In Moskou gebouwen krotten staan naast prachtig POLITIEKE BRIEVEN van provincie tot Den Haag Erfgenamen van Victor-Emmanuel verdelen fortuin in Rome Procureur-generaal geeft oordeel over Rheuma-actie 12.000 km. door de Sovjet-Unie (II) Netto-opbrengst 2 millioen Beenderen van dinosaurus gevonden DAGBLAD DE STEM VAN WOENSDAG 26 OCTOBER 1955 Beste Eduard, EEN VAN EUROPA'S RIJKSTE MANNEN 5 Wankelende welvaart?: door credieten, door deelneming in S bedrijven en door eigen mvesterin- De maatregel van minister van de Kieft. j Ook kostprijsverlagende j investeringen getroffen. j Geen pessimisme j Pieter Amice Pieter Hebt u vandaag uw Davitamon 10 al gehad <E> Stevensonpas op voor glimlach oor/og Eduard Geert onregelmatigheden ontdekt Het maakt een alles behalve steed se indruk als men bü late avond voor de eerste keer van het vlieg veld van Vnoekova, (een dertigtal kilometers van Moskou) naar de hoofdstad rijdt. De auto volgt e?n eenzame asfaltbaan, waarover hoog stens 'n autobus en een paar vracht wagens uit de tegenovergestelde rich- ti: g opdagen. Langs de baan duiken enkele affichage-stellingen in de kop- lichten van de auto op: propaganda- slogans voor het communisme, voor de vrede, of reclame voor niet-alco- holische dranken. In de verte de ver lichte silhouetten van de nieuwe uni versiteit. die in top de lichtende Sov jet-ster voert, iüna zonder overgang belandt men in een stadskwartier, waar nieuwe appartementsgebouwen opgericht woiden. Wat verder een oude handelsader met bouwvallige huizen, sommige in hout en door gezaagde boomstammen. Vrij plotse ling rijdt men over de brug over de Moskwa, een rtroom als de Maas te Luik, - en de reusachtige rode ster ren op de torens van het Kremlin melden, dat men het midden van de stad bereikt heeft. Een doodse stad rond middernacht! De hall van het grote Moskwa hotel is als een grand central" waar de stemmen hol klin ken. Beelden van Lenin en Stalin herinneren er aan, (als men het zou vergeten hebben), dat men in het rode paradijs beland is. OVERAL BEELDEN. Die beelden en portretten en bus tes en schilderijen van de grote mannen van het regime ontmoet men alle vijf voet. Langs de straten, in de parken, in de magazijnen, in de kantoren, in de stations, overal! De Sovjet-burgers zijn er zodanig aan gewend, dat zij het niet meer zien, doch op de vreemdeling werkt die propaganda in het begin ont zenuwend, te meer daar er weinig publiciteit door affichage en licht reclames in de Sovjet-steden voor komt. Hoogstens de oproep voor 'n film, de aanbeveling van een taxi, afwisselend met de slogan „Miroe Mir" (vrede over de wereld), die in Sovjet Rusland meer opgeld maakt dan „drinkt Coca-cola" bij ons. Het is een uiting van de alom tegenwoordigheid van het regime: Stalin ziet mij, hier vloekt men niet!" Nu heeft dat regime ook werke- 11 k een nieuw gelaat aan de Sovjet hoofdstad gegeven. Oude houten hui zen werden in 't centrum opgeruimd, ruime lanen van 50 meter en meer breedte zijn door de stad getrokken. Men heeft heel wat verder en rui mer gezien dan de behoefte van het hui dig verkeer, dat nog niet met de drukte van een West-Europese pro vinciestad kan vergeleken worden. Er rijden gele autobussen, en bonte tro ley's en vrachtwagens van alle ouder dom, die naast goederen ook vaak mensen vervoeren: arbeiders, die naar hun werk worden gebracht, of kolchose-volk cat op open camions naar de stad rijdt. Er zijn verkeerslichten en dito-agen ten aan de kruispunten, doch het zou ook zonder deze hulpmiddelen gaan, te meer daar de slierten voetgangers zich prioriteit toe-ëigenen op de straathoeken en de auto's bestendig doen toeteren. De Sovjet-chauffeurs rijden vaak als echte cow-boy's; ze slingeren over de brede wegen, vooral als ze officiële zwarte wagens „Zis" of „Zim" bsturen; er heerst zo min democratie als wellevendheid in het verkeer van de Sovjet-stad. Doch dat zal wel beteren, zodra de drukte zal toenemen door de verhoging van het rendement der auto-fabrieken. DE BESTE ONDERGRONDSE ling de bedenking maakt, dat het met minder kosten nog perfect had kun nen zijn. LANGE SLIERTEN VOETGANGERS Vele Moscovieten gaan te voet. Lange slierten voetgangers trek ken vooral des morgens, voor de bureau-uren of 's namiddags rond vijf uren langs de straten. Ze onderhouden een egale pas, zonder slentering, loch ook zonder de Wes terse gejaagdheid en - wat ons op valt - ze houden doorgaans goed de rechterkant. Die voetgangersslierten zijn een eenvormig, grauwe massa: de man nen in nog al wijde confeetie-costu- mes met typische petten, meestal met hemden zonder dassen en de vrouwen in losse, landelijke kledij i-.et hoofddoeken. Er is niet veel ele gantie op straat. Maar toch een kle ding, die zonder gezochtheid, ver zorgd voorkomt. Die voetgangers spreken niet luidruchtig, ze kijken niet om, ze gaan ongestoord hun weg alsof ze met hun eigen gedachten bezig zijn. Dat is de aard van de gelaten Sovjet-burger, die de gejaagd heid van de Westerse stedeling nog niet in het bloed heeft. HOUTEN HAMMEN Zelfs de dames blijven niet kijken voor de uitstalramen. Maar dat is bljjkbaar de schuld van de winke liers, die niet veel vindingrijkheid betonen. Wie zou zich b.v. voor de ramen van het grote magazijn „Goem" op het Rode Plein laten bekoren door blokken hout, die als ham, worst, vis of brood „geschil derd" zijn met een rudimentaire af werking, die geen enkele illusie kan opwekken. De echte textielwa- ren en de (ledige?) conservendo- zen in de volgende ramen wekken al evenmin de kooplust. Doch de Sovjet-huisvrouw hoeft niet tot kopen geprikkeld te worden: zij weet wat ze nodig heeft en zij gaat in de rij staan om geduldig aan te schuiven voor de. voedings waren of andere zeldzame producten, waarvan het aanbod nog beneden de vraag blijft. Er hapert nog iets aan 't distributie-systeem, niet enkel te Moskou, doch ook in de andere Sov jet-steden, en dat ligt ook wel ten dele aan het feit, dat men bij elke aankoop drie operaties moet verrich ten: het product bestellen, de bon van aankoop gaan aanzuiveren bij de kas, en dan op vertoon van de af gestempelde bon het product gaan afhalen. De Amerikanen zouden zulk systeem al lang vereenvoudigd heb ben en minister Mikoyan heeft zelf ridderlijk erkend, dat er nog heel wat te doen is op het stuk der vlotte bediening, om stilaan misschien te - Van Senator en journalist i S H. Leynen uit Hasselt, die met enige andere Belgische kamer- leden op uitnodiging der Sov- jet-Unie, een reis door Rus- land maakte, ontvingen wij een 2 tweede verhaal over deze reis. 2 Gaf de heer Leynen in zijn S eerste verhaal (gepubliceerd n ons blad) een beschrijving van het Kremlin en omgeving, 2 5 thans geeft hij een meer alge- 2 meen beeld van Moskou, waar hij zes dagen vertoefde. '•••••••••••••••••••••••••••••••••••••a komen tot een soort „self-service". In afwachting lopen de Russen nog altijd rijtje bij de winkels, zelfs voor het kopen van een dagblad, zoals ik in de hall van het Moskwahotel en kele keren had vastgesteld. PROPER UITZICHT Als de Moskovieten dorst hebben vinden ze wel hier of daar een zeld zaam café - zonder terras en zonder opschrift - maar meestal drinken ze voor enkelropeks een met water aangelengd rood drankje, dat vrou wen met een handwagentje op de hoeken van de straten te koop aan bieden. Er wordt zeer weinig op straat ge rookt, doch als het gebeurt, gaat er geen tabak verloren, omdat de siga retten doorgaans met een kartonnen- mondstuk vervaardigd zijn. Dat kar tonnen mondstuk werpen de rokers in de papierbakken op de straathoe ken, zodat de stad proper blijft. De straten worden trouwens bij het krie ken van elke morgen geveegd en na dien volgt een auto met sproeier - althans in de voornaamste straten - wat het kraak-net uitzicht van de stad verhoogt. ENORME WONINGNOOD per kop tevreden stellen. Er zjjn vele gezinnen, die in één kamer wonen. Meerdere gezinnen in een en 't zelfde huis hebben wasplaats, toilet en dergelijke, gemeenschap pelijk. GROTE BOUWACTIVITEIT Maar als men in de zijstraten gaat slenteren en vooral de binnenplaat sen opzoekt, vindt men zonder moeite wat anders dan zindelijkheid. Op min der dan 200 meter van het Rode Plein, dus in volle stad, heb ik krot woningen ontdekt, die hun schamel heid zelfs niet trachtten te verber gen. Ik zou er graag binnen gegaan zijn. Maar ik heb me moeten ver genoegen met een blik door de open deur of door het raam zonder gor dijnen. En ik heb er het vraagstuk nr. 1 geraden van alle Sovjet-steden: de huisvesting. De overheden verber gen niet, dat dit probleem hen echte kopzorgen maakt. De woonbehoef ten worden in de Sovjet-Unie uit gedrukt in vierk. meters bewoon bare oppervlakte. Men streeft naar 10 vierkante meter per persoon, doch in vele gezinnen moet men zich met 2 a 3 vierkante meter De burgemeester van Moskou zei dat in 10 jaren tijds ti .i millioen vierkante meter woonruimte zal bij gebouwd worden: bewoonbare opper vlakte voor één millioen van de vijf millioen bewoners. Nadien zullen stil aan de bouwvallige en krotwijken ge sloopt worden. En er wordt gebouwd, ontzaglijk wordt er gebouwd! De ho ge kranen, die de bouwmaterialen op trekken, zijn een zeer vertrouwd beeld in elke Sovjet-stad. Blokken van een tiental verdiepin gen. die 200 en meer appartementen tellen, rijzen als paddenstoelen uit de grond. „Zonder de oorlog zouden we al veel verder staan, zei mij een ambtenaar". En hij voegde er aan toe: „voor die woningtoestanden is het huidig bewind niet verantwoor delijk. Het heeft die toestanden van vroeger geërfd en de massale toe vlucht van volk naar de steden houdt jhet woningvraagstuk actueel. Maar we bouwen, we bouwen uit alle macht en we zullen de woningnood opge lost krijgen! Kom binnen enkele jaren maar eens terug kijken". Ik zal dit niet tegenspreken. Maar ik moet toch vaststellen, dat een zeer groot procent van de bevolking der Sovjet-hoofdstad nog zeer armoedig woont, dikwijls in houten huisjes; waaraan „de tand des tijds" duchtig geknaagd heeft. H. LETNEN De Sovjet-burgers in de hoofdstad hebben, ook zonder auto's, genoeg verkeersmiddelen bij de hand. Voor een verre en snelle verplaatsing kie len ze voor 50 kopek per rit (6.25 fr.) de metro. Die metro is onbetwist de onder grondse nr. 1 van de ganse wereld. Het is trouwens ook de meest re cente metropolitaanse spoorweg, zo dat het niet moet verwonderen dat hy Parijs, Londen en New-York in de schaduw stelt. Begonnen in 1935 werd het werk onder de oorlog voortgezet tn thans heeft Moskou reeds 61 km. ondergronds spoor, met 43 stations. En welke stations! Echte onderaardse paleizen! Een dubbele roltrap in op- en neergaande richting voert tot 40 a 60 M. diepte naar een hall, die een wonder van architectuur is, mozaiëken, afbeel dingen en zelfs imitatie-kleurramen op de wanden, kostbare luchters aan de gewelven, kolonnades met over dadige ornamentatie en dikwijls een ingelegde mozaiek-vloer. Kraaknette treinwagens, zonder de schreeuweri ge reclames, die de ondergrondse sp-orweger in de Westerse steden ontsieren. Het is een wedijver ge weest van ondergrondse architectuur De forse stap, waarmee de Wel vaart door Europa schreed, is min der zeker geworden. Er is iets van aarzeling, van weifeling in geko men. Opwekkende middelen zijn in verschillende landen nodig geble ken. In Engeland zijn het zelfs zeer stevige poeders, welke moeten worden ingediend. Bij ons is nog niet meer dan een aspirientje no dig. Dat aspirientje is dan de vo rige week door minister van de Kieft uitgereikt. Aan het bedrijfs leven. Het zal wel slikken zonder veel sputteren. Maar het is niet al leen het bedrijfsleven, dat wat al te voortvarend de weg der beste dingen opging. Er is ook de Over heid, die zich ernstig moet afvra gen. of ze een aspirientje niet hard nodig heeft.... Het gaat de laatste tijd wel erg van de hoge boom met de uitgaven. Psychologisch is het geen prettig ogenblik, om bezuini ging en inkrimping voor de Over heid te prediken. We gaan de ver kiezingen tegemoet. In de campagne vooraf pleegt men nogal eens meer te letten op hetgeen wenselijk is-, dan op hetgeen mogelijk is. Dat hoeft nog geen demagogie te zijn. Het is een kwestie van accentleg ging. Maar de propaganda moet toch ook haar verantwoordelijkheid tegenover het algemeen-welzijn op- de-lange-duur kennen. Dat moet die propaganda in de huidige, meer tuankel geworden omstandigheden. Binnenzicht in een der 43 prachtige Metro-stations. WCC61 Vdll JllUCIglUIlUÖC dl UlllLCCLUUr •70r»r» TTv^K waarop de Sovjet-burgers terecht mt|erto. trots zijn, terwijl de nuchtere wester-1 Prinsen en prinsessen van het Huis van Savoje zijn in Rome bijeengeko men voor een familieraad; zjj willen de millioenen welke nog resten van het fortuin dat eens toebehoorde aan koning Victor-Emmanuel III, onder elkaar verdelen. Victor-Emmanuel, die op 19 De cember '47 in Cairo in ballingschap overleed was een van de rijkste man nen van Europa. De soldaat-koning uit de eerste wereldoorlog werd door Mussolini in de schaduw gesteld van 1922 het .laar, van de mars op Rome tot Juli '43, toen de koning de aanhouding van ,„c dictator beval. In de lente Lan deed Victor-Emmanuel III troonsafstand ten gunste van zijn De bijeenkomst van de leden van het huis van Savoje wordt bijge woond door de nog in leven zijnde dochters van Victor-Emmanuel: de voormalige koningin Johanna van Bulgarije (die is vergezeld van haar zoon, de Bulgaarse troonpretendent, prins Simeon)prinses Jolanda Calvi di Bergolo en prinses Maria van Bourbon-Parma. Zijn eveneens op de familieraad aanwezig: de prins van Hessen, wiens echtgenote, prinses Mafalda, in '44 in het concentratie kamp van Buchenwald stierf. Prinses Maria van Bourbon-Parma is niet meer in Italië geweest sedert, nu negen jaar geleden, de republiek werd uitgeroepen. VERBANNEN Andere leden van het Huis van Savoje hebben herhaalde malen een Vóór Oekrains station teMoskou. Weinig autoverkeer, veel voetgangers. bezoek aan Italië gebracht. De ge wezen koning Umberto en de gewezen koningin Maria-José en hun zoon, prins Victor-Emmanuel, blijven „eeu wig" uit Italiaans grondgebied ver bannen overeenkomstig een bepaling van de republikeinse grondwet. De dochters van het vroegere ko ninklijk paar kregen de vrijheid in het land te verblijven. Op dit ogen blik nemen twee van hen vacantie nabij Venetië. Nadat Umberto II bij het ple bisciet van Juni 1946 werd „uitge- stemd", ging hij in Portugal in bal lingschap leven. De republikeinse regering nam bezit van alle vroegere koninklijke eigendommen, met uit zondering van een bedrag aan juwe len en goudspecies, welke in een Londense bank waren neergelegd. Een deel van het Savoje-fortuin was reeds naar het buitenland gezonden nog voor Victor Emmanuel in 1900 de troon besteeg na de moord op zijn vader Umberto I. De Britse re gering verklaarde het fortuin tijdens de tweede wereldoorlog vijandelijk bezit, maar gaven het terug in han den van de erfgenamen van Victor- Emmanuel. De eisen welke de republikeinse regering op dit bezit deden gelden, werden onontvankelijk verklaard. PROCES De erfgenamen van Victor-Emma nuel voerden proces tegen de Ita liaanse regering; zij beweerden dat zij privaat eigendom hadden aange slagen. De Italiaanse hoven achtten die bewering gegrond en gelastten de regering van Italië vier vijfden van de private eigendommen van het Huis van Savoje terug te geven. De Italiaanse staat mocht een vijf de van Victor-Emmanuel's bezittin gen behouden omdat een wet bepaal de dat alle eigendommen, welke in het bezit waren van de gewezen ko ning Umberto, mochten in beslag genomen worden. De bezittingen welke de erfgena men van Victor-Emmanuel thans in Rome onder elkaar aan het verdelen zijn betreffen de kastelen van Pollen- zo en Sarre in de streek van Pië mont, uitgestrekte landerijen, en waardevolle zaken zoals schilderijen welke nog steeds in het Quirinaal 'paleis in Rome zijn opgehangen. (Advertentie) ook enige rem aanleggen. De kie zers zal het duidelijk moeten ge maakt worden, waarom er die rem is. Dat vergt zeer veel mensenken nis en juist inzicht van hen, die het publiek gaan voorlichten. Ik ben al dadelijk benieuwd, hoe deze lich te bewolking aan de welvaartshe- mel de begrotingsdebatten zal be schaduwen. Ik ben ook benieuw i wat de uitwerking zal zijn op aller lei verlangens, welke nu naar vo ren worden geschoven: nieuwe loon- rondes, vijfdagenweek, uitbreiding van vacantie e.d. Heb jij daar enig idee van? Wat zeggen ,,ze" er bij jullie in het Haagje van? In afwachting, Wat zeggen ze in den Haag van de maatregelen van minister v.d. Kieft? Ja, daar is niet zo makkelijk op te antwoorden. Want wat is het „aspirientje", zoals jij het noemt, wat is die rem zo zou ik het lie- de invoering der oudedagsvoorzie gen. Over het algemeen acht men hier de overheidsmaatregelen ter be strijding van inflatie verantwoord; vóór de oorlog liet men de toe komst maar komen, zodat men la ter achter de feiten moest aanlopen; nu streeft men er terecht naar on gunstige situaties te voorkomen; men beseft dat dit heel wat beter is dan straks te moeten genezen. Toch hoort men ook wel critiek en heus niet alleen van mensen, die elk ingrijpen van overheids wege verdacht of socialistisch vin den. Ook critiek, die tot ernstig na denken stemt. Zo is bijvoorbeeld de vraag opgeworpen, of de investe ringen in het bedrijfsleven de laat ste jaren niet heel sterk te maken hebben met rationalisatie, met re search, met automatisatie. Als dit zo zou zijn, dan spant de minister met zijn investeringsbeperking het paard achter de wagen. Want ra tionalisatie èn automatisatie èn re search beogen juist verlaging van het kostenpeil, uitstekend middel tegen inflatie. Zoals het met veel zaken het ge val is, zal ook hier van geen zwart- wit-tegenstelling sprake zijn. Ener zijds zullen heel wat investeringen niet in het kader van rationalisatie en research liggen, maar anderzijds zullen inderdaad investeringen van deze soort ten onrechte getroffen worden. En wat vacantieverlenging, vijf dagenweek enz. betreft, welvaarts uitingen van deze soort, zoals ook ver noemen op het bedrijfsleven gedrukt? De minister van Financiën heeft te maken met moeilijkheden, zoals Duitsland die op het ogenblik kent en Engeland in veel ernstiger mate. Hij stelt: de bestedingen dreigen de middelen te overtreffen; hij con stateert dat o.a. uit de positie van de betalingsbalans, de dalende over schotten, uit de belangrijke inves teringen bij een gespannen arbeids markt. En men valt de minister bij als hij remmende maatregelen wil, men gaat er ook mee accoord dat deze maatregelen voorhands beperkt blijven. Want dat ze beperkt zijn is wel duidelijk; daar is de éénmalige versnelde inning der vennootschaps belasting en de temporisering van vervroegde afschrijvingen van be drijfsmiddelen. Maar men verlangt ook van de regering, dat zij een pa rallel lopende vermindering van de staatsuitgaven gaat toepassen. De staat investeert namelijk ook en wel in zeer belangrijke mate, zoals Eén enkele dragée Davitamon-10 (met de hoge vitaminewaarde) heft vitaminetekorten radicaal op. Verhoog uw weerstand en die van uw gezin met dagelijks 1 dragée Davitamon-10 per persoon. Een 10 voor gezondheid! ORGANON-OSS „Een der grootste triomfen van de huidige „glimlachoorlog" der Sovjets is, dat de Amerikanen elkaar thans verzekeren, dat alles goed gaat" al dus heeft de Amerikaanse Democra tische partijleider Adlai Stevenson tijdens een lunch te Chicago ver klaard. „Het gevaar voor een groot con flict is verminderd, maar de moei lijkheid om in ons eigen kamp de eenheid te bewaren is groter gewor den." „Het is heel goed mogelijk, dat wij thans een der gevaarlijkste tijd perken van onze eeuw ingaan", al dus Stevenson. Hij maande aan tot voorzichtigheid. ning, een te verwachten regeling voor weduwen en wezen, zijn na tuurlijk direct van de economische omstandigheden van het land af hankelijk. Even direct als van een vergroting van de productie en in het bijzonder van de productiviteit. Zij zullen bij een neergaande conjunctuur afgeremd worden, maar zover zijn wij nog niet en zover hoeven we ook niet te komen. De jongste overheidsmaatregelen heb ben immers ten doel moeilijkheden te voorkomen. Of zij voldoende zul len zijn is niet te zeggen. Overigens ook andere mogelijkheden staan nog ten dienste, met name een verdere verlichting van de lasten van het bedrijfsleven. Hier geeft Duitsland ons een voorbeeld. Wellicht ben ik wat optimistischer ingesteld dan jij Pieter, maar jij zult me toch niet lichtzinnig willen noemen. Met vriendelijke groet als steeds t.t» Het bestuur van het Nationaal Rheumafonds heeft zich naar aanlei ding van de berichten, die in enkele bladen over zijn „verrassingsactie" zijn v -rschenen, terzake om inlich tingen tot de Minister van Justitie gewend. Thans heeft de procureur-generaal bij het Gerechtshof te 's-Gravenhage het bestuur in verband met die pers berichten gemachtigd aan het vol gende bekendheid te geven: „Het re sultaat van het politiële onderzoek, dat naar het verloop van de bekende Rheuma-actie van het Nationaal Rheumafonds is ingesteld, geeft geen enkele grond voor de veronderstel ling, dat de deelnemers door mani pulaties met de verrassingscouvertjes enige invloed hebben uitgeoefend op de uitslag. Ook overigens is bij dit onderzoek niet gebleken van enige onregelmatigheid". Het bestuur deelt voor.ts mede, dat als voorlopig resultaat van bedoelde actie de netto-opbrengst, met inbe grip van de ontvangen giften, op ruim twee millioen gulden gesteld mag worden. Na de totale afwik keling, die eerst overeenkomstig de voorschriften van het ministerie van Justitie in Februari 1956 kan worden afgesloten, is het definitieve bedrag vast te stellen. Dr. Francois Ellenberger, een geo loog van de Parijse Sorbonne, heeft in Zuid- V> est-Basoetoland de fossiele beenderen van een dinosaurus, die naar schatting 175 millioen jaar ge leden leefde, gevonden. Hfj heeft tot nog toe 55 beenderen ontdekt, waar van de meeste goed bewaard bleken te zijn. Dr. Ellenbergers broer, de zende ling Paul Ellenberger, ontdekte de vorige maand in Noord-West-Basoe- toland de versteende afdrukken van een dinosaurus, die eveneens naar schatting 175 millioen jaar geleden moet hebben geleefd. Deze dinosau rus had aan elk van zijn vier poten vijf tenen en was de eerste, welke van deze soort in Zuid-Afrika is ont dekt. Een soort met drie tenen is hier meer gevonden.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1955 | | pagina 7