pagblad Pekten» Van Paassen en van Pasen, Pascal, Pasquino en Paschalis I I Carmen Jones: Amerikaans zusje van Spaanse Carmen Het Paasfeest en de naamgeving Hitteproef STEMMEN EN PUNTEN CLOSE-UP UIT DE FILMWERELD R0XY ruiken j ROM roken! nHOXV*. ja graag! Griep Culemborg neemt „systeem-woningen" Poging om ,.Ikc' te vergiftigen Een „goeie morgen" begint met Gillette Oude muziek in nieuwekrachtige expressie DERDE BLAD WOENSDAG 28 MAART 1956 (Advertentie) Er zijn van die gelukkigen, die jaarlijks een extra-Paas- vreugde beleven, omdat zij naar deze feestdag zijn genoemd. Eén van hun voorvaders, de eerste die de naam droeg, werd eens, wie weet hoe lang geleden, ge boren of gedoopt op Paasdag en behield daar levenslang de her innering aan, want men noemde hem sindsdien steeds Van Pasen, en die naam bleef als familienaam behouden. Wie zijn die paaskinderen, die over de gehele wereld zijn ver spreid? In ons land noemt men hen Van Paassen of Van Pasen, in Duitsland kent men het geslacht Paschen, in Vlaanderen Pa- schier, van Paesschen en Paescheseune, in Frankrijk Pascal, in Italië Pasquino en la Pasqua, terwijl de naam Paschalis in vele landen voorkomt en dan zijn er nog meer variaties op het thema Pasen. Weliswaar zijn er van Pasens, waarvan men aanneemt, dat zij niets met Pasen te ihaken hebben, omdat hun naam eigenlijk luidde van Passé. Dat zou dan betekenen dat hun voorvader een hoeve had bij een pas of passé, een bos van laag houtgewas, 'n zogenaamd schaarbos. Ook de naam van de Vughtse schilder Paashuis zou dan te verklaren zijn als die van de bewoner van het huis bij „de pas". Er blijven nog genoeg beroemde paaskinderen (of zogenaamde) over, zelfs zijn er onder hen pausen te vin den. Paschalis, de eerste van die naam, die een echt paaskind was, re geerde de Christenheid van het jaar 817 tot het jaar 824 en als heilige wordt hij op 14 mei gevierd. Hij was een Benedictijner abt, die als paus een verdrag sloot met keizer Lode- wijk de Vrome en daardoor de grond slag legde tot de zelfstandigheid van de Kerkelijke Staat, terwijl hij er tevens voor zorgde, dat de vrije pauskeuze werd gegarandeerd. De tweede Paschalis, wiens familie naam Raynardus was en die van 1099 tot 1118 regeerde, had misschien de naam van zijn beroemde voorgan ger gekozen, omdat hij nog al wat met de Duitse keizers had te stellen. Hij was daarbij niet zo gelukkig om een man tegenover zich te vinden, die de bijnaam de Vrome droeg: kei zer Hendrik was verre van vroom; toen alles niet zo liep als hij het wil de, kwam hij naar Rome met zijn ridders en zijn krijgsknechten en nam de paus gevangen. De derde, die zich Paschalis noem de, was een tegenpaus, die zich vier jaar lang wist te handhaven, met be hulp van keizer Frederik Barbarossa die in zijn rode baard lachte, toen deze Paschalis hem en zijn vrouw kroonde. Paschalis deed nog meer: hij verklaarde Karei de Grote waarvan onze universiteit in Nijme gen de naam draagt tot een heilige, maar de Kerk heeft deze heiligver klaring niet erkend. Nog anderen De Spaanse herder Paschalis Bay- lon (1540-1592) was weer een écht paaskind. Hij trad in een klooster van minderbroeders en blonk daar zo door christelijke deugden uit, dat hij een eeuw later heilig werd ver klaard. Als patroon der Eucharisti sche congressen en verenigingen is dit paaskind welbekend. Wie zal er zich over verwon,deren, dat er onder al die paaskinderen ook een wonderkind schuilt. Dit was Blaise Pascal (1623-1662), die op zyn zestiende jaar een meetkundige stel ling uitvond, waarvan iemand met vijfjarige HBS nog zware hoofdpijn krijgt, en op zijn negentiende jaar een rekenmachine construeerde. B. en W. van Culemborg hebben, na een demonstratie te hebben bijge woond van de door de zuidnederland se bouw- en handelscombinatie ge bouwde systeemwoningen, die in zeer korte tijd opgetrokken kunnen worden het idee gekregen 100 van deze huizen te laten bouwen. Aan deze onderne ming zal tegen zeer lage prijs bouw grond worden verkocht. Dit onder voorbehoud van de vereiste toestem ming. Aanvankelijk was onderhandeld over de bouw van 270 van deze sys teemwoningen in Culemborg, maar dit aantal achtte men toch te hoog. Maak zo'ri pakje Roxy eens helemaal open en snuif die heerlijke geur van zon-doortrokken volrijpe tabakken op. Steek dan op en U weet waarom steeds meer mensen zeggen! I D T* Prettige Paasdagen met ROXY Een tijdlang leefde hjj in de grote wereld, waar men zich amuseert of njet, maar waar men in elk geval zijn geld kan verspelen met gokken en de verliezers kwamen zuchtend naar Pascal: is 't mogelijk om met hazardspel te winnen En Pascal legde de grondslagen voor de waar- schijnlijkheidsbebrekening. Later trok Pascal zich terug uit de wereld en werkte aan een apologie van de christelijke godsdienst: de dood heeft hem verrast, lang voordat dit grote werk voltooid was, maar zijn vrienden stelden later uit de aan tekeningen die hij had gemaakt, een boekje samen, de beroemde „Pen- sées" (gedachten) van Pascal, die talloze malen zijn herdrukt en waar van zelfs de existentialisten nog de invloed ondervinden. De beroemdste De beroemdste van alle paaskinde ren is evenwel Pasquino, die in de zestiende eeuw in de stad Rome woonde. Wie hij was weten we niet eens: sommigen zeggen een schoen lapper, anderen een schoolmeester of een barbier. Vlak bij zijn huis werd in het jaar 1501 het beschadigde beeld van een zwaardvechter uit het oude Rome opgegraven en het volk noem de dit gehavende kunstwerk, onmid dellijk en niet erg vleiend, maar Pas quino, want de schoenlapper had ook een bochel en een door de pokken geschonden gezicht, waarin een sche ve neus pronkte. Pasquino was een geestige, slag vaardige knaap, die overal antwoord op wist, zodat velen hem kwamen op zoeken om eens vrolijk te lachen. Nauwelijks had het beeld de naam Pasquino gekregen, of iedereen, die aanmerkingen had op het stadsbe stuur, plakte er een briefje aan, met een sarcastische opmerking, zoge naamd van de echte Pasquino. Voor al de pausen hadden het zwaar te verduren. Nadat Sixtus V verschil lende levensmiddelen had belast, droeg Pasquino de volgende morgen een nat hemd: hij kon geen tyd ver loren laten gaan, want morgen wer den waarschijnlijk de zonnestralen belast. Ook de Nederlandse paus Adriaan VI, kreeg heel wat van Pasquino te horen. Hij was een asceet, een in zich zelf gekeerd man, die niets moest hebben van de pracht en praal van zijn voorgangers. Met een pen- nestreek werd de begroting drastisch verminderd en het gevolg was grote ontevredenheid. De vele kunstenaars, die steeds opdrachten kregen, hadden er vrolijik op los geleefd en nu kon den ze hun schulden niet betalen; de dure winkels verkochten zo goed als niets meer en de terugslag deed zich allerwegen voelen, want Adriaan eis te ook van zijn kardinalen dat ze zijn voorbeeld volgden. Het was opeens crisis in Rome en wie kreeg natuurlijk de schuld: paus Adriaan. Gen wonder dat hij terug verlangde naar zijn vaderland en doodmoe en diep teleurgesteld stierf nadat hij een groot jaar de driekroon had gedragen. JACQUES R.W. SINNINGHE De Amerikaanse geheime dienst stelt een onderzoek in naar vergifti gingsverschijnselen die zich hebben voorgedaan bij drie mensen die li monade gedronken hebben in de spoorwagon van president Eisenho wer. De president was met de trein van Washington naar White Sulphur Springs gereisd, waar hij maandag avond besprekingen begon met de Ca nadese premier en de president van Mexico. Een aantal mensen heeft in White Sulphur Springs de speciale spoor wagon van de president bezocht en zij kregen daarbij limonade aangebo den. Bij drie van de bezoekers, twee vrouwen en een man, deden zich kort daarna vergiftigingsverschijnselen voor. De chef van de geheime dienst, Baghman, verklaarde maandagavond niet te geloven dat er sprake was ge weest van een samenzwering tegen de president. ,,Wij willen proberen uit te zoeken wat er precies gebeurd is" zo zei hij. Het laboratorium voor de lucht vaart te Cambridge in de V.S. heeft bekend gemaakt, dat een Duitse na tuurkundige, dr. Heinz Fischer er in is geslaagd een temperatuur van 400.000 graden fahrenheit (ongeveer 222.000 graden celsius) gedurende een miljoenste gedeelte van een seconde tot stand te brengen. Dit geschiedde door het zenden van een elektrische stroom door gas onder hoge druk. Deze hitte is tot dusver slechts ver kregen by ontploffingen van atoom bommen. Russische treiler bij Shetlands gestrand. Het Britse kabelschip Ariel heeft geseind, dat een Russische treiler op Unst, het noordelijkste eiland van de Shetland-groep is gestrand. De ka pitein van de Ariel heeft een sloep uitgezonden voor een onderzoek. De bemanning van de treiler weigerde het schip te verlaten. (Advertentie) VOORJAAR Maak nu haard en schoorsteen schoon COMBAT I verw«dert roet ANTI RnFTis onsohadeli-ik AN 11-KUE.l bcspaa.-t kosten f 1.85 IVraag uw drogist (Advertentie) (Ingezonden) Een advies" is volgens het Ne derlandse woordenboek: 1. voorlich ting, 2. mening, 3. kennisgeving. Wan neer ik dat ga toepassen op het „po litiek advies" van de KVP voor de zondag j.l. gehouden stemming voor de samenstelling van de definitieve kandidatenlijst voor de verkiezing van de leden van de Tweede Kamer, dan kan ik me dus volkomen gerust voe len. De volgorde van de kandidaten op het mij overhandigde stembiljet heeft immers geen enkel ander ge volg dan: de mannen van het poli- Toen George Bizet in 1875 stierf van verdriet over het feit dat zijn opera „Carmen" door Parijs met ge jouw en gefluit was ontvangen, kon hij niet vermoeden, dat een filmmaat schappij 80 jaar later aan het zelfde werk een slordige mil joen dollar zou besteden en dat zijn aria's daarbij gezongen zou den worden door een gezelschap negersDat is misschien maar goed, want had hij het wel geweten: zijn verdriet zou waarschijnlijk nog groter zijn geweest. Bizet was namelijk een opera; componist van de oude stempel: hij eiste een zwaar-dramatisch libretto, dat speelde in een gefingerde we reld tussen gefingeerde karakters. Dit is een gezond standpunt voor een opera-componist: slechts in zo'n we reld en bij zulke karakters is het aanvaardbaar, dat gezongen wordt, wat normale mensen plegen te zeg gen. Over dat zingen had Bizet trou wens ook een gezonde opvatting: harmonische melodieën, die de zan gers en zangeressen alle kans gaven, om hun lenige stemmen acrobaten- stukjes te laten uithalen op de no tenladder. Welnu, zowel aan die sfeer als aan dat bel-canto van Bizet ontbreekt het in „Carmen Jones", zoals de Amerikaanse visie van de Spaanse „Carmen" gedoopt is. ten enemale. Is „Carmen Jones" daarom een mis lukking? Wij zouden het niet dur ven beweren... Onze ervaring is, dat men de twee uren, die de vertoning van deze film duurt, volkomen geboeid naar het doek blijft kijken. De eerste mi nuten voelt men even een lichte wrevel. Het is nu eenmaal een vreemde gewaarwording, om op dc donker-dreigende tonen van Bizets ouverture een nuchtere autobus na derbij te zien hobbelen. Maar zodra Carmen begint aan haar beroemde „Habannera" (l'amour est enfant dc Bohème) maakt dat gevoel plaats voor een grote bewondering. Want dit staat vast: zelden heeft iemand zo'n levende, doorvoelde, sprankelende, tragische Carmen ge creëerd als de neger-zangeres Doro thy Dandridge in „Carmen Jones". De aria „l'amour est enfant de Bo hème" heet overigens in „Carmen Jones" anders. De bekende song writer Oscar Hammerstein II voor zag Bizets muziek namelijk van een geheel nieuwe tekst in onvervalst neger-slang en men kan niet anders zeggen, dan dat zijn libretto knap is. Helaas geldt dat niet voor de Ne derlandse onderschriften. LEIDRAAD Zoals de tekst is ook de intrige ver-Amerikaniseerd. Carmen is niet langer sigarettenmaakster, maar ar beidster in een parachute-industrie: de verliefde korporaal Don José met zijn mooie Spaanse pakkie werd de onhandige korporaal Joe uit het Amerikaanse leger, compleet met battledress en bobbyhaar; de zwie rige stierenvechter Escamillo heet nu Husky Miller en is bokskampioen. Bovendien zijn allen negers en stompen zij elkaar prozaïsch op de kin, inplaats van hoofse duels op de degen te bevechten. Wat echter bewaard bleef, is de leidraad, die door de opera loopt: een vuurrode leidraad van primi tieve hartstochten: Carmen, die niet van een bepaalde man kan houden, maar alleen van de liefde, zoals een vlinder niet van een bepaalde bloem houdt, maar alleen van honing; Joe, die zjjn verloofde opgeeft voor zijn allesbeheersende passie voor die Carmen en die haar vermoordt, wan neer zij Miller boven hem verkiest. En daar het nu eenmaal zo is, dat negers dichter bij die primitieve hartstochten staan dan gecultiveerde opera-sterren, is „Carmen Jones" veel levensechter, veel geloofwaardi ger geworden, dan de Spaanse Car men ooit heeft kunnen zijn. Bovendien wordt er prachtig ge zongen. door Harry Belafonte (Joe) in de Toreador-mars. Gezongen, niet in de stralende gepolijste stijl der Italianen, maar primitief en ruw, met modulaties, die aan blues doen denken. Bizet zou waarschijnlijk vol afschuw weggelopen zijn, als hij het gehoord had, maar een feit is, dat zijn muziek in „Carmen Jones" een geheel nieuwe expressie heeft ge kregen, die veel meer het wezen, de dramatische spankracht van de melodie benadrukt dan haar tech nische gaafheid. Jammer is, dat men op dit punt te ver is gegaan: som mige duetten en quartetten waren music-hall-werk en pasten slecht in het kader van de meestal trouw ge volgde Bizetmuziek. Jammer is ook, dat regisseur Preminger niet het juiste evenwicht heeft weten te vin den tussen gesproken woord en zang zodat de aria's er een beetje los bij zijn komen hangen. Een echte operafilm is „Carmen Jones" dan ook nog steeds niet; het zal nog wel even duren, voordat men het juiste compromis tussen deze twee geheel gescheiden takken van kunst gevonden heeft. Maar als ex periment is zü interessant, als speel film uitstekend en als Bizet-vertol- king uniek. Misschien, dat de vol gende maal deze elementen tot een harmonieus geheel versmolten kun nen worden? Harry Belafonte en Dorothy Dan dridge als korporaal Joe (Don José) en Carmen Jones (Carmen). tieke vak menen, dat het zó moet. Verder is er niets. Toen ik me dus zondag naar het stemlokaal begaf, voelde ik me (met KVP-advies en al!) een volbloed de mocraat. Ik zou kunnen stemmen op lijstaanvoerder Romme, maar ik zou ook op de hekkensluiter Verberne mijn keuze kunnen bepalen. Het ge volg voor Romme zou dan zijn: één stem minder en voor Verberne één stem meer. Eenvoudiger en eerlijker kan het niet. Wel was het me duidelijk, dat Rom me op die Verberne de ontzagwek kende voorsprong had van lijstaan voerder. Want een groot aantal lie den nemen automatisch nummer één en alleen zij, die .dwars willen zijn óf die een eigen gevormd oordeel hebben, maken het hokje voor num mer laatst rood. Binnen de katholieke kiezersgemeenschap willen er (ge lukkig) maar zeer weinig echt „dwars" zijn, de meeste zien er geen kans toe om in alle eerlijkheid „een eigen oordeel" te vormen en dus was Romme in het voordeel. Dit voordeel heb ik hem in alle oprechtheid en van harte gegund. De samensteller^ van het „advies" mogen worden geacht de „waarde" van alle geadviseerde kandidaten te kennen, dus met ie geadviseerde volgorde en het daaraan verbonden voordeel kon ik me (nog steeds als democraat) geheel verenigen. Nu moet ik bekennen, dat ik n i e t op Romme gestemd heb. Ten eerste redeneerde ik: hij komt er toch wel en ten tweede was er een kandidaat op een veel minder gunstige plaats van wien ik levendig hoopte, dat hij in de Kamer zou komen. De uitslag kwam en... ik voelde me ineens geen democraat meer! Omdat „mijn kandidaat" een zeer aanzienlijk aantal stemmen op zich verenigd had, ben ik gaan rekenen. Dat moest gebeuren volgens een te voren vastgesteld „systeem": num mer één kreeg telkens één punt, num mer twee twee punten en zo ver volgens. Dat betekende, dat die arme Verberne telkens dertig punten zou oplopen, wanneer Romme één punt kreeg. Omdat de meeste kiezers „nu eenmaal" Romme stemmen en zon dag in de provincie Brabant 67.920 kiezers dat deden, kreeg Verberne een automatische „achterstand" van 67.920 maal 30 punten oftewel 2.037.600 punten. Dat was dus de voorgeschreven oftewel opgelegde handicap aan zijn (beroerde) laatste plaats nog eens extra verbonden. Voor de man, die als nummer 15 staat geadviseerd, is die handicap dus ongeveer de helft van dat astro nomische getal. Toen dat tot me doordrong, werd het me duidelijk, dat zelfs de kandidaat die vele dui zenden „voorkeursstemmen" op zich wist te verenigen, praktisch geen schijn van kans maakte om ook maar één plaatsje omhoog te schuiven. Want tegenover nummer veertien al leen al begon hij met een handicap van het aantal op Romme of wat maar boven zijn eigen naam stond uitgebrachte stemmen maal telkens één punt, zijnde een slordige 70.000 punten. Meneer de redacteur, vergeef me dit lange „technische" verhaal. Ik had de cijfers nodig om daarna mijn hart te kunnen luchten. Naar mijn mening is een stemming met derge lijke bindende regels een wange drocht. De KVP heeft op deze manier vele duizenden een gevoel van wre vel bezorgd, omdat niemand de moei te nam om uit te kienen, hoe het met die „telling" precies zat en der halve achteraf tot de ontdekking is gekomen, dat het eigenlijk allemaal een wassen neus is. De uitgereikte stembiljetten bevatten geen advies, maar een lijst namen die louter en alleen door de plaatsing een zo enorm voordeel (of nadeel) hebben, dat aan de geadviseerde volgorde geen ver buigen gemaakt is! U zult me ten goede houden, dat ik een democrati sche handelwijze anders zie! Zelfs wanneer me wordt tegengeworpen, dat „die lijst van geadviseerden met inbegrip van het vernuftige reken sommetje" op volkomen democrati sche wijze tot stand kwam, dan blijf ik bij die mening. Het maakt immers bar weinig verschil, of „dictatuur" door één of door een paar honderd mensen wordt uitgeoefend? Tenslotte kunt u me vragen om een ander en tevens beter voorstel. Goed, dan zou ik zeggen: ruim die punten-boel zo snel mogelijk op. Neem het „risico" van een geadvi seerde volgorde en probeer niet „een motie van vertrouwen" af te dwingen door middel van een tevoren geregel de telmachine. Mocht u menen, dat de verschuivingen onverantwoord groot zouden worden, bedenk dan een deugdelijk systeem, waardoor de „specialisten" zeker van een zetel zijn. Voor het overige zijn de voor gestelde kandidaten ro ongeveer „ge lijkwaardig" (hetgeen de KVP zelf niet alleen „toegeeft" maar zelfs pro pagandistisch „betoogt" en zulks te recht), zodat ze dus „allemaal een gelijke kans dienen te krijgen of (als u graag wilt) een zo klein mogelijk o n g e 1 ij k e kans. Dit laatste zou te vinden zijn in een af lopend puntenstelsel. mia.w. hoe la ger men op de lijst staat, hoe kleiner het „punten-handicap" behoort te zijn. P.S. Maak u niet ongerust, ik ben lid van de KVP en ik blijf dat ook. De bedoeling van deze ontboezeming is opbouw en geen afbraak. G. S. (We geven toe, dat er nu wel heel erg grote krachtsinspanningen wor den gevergd, om nog iets aan het advies te kunnen veranderen. De vraag rijst dan ook, of men die groslijststemming maar niet beter kan afschaffen dan op deze manier menige groslijststemmer wrevelig maken. Bjj het P.S. aanhakend zouden we er echter de nadruk op willen leggen, dat het beter is de tijd voor nakaarten over het stern- systeem te verleggen tot na de verkiezingen. Nu gaat het erom als één man te staan achter deze reglementair vastgestelde kandida tenlijst. Red.) (Vervolg pagina 7) knop» U op q r in een ommezien. O Jet Pravda prijst Zweden Het orgaan van de sovjetrussische communistische partij Pravda, schrijft, dat Zweden, „dat aan geen militair blok is gebonden", door zijn politiek de vrede in noord-Europa bevordert". Deze politiek belemmerde de activiteit van agressieve krach ten. Het blad is van mening, dat „de politiek van consequente neutrali teit" niet slechts de belangen van Zweden maar ook die van de andere landen van noord-Europa dient.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1956 | | pagina 9