KUNSTMAAN begon voortijdige
kringloop om de aarde
Zeeuws Portret
BI
Hensen en
Boeren voelen minder
voor emigreren
dagblad pc jiïem
DE WERELD IN REP EN ROER
85
Brommen met
de KVP
Albert Verwey als leider
van enkele tijdschriften
Jongste zoon van Spaanse
troonpretendent om het
leven gekomen
Zondag om 2 uur
boven Nederland
H. Stumpel N.V. H. Couwenberg
DERDE BLAD
ZATERDAG 31 MAART 1956
Als y keelpijn hebt
Lijdt niet langer
E. v. Campen
Brouwgerst is zijn
levenswerk
W - Vj
Dichterlijke strijdbaarheid
Het v»~
zoveel betei
en U hebt altijd
kopieë-
Nieuwe stromingen
Ongeluk met
een pistool
Onderzoek naar
oorzaken
(Advertentie)
Met een schok hebben geleerden over
de gehele wereld kennis genomen van
het sensationele nieuws, dat een van
de acht kunstmatige aard-satellieten
de z.g. „kunstmanen", die bij Balti
more in voorbereiding zijn om in 1957
te worden gelanceerd, voortijdig zijn
tocht om de aarde is begonnen. Over de
oorzaak van deze gebeurtenis, welke
verstrekkende gevolgen zal hebben, is
nog weinig bekend geworden, de zegs
man van de Amerikaanse regering,
belast met de publiciteit ten aanzien
van de ruimtevaart, verklaarde tegen
over verslaggevers alleen, dat „aan een
ongeluk wordt gedacht, maar dat re
kening wordt gehouden met sabo
tage"... „Alles zal in het werk worden
gesteld om de dader (s te vinden".
Uiteraard brengt deze bijzonder onpretti
ge gebeurtenis de plannen van de wereld
der ruimtevaarders op ongekende wijze in de
war. Het is nl. zo, dat de kunstmaan nog
allesbehalve gereed was om te worden ge
lanceerd. Tengevolge daarvan de (raketten
ter aandrijving waren nog slechts half gela
den) heeft de kunstmaan nog niet de helft
geladen) heeft de kunstmaan nog
niet de helft Van de hoogte bereikt,
waarop deze zijn baan zou aanvan
gen, zodat hij aanmerkelijk beter
zichtbaar is dan men aanvankelijk
had berekend. Hierbij komt, dat
de baan die de „maan" om de aarde
beschrijft, door het nog ontbreken
van apparatuur voor de radio-gra
fische bestudering volkomen onge
controleerd is.
Nederland b.v. zou in principe van
het schamele licht van de kunst-licht-
Opname van het moment waarop
de kunstmaan boven Amsterdam
verscheen. Belangstelling genoeg
natuurlijk.
bron verstoken blijven, doch bij de
huidige loop van de gebeurtenissen
passeert de satelliet wel degelijk west-
Europa, daarbij periodiek over Ne
derland koersend van noord naar
zuid. Deskundigen, die wij hierover
spraken, verklaarden met grote stel
ligheid, dat dit aan de lichtsterkte in
de avondhemel beslist te merken zal
zijn. De „maan" wordt een regelma
tige verschijning aan de Nederlandse
hemel"; aldus prof. Lichtenburg van
een universiteit in de randstad Hol
land, al zal de baan zich nog wel
wijzigen en zal wat later Engeland
(Advertentie)
aan de beurt komen. Daarna over
handigde de geleerde ons een foto,
die ons de verrassing van het jaar
bezorgde. Op de Dam te Amsterdam
had de wetenschapsman, uiteraard
op de hoogte van de tijd waarop de
kunstmaan bepaalde punten in ons
land zou passeren naar later bleek
al voor de derde maal kans ge
zien een opname te maken van het
zich voortreppende projectiel, dat on
danks de grote snelheid, toch door
enkele wandelaars was opgemerkt.
Deze foto drukken wij hierbij af.
De K.N.A.L. (Koninklijke Nederland
se Associatie voor Luchtvoorwerpen)
stelt natuurlijk bijzonder vee] belang
in meldingen over het waarnemen
van de kunstmaan elders in den lan
de, welke zeker zullen volgen, gezien
het feit, dat .de kunstmaan zijn tocht
over Nederland ongeveer bij Ferwerd
in Friesland begint en van de Neder
landse hemel verdwijnt in de buurt
van Wemhout. Meldingen uit Brabant
en Limburg, acht men, in aanmer
king genomen de goede zichtbaarheid
van de satelliet, zeker niet uitgeslo
ten.
ZONDAG WEER
Deze opname van de ^ingestuurd. Mocht men'aanbeveling, onmiddel-
kunstmaan werd ge- onderdelen van het in- lijk een telegram te
maakt even voordat het gewikkelde instrumen- sturen aan: Prof. Shane,
apparaat door onbe- tarium ergens aantref- 23 Mainstreet, New-
voegden de lucht werd Jen, dan verdient het York.
(Advertentie)
JÜ.
door reumatiek, spit, ischias, hoofd
en. zenuwpijnen. Neemt Togal, dat
verdrijft in al die gevallen snel en
afdoende de pijnen. Togal baèt waar
andere middelen falen. Zuivert de
nieren, is onschadelijk voor hart en
maag. Bij apotheek en drogist f 0.95,
f 2.40 en f 8.88. 259-00
DE KVP WIK'
S/UIKJE&&:
De Bromfietssterrit welke de KVP
ter ondersteuning van de verkiezings
actie hoopt te organiseren op Hemel
vaartsdag (10 mei) zal tien finish-
plaatsen tellen, te weten Breda, Den
Bosch, Roermond, Nijmegen, Gouda,
Hilversum, Alkmaar, Almelo, Assen
Bolsward.
De heer E. van Campen te
Hulst is het type van de voor
uitstrevende Zeeuwsch-Vlaamse
zakenman, een dynamische fi
guur met een kernachtige manier
van spreken en zich bewegen.
Een ambulante figuur ook: geheel
Zeeuwsch-Vlaanderen is zyn
werkterrein. Hij is directeur van
het bijkantoor Hulst van de Co-
operatieve Handels Vereniging
van de NCB, een organisatie wel
ke zich in de loop der jaren
steeds wijder over het land tussen
Schelde en grens heeft vertakt.
Als zodanig leidt de heer van
Campen in 1928 tot directeur
benoemd de magazijnen van de
CHV in Hulst, Kloosterzande,
Bonte Koe (gemeente Zuiddorpe),
Sas van Gent, IJzendijke, Aarden
burg en straks het in voorberei
ding zijnde magazijn te Breskens.
Alles bijeen een zeer belangrijk
deel van het machtige CHV-be-
drijf.
heer van Campen, die in
1901 te Stoppeldijk werd geboren,
is een rasechte Zeeuwsch-Vlaam
se boerenzoon. Nadat hij in 1919
n^1{1hdiploma behaalde aan de
Middelbare Landbouwwinlerschooi
te Boxtel werd hij in 1921 seere-
)Lan de kring Hulst van de
u.' Reeds 3 jaar later werd hij
belast met de leiding van het
verkoopkantoor van de „Zaai- en
?To°Jig0edteeltvereniging" van de
NCB voor de kring Hulst en in
1926 werd hij belast met de lei
ding van de Aankoopvereniging
voor Veevoeders en meststoffen
van deze kring.
Deze snelle carrière vond een
bekroning in de al vlug daarop
volgende benoeming tot directeur
van het bijkantoor Hulst van de
CHV van de NCB: in 1928. Het
was onder zijn leiding dat er in
Zeeuwsch-Vlaanderen een klinken
de brouwgerstreputatie is opge
bouwd, een reputatie met wereld
klank!
Vóór 1935 werd al het Neder
landse bier gebrouwen uit buiten
landse gerst, omdat nu eenmaal
als een axioma gold dat de in
landse gerst daarvoor niet deug
de. Na dat jaar veranderde dit:
er werden proeven met Neder
landse brouwgerst genomen en in
1936 was er (in Wageningen) een
eerste brouwgersttentoonstelling
en toen die in 1937 herhaald werd
en de CHV eraan meedeed, won
deze prompt de hoofdprijs. Nog
een jaar later (toen in Utrecht)
bleef er voor andere deelnemers
geen prijs meer over: ze waren
alle voor de CHV en toen was
de reputatie van de Zeeuwse
brouwgerst gemaakt. Thans zelfs
komt er geen andere gerst dan
de Zeeuwse meer aan te pas.
Dat de CHV wat de brouw
gerst betreft zo'n grote naam
heeft verworven is voornamelijk
te danken aan het werk van de
heer van Campen, die de ver
bouw stimuleerde en propageerde
en ondertussen zorgde voor een
bewerkingsbedrijf dat z'n weerga
niet heeft. Niet alleen heeft de
Zeeuwse brouwgerst een wereld
naam: ook het bedrijf het
staat in Sas van Gent is een
unicum op aarde.
Als er hier of daar plannen
bestaan voor cle bouw van een
dergelijk bedrijf, dan komt men
zoals de Spanjaarden, Zweden,
Denen enz., die men reeds op
bezoek kreeg eerst naar Sas
van Gent. En dan weet men hoe
het moet, wil het goed zijn.
Ondanks al zijn andere verdien
sten mag men daarom van de
heer van Campen wei zeggen dat
hij een „brouwgerstman" is. Se
dert 1940 heeft hij ook zitting
in „Nacobrouw". Hij heeft van
de CHV een zaak gemaakt die
in dit opzicht zo'n naam heeft en
dat zij zich tijdens de jaarlijkse
nationale brouwgerst-tentoonstel-
lingen steeds buiten mededinging
houdt, omdat anders verder nie
mand kans op een prijs zou heb
ben!
Volgens de berekeningen zal de
kunstmaan zondag a.s. tussen 14.00
uur en 14.23 uur weer boven Neder
land zichtbaar worden. Ter oriëntatie
drukken wij hierbij tevens de foto van
een model van de kunstmaan af.
Volgens de laatste berichten is ook
in Frankrijk de kunstmaan waargeno
men. Men hield hier het bolle gevaar
te voor een vliegende schotel. Diverse
regeringen zouden overwegen diplo
matieke stappen te ondernemen in
verband met gewekte onrust in steden
welke door de „maan" worden ge
passeerd
Thans een ruime Q
comfortabele wagen U
v.a. f. 6375.-
"j'
j.J
V. fj-
VKTTlCiai l/.ix.tt. WC.I6I
GARAGE C. METER ZONEN, Wassenaarstraat 10-12 Tel. 653,
Bergen op Zoom GARAGE VAN DONGEN-JONKERS,
Wilhelminasingel 42, Tel. 5544-5545, Breda. - AUTOMOBIEL
BEDRIJF VERHOEVEN, Brugstraat 34. Tel. 3768, Roosendaal.
Imp. Hart Nibbrig Greeve N.X,
Parkstraat 91 - Den Haag
In ons vorig artikel hebben we laten zien, hoe Maurits Uyldert in zijn boek
„Dichterlijke strijdbaarheid" (uitgave c.v. Allert de Lange te Amsterdam) de
levensbijzonderheden van Albert Verwey in chronologische volgorde verhaalt.
Tussen de biografische feiten door geeft de schrijver echter ook nog de ge
schiedenis van enkele prominente periodieken uit die dagen, uiteraard be
knopt, want met de lotgevallen van „De Beweging" alleen al zou een afzon
derlijk boekdeel te vullen zijn.
(Advertenties)
Het is tegenwoordig
bijna een noodzaak om een
schrijfmachine te hebben en
op de elegante, lichte Olympla
Portable gaan Uw vingers
spelenderwijs over de toetsen.
En daarom verkiest hij OLYMPIA:
superlichte aanslag - verende toetsen
minstens 10 doorslagen zeer stabiel
corrigerende spatietoets - en bij de
OLYMPIA SM 3 nog 6-voudige tabulator. Beide model
len in handige gestroomlijnde koffer of tegen bijbetaling
met smaakvolle lederen koffer.
Prospectl,
vrijblijvende
demonstratie
en adressen
districts
agenten bij:
N.V. OLYMPIA KANTOORMACHINE IMPORT
Piet Helnstraat 133 's-Qravenhage tel. 33.64.60
De jaren rond de eeuwwisseling
vormden een rumoerige periode in
het wereldje der vaderlandse letteren.
De Mannen van Tachtig waren nog
volop actief, maar tegelijkertijd kwa
men nieuwe stromingen opzetten. Ook
het groeiend socialisme liet de litera
tuur niet onberoerd.
De moeilijkheden, die Verwey al
kort na zijn huwelijk moest ondervin
den, betroffen De Nieuwe Gids en
diens redacteur-secretaris Willem
Kloos. Ze zijn uitvoerig geschetst in
het eerste deel van de biografie. Het
einde van deze lijdensweg, gevolg van
een argeloos ingezonden dichtbundel
„De Dingen", wordt nu door Uyldert
omstandig uit de doeken gedaan. Hoe
de verhouding Kloos-Verwey in die
dagen was, kan blijken uit een brief,
die eerstgenoemde aan Willem Witsen
schreef en waarin deze zin voortkomt:
„Ik zal hem (Verwey) kwaad doen
tot aan mijn dood, met alle mogelijke
middelen". Kloos heeft helaas woord
gehouden, zoals de geschiedenis ge
leerd heeft. Door dit conflict verloor
Verwey elk contact met De Nieuwe
Gids, waar hij nota-bene mede-eige
naar van was.
THIJM ALS COMPAGNON
Verwey besloot een nieuwe perio
diek op te richten, dat ging verschij
nen onder de naam „Tweemaande-
lijksch Tijdschrift". Hij koos zich Ka-
rel Alberdingk Thijm tot mede-redac
teur. Een zonderlinge combinatie, zo
als spoedig blijken zou. Verwey, die
speciaal de poëzie beoordeelde, had
heel wat te stellen met zijn medewer
kers; Jet v.d. Schalk, Free van Eeden
J. H. Leopold. De grootste ellende
kwam echter van de kant van Thijm,
die het redacteurschap meer als een
titel dan als een functie opvatte, ter
wijl Verwey daarentegen leiding wilde
geven aan 'n letterkundige beweging.
Daarbij kwam de concurrentie van
het sociaal-democratische orgaan „De
Nieuwe Tijd", waarin Herman Gorter
en Frank van der Goes de toon aan
gaven. Voorstellen om tot een fusie te
Dordrecht, Voorstr. 162, tel. 6044
Breda, Tolburgstr. 2, tel. 8200
Leysenhoek 27-29
Oosterhout Tel. 3648
De jongste zoon van de graaf van
Barcelona, de Spaanse troonpreten
dent, is donderdag om het leven ge
komen door een schot uit een pistool,
dat hij hanteerde. Het ongeluk ge
schiedde in het verblijf van de graaf
te Estorii in Portugal.
Het slachtoffer, prins Alfonso de
Bourbon, werd op 3 oktober 1941 ge
boren.
De achttienjarige broer van prins
Alfonso, Juan Carlo, studeert op het
ogenblik in Madrid, waar hij ook een
militaire opleiding geniet.
Het Spaanse staatshoofd, generaal
Franco, zou reeds enige jaren lang
getracht hebben de graaf van Bar
celona. Don Juan, er toe te bewegen
zijn aanspraken op de Spaanse troon
over te dragen aan zijn oudste zoon
Carlos.
Volgens een officiële verklaring
was prins Alfonso met zijn broer een
pistool aan het schoonmaken toen het
wapen afging en de kogel prins Al
fonso in het voorhoofd trof.
ALBERDINGK THIJM
...voelde zich gegriefd...
WILLEM KLOOS
...Ik zal hem kwaad doen
tot aan mijn dood...
geraken met De Nieuwe Gids, die
heropgericht was, werden door Ver
wey afgewezen. Van samenwerking
met Kloos kon geen sprake meer zijn-
Wel trachtte Verwey de kring van
zijn medewerkers te vergroten, o.a.
door nauwere samenwerking met de
Vlamingen. Daarom zocht hij contact
met Vermeylen, van Langendonck,
Streuvels en Gezeile. Over Verwey's
vriendschappelijke gevoelens voor
deze laatste verhaalt Uyldert enige
ontroerende bijzonderheden.
Naar aanleiding van de sonnetten
reeks „Tussen twee werelden" ont
stond een nieuw conflict. Thijm zag
hierin een aanval op zijn persoon en
voelde zich gegriefd. Geheel ten on
rechte, zoals Uyldert duidelijk aan
toont. Als het tijdschrift maandelijks
gaat verschijnen moet het natuurlijk
van naam veranderen. Het heet voor
taan De XXe Eeuw. Thijm onder
neemt dan een „coup d'état" om tot
een breuk met zijn collega-redacteur
te komen. Deze lukt. De XXe Eeuw
smelt samen met De Nieuwe Gids en
Verwey sticht een nieuw blad: De
Beweging.
EEN MISVERSTAND
Er is Verwey vaak verweten, dat hij
door de oprichting van een eigen or
gaan moedwillig een versplintering
van literaire krachten heeft veroor
zaakt. Uit de zeer nauwkeurige ge
schiedschrijving van Maurits Uyldert
blijkt, dat men zich hierin vergist
heeft.
Ook De Beweging stond onmiddel
lijk in het teken van „strijd". Bolland
trok zich terug, omdat hij niet aan
een „rood" tijdschrift wilde meewer
ken. Van der Goes en Henriëtte Ro
land Holst vielen Verwey aan op de
beginselen, die hij in het prospectus
had verkondigd. Daar stond weer te
genover, dat de grootste voorvechter
van de socialistische denkbeelden, Pie-
ter Jelles Troelstra, zijn medewerking
toezegde, waar overigens in de prac-
tijk niet veel van terecht is gekomen.
Door het brengen van grote finan
ciële offers heeft Verwey het tijd
schrift nog tot 1919 in stand weten te
houden. Als men in het boek van
Uyldert tot in de kleinste bijzonder
heden de onverkwikkelijke gebeurte
nissen leest, speciaal met betrekking
tot Kloos en van Deyssel, moet men
wel tot de overtuiging komen, dat
Verwey een uiterst nobel en integer
man was, die altijd weer bereid was
de vriendenhand te reiken aan hen,
die hem zi infaam mogelijk bezwad
derden en kwaadaardig bejegenden.
Men staat er voortdurend versteld van
hoe deze grote geesten, waarbij we
ook van Eeden en Diepenbrock moe
ten noemen, hun kostbare tijd hebben
kunnen verdoen aan onbenullige ru
zietjes, roddelarijtjes, lichtgeraakthe
den, intriges, rancunes enz. De kijk
achter de schermen, die Uyldert ons
op menige bladzijde vergunt, maakt
een allesbehalve verheffende indruk.
De grijze biograaf heeft hiermee
zijn taak voltooid. Aan veler wens
zou voldaan worden, wanneer een
jongere er nog een derde deel aan
wilde toevoegen, waarin Verwey
wordt geschetst als leider van een
nieuwe dichtersgeneratie (Bloem, van
Eyck, van Vriesland) en als hoog
leraar te Leiden.
W. VAN DER VELDEN.
Een speciale commissie uit de Raad
voor de Emigratie bestudeert sedert
kort de teruggang in de emigratie.
Er vertrekken nog altijd jaarlijks cir
ca 30.000 emigranten en in de eerste
maanden van dit jaar is er zelfs een
zekere stijging in de belangstelling
voor emigratie, maar met name bjj
het agrarische deel van de bevolking,
waarvoor de emigratie het meest
urgent wordt geacht, liggen de cijfers
toch aanmerkelijk lager dan in de
eerste jaren na de oorlog. De emi
gratie van agrariërs vormde in 1948
bijna 54 procent van de totale emi
gratie, doch in 1954 slechts rond 14
procent.
Ter erklaring van deze teruggang
doen verschillende meningen opgeld.
Men wijst op de invloed van de indu
strialisatie, op de huidige hoogcon
junctuur, op de grotere politieke rust
in Europa en ook op de invloed van
de berichtgeving uit de immigratie
landen door Nederlanders, die de
emigratiestap gezet hebben. Bij dit
laatste punt is aan te tekenen, dat de
correspondentie zich vooral afspeelt
in de eerste tijd na het vertrek, wel
ke juist de moeilijkste tijd is; het
percentage terugkerende emigranten
is nog altijd gering.
De commissie uit de Raad voor
de Emigratie, welke onder voorzit
terschap staat van de heer T. Cnos-
sen, tracht thans na te gaan hoe bij
dit complex van emigratie-remmende
factoren de emigratie van agrariërs
toch gestimuleerd kan worden. Vrij
algemeen is men namelijk de mening
toegedaan, dat het, zeker op de lange
duur, beter is wanneer de jonge agra
riër in het buitenland in het boeren
bedrijf blijft dan wanneer hij in ons
land overstapt naar de industrie. De
boer, die als ongeschoolde arbeider
in de fabriek komt, loopt bij een
minder gunstige conjunctuur de kans
het eerst weer te worden afgestoten.
Men is er zich inmiddels van be
wust, dat het kweken van de juiste
emigratie-gezindheid waarbij dus
de emigratie bewust gekozen wordt
zonder onderschatting van de moei
lijkheden, die er aan vast zitten
in vele gevallen een proces van lange
duur kan zijn. Als een van de mid
delen om tot een grotere mobiliteit
te komen ziet men het scheppen van
de mogelijkheid voor jonge boeren om
gedurende enige tijd kennis te maken
met andere agrarische bedrijven in
binnen- en buitenland. De Katholieke
Jonge Boeren- en Tuindersbond be
ijvert zich de laatste tijd voor een
uitwisseling tussen jonge boeren van
verschillende landen.
