het défilé van de bekroonde dieren, ''es avonds ziin er demonstraties in het africhten van honden. 'S ZATERDAGS Zaterdags worden in de morgenuren de voorkcuringen gehouden, tevens beginnen dan de dressuurwedstrijden van de Landelijke Ruiters. Ook begin nen dan de sportwedstrijden tussen de leerlingen van de landbouwhuishoud- scholen van de ZLM. 's Middags zijn hiervan de finales, waaraan ook het mannelijk en vrouwelijk onderwijzend personeel deelneemt. Tegelijk is er dan een pony-nummer met versierde wagentjes. Na de parade van alle deelnemende ruiters vindt hef ring steken per sjees plaats de organi satie hiervan berust, bii de LJG. Het grote nummer van de ruiters is on getwijfeld 't eilanden-springconcours. Tevens komen nog bespannen land bouw- en concourswagens voor de tri bune. die plaats zal bieden aan 1400 personen. Zaterdagavond is er onder auspi ciën van de VVV Domburg de re vue „Sterrenparade" op het recreatie- 'errein Hieraan zal een keur van Nederlandse artiesten meewerken. Vermeld zij tevens nog, dat enkele Westkapelse dames in de ZLM-tent 'n demonstratie kantklossen zullen ge ven. De muziekvereniging „Apollo" zal gedurende de drie middagen haar medewerking verlenen. In de Sovjet-Unie is men begon nen met de uitvoering van een ge weldig waterstaatsplan. Het Russische persbureau Tass meldt hierover de volgende bijzon derheden: Er zal een onderling ver bonden stelsel van waterwegen ge graven worden dat zich uitstrekken zal van de Kaspische Zee tot de Noordelijke IJszee. Er zuilen nieuwe rivierhavens ge bouwd woden en bestaande havens bouwd worden en bestaande havens breid. In rivieren die in de Noordelijke IJszee uitmonden zullen stuwdammen gebouwd worden. Het peil van de Wolga zal hierdoor stijgen en in mid den-Rusland zal een groot meer wor den gevormd. De hydro elektrische produktie zal hierdoor met 11.000 miljoen kw-uren stijgen. Blijkens een bericht in het Rotter damse Parool heeft men in Spanje een tentoonstelling gehouden, welke aan het spieken was gewijd. Het merk waardige is, dat men, aldus genoemd blad, in het land van Sinterklaas spie ken niet als oneervol beschouwt, mits men niet wordt gesnapt. Uit die merk waardige expositie bleek, dat het euvel van het spieken daar ook in studentenkringen hoogtij viert. De eerste prijs want aan de ten- toonsteling waren ook prijzen ver bonden is gegaan naar de student, die een langgerekt spiekbriefje op een spoeltje gerold had opgeborgen in een lucifersdoosje. In het doosje was een smalle spleet, waardoor de student zijn aantekeningen kon lezen. De tweede prijs was voor een klein slukje uieschil, waarop complete uit treksels waren geschreven in drie kleuren, voor elk onderwerp een af zonderlijke kleur. De derde prijs ging naar de eigenaar van een stukje berg kristal, dat als presse-papier dienst deed, maar, wanneer men er onder een juiste hoek in keek, een prachtige vergroting gaf van een reeks chemi sche formules. Volgens prof. dr. Pi y Suner, hoofd van de juridische faculteit is een scherpzinnig ontworpen sv»ieKmiddel een bewijs, dat de student zich iiverig en langdurig met zijn st he had be ziggehouden. Hij herinnerde aan het merkwaardige geval van een dove student in kerkelijk recht, die op een mondeling examen voortreffelijke ant woorden gaf. Maanden .ater is men er achter gekomen, dat zijn gehoor apparaat met een lange draaJ was verbonden met een ander vertrek, waar een collega-student, gewapenc' met een dik handboek over kerkelijk recht de antwoorden regelrecht in het oor van de geëxamineerde telefoneer de. De professor gaf hierop de vol gende commentaar: ,,Als ik had gewe ten, dat die student mij op dat ogen blik zo slim bedroog, dan had jk hem nog hogere cijfers gegeven. Die jon gen zal het nog ver brengen In dit laatste heeft de professor ver- moedelijk gelijk. Helaas. Aldus tekent de Nieuwe Rotterd. Ct. hierbij aan. (Advertentie) QVEp. DE K.L£lN£ GÊVOEGE^S D*5 C*VEN.J Na het eten „bij de Chinees' een Spencer Haaievinnensoep of vogelnestjes wat prefereert tl? Kikvorsbilletjes of pang- sit Jonge bamboe of gebakken vis met ananas De Chinese keuken heef t een traditie van duizenden jaren en is een der fijnste ter wereld. Probeert IJ de volgende keer dus in elk geval eens iets anders dan loempia voor en bami na. Chinees eten is pittig - hoewel nooit scherp - en vraagt eenvoudig om een Spencer na afloop van Uw smulfmrtij. Want Spencer sigaretten zijn ook pittig en toch zacht het gouden product van de eeuwenoude traditie van Virginia. (Advertentie) Vier werkelijk betrouwbare middelen helpen elkaar andoen wonderen I Een belangrijke ontdekking op geneeskun dig gebied is „synergismus". Hiermede wordt bedoeld de wederzijdse versterking van de werking van verschillende genees middelen. De vier middelen verenigd in Chefarine,,4". elk afzonderlijk al beroemd- werken tezamen nóg beter. Ze helpen ook dan, wanneer andere middelen lalen en doen werkelijk wondéfen! BEROEMDE GENEESMIDDELEN IN ÉÉN TABLET 1 Tegen pijnen en griep Geschikt voor de gevoeligste n-.aag, «r«*t d»« wordt b«tch«rmd door h« t baitonddaal Chef area (Speciale berichtgeving). „De handel in water heeft een uitstekende toekomst en iedere morgen vraag ik me af, waarom we zo weinig concurrentie hebben Over drie tot vier ja ren zal onze produktie vertienvoudigd moeten zijn. willen we aan de vraag kunnen vol doen,.. Aldus zei Robert Morrisson, de man die samen met zijn broer Ralph een fortuin ver diende door keurig leidingwater in conser- venblikjes te verpak ken en te verkopen. Hun „waterhandeltj'e'.' in ieder geval origi neel. levert de iaats'e .laren een netto-winst op van vijf miljoen Ne derlandse guldens oer jaar. De Amerikanen znn nu eenmaal gek op in blik verpakte din gen. Ze vinden hun eigen leidingwaer slecht, ongezond, „sma keloos maar het dood eigen leidingwater van de Morrissons vin den ze heerlijk, omdat >n een keurige, fleurige verpakking zit. HET begon in de OORLOG .De beide broers Mor risson hadden in het S»de laatste cent "feu 2*, nos Reen ril? a een weekblad, flat de Amerikaanse sol- het buitenland moesten oppassen met hun drinkwater en niet maar overal water moesten putten omdat ze daarmee ziektes op hun Jijf konden halen. „Waarom moeten die jongens dat risico ne men", vroeg Ralph zich af. Hij haalde er zijn broer bii en een uur la ter was hun geldmake- rij uitgevonden. Ze zou den prima. Amerikaans leidingwater in nette blikjes verpakken, niet te groot, niet te zwaar, zoiets van een goed half pond. dat iedere soldaat gemakkelijk kon mee nemen. In tijd van nood kon hij dan zonder ge vaar zijn dorst lessen. Robert wilde er on- middelüik het betref fende ministerie in mengen, maar Ralph dacht, dat ze daar wel niet gauw warm zouden lopen. Niettemin stap ten ze de andere mor gen in hun versleten auto om een bezoek te brengen aan een oude vriend van hun overle den vader, wiens neef hen kon introduceren bii een nichtje van de broer van een generaal. De lange weg duurde maar zes dagen- Toen hadden Ralph en Robert contracten van 't leger in hun zak en daarmee gewapend vonden ze spoedig voldoende be ginkapitaal. Vanaf 1942 tot mei 1945 liep hun zaak uitstekend. Ze le verden zeshonderd mil joen blikjes water af elk inhoudende 340 gram, hergeen hun al een brave grijpstuiver had opgeleverd. Het zou geen ramp meer ziin ge weest als ze toen de poorten hadden moeten sluiten. NIEUW AFZETGEBIED Ze vonden spoedig nieuw afzetgebied; we tenschappelijke expedi ties. legereenheden op oefeningen, vliegtuig maatschappijen en boot ondernemingen. die er de voorkeur aan gaven ideaal verpakt water mee te nemen in de beleende hoeveelheid, Daarna kwam de vraag van ziekenhuizen, va kantiekolonies en ten slotte volgden de parti culieren. die het prach tig vonden een hele r« blikjes water in hun ijskast te zetten. Hun produktie is hiermee opgelopen tot 300.000 blikjes per week en nog steeds hebben ze geen noemenswaardige con currentie. De toekomst ziet er uitstekend uit. want od het internationale plan is momenteel een voor schrift in studie, om ieder schiD te verplich ten drie liter gecontro leerd drinkwater per persoon mee te nemen Volgens de Morrissons zal het. voorschrift bin nenkort van lcracht worden en daarna bre ken er gouden tijden aan voor de waterleve ranciers. Ze zijn doende hun produktie op te voeren tot 600.000 blik jes per week. Want wa ter is «r genoeg. In een beschouwing; te Wageningcn over de agrarische werkgelegenheid in de toekomst, heeft drs. Reineveld, lid van de afdeling; streekonderzoek van het Landbouweconomisch Instituut, de verwachting; uitgesproken, dat de werkgelegenheid in het agrarisch be roep sterk af zal nemen. Op zuiver economische overwegin gen, aldus drs. Reineveld, kan men stellen dat het gewenst en noodzake lijk is, dat de agrarische beroepsbevol king in Nederland met tenmins'.-e 100.000 vermindert binnen de komende twintig jaar. Dit, is namelijk van de twee fac toren die in de landbouw arbeidspro- duktief verhogend werken de ver meerdering van de produktie en/of vermindering van het aantal arbeids krachten de meest gunstige. De stofopbrengsten zijn reeds zeer hoog, zei drs. Reineveld. Als het aantal agrarische beroeps personen in Nederland in 1910 op het indexcijfer 100 wordt gesteld, ver volgde spreker, dan zien wij dat deze cijfers voor 1920, 1930. 1947 en 1953 respectievelijk 106. 107. 110 en 105 bedragen- In de naoorlogse periode valt dus al een daling te constateren. De vraag is nu, meende drs. Reineveld. of deze daling zich in de toekomst zal voort zetten. en dit zal er van afhangen of de landbouw gelijke tred zal kun nen houden met de industrie. (Advertentie) Sinds begin van dit jaar vaart er tussen Amerika en Europa een merkwaardig koopvaardijschip. 't Heet „Wolna Polska" wat in het Pools betekent „Vrij Polen", en 't is merkwaardig, dat dit schip niet onder de Poolse maar onder een vreemde vlag vaam'. De beman ning echter, van dit 10,000 ton^ schip bestaat geheel uit Polen en op de mast waait trots de rede- ryvlag, die grote gelijkenis vcr- toónt met de vooroorlogse Poolse koopvaardijvlag met het teken van he vrije en souvereine Polen: de witte adelaar met kroon. Want s.s „Wolna Polska" is overeenkomstig z\jn naam: 'n vrij Pools schip Tot nu toe het eerste schip, van de in het begin van dit jaar tn Amerika opgerichlte vrije Poolse koopvaardijvloot „Pulaski Trans port Line." Gezagvoerder van s.s. „Wolna Polska" is Polens be kwaamste koonvaarrl ij officier, ka pitein Jan Cwiklinski, de voorma lige gezagvoerder van de Poolse oceaanstomer m.s. „Batory" dje enkele jaren geleden de vrijheid verkoos. Kapitein Jan Cwiklinski is in Ne derland geen onbekende. Reeds voor de oorlog voer hij als kapitein van s.s. „Puck" en later s.s- „Warsza- wa", tussen Nederland en Polen. ONDERGEDOKEN In 1940 kwam kapitein Cwiklinski in opdracht van de Poolse regering in Londen naar Nederland om een nieuw, in ons land voor Polen ge bouwd schip over te nemen. Helaas werd hij hier verrast door de Duit se inval. Hij kon niet meer weg en dook onder en wel te Amsterdam, waar hij de oorlogsjaren meemaak te. Het- is daarom niet zo zeer te verwonderen, dat kapitein Cwiklins ki vloeiend Nederlands spreekt. In 1946 kwam kapitein Cwiklins ki weer in Engeland terug en kreeg daar direct het bevel over de 10,000 ton metende vrachtvaarder „Bialy-1 stok" en later over het trotse zee kasteel m.s- „Batory". Als kapitein van dit schip ver leende hij meermalen hulp aan schepen in nood; in 1949 bijv. aan de Nederlandse sleepboot „Stentor." Het leven in het naoorlogse com munistische Polen beviel kapitein Cwiklinski. die als Pool en als zee man aan de vrijheid was gewend, helemaal niet. Langzamerhand werd hij het beu en in 1953 toen hij er genoeg van kreeg, verkoos hij de vrijheid'- NAAR DE VER. STATEN Hij trok naar de Verenigde Sta ten. waar hij al gauw een actie voor de oprichting van een vrije Poolse koopvaardijvloot ontplooide. Hier schreef hij ook zijn boek: „Captain Leaves His Ship." Zijn idee: oprichting van een vrije Poolse koopvaardijvloot, die de tal rijke in het buitenland verblijven de Poolse zeelieden een werkkring zou verschaffen, maar bovendien 'n levend en voortdurend protest op de zeeën en in de havens van de vrije wereld, tegen de bezetting van Po len zou zijn vond ingang bij het „Polish American Congres." Rijke Polen stichtten in Philadelphia de „Pulaski Transport Line. Inc." S.s. „Wolna Polska" is het eerste en voorlopig enige schip. Het vervoert kolen uit Amerika naar Europa en de winsten zijn bestemd voor de aankoop van nieuwe sche pen, die eveneens bemand zullen worden met Poolse matrozen en of ficieren, die het leven in balling schap hebben verkoren boven het le ven in slavernij in hun eigen land. De G. S. van Zeeland stellen voor afwijzend te beschikken op een vei'' zoek om subsidie van de Federatie van verpleeginrichtingen voor lang durige zieken te Middelburg. G. S. zijn van mening dat inwilliging van het verzoek tot de consequentie zou kunnen leiden, dat tal van andere fe deraties. bonden en commissies, die ieder afzonderlijk een nuttige taak hebben, een beroep op de provincie gaan doen om financiële steun. GEMONTEERD MET VREOESTEIN-BANDEN De positie van de Katholieke Kerk in Argentinië is sinds de val van Peron niet veel gunstiger geworden. Enerzijds weigert de regering van president Aramburu de katholieke scholen te er kennen en zelfs het godsdienstonderwijs op de openbare scholen te doen geven, anderzijds voeren de Peronisten felle aanvallen tegen de Kerk uit. De eis der katholieken, vooral van de bisschoppen, dat de katholieken hun eigen scholen zullen bezitten door de staat gesubsidieerd, is kort gele den door president Aramburu en door vice-president Isaak Rojas opnieuw afgewezen. Tegenover buitenlandse persvertegenwoordigers heeft Aramburu verklaard, dat „een troebele opvatting omtrent bijzonder onderwijs een over bodig probleem in het leven geroepen heeft." TT mOPt crprllllrl betogen van de Kerk tegenover het O afwijzend standpunt van de regering I I r noemde hij „onbetekenende manifes- lieDDen taties, die alleen maar politieke moei lijkheden ten doel hebben." Om de eenheid zuiver te bewaren Twee dagen te voren had vice-pre- moesten de bijzondere scholen zich sident Rojas tijdens een onderhoud volgens hem aanpassen aan het fis- met mEr. Germ. Esort in Bahia Blan- cale program van de regering. Alle ca geantwoord, „dat er geen enkele reden bestond om een conflict tussen Kerk en Staat uit te lokken; hij voel de niets ervoor kunstmatige verdeeld heid te scheppen". Deze uitlating vormde het motief waarom de Rege ring vasthoudt aan de wederinvoe ring van de 72 jaar oude wet, waarin het godsdienst-onderwijs gedurende de normale schooluren verboden is. Deze wet zal van kracht blijven tot nieuwe verkiezingen plaats gehad hebben „U moet geduld hebben tot de be slissing van het parlement genomen is," zeide Rojas, tegen de bisschop, „de macht van de Kerk is alleen maar geestelijk". Een pezoek van drie bisschoppen aan de Minister van Onderwijs. An- drogue, die de wegens zijn katholieke gezindheid afgetreden Atilio DelI'Oro Maini is opgevolgd, heeft geen succes gehad. Het Peronisme In Argentinië leeft het Peronisme nog, niet alleen met zijn politieke en sociale ideeën, maar ook in zijn anti kerkelijke houding. Aanslagen gepleegd door Peronis ten op kerkgebouwen blijven aan de orde van de dag. Zo had begin mei op Nicolas Blanco, pastoor van de H, Kruiskerk te Corrientes, een moord aanslag plaats. Toen deze priester herinnerde aan de christelijke principes en hierbij de Peronistische ideologie ontleedde, werden van de middenbeuk der kerk, waar hij zijn preek hield, verscheide ne pistoolschoten op hem afgevuurd. Pastoor Blanco bleef ongedeerd en vervolgde, na het herstellen der orde in de kerk, zijn preek. Onlangs werd een nachtelijke in braak gepleegd in de parochiekerk van Carlos Casares in de provincie Buenos-Aires. Alle beelden werden grondig vernield, een vlugschrift met de woorden „De wraak van Peron" vond men de volgende dag op het al taar. Niettegenstaande deze feiten neemt de Kerk in Argentinië een verzoe nende houding aan tegenover de Pe ronisten Zo werd destijds tegen de Peronistische Minister van Buiten landse Zaken, dr. Jeronimo Remorlno wegens de maatregelen tot Kerkver volging die hq trof, de excommuni catie uitgesproken. Remorino, die thans te Parijs vertoeft, heeft in een verklaring uiting gegeven aan zijn spijt over di eanti-chrtsteljjke poli tiek. De Kerk heeft de tegen hem uitgesproken excommunicatie opge heven. Z. Exc. mgr. dr. Froilan Ferreyea Reinafé, bisschop van La Rioja, heeft de voormalige Peronistische Minister, der provincie La Rioja, dr Romero opnieuw in de kerkelijke gemeen schap opgenomen. Dr. Romero heeft CPANJE is de laatste tijd regel- matig „in het nieuws". In februari waren het de relletjes onder de Madrileense studenten, die de aandacht van de kranten lezer opeisten en in april werd de wereld opgeschrikt door berichten over grote stakingen, die het ont slag van tienduizenden arbeiders ten gevolge hadden. Alles wijst erop, dat Spanje zich in een toestand van gisting be vindt, zowel op geestelijk als op sociaal terrein, terwijl het al even zeer duidelijk is, dat deze toestand grote gevaren in zich bergt, zowel voor het land zelf als voor heel het westen, gevaren, welke alleen kun nen worden afgewend, indien tij dig het roer wordt omgegooid en een andere koers gevolgd. Dat er uit de Spaanse burger oorlog een autocratisch bewind werd geboren, zal niemand ver wonderen, die de geschiedenis kent van de voorafgaande, veelal als „democratisch" aangeduidde perio de, waarin chaos, corruptie en godsdiensthaat om de voorrang streden. En men mag veilig aan nemen, dat het Spaanse volkska rakter en de Spaanse traditie ook thans nog een beletsel betekenen voor een staatsvorm als Nederland en Engeland hebben. Dit neemt niet weg, dat de hui dige Spaanse regering zich ernstig zal moeten afvragen, of de tijd om de teugels wat te vieren en het land wat meer vrijheid toe te staan niet is aangebroken. Met name zou zij kunnen overwegen de censuur op de pers te beperken binnen de grenzen van hetgeen, met het oog op de bijzondere omstandigheden van Spanje, redelijk is te achten en meer vertrouwen te stellen in het verantwoordelijkheidsbesef en de zelfdiscipline van redacteurs en journalisten. Ook zal de overheid ernst en haast moeten maken met het zoe ken van geëigende oplossingen voor het steeds urgenter wordende so ciale vraagstuk. De recente sta kingen waren een teken aan de wand, waarvan men zich niet kan afmaken met een simpele verwij zing naar politieke onruststokers, die trachten in troebel water te vissen. We geloven niet, dat de stakingen uit politieke oorzaken verklaard kunnen worden; zij zijn veeleer te beschouwen als een wanhoopsdaad van mensen, wie het water tot aan de lippen is gestegen. In dit opzicht rust er overigens een zware schuld op de hele wes telijke wereld. De na-oorlogse boy cot van het Franco-regime, waar door Spanje uitgesloten bleef van de Marshallhulp, heeft zeker tot een verdere verpaupering van de Spaanse arbeiders bijgedragen. Dit neemt niet weg, dat er voor de sociale wantoestanden ook bin nenlandse oorzaken zijn aan te wijzen, die om een energieke aan pak vragen. We noemen slechts het grootgrondbezit, dat het aanzijn schonk aan een talrijk plattelands- proletariaat. Ook op godsdienstig gebied zal men aan zekere liberalisering niet kunnen ontkomen. Spanje staat mede in een kwade reuk door de wijze, waarop het zijn weinig tal rijke protestantse onderdanen heeft behandeld. En het moge waar zijn, dat het optreden van zekere uit de Angelsaksische wereld afkomstige zendelingen het Spaanse wantrou wen jegens het Reformatorische Christendom voedsel heeft gege ven, dit kan geen rechtvaardiging vormen voor vrijheidsbeperkingen, die alle protestanten in Spanje treffen, ook hen, die slechts op waardige wijze en zonder de ge voelens van de katholieke Span jaarden te kwetsen, voor hun ge loof willen getuigen. Eerbied voor historisch gegroei de verhoudingen is zinvol, maar zij kan ontaarden in een verstarring, die iedere ontwikkeling in de kiem smoort en op de duur ofwel leidt tot een natuurlijke dood door ver stikking ofwel oorzaak is van een gewelddadige omwenteling, een ge neesmiddel, dat veelal erger is dan de kwaal. Het wil ons voorkomen, dat deze verstarring in Spanje reeds vrij ver is voortgeschreden en dat het voor de verantwoordelijke leidslieden van dit prachtige land hoog tijd is zich af te vragen, of zij geen nieu we wegen moeten inslaan. De westelijke wereld kan de ge boorte van een nieuwe aera in Spanje vergemakkelijken door het land zonder wantrouwen of reser ve in haar gemeenschap op te ne men en door op onbekrompen wijze economische hulp te bieden zonder daaraan politieke bemoeizucht te koppelen. Er wordt zo veel gepraat over hulp aan onderontwikkelde gebie den en het schijnt mode te zijn daarbij primair te denken aan Azië. Dit lijkt ons strijdig met die an dere moderne stroming, die streeft naar een zo groot mogelijke Euro pese solidariteit. Spanje is ook onderontwikkeld en als trouwe bondgenoot tegen het communistische imperialisme ver dient het eerder steun dan het neu- tralistische, naar Moskou lonkende India. Mr. K. H. J. Dorren. in een publieke verklaring de beledi gingen en aanvallen, die hij destijds tegen de Kerk richtte, betreurd. Van zijn kant heeft de bekende Arge„ tijnsp katholieke publicist, mgr. Fran- ceschi, de interneringskampen op Vuurland en in zuid-Patagonië be zocht. Na zijn terugkeer heeft hij publieke verklaringen afgelegd over de mensonwaardige behandeling der aldaar opgesloten ex-Peronisten. Op zijn verzoek werden tien voormalige vakbondsleiders vrijgelaten. Intussen blijft de situatie gecompli ceerd omdat vele andere verhoudin gen van politieke aard, persoonlijke ambitie en corruptie een grote rol blijven spelen in Argentinië.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1956 | | pagina 5