Veelzeggende vondsten
het Witte Eiland
op
STOPPELMANS
Vacantieprijzen
1.69
1.98
1.19
4.90
STATIONSDIENST
„WIJ GELOVEN, DAT WIJ DE DOOD
GOED ONDER OGEN KUNNEN ZIEN
IJzeren Gordijn55 begint
te slijten
groot
winkelpand
Het noodlottig einde van de expeditie-Andrée
Te huur of
te koop gevraagd
BEDRIJFSLEIDER
6
GROTE ZWIJGEN DUURDE 30 JAAR
Thuis 7.5 v.m.
Voordeeltjes voor een aangename
vacantie NOG GOEDKOPER te maken!
AANBESTEDINGEN
VERTEGENWOORDIGER
Adverteren doet verkopen!
0. P. VAN MAREN N.V.
ASMANN
VAN BOXTEL
OP EERSTE STAND TE BREDA
Maatschappelijk Werker
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 20 AUGUSTUS 1955
Op zijn verjaardag (4 September) krijgt
Strindberg brieven van zjjn verloofde en fami
lie-leden, die Andrée voor hem heeft meege
bracht. Ter ere van zijn verjaardag valt Strind
berg in het water, wat veel schade aan het
voedsel veroorzaakt. Maar men gooit niets weg:
het brood wordt gedfoogd en de biscuits-massa
wordt samen met natte cacao tot pap verwerkt.
De reis begint hopeloos te worden. Het
pakijs voert hen steeds verder weg en al hun
koersberekeningen worden hierdoor in de war
gestuurd. Men weet het: ook de Zeven Eilanden
zullen niet bereikt worden. Met gedunde voor
raden, uitgeputte krachten en gebroken sleden
Er worden zoveel beren en zeehonden geschoten, dat de wintervoorraad
veilig is gesteld. Strindberg begint een huis te bouwen. Hij mengt sneeuw
met zoet water, bouwt hiervan een muur en laat deze bevriezen. Het
resultaat is goed en op 23 September schrijft Andrée: „De hut begint eni
ge vorm aan te nemen. Als het weer zo blijft,zullen wij ons huis na enige
dagen kunnen betrekken."
55
Het mag niet zo zijn.
55
De schots, waarop de hut, die zij
„Het Tehuis hebben genoemd, is ge
bouwd, begint vlak bij de hut af te
brokkelen, terwijl de persing van het
ijs hen hoe langer en dichter naar
„Het Witte Eiland" drijft.
Op de 1ste October de tempera
tuur is 10 gr. C. horen 's morgens
een angstjagend gekraak. Op het
zelfde moment stroomt het water de
hut binnen. De mannen rennen naar
naar buiten en zien hoe de grote
schots in kleine schotsen is versplin
terd.
De plek, die hen overblijft, is slechts
vier en twintig meter in doorsnee en
de hut hangt uit zijn ijzige voegen
„Opwindende situatie", schrijft
Strindberg laconiek in zijn aanteke
ningen en toch blijft men de nacht
van de le op de 2e nog in de hut.
„THUIS 7.5 V.M."
De aantekeningen worden nu zeer
schaars. Op 5 October schrijft Strind
berg: „Verhuisd naar de wal," de 6e:
„Sneeuwstorm, verkenning", de 7e:
„Verhuizen".
Uit een samenvoeging van de meer
dan dertig jaar later gevonden over
blijfselen kan men aannemen, dat het
volgende is gebeurd.
In storm met sneeuw en regen
hebben de Poolreizigers de ijsvrije
Zuid-Westpunt van het eiland ver
kend en geconstateerd, dat de bodem
bestond uit afgebrokkelde rotsen en
kiezel. De sleden werden na de lan
ding op dezelfde plaats gelaten, ter-
5?
zullen zijn de Poolwinter moeten ingaan. Er
wordt een grote schots gevonden, waarop men
het kamp zal opslaan. „Ons humeur is vrij
goed, ofschoon grappen en glimlachen niet veel
meer voorkomen", schrijft Andrée.
Op 15 September ontdekken zij een
eiland, dat volgens berekeningen Het Witte
Eiland moet zijn. Het ligt op een afstand van
ongeveer tien kilometer en de mannen zien geen
kans er te landen. De drift van het ijs, waarop
zij zich bevinden, is groot. Zij hopen, wanneer
dit zo een paar weken blijft, dat zij zich mis
schien kunnen redden op één der eilanden ten
Oosten van Spitsbergen.
wijl men het kamp opsloeg op een
plek, die wat hoger lag. De goederen
werden naar de kampeerplaats ge
sleept, waar de tent stond. Toen be
gon de verzameling van drijfhout en
werd er een plan gemaakt voor de
bouw van een nieuwe hut.
De laatste aantekening ls van
Strindberg: De datum is Zondag, 17
October en er is slechts geschreven:
„Thuis 7.5 v.m.". Het is een aanteke
ning, die weinig zegt, alleen dit, dat
de drie dappere mannen op de 17e
nog in leven waren. Daarna valt het
grote zwijgen, dat meer dan dertig
jaar duren zal... Dertig lange jaren,
waarin Andrée, Strindberg en Fraen-
kel van de wereld schijnen te zijn
weggevaagd.
EEN ALUMINIUM DEKSEL
In de zomer van 1930 is er veel
sneeuw gedooid op het Witte Eiland.
Er zijn meer zeehonden dan anders
én daarom legt de Noorse zeehonden
jager Bratvaag, die ook bij weten
schappelijk onderzoek is ingescha
keld, op 5 Augustus aan in de kleine
baai. Vroeger in de zomer was er nog
een ander schip geweest, de „Han-
seat" uit Tromsö. Dit schip was uit
gezonden om naar de overblijfselen
van Nobile's luchtschip te zoeken.
TRADITIE-GETROUW
BEELDIGE SOUPELE TAFT RUITJES, kreukvrij, was- en
kleurecht in vele kleur-combinaties o.a. zwart-wit, 90 cm., nu
EEN KEUR-COLLECTIE IMPRIMé's
extra mooie popeline, bedrukt met dessins, waaruit U een keuze
kunt maken voor jong en oud, 90 cm. nu
CLOQUETTE,
bedrukt met frisse bloemdessins. gemakkelijk voor een gezel
lige „house-coat" of een jurkje om „zo" in te schieten, 80 cm. nu
Wij vragen Uw speciale aandacht voor de volgende unieke
maar daardoor tevens tijdelijke aanbieding, een van onze
beroemde SERIE-VERKOPEN!
WOLLEN JAPONSTOF, fantastische kleuren, sortiment
130 cm.
MATTING ROKSTOF, zeer solide, alleen beige en grijs
140 cm.
WOLLEN RUITEN, o.a. kleine Schotse ruitjes voor kin-
der-plooirokjes nu
140 cm.
WOLLEN PIED DE POULE in zwart-wit en een aparte
140 cm.
FANTASIE JAPONSTOF, div. dessins
130 cm.
Tot slot nog enkele artikeltjes, die iedere dag van pas komen!
Georgette blouse zijde, alleen wit, leuk ruitje o f streepje, 90 cmnu 1.69
Schattige kinderflanel, jadaar moet u nu reeds aan denken! 70 cmnu 1.59
Een zomerstofje, om een sterk werkjaponnetje van te maken, was- en kleurecht, in
lila, blauw en mais, 90 cmnu 1.49
EN VERDER NOG HONDERDEN KOOPJES, GEZELLIG GEëTALEERD IN ONZE SPE
CIALE VACANTIE-ETALAGES.
De grootste speciaalzaak voor dames- en herenstoffen!
BOSSTRAAT 20
TEL. 91 3
BERGEN OP ZOOM
Men vindt een trommel, een pin en
een massa drijfhout, dat niet door de
zee kan zijn aangespoeld, maar aan
de expeditie-Andrée wordt niet ge
dacht.
Het Witte Eiland manifesteert zich
aan de bemanning van de „Brat
vaag" als een schitterend wit schild
dat schijnt te drijven op de golven,
waaruit het met steile ijswanden op
rijst. Er heerst een doodse rust, die
de mannen zich wat beklemd doet
voelen. Men werkt daarom hard.
Op de 6e Augustus onderbre
ken de 17-jarige Olav Salen en
de 24-jarige Karl Tusvik even
het werk om drinkwater te zoe
ken. Ze doorwaden een riviertje
en vinden aan de andere kant 'n
aluminium deksel. Dat is een
vreemde vondst op een onbe
woond .Pooleiland Ze kijken
nog even rond en zien dan een
donker voorwerp, dat half ver
borgen is door een sneeuw
hoop. Het blijkt een zeildoeken
boot te zijn. De jongens rennen
terug naar het strand om de an
dere leden van de bemanning te
halen. En dan ontsluiert kapi
tein Eliassen het geheim: in de
boot liggen vele voorwerpen,
die gemerkt zijn: „Andrée's Pool
Expeditie 1896".
Tussen boothaken e.d. ligt een boek,
nat en zwaar, maar zo gaaf, dat men
zien kan, dat dit het observatiehoek
was van de expeditie met een lijst
van proviandvoorraad, menu's, astro
nomische observaties enz. Op tien
meter van de boot vindt men een
menselijk lichaam, achteruit geleund
liggend tegen de rotswand. De jas is
nog zo intact, dat men aan de bin
nenkant op de rug het monogram
A kan herkennen. Vol ontroering
staat men bij het door beren geha
vend stoffelijk overschot van Andrée.
Niet ver van het lichaam ligt een
geweer en op enkele verspreide kle
dingstukken staat een primus, die
met parafine is gevuld en nog werkt.
De mannen zijn nog bezig allerlei
voorwerpen te verzamelen, als op
vijf-en-dertig meter ten Noorden een
graf wordt ontdekt. Het bestaat uit
een hoop stenen, waaronder een paar
Lappenlaarzen uitsteken. Men hakt
het vastgevroren lichaam los en ziet
aan de initialen, dat het Strindberg
is. Strindberg, die dus eerder dan
Andrée gestorven'moet zijn.
De stoffelijke overschotten en de
andere voorwerpen worden aan boord
gebracht en de andere dag vertrekt
de „Bratvaag". Op 8 Augustus ont
moet men een zeehondenjager, die
eerder in Noorwegen zal zijn en kapi
tein Eliassen vraagt de ontdekking
te willen melden. Nog geen maand
later roept men de „Bratvaag" per
radio terug. Het schip wordt bij de
Noorse kust opgewacht door een oor
logsschip, met aan boord de door de
Zweedse en Noorse regering benoem
de commissie tot het in ontvangst ne
men en conserveren der vondsten.
Onder grote eerbewijzen worden de
twee stoffelijke overschotten aan
land gebracht.
WAAR IS FRAENKEL?
Op 5 September landt een andere
boot op het Witte Eiland. Het is de
„Isbjörn", die zal trachten de laatste
resten der expeditie te vinden. Het is
immers nog steeds een mysterie of
Fraenkel ook op het Witte Eiland is
geweest.
Men vindt gemakkelijk de steen
hoop terug, die Kapitein Eliassen op
het graf van Andrée heeft opgericht.
De sneeuw is nog verder gedooid en
al spoedig worden sleden, kleding
stukken, een trommel met onaange
roerde proviand e.d. gevonden. Ook
vindt men tussen ijswater en stukken
ijs het lichaam van Fraenkel.
De laatste vondst is een paar vol
komen onbeschadigde sneeuwschoe-
nen.
De „Isbjörn" vaart naar Tromsö
terug en op Zondagochtend, 5 October
kan 't Zweedse oorlogsschip „Svens-
kund", dat in 1897 Andrée en zijn
vrienden naar Spitsbergen had ver
voerd, met de stoffellijke overschot
ten aan de pier in Stockholm landen.
Op de kade staat Koning Gustaaf, die
de eerbewijzen brengt. Kanonschoten
bulderen en alle klokken luiden.
In de kerk leest de Aartsbisschop
boven de drie katafalken de woorden
voor, die men in Andrée's dagboek
vond: „Wij geloven, dat wij de dood
goed onder de ogen kunnen zien, nu
wij gedaan hebben wat wij hebben
gedaan."
Nog drie dagen blijven de kisten
in de kerk, zodat het Zweedse volk
afscheid kan nemen van zijn dappere
zonen. Dan worden de lichamen tot
as verbrand.
DE DOODSOORZAAK
Met grote zorgvuldigheid heeft men
alle voorwerpen, die van de expeditie
restten, geconserveerd. Het belang
rijkst waren de dagboeken en aante
keningen, waaruit het hele verhaal
van het lijden der mannen in korte,
sobere bewoordingen was te lezen.
Er waren beschadigingen, maar deze
konden worden aangevuld. Het meest
ontroerend waren de foto's, waarvan
men de negatieven in metalen cylin
ders verpakt, gevonden had.
Men ziet hierop o.a. de mannen bij
door hen geschoten beren en bezig
een zware slede tegen pakijs op te
In het vorige artikel hebben
we gezien, hoe de Zweed Salo-
mon August Andrée met zijn
gezellen Strindberg en Fraenkel
J in het Poolgebied ronddolen,
S nadat ze Frans Josef Land heb-
ben gemist en nu trachten de
Zeven Eilanden te bereiken.
Nu volgen we hen verder op
hun tocht naar het noodlottige
S einde
duwen. Deze foto's vertellen het ver
haal, dat de mannen zelf niet meer
konden vertellen.
Dagboeken noch foto's lossen ech
ter het raadsel op, hoe Andrée,
Strindberg en Fraenkel gestorven
zijn.
Volgens de vondsten waren de over
winteraars goed van vlees voorzien.
Er waren wapens met genoeg patro
nen. Er waren honderd dozen met
wind- en gewone lucifers. De primus
was vol met parafine en de mannen
hadden drijfhout genoeg verzameld.
Bij de bestudering van de kleding-
uitrusting echter is men tot de over
tuiging gekomen, dat deze onvol
doende was. De tent bestond verdei
slechts uit gevernist ballondoek en
was waarschijnlijk op vele plaatse»
beschadigd. Er was maar één slaap
zak voor drie mannen en het is zelf»
heel goed mogelijk, dat men hierin
Strindberg's doodsstrijd heeft moeten
meemaken. Zij hebben nog de kracht
gehad hem te begraven. In Andrée's
zak vond men verschillende voorwer
pen, die eigendom waren van Nils
Strindberg, zoals een gouden medail
lon met een portret van zijn verloof
de. In Fraenkel's zak werd Strind-
bergs' journaal met aantekeningen
gevonden en een vulpenhouder, die
nog met inkt was gevuld. Belden
hebben Strindberg dus overleefd.
Fraenkel en Andrée zijn, naar de
verschijnselen te beoordelen, naast
elkaar en bijna gelijktijdig in de tent
gestorven. Ervaren Poolreizigers ne
men aan, dat de koude een eind aan
hun moedige leven heeft gemaakt.
„Wanneer zij, die de moed hebben
het te doen, te goed zouden zijn voor
het werk, wie zouden het dan moeten
verrichten?" Deze woorden vond mer,
in Andrée's aantekeningen. Men
heeft hem dikwijls eerzucht verweten,
maar kan men pionierswerk doen
zonder gezonde eerzucht?
Na de laatste oorlog werden de
betrekkingen tussen Rusland en de
Westelijke Geallieerden geleidelijk
slechter. De grens tussen „Oost" en
„West" werd steeds scherper ge
trokken, althans tot voor kort. In
de wandeling heette die grens „het
ijzeren gordijn". Van meet af aan
zijn er tal van sluipgaten in dat
gordijn geweest. Sedert 1954 zijn
sommige van die ((voormalige)
sluipwegen min of meer officiële
paden geworden. Over en weer
werden de autoriteiten kwistiger
met de verstrekking van vergun
ningen om door het ijzeren gordijn
te gaan. Vooral in Oost- en West-
Duitsland was dit het geval. Tussen
West-Duitsland en Tsjechoslowakije
bleven de clandestiene grensover
schrijdingen echter heel wat talrij
ker dan de officiële. Nog heden ten
dage doen in dat grensgebied de
sluipgaten welhaast iedere nacht
dienst. De Tsjechen zowel als de
Duitsers beschouwen het ijzeren
gordijn tussen hun landen als een
normale, zij het dan wel erg geslo
ten grens. De illegale grensover-
schrijders daar zijn enigszins te ver
gelijken met de smokkelaars in het
Nederlands-Belgische en Neder
lands-Duitse gebied aan de grens.
Het ijzeren gordijn tussen Oost- en
West-Duitsland daarentegen zien
de bewoners aan weerszijden als
een kunstmatige scheidslijn. Dat
gordijn slijt vanzelf wel (kan men
zowel in Maagdenburg, Eisenach en
Erfurt als in Brunswijk, Kassei en
Fulda horen), daar zijn heus geen
conferenties op welk niveau ook
voor nodig. Het is al een heel eind
gesleten in de afgelopen 10 jaar.
Op sommige plekken kunt u al be
ter spreken van „ijzeren vitrage",
zo poreus is het daar! Deze natuur
lijke slijtage" van het ijzeren gor
dijn zal stellig bij de lopende be
sprekingen tussen Bonn en Moskou
een duit in het zakje doen, al zullen
nota's het woordje „slijtage" niet
bevatten.
VERHOGING ZEEDIJK
WILHELMINAPOLDER
Het bestuur van de Waterkering van df
calamiteuze polders Oost-Beveland" en
„Wilhelmina" heeft in café van Sabbefl
te Wilhelminadorp aanbesteed het ver<
hogen van de zeedijk van de Wilhelmina»
polder ter weerszijden van de boiitenha*
ven van Goes met een gewapend-beton-
muur. Dit onder nadere goedkeuring vaa
Ged. Staten van Zeeland.
De inschrijvers waren: L. Dekker, Vlis-
singen 46.900; W. v.d. Berg, Bruinisst
45.750; K. Lucasse, Walsoorden 45.400;
J. Dekker, Brouwershaven 45.000; L. van
Popering, Bruinisse 43.950; fa. A. Ottf
en Zn. Nieuwdorp 41.300; N.V. Wegen
bouwbedrijf J. de Kroon, Rhenen 40.777;
L,. v.d. Klippe, Vlissingen 40.600; L. Zwar.
tepoorte, Kloetinge 39.800; P. de Regt,
Verneuzen 37.900; J. Haringman, Goer
36.000.
Behoudens goedkeuring van G.S. werd
het werk aan de laagste inschrijver ge
gund.
PUDDINGFABRIEK (MERKARTIKEL)
Wij.vragen: Jonge harde werker, in staat door intensief
winkeliersbezoek rayon op te bouwen. Sollicitant moet
prima ingevoerd zijn in de koloniale warenbranche in
West-Brabant. Standplaats Breda of directe omgeving. Wij
bieden een zelfstandige werkkring, vast salaris en on
kostenvergoeding. Bij gebleken geschiktheid levenspositie.
Jndien'U meent aan bovenstaande primaire eisen -ta kun
nen voldoen verwachten wij gaarne Uw sollicitatie, die
met discretie zal worden behandeld, met opgaaf van Uw
tegenwoordige werkkring reden van verandering en ver
langd salaris onder no. 41764-00 bur. van dit blad.
M. SCHAPENDONK' S
LEDERWARENFABRIEK
WAALWIJK
vraagt voor haar plastic-Iasafdeling
te Raamsdonksveer
een afdelingschef
die met de algehele leiding van
deze afdeling zal worden belast.
Gezocht wordt een energieke vin
dingrijke man, die tevens kan
assisteren hij het ontwikkelen van
nieuwe producten. Vakkennis is
wenselijk doch niet noodzakelijk.
Min. opl. MULO, leeft. max. 35 jr.
Bij gebleken geschiktheid levens
positie.
Eigenhandig geschreven brieven met voll.
inl'.. liefst vergezeld van pasfoto te richten
aan het Gemeenschappelijk Iristituut voor
Toegepaste Psychologie.
Wilhelminapark 25, Tilburg.
m
L00NTWIJNERIJ
TE TILBURG
zoekt een
die in staat moet zijn de dagelijkse
leiding van het bedrijf op zich te
nemen, daarnaast toezicht te houden
op de tarihëring en de kwaliteitszorg.
Gezocht wordt een kracht met ervaring
op het gebied van twijnen van diverse
soorten, waaronder in het bijzonder
van synthetische garens.
Leeftijd niet beneden 30 jaar.
Sollicitatiebrieven tn handschrift met vol
ledige levensbeschrijving te zenden onder
no. 23 aan het
TWENTS INSTITUUT VOOR
BEDRIJFSPSYCHOLOGIE
Grundellaan 18, Hengaio (O)
I
Kantoor te Breda heeft
prettige werkkring voor
de navolgende employé's
(R.K.):
a. STENO
TYPISTE;
b. TYPISTE
c. Vr. adli«1a.
KRAUHY 4
Beh. schoolopleiding en
ontwikkeling gewenst,
zomede ambitie tot vlot
en correct werken. Br.
m. voll. inl., ref. en verl.
sal. onder no. 41921.
TAXATIES
Makelaarskantoor
Veemarktstraat 62 Breda
vraagt
EEN STUCADOOR en
EEN OPPERMAN
Loopschansstraat 12 Breda
Tel. 3983.
y f -
BRIEVEN AAN DE LA MAR, EINDHOVEN
Te BRHDA zal bij voldoende deelname in OCTOBER a.s.
een NIEUWE CURSUS beginnen voor het diploma
Prospectus en aanmelding bij de Rector der R. K. Leer
gangen te Tilburg. 763-00
N.V. NEDERLANDSCHE SPOORWEGEN
Jongemannen hebben de gelegenheid ter opleiding te
worden geplaatst bij de
Solliciteren kan ieder, die
goed gezond is
Mulo- of daaraan gelijkwaardig diploma bezit
20 jaar of ouder, doch nog geen 31 jaar is.
(In speciale gevallen kan van de maximum leeftijds
grens worden afgeweken).
Geboden worden:
een levendige, afwisselende werkkring
veel omgang met publiek
administratief werk en tewerkstelling als opzichte'
op de perrons en emplacementen
extra beloning voor nacht- en Zondagsdienst
vervoersfaciliteiten
kosteloze dienstkleding bij tewerkstelling in de
buitendienst
tegemoetkoming in pensionkosten
spoedige aanstelling in pensioengerechtigde dienst
bezoldiging na het bereiken van de 23-jarige leeftijd
van ƒ3024,— per jaar tot ƒ4644,— als adjunct
commies (1e loonklasse)
verdere bevorderingsmogelijkheden tot commies-
titulair en chef van een klein station.
Sollicitaties te richten aan de Dienst van de Exploitatie,
2e Afdeling, der N.V. Nederlandsche Spoorwegen te
Utrecht. Desgewenst worden door deze Afdeling nadere i
^inlichtingen verstrekt.
