VAN BODEMDALING EN
ZEESPIEGELRIJZING
En toch
AAMBEIEN
Spookbeelden in deze zo verlichte eeuw
Den Haag krijgt
jeugdhotel
Zusterhuis voor beide tehuizen
NABIJ „DER BOEDE" VERRIJST INRICHTING
VOOR GEESTELIJK INVALIDE BEJAARDEN
Plannen voor remobilisatiecentrum
fNÜh.
H. Stumpel N.V.
H* Couwenberg
WATERLAND: GEMAKKELIJKE PROOI
„Ter Poorte" wordt
najaar 1957 in
gebruik genomen
Binnen een week
kon zij het ook
DistrictsrecoIIectie
der KJB
Nationalisatie
Slik dit tabletje
en stil de pijn
HEMOTABS
Siamese olifantjes
in Amersfoort
Welterusten
De joden in de
Sovjet-unie
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 28 APRIL 1956
De bodemdaling in Nederland zou, naar verluidt, uit de
berichten der onrustzaaiende kampioenen, in Zeeland het
minst, in Groningen nat meer, maar in Noordholland het
ergst zijn. Welnee, het toneel van de strijd wordt naar deze
provincie verplaatst. Verder wordt dan aldaar de plek geko
zen, die voor de kampioenen het meest belovend is. De
Memorie van Toelichting bij het ontwerp-Deltawet geeft
aan, dat de toestand in Nederland gemiddeld per eeuw
15 tot 30 centimeter is achteruitgegaan. Dat zou voor de
streek, die het maximum krijgt te dragen, voor de eerste
14 eeuwen reeds 4.2 meter hebben betekend en na de lijd,
waarin dit artikel aanvangt, dat anders dan het vorige
voornamelijk de laatste eeuwen tot onderwerp heeft, zou
de toestand in die steeds dieper zinkende plek nog weer
anderhalve meter slechter geworden zijn.
Een streek zonder enige bo-
demverheffinge zo vlak als
Nederland, zo laag als 't lage
land bij de zee maar zijn kan;
een zo goed vertegenwoordi
ger van het land van polders,
sluizen, dammen en dijken,
dat het vele vreemdelingen
trekt, die naar Nederland ko
men om het echt-Nederlandse
te zien; een streek doordrenkt
van water, zoet en brak; een
streek, die zelfs zijn naam aan
het natte element ontleent
zo is Waterland.
In dit vlakke land met de talrijke
meren en plassen, tochten en sloten
vaart de schouw met de melkbussen
tussen boerderij en weiland, leeg op
de heenreis, vol op de terugtocht. Als
de boer in het voorjaar zijn vee op
de platte schuit naar het weiland ver
voert of het in het najaar terughaalt,
is dat een tafereeltje, dat verdient
door de camera te worden gegrepen.
Nog draagt Waterland zijn naam te
recht; naast de 10.000 ha land, die het
omvat, zijn ook de boezemwateren,
waartoe ook een groot aantal meren
en meertjes behoren, er ruim verte
genwoordigd. Zijn eigenaardigheden
toont dit land het gehele jaar door.
Bind 's winters de jongste februari-
maand gaf daartoe ruimschoots gele
genheid in hartje Waterland, zo bij
de stompe toren van Ransdorp, die
daar sinds de Middeleeuwen de om
trek beheerst, de schaatsen eens on
der en rijd dan de Ransdorper Die,
de Holysloter Die, de Uitdammer Die
af, die ten slotte uitkomt op de Wa-
terlandse zeedijk. Geniet daar van het
gezicht op het IJselmeer, het is nog
mogelijk zolang de nieuwe grote pol
der, de Markerwaard, er nog niet zijn
zal. Rijd dan de Uitdammer Die terug
tot de Aandammerbrug dam en
brug in één woord verenigd, symbool
van dat land. van bruggen en dammen
en dan gaat ge uit het land van
de Dieën over in het land van de
Aeën, Die, Ae, Y of Ee, het betekent
hetzelfde wat in zuid en noord A
heet: water. Dan schaatst ge over de
Arken Ee, de Kerk Ee en de Ooster
Ee naar Monnikendam, het eindpunt
van een der Waterlandse dorpentoch-
ten op de schaats. En als ge een lief
hebber van poldergeschiedenis zijt,
strek dan de tocht uit naar de Gra-
vensluis even voorbij Monnikendam.
Het is de uitwateringssluis van de
Purmer Ee. Over die Èe ligt de Nieu-
wendam, die natuurlijk eens nieuw
was en dus nog altijd zo heet, maar
niettemin ouder is dan vijf en een
halve eeuw en toen ook zeer juist
zijn naam ontleende aan de tegenstel
ling met de nog oudere dam van het
even noordelijker gelegen Edam, ook
weer een combinatie van Ee en dam.
Reeds als „Nieuwendam in de Purmer
Ee" vermeld in het privilege van 12
december 1403, verbindt graaf Al-
brecht uitstekende naam op water
staatsgebied zioh hierbij onder meer
aanleg en onderhoudskosten van de
sluis in de dam op zich te nemen.
Daarom heet die sluis nog altijd Gra-
vensluis of, wijl de gelden van de
grafelijkheid kwamen, ook wel Gra-
felijkheidssluis. De dam, die beveiligde
tegen buitenwater was niet genoeg;
lozing was nodig en varen is nood
zakelijk.
Waterdier in het
wapen
De zes dorpen in Waterland voeren
alle hetzelfde waterdier in hun wa
pen, een zilverwitte zwaan. En om
de maat der edelmoedigheid vol te
meten, wordt nu bij Waterland nog
een nagenoeg even groot gebied ten
noorden gevoegd, waarvoor als het een
wapen nodig had, de waterwolf uit
nemend zou voldoen. Het is de grote
inham van de zee, gevormd door Pur
mer, Beemster, Schermer. Aan land
was daar niets dan het stukje grond,
waarop Monnikendam lag; een iets
troter stuk, de Zeevang, met Edam
en dan midden in die watermassa, die
ook na 1400 nog een brede, open ver
binding met de zee had, lag daar wat
'et Eiland heette en daarop de oude
'orpen van Graft en De Rijp.
Kan men zich een gemakkelijker
'tooi voor bodemdeling en zeespiegel-
Uzing denken dan dit in zich zelf
eer zwak gebonden, immers langzaam
regzmkende, verbrokkelde gebied? In
iet oosten bespoeld door een immers
teeds rijzende Zuiderzee; in het zui-
uen westen omstrengeld door die
nachtige, ook al steeds hoger komende
•eearm van het oude en nu groten
deels voormalige IJ; inwendig a-
ireigd door talrijke, drie en vier me
ier diepe, grote, in elkaar lopende
uassen, die bij storm tot binnenzeetjes
"erden en tussen al dat water in de
dnalle stroken land van Buiksloot en
Broek, van Landsmeer en Ransdorp,
via Sehellingwoude en Zunderland,
van Graft en De Rijp.
Er is een Cleyn Chronyckje, dat een.
duidelijk beeld geeft van die streek,
zo ongeveer in 1475. Molens waren
toen nog een even groot wonder als
spoortrein, auto en vliegtuig later en
wat de atoom-techniek op het punt
staat te brengen thans.
„Toen is de eerste watermolen
gekomen, waarvan de Boeren zeer
verwondert waren ende zeiden:
Wat zal dat ding hier doen? Dien
zal niet één Ey in het veld kun
nen vinden."
„Des somer-daags gingen de Boe
ren in 't velt om eieren te zoeken
met een lijn over 't riet heen, dat
die wilde eenden en vogelen op vlo
gen en zogten in een korten tijd een
mant vol eieren."
Het lad was toen nog wild en woest
genoeg om aan grote troepen door
trekkende of broedende eenden een
uitnemende schuilgelegenheid aan te
bieden, een echt vogelparadijs. Maar
voor de mens was daar het leven
nauwelijks mogelijk: 's winters was
bijna alles met water overdekt en
trok de mens naar geestgronden en
duinkavel; 's zomers zakte het water
wat en was het mogelijk op ver
hoogde plaatsen te leven.
„Doen (toen) wierd het Eiland
van Graft ende Rijp des winters
weinig bewoont; maar des somer-
daags quamen die van Limmen en
de Heilo op het Eiland te woonen,
om de vrugten van het veld te ge
nieten ende te gebruiken, gelijk als
blijkelijk is dat daar hooge plaatzen
op die landen gemaakt waren
en nu nog zijn, die men Hof
stede noemt, die mij zeer wel
bekent zijn, ende (die ik) wel ge
zien heb op mijn vaders land, ge-
naamt die Mienscher, welke plaat
zen zeer bequaem waren om de koe
beesten daarop te verbergen."
„Ende als het water des winter-
daags hoog was, zo en konde men
die landen niet gebruiken, zo ver
trokken die luiden weder na (ar)
den Geestkant om te wonen, gelijk
als 't blijkt dat aldaar tot (te) Lim
men nog een plaats is, dat men het
Grafter en Rijperpat noemt en het
schijnt wel of die landen op het
Eilant wel eertijds over lange ja
ren weinig van prijs geweest zijn:
daar leit nog een stuk land in de
Ban (het gebied) van Graft, dat
men Koeke-weid noemt, het welke,
zo men zeit, wel eertijts om een
koek gekogt is, en zo isser in de
Ban van Graft nog menig land, dat
men niet en weet wie dat het ge
kogt ofte verkogt heeft; zo schijnt
het wel of sommige landen geen
eigenaars en hadden en alzo in 't
wilde lagen."
Kan men ontkomen aan de indruk,
dat dit Eiland van Graft en De Rijp,
ingesloten en af en toe besprongen
door de waterwolven van Beemster
en Schermer en Sterremeer en im
mers, zoals ons wordt voorgehouden
voortdurend door bodemdaling verder
wegzinkend en steeds meer bedreigd
door zeespiegelrijzing, de ondergang
nabij moest zijn?
Waterland in 1514
Er is een officieel document, uitge
geven door onze grote geschiedkun
dige Robert Fruin en dat laat zien,
hoe desolaat het in 1514 in Waterland
gesteld was.
Die van Landsmeer verklaarden, dat
de ene helft van hun land driftland
(drijvend land) was, „dat men geven
sóude voor de ongelden (onkosten)
ende geld toe." Dus waren zij bereid
nog geld toe te geven, als zij er voor
de andere helft dan ook geen last
meer van hadden. In Broek in Water
land was de verhouding wat beter;
daar was een derde deel „kwaad ver
loren land". In Ransdorp was het
nog slechter dan in Landsmeer; de
helft was „onland", een oude naam
voor een moeraswildernis, en de an
dere helft verminderde elk jaar „van
binnen van den meere", werd dus door
afslag geteisterd. Zunderdorp behoor
de tot het minste van Waterland en
in Sehellingwoude bestond meer dan
twee derde uit land „daer niets van
kwam, noch hunne ongelden waard
waren."
Het beeld is niet bepaald opwekkend
de streek tussen IJ en Alkmaarder
meer was voor de helft onland, een
moerassige waterwildernis met riet
landjes; verder was er een groot op
pervlak aan meren, plassen, vaarten,
vloten en het kleine deel, dat dan
nog overbleef, was bruikbaar land.
Glorie van een
armzalig land
Maar in plaats van onder te
gaan aan bodemdaling en zee
spiegelrijzing heeft dit arm-
1 zalige land het grote geheel
uitnemende diensten bewe
zen. Daar is in de Spaanse tijd
de kleine oorlog, de guerilla,
met heldenmoed gevoerd en
en groot gevolg voor het ge
hele land; daar is mogelijk
gemaakt wat nog natrilt in
„Van Alkmaar begint de vic
torie". Dit land leende zich
voor die strijd, als de Biesbos
in de laatste oorlog; het volk
was even ontembaar als het
ontembare element der wate
ren waartegen 't gewoon was
te strijden.
Uit deze guerilla-tijd bestaat nog
een kaart, die de Spaanse legeraan
voerder gediend heeft bij zijn tocht
van Amsterdam naar Alkmaar. Na
tuurlijk staat daar het viertal grote
meren op, waarvan de namen op de
scholen geleerd worden: de in Water
land gelegen Wormer, de Purmer
achter Edam en Monnikendam, de
Beemster en de Schermer rondom het
Eiland. Maar behalve die wordt er
nog een tiental met name genoemd,
waarbij men in de Cromme Ye niet
dadelijk Krommenie zal herkennen.
Bovendien zijn er nog tal van kleinere,
die op de kaart naamloos zijn geble
ven. En wat er dan verder aan land
is, dat wordt door een wirwar van
vaarten en sloten doorsneden. Maar
zonder een behoorlijk aantal mensen
zou het verzet niet mogelijk zijn ge
weest. Het land moet er dus, ondanks
zijn zwakke en immers zwaar be
dreigde bouw, in bewoonbaarheid op
zijn vooruitgegaan. Tot de tegenwer
kende krachten schijnen echter voort
gezette bodemdaling en zeespiegel
rijzing, die op de duur het land in
de afgrond der wateren hadden moe
ten slepen, toch niet behoord te heb
ben. Wél is aan stormvloeden ruim
schoots tol betaald.
Braak en breek
Het grote en diepe Kinselmeer is
nog altyd een droeve herinnering aan
1 november 1570, toen de vierde en
geweldige Allerheiligenvloed drie
grote gaten sloeg in de Waterlandse
zeedijk, het grootste van 100 meter,
en een stuk land van verscheidene
morgens groot veranderde in een gro
te braak, waarvan de diepe wallen nog
heden een regelmatige bemaling be
moeilijken en dat gedeelte tot' de
minst fortuinlijke plek in Waterland
hebben gemaakt. Zo is in de loop
der tijden het water meermalen
maar steeds tijdelijk de baas ge
weest.
Het is uiteraard een onmogelijkheid
om Nederlands hoogst belangwekken
de poldergeschiedenis en daarin
liggen de criteria voor bodem-daling en
zeespiegelrijzing in één artikel sa
men tg vatten. Aangewezen is de me
thode van het pars pro toto: één ken
merkend deel, dat spreekt voor het
geheel, een standaard, waarnaar het
geheel op een betrouwbare grondslag
kan worden beoordeeld.
In het land tussen IJ en Alkmaarder
meer zijn de sporen van de tijdelijke
heerschappij van het water gebleven
soms klein, zoals spreekt uit de
naam van het Braakje, soms omvang
rijk zoals bij de Grote Braak; in ieder
geval in een veelvuldigheid, die uit
drukking vindt in Haviksbraak. Bui-
tenhuizenbraak, Kornhorner Braak,
Barnbraak, Dijkbraak, Mooy Jaap-
kensbraak, Westerbraak en met een
wat andere uitspraak in Schelling-
wouder Breek, Kadoelenbreek.
Er is daar en overal in het lage
Nederland tol betaald; het zou een
lang en droevig relaas zijn, maar dit
is beel wat anders dan dat een onfor
tuinlijke verandering in de hoogte
verhouding tussen land en zee er toe
zou hebben genoopt land op te geven.
Dat deed men hier zo min als elders.
Keren niet bij Reygersberg, de ge
schiedschrijver van land en water van
omstreeks 1500 in Zeeland, schier bij
elke nieuwe inpoldering van op zee
heroverd gebied de bezielende woor
den terug: maer twert wederom be-
verscht," dus aan het zilte water ont
trokken!
Werkelijk en
denkbeeldig gevaar
De lage helft van ons land ligt niet
van vandaag of gisteren beneden de
normale dagelijkse vloedstand Bij bd.
en zsr. de lezer zal de afkortingen
begrijpen zou ons land steeds dieper
onder de zeespiegel zijn komen te
liggen, de stand van het buitenwater
zou steeds hoger geworden zijn, de
dijken onder steeds zwaarder druk
gebracht, de stormvloeden zouden
steeds gemakkelijker spel hebben ge
had. De geschiedenis van de storm
vloeden bevestigt zulks niet.
Waren er in het Waterland en het
land rondom De Rijp in de eeuw na
1500 en die na 1600 telkens nog vier
grote stormvloeden, na 1700, 1800 en
1900 is dat er telkens maar één. Wat
bij steeds doorzettende bd. en zsr.
kwade kansen moesten zijn, bleek een
behoorlijk goede, hoe bedroevend het
ongeluk op zich zelf ook was. Bij de
stormvloed van de vorige eeuw liep
de Wormer, juist toen deze tweehon
derd jaar droog was, in 1825 opnieuw
onder. In deze eeuw bracht de nacht
van 14 januari 1916 onheil: bij Mon
nikendam brak de Katwoudse zeedijk
door, bij Zuiderwoude de Waterland
se zeedijk; de dijk van de Zeevang
de Buikslotermeerpolder meer dan 4
meter beneden NAP, de wijde Wor
mer 3,8, de Beemster 3,5. Maar ook het
laagveengebied, dat geen droogmake
rij is, zou gedoemd moeten zijn om
door die beide befaamde euvelen van
de aardbodem te verdwijnen. De éne
meter, die Waterland, de 1,4 meter,
die de Zeevang, de 1,6 meter die
Schermerland beneden NAP liggen
hadden volgens de dezerzijds ge
wraakte berekeningen reeds lang moe
ten zijn aangegroeid tot veel groter
diepte.
Waarom is al dat land niet
als 'n zeevang, die het water
naar binnen zwelgt, ten prooi
gevallen aan bd. en zsr.? Ge
lukkig is dat niet geschied.
Kon vroeger de wereld zonder
spookbeelden niet bestaan, het
schijnt dat daar bij sommigen
nog weinig verandering in is
gekomen, al dragen de spook
beelden thans wel andere na
men.
Het oude laagveengebied en de klei
grond van de droogmakerijen zijn
thans één groot geheel van bouwland,
weide en tuingrond met hier en daar
nog wat overblijfselen van vroeger:
een stukje driftland; een veenmoe-
rasje; een grillig gevormde braak te
midden van cultuurgrond; de beide
gekroonde haringen op het wapen van
De Rijp, herinnering aan de tijd, toen
dit oude dorp zich richtte op haring
vangst, walvisvaart en het bakken
van scheepsbeschuit.
IJe berekeningen van de kampioe
nen van de bd. en zsr. falen. Het be
sproken gebied is in plaats van min
der steeds beter geworden. Het zit
ondanks al die diepe kommen en dank
zij goed mensenwerk steeds steviger
in elkaar. De eeuwen door is de on
derlinge verhouding van het niveau
van land en water vrijwel dezelfde
gebleven.
Het deel sprak voor het geheel. Het
gaf een belangrijke standaard aan, die
wegen moge bij beslissingen over
Zuidwest en wat daar nog op volgen
kan Het sprak de taal, belichaamd
in een bekend spreekwoord, van de
armzalige, die werd gedood en het
steeds beter maakte. Het „wegzin
kend" Nederland bevindt zich in
bloeiende toestand.
De raad van Den Haag, heeft beslo
ten aan de vereniging voor internatio
naal jeugdverkeer te Utrecht een le
ning te verstrekken van f 113.000 ten
behoeve van de aankoop van een per
ceel aan de Leuvensestraat in Sche-
veningen waar deze vereniging een
jeugdhotel wil stichten.
Voorts verleende de raad aan deze
vereniging een garantie van f 9500 per
jaar ter dekking van een mogelijk
exploitatietekort. Deze garantie zal
worden verminderd met f 20 voor elke
gastweek gedurende welke dit jeugd
hotel in de periode van september
tot en met mei (buiten de paas- en
pinksterweken) zijn bezet. Het hotel
zal 60 bedden hebben.
B. en W. zeggen in hun voorstel dat
zij aan de hand van de thans ter be
schikking zijnde gegevens stellig de
indruk hebben dat na het verstrijken
van een aanloopperiode de kans op
een sluitende exploitatie van 't jeugd
hotel zeer wel mogelijk is.
(Advertentie)
Luctor.
Voor de op de terreinen van het rusthuis „Der Boede" van de
stichting Verpleeg- en Rusthuizen Walcheren nieuw te bouwen
inrichting voor geestelijk invalide bejaarden, verwacht men in
de loop van de volgende week de rijksgoedkeuring. Met de bouw
van dit ontwerp van de Middelburgse architect ir. Rothuizen
zal men dan spoedig een begin kunnen maken. De stichting
hoopt het gebouw in de loop van 1957 dit zal vermoedelijk
in het najaar zijn in gebruik te kunnen nemen.
De inrichting zal de naam „Ter
Poorte" dragen. Dit is naar het land
goed „De Poort", dat vroeger aan
de terreinen van „Der Boede", thans
dus het gelukkige bezit var de stich
ting, grensde. In het project van
„Ter Poorte" is een zusterhuis opge
nomen, dat onderdak zal verschaffen
aan 76 verpleegsters. Hierin wordt
zowel het verplegend personeel van
„Der Boede" als van „Ter Poorte"
geconcentreerd, hetgeen dus bete
kent, dat er op „Der Boede" veel
ruimte vrijkomt. Hierdoor wordt de
mogelijkheid geopend, om na de In
gebruikneming van „Ter Poorte" in
het sousterrain van „Der Boede" een
remobilisatiecentrum in te richten.
GEEN MILITAIRISME
(Advertentie)
„Remobilisatie", een woord met
een op het eerste gezicht sterk mili
taristische inslag. Het wil echter
niets anders zeggen, dan het „weer-
bleef op het nippertje behouden.
Gezien al zagen we het niet
dat de vereende krachten van bd. en
zsr. ons land iedere eeuw in een van
15 tot 30 cm slechtere toestand hebben
gebracht, moet men zich verwonderen,
dat er van het besproken deel, waar
deze euvelen het ergst zouden hebben
gewoed, nog iets is overgebleven.
Drie eeuwen lang hebben daar de
diep gelegen droogmakerijen als het
ware liggen wachten om als rijpe
vruchten aan bd en zsr. in de schoot
te vallen. Als een holle buik, snikkend
naar het water van de zsr. ligt daar
Het toetsenbord is zo handig
eenvoudig, dat zij binnen enkele dagen
geheel ermee vertrouwd was en
zij „blind" op haar elegante OLYMPIA
telmachine kon werken.
En daarom verkiest zij OLYMPIA:
lichte aanslag - vol-automatische elektrische
aandriivino capaciteit 9/io en 'Vi2 stellig
non-stop bediening blokkeerinrichting tegen
dubbele aanslag vprsrhillenHe modellen.
Prospectl,
vrijblijvende
demonstratie
en adressen
districts
agenten bij:
N.V. OLYMPIA KANTOORMACHINE IMPORT
Piet Helnstraat 133 Den Haag tel. 33.64 60
Olympia-dealer voor west-Brabant
Dordrecht, Voorstr 162, tel. 6044
Breda, Tolburgstr. 2, tel. 8200
Olympia-dealer voor de Langstraat
Leysenhoek 27-29
Oosterhout Tel.
3648
mobiel-maken" van bejaarden, die óf
bedlegerig zijn óf door spierverstij-
ving en of andere factoren zichzelf
slechts met moeite of helemaal niet
meer kunnen Verplaatsen.
In andere, reeds bestaande centra,
is bewezen, dat bejaarden, die reeds
jaren aan hun stoel of bed zijn ge
kluisterd door eenvoudige ritmische
oefeningen weer in staat kunnen wor
den gesteld een wandelingetje te ma
ken. Ieder geval ligt uiteraard weer
anders; men zal er echter naar gaan
streven, dat door deze remobilisatie
de lichamelijk invalide bejaarden
„Der Boede" na verloop van tijd
weer kunnen verlaten.
Na de ingebruikneming van „Ter
Poorte" zal „Der Boede" 140 bejaar
den kunnen opnemen. In het hoofd
gebouw van „Ter Poorte" aan
weerszijden komen paviljoens, die elk
een capaciteit van 21 bedden krijgen
wordt een afdeling opgenomen
voor de bedpatiënten; 44 zullen er
kunnen worden ondergebracht. In het
hoofdgebouw komt verder de direc
tiekamer, een apartement voor de
medicus en een kerk en conversatie
zaal, waarin tevens een filmcabine
is geprojecteerd.
TELEVISIE-UITSPARINGEN
In het zusterhuis komt zowel een
recreatie, als 'n leeskamer. Een bij
zonderheid is, dat door het gehele
gebouwencomplex dus ook in de
(éénpersoons) kamers voor het ver
plegend personeel, die over twee bo
ven elkaar liggende lagen zijn ver
deeld overal uitsparingen in de
muren zullen worden aangebracht
voor eventuele... televisietoestellen!
De stichting gelooft dus in een grote
toekomst voor de televisie! Deze ka
mertjes voor het verplegend perso
neel krijgen, al naar de ligging, een
balkonnetje of een terrasjfe. In de on
middellijke nabijheid van het zuster
huis komen enkele flats voor de di
rectrices. De paviljoens krijgen even
eens terrassen, tevens worden hierin
enkele ruimten opgenomen, die als
arbeidstherapie zullen worden inge
richt.
SNIJ- EN SMEERMACHINE
Een sterk gemechaniseerde keuken
zal zowel de voedselvoorziening van
„Ter Poorte" als van „Der Boede"
gaan verzorgen. Sn fjes hierin zijn
de stoominstallatie waardoor meer
calorieën behouden blijven en een
broodsnij- en smeermachine, die 400
boterhammen in een half uur zal
produceren, gesmeerd en wel...
Wanneer „Ter Poorte" eenmaal
klaar zal zijn, dan leeft de stichting
dat punt bereikt, wat men zich had
voorgesteld eigenlijk nog vlugger
dan men aanvankelijk dacht! De pa
tiënten, die thans nog in „Overduin"
verblijven (54) zullen dan naar „Ter
Poorte" kunnen overgaan. De con
cessie met de eigenaar van „Over
duin" loopt tot september a.s. Maar
men heeft goede hoop, dat de eige
naar in deze nog wel enige tegemoet
komendheid zal betrachten...
De bovenverdieping van „Der Boe-
Morgen zal de laatste districts
recollectie van de Katholieke Actie
Jongeren in dit seizoen gegeven wor
den in alle districten van het dio
cees Breda, met uitzondering van
west-Zeeuwsch-Vlaanderen. Driemaal
per jaar organiseert de KA deze ge
meenschappelijke recollecties voor
jongemannen, die zich in een of
andere vorm aan apostolaat wijden.
Behalve leiders, bestuurs- en kern
leden van het mannelijk jeugdwerk
zijn ook andere belangstellende jon
gelui steeds welkom. De nadruk
wordt gelegd op de persoonlijke hei
liging als noodzakelijke voorwaarde
voor het apostolaat. Ditmaal is geen
bepaald onderwerp ter bespreking
aan de geestelijk leider opgegeven.
Spoorwegen in Indonesië
De secretaris-generaal van het In
donesische ministerie van verbindin
gen heeft meegedeeld, dat hij een
voorstander is van het nationaliseren
zonder enige vergoeding .ran de spoor
wegen in Indonesië, die Nederlands
bezit zjjn.
Dit kon ten uitvoer gebracht wor
den met het ppheffen van de Neder
lands-Indonesische overeenkomsten,
zei hij. „Tot dusver hebben de po
gingen om deze spoorwegen te natio
naliseren geen resultaat opgeleverd,
omdat de Nederlanders te hoge prij
zen vroegen voor verouderd materi
aal. De Indonesische regering betaait
thans jaarlijks 5 miljoen gulden vooi
het gebruik van dit materiaal dom
de stf atsspoorwegen," zo voegde hij
hieraan toe.
de" zal na het verrijzen van „Ter
Poorte" worden ingericht voor de
kamerverpleging, hetgeen inhoudt,
dat dan de scheiding van de echt
paren tot het uiterste zal worden be
perkt.
Aan het exterieur van „Ter Poor
te" wordt door de architect de nodige
aandacht besteed; zo is er gedacht
aan een decoratie waarschijnlijk
voorstellende een bouwvakarbeider
in cement, terwijl de gevelvlakken
qua kleur zullen worden gebroken
door een speciaal procédé. Van het
gehele gebouwencomplex zullen de
daken plat zijn.
De ontwerper van het landschaps
plan is de voor Walcheren bekende
heer Broerse uit Amsterdam; het
houtgewas zal voor een deel vrucht
dragend zijn.
(Advertenties)
'n geheel nieuw middel tegen
Hemotabs - een geheel nieuw
middel tegen die pijnlijke
aambeien. Deze tabletjes zijn
prettig en gemakkelijk in te
nemen - gewoon maar slikken
met een beetje water - en geven
een weldadige verlichting bij
die pijnlijke aanvallen. Ge
bruik van zalf of zetpillen
wordt hierbij overbodig.
Hemotabs werken van binnen
uit, doen de zwellingen slin
ken en bevorderen de ge
nezing. Ze zijn bovendien
zacht laxerend; herstellen
de natuurlijke functies - zo,
belangrijk voor volkomen ge
nezing en geven U langdurige
vrijwaring van pijn.
f 1.50 per volledige kuur. - Bij
alle apothekers en drogisten.
'n Product van
S. Griffiths Hughes Ltd., Manchester.
Twee Siamese olifantjes hebben de
verre reis van de oerwouden van
Siam naar het dierenpark Amersfoort
goed volbracht. De dieren, die 700 kg
per stuk wegen, zijn uit het S.S. Zee-
landia in Rotterdam in kratten op de
wal gezet en vandaar op een trailer
naar Amersfoort gebracht. Het bleek
niet zo eenvoudig te zijn de olifanten
van de trailer in de verblijven in het
park te krijgen. Er was een grote
kraanwagen voor nodig om de dieren
op de begane grond te brengen.
Het dierenpark Amersfoort ligt
midden in het bos Kirkhoven. Behal
ve over een verwarmd nachtverblijf
beschikken de dieren over een ruime
openluchtmanège waar zij kunnen
rondlopen.
(Advertentie)
Kunt U niet slapen, door reumatiek,
spit. ischias, hoofd- en zenuwpijnen,
neemt dan Togal. Togal verdrijft snel
en afdoende die pijnen en U slaapt
weer rustit de gehele nacht door.
Togal baat waar andere middelen fa
len. Togal zuivert de nieren en is
onschadelijk voor hart en maag. Bij
apoth. en drog. f 0.95 f 2,40 en f 8,88.
Het World Jewish Congress" heeft
in Londen een memorandum aan
Boelganin en Kroestjev aangeboden.
Hierin wordt gevraagd om „verbe
terde levensomstandigheden voor de
twee miljoen joden lie in de sovjet
unie wonen."
Het memorandum wijst op de „dui
delijke verslechtering van het Joodse
gemeenschapsleven in de sovjet-unie"
en dringt er bij de sovjet-regering op
aan het Joodse culturele en godsdien
stige leven te herstellen. Ook wordt
in het memorandum gevraagd om
eerherstel van onrechtvaardig ver
oordeelde Joden en om toestemming
voor Russische Joden om zich bij hun'
familieleden in het buitenland te voe
gen.
