In Chicago doodde robot
zijn geniale schepper
I
Walter Kiaulehn schreef het epos van de machine
PAPIER VOOR PEN
Leren zak vol gevoel
Schakende Turk van blik werd op simpele
manier ontmaskerd
5
DERDE BLAD
ZATERDAG 25 JUNI 1955
TP1
Na de alchimist:
de ingenieur
U perst dagelijks 3 kg
vocht en voedsel
door uw maag
iEN HEEL E1SKELE MAAL treedt uit het
1 grote, grijze schrijversleger plotseling
een man naar voren, die als het ivare in één
reusachtige greep samenvat, ivat alle ande
ren bij stukjes en beetjes poogden te be
schrijven. Alle romans schrompelen dan
ineen tot niet meer dan opgetekende hele-
venisjes en alles ivat tientallen auteurs pro
beerden onder tvoorden te brengen, krijgt
een magjstrale synthese in dat ene werk,
dat daardoor meteen een groot werk is.
Welke tak van de literatuur men ook be
kijkt, overal vindt men minstens één zo'n....
men zou bijna zeggen universeel meester-
iverk. Enkele jaren her was het dr. K. Bou-
man, die met zijn „Revolutie der Eenza
men", beter de zin van de wereldgeschiede
nis vermocht te verwoorden dan alle ge
schiedschrijvers van de laatste tijd samen.
Dit jaar is er een tegenhanger van dr Bouw-
mans boek verschenen. „IJzeren Engelen"
heet het en de schrijver is Walther Kiau
lehn: een journalist, die na jaren van inten
se studie het epos heeft geschreven van de
geboorte, de geschiedenis en de macht van
de machines. Uitgeverij P. Vink, Antwer-
pen-Tilburg, heeft een vertaling van dit
zeldzame boek uitgegeven. De uitvoering
van „IJzeren Engelenis in verzorgdheid
evenredig aan de inhoud.
Kiaulehn, een Duitser van geboorte, is een man die gelóóft in de mens.
Die ook gelooft in de machines, die de scheppingen van de mens zijn. Op
historische gronden toont hij aan, dat het er de machine nooit om begonnen
Is, de mens uit te schakelen. De allereerste ingenieurs, die hun primitieve
stoommachines vervaardigden verschilden in wezen niet van onze tegen
woordige machinebouwers. Tegen dat „onnutte duivelsding" van een stoom
machine koesterde de mensheid nog maar kort geleden, evenveel haat als
tegen de kracht in óns tijdperk. Elke nieuwe vinding, elke nieuwe toepas
sing van natuurkrachten voo^ verhoging van productie, ondervond weer
stand.
Doch de ingenieur, die wonderlijke
half-kunstenaar, half-ambachtsman
ging voort en de tijd gaf hem ge
lijk. Het zijn de machines, zo tooijt
Kiaulehn aan, die de mensheid uit
de slavernij hebben verlost. Hadden
de Egyptenaren machines bezeten:
ongetwijfeld zouden niet duizenden
mensen bij de bouw van de pyrami-
des zijn bezweken.
Doch niet altijd waren de machines
er om de mensheid te helpen ver
lossen. van de slavernij. De eerste
machines werden gebouwd tot ver
maak en lering van de rijke vorsten.
De ingenieurs - nog maar ternau
wernood ontwassen aan hun alche-
mistiséhe verleden - moesten kostba
re en ingenieuze waterwerken bou
wen. 'Fonteinen en andere snufjes
verschenen in de parken van de
paleizen.
HOMUNCULUS
pelen ertoe aangezet een automaat te
bouwen, die niet alleen kon spreken,
maar ook kon denken. Waarschijn
lijk zweefde de geniale man, die al
eens een sprekende pop had vervaar
digd, een mechanisme voor de geest,
waarin bepaalde en vast te leggen,
vatbare gedachtenprocessen een aan
eenschakeling van eveneens vastge
legde bewegingen zouden veroorza
ken.
Kempelen wilde zijn idee de ge
stalte geven van een kunstmatige
schaker. De automaat moest in staat
zijn met een echt mens een partij-
De schakende Turk van Wolfgang von Kempelen, uit 1769.
Kiaulehn beschrijft hoe naief de
ingenieur in die dagen was. Toen
de stoomkracht werd ontdekt, geloof
de men reeds tot het wezen der
dingen te zijn doorgedrongen. Wij,
die de splitsing van atomen kennen,
geloven op onze beurt, dat we tot
het diepste zijn doorgedrongen in de
materie. Sommige dingen blijven, de
eeuwen door, gelijk en Walther Kiau
lehn toont dat op meesterlijke ma
nier aan. Een heel hoofdstuk in
„IJzeren Engelen" wijdde hij aan,
wat hij noemt, het verlangen naar
Homunculus. Hij schrijft dan „Even
als er thans nog onverbetelijke men
sen bestaan, die er vast aan geloven
dat op zekere dag toch het perpe
tuum mobile (de eeuwigdurende be
weging) zal worden ontdekt, zo be
stonden er in vorige eeuwen ook
velen, die dachten dat men een auto
maat zou maken, die de mensen ver
vangt. Ook in onze eeuw is het ge
loof aan de „robots" nog niet geheel
uitgestorven. Op de wereldtentoon
stelling der twintiger jaren, werden
door verschillende uitvinders „ro
bots" ten tonele gevoerd. Het woord
„robots" is aan het Tsjechisch ont
leend en het betekent „arbeider".
Op de radio-tentoonstelling van 1932
in Londen was een robot te zien,
die de krant voorlas en die iemand
precies vertelde hoe laat het was,
als men hem dat vroeg. Het geheim
van deze, naar de vorm van een
mens gebouwde figuur van staal was
niet erg moeilijk te doorgronden. De
robot had een systeem van gramo-
foonplaten in zijn buik zitten, waar
alles opstond wat de man te berde
kon brengen. De tijd-platen werden
iedere morgen voordat de tentoon
stelling geopend werd, opnieuw in
gesteld. De ontwikkelde mensen van
de twintigste eeuw stonden vol ver-'
bazing afgrijzen en bewondering naar
deze robot te kijken. Het is blijk
baar altijd erg moeilijk geweest te
begrijpen, dat de echte mens zich
van de automaat onderscheidt, door
dat hij niet alleen kranten kan le
zen, maar het gelezene ook begrijpt,
en niet alleen kan zeggen hoe laat
het is, maar ook weet hoeveel sla
gen de klok heeft laten horen.
Op de wereldtentoonstelling van
Chicago - tegelijk met de Londense
radiotentoonstelling - werd in Ameri
ka een andere robot beroemd. Deze
kon lopen, staan, zitten, praten en
allerlei werkjes verrichten, zoals rui-
tenwassen en spijkers in het hout
slaan. De eigenaars van de robot
hadden hem van een ingenieur ge
kregen, die, toen hij hem aan de
kermisexploitanten verkocht, een
merkwaardig ongeluk opliep. Hij
bracht namelijk een schroef in orde
in de arm van de kunstmens en daar
bij kwam de ijzeren vuist van de
robot op het hoofd van de uitvinder
terecht en verwondde hem zo erg,
dat hij later stierf. Deze robot werk
te twee jaren lang naar behoren.
Toen ging hij stuk. Zijn bezitters
brachten hem naar een electromon-
teur, die het geheim van de kunst
mens ontdekte.
EENS ZWEEG HIJ
Schrijvend kind. Automaat van Uier-
re Jaquet-Droz, 1760. Links het me
chanisme van de automaat met (on
deraan) de schijf waarmee de te
schrijven tekst werd vastgesteld.
robot op de Londense radioten
toonstelling van 1932
In het inwendige van de automaat
bevond zich allereerst een apparaat,
dat door een stelsel van electrisch
gedreven tollen, het hele mechanis
me zo regelde, dat de robot nooit
het evenwicht kon verliezen. De pop
werd door electriciteit en geperste
lucht in beweging gebracht. In de
kop van de robot was een antenne
verborgen. Deze ving de electrische
schokken op, die draadloos op haar
toekwamen. Van de antenne uit be
woog de stroom zich naar de con
tacten van het apparaat. Een be
paald signaal deed de samengeperste
lucht in de rechterarm stromen, die
dan omhoog ging, een ander signaal
deed de linkerarm bewegen, een der
de en vierde de benen enzovoort.
Werden de signalen in het juiste
rythme gegeven, dan liep en bewoog
de robot zich precies als een mens.
Hij sprak door een luidspreker en
keek met electrisch verlichte ogen
de wereld in. Hij gaf antwoord op al
vragen en zweeg maar één keer,
namelijk toen iemand hem vroeg:
„Hoeveel mensen bedienen je, ro
bot?"
De ontmaskering van de robot was
voor de Amerikanen een grote sen
satie. De kranten betaalden de eige
naar van de werkplaats mooie som
men voor ieder nieuw stukje geheim
dat zij wensten te publiceren. Het
geheugen van de mensheid is maar
kort. De robot die eerst zijn schep
per de hersens insloeg en naderhand
alle bovennatuurlijke glans verloor
omdat er een schroefje bij hem was
losgegaan, had al veel voorgangers
gehad. In het gunstigste geval wa
ren ze allemaal heel aardig uitge
dacht en voortreffelijk in elkaar ge
zette stukken speelgoed, meer niet.
Toch heeft de wereld zich altijd
hartstochtelijk door deze Golems la
ten overbluffen en zij is telkens maar
blijven geloven dat op een goede
dag toch beslist de mens zal wor
den ontdekt, die zonder gevoel en
zonder last te krijgen van ziekte, het
werk van ons kan overnemen.
De grootste bluf die er ooit met
een automatische mens is uitgehaald,
komt voor rekening van Wolfgang
von Kempelen, een Wener. Deze reis
de op het einde van de 18e eeuw
met een automatenkabinet de wereld
door. In dat kabinet bevond zich als
het grootste van alle wonderen een
nagemaakte Turk, 'n muzelman van
blik, die beter kon schaken dan de
meeste mensen.
Keizerin Maria Theresia had Kem-
tje schaak te spelen. Wie maar even
1 nadenkt, zal inzien, dat zo'n machi
ne niet alleen reusachtige afmetingen
zou moeten hebben, maar dat zij ook
nooit ofte nimmer onberispelijk zou
kunnen functioneren. Zelf denken kan
een automaat niet. In het beste ge
val kan hij het alleen maar schijn-1
baar zelf doen. In de automaat van
Kempelen zou men de duizendvoudi
ge mogelijkheden van het schaakspel
op walsen hebben moeten zeggen en
die walsen zó moeten inrichten, dat
zij de beste van die mogelijkheden
de automatische speler als het ware
in de hand zouden geven.
Niettemin verraste Kempelen op
een goede dag het publiek met een
automatische schaker Deze automaat
overtrof alles wat tot dan toe be
staan had. Het was een reusachtige
Turk van blik, die voor een schaak
bord zat. Iedereen kon zich tegen
over hem zetten en een spelletje
schaak met hem beginnen. Meestal
won de Turk.
SCHRIJVERTJE
Het automatenkabinet van Kempe
len was een van de aantrekkelijkste
sensaties van Europa geworden. Zijn
belangrijkste attracties waren de
Turk de sprekende pop en „de schrij
vende jongen". Deze was gebouwd
door een instrumentmaker, zekere
Droz. De schrijvende jongen zat aan
een lessenaar en schreef heel netjes,
terwijl hjj zijn ogen tussen zijn schrift
en het voorbeeld heen en weer liet
gaan,langzaam en nauwkeurig alles
over, wat zijn meester hem voor
legde.
Maar op zekere dag was het uit
met de pret. Bij een vriend der we
tenschap was een klein, dwergachtig
mannetje verschenen, dat verklaarde
een medeplichtige van Kempelen te
zijn. De automatische Turk was he
lemaal niet met wieletjes en walsen
opgevuld, zoals de mensen dachten.
(Hier moet gezegd, dat degenen die
met de Turk gingen schaken, inder
daad - schijnbaar in het inwendige
van de kunst-mens - allerlei rader
tjes en hefboompjes zagen zitten.)
Maar wat de mensen zagen was al
leen maar optisch bedrog. Kempelen
had enkele schroeven en wieltjes op
spiegelglas gezet en in de tafel vóór
de Turk ingebouwd. Misleid door
de werking van de spiegel, moesten
de mensen de indruk krijgen, dat
de automaat helemaal met een me
chanisme gevuld was. In werkelijk
heid echter, was de tafel voor de
Turk hol en hij, de dwerg die van
kindsbeen af de schaakkunst meester
was, zat in de automaat en bedien
de hem.
MODE-LITERATUUR
Het verhaal van de dwerg werd
door de feiten bevestigd. Kempelen
was geblameerd en hjj bracht de rest
van zijn leven door met over de on
dankbaarheid der mensen na te den
ken.
De schakende Turk kwam in Ame
rika terecht en werd daar niettemin
met open armen ontvangen. In de
vijftiger jaren ging de Turk bij een
grote brand, tezamen met de andere
stukken van een panopticum verlo
ren.
In Europa hadden de Robots een
nieuwe mode-literatuur ingeluid. De
ze begon met een verhaal van de
Berlijnse jurist Hoffmann. Een ge
voelige jongeman, Ferdinand gehe
ten, wordt verliefd op een schone
vrouw, die een enkele keer aan hem
is verschenen en daarbij een prach
tig lied heeft gezongen. Daarna ver
dween de vrouw. Ferdinand wil haar
echter terug vinden en hij besluit
raad te gaan vragen aan het nieuw
ste orakel: een blikken Turk (hier
werd posthuum hulde gebracht aan
Kempelen), die op alle vragen ant-
woord scheen te weten. Ferdinand J een mens een automaat ooit heeft
vraagt de Turk waar hij zijn geliefde
kan vinden en dan kraakt de robot
„Ongelukkige, als je haar weerziet
heb je haar verloren!" Het harteloze
antwoord brengt de verliefde tot ver
twijfeling. Maar tenslotte komt Fer
dinand toch op een spoor van zijn
beminde. Het blijkt een mechanische
pop te zijn, die staat opgesteld in
een rariteitenkabinet.
Het verlangen van alle grote auto-
matenbouwers wordt duidelijker door
't boek „Golem" van Meyrink, waar
mee de Europese automateniitera-
eindigt. Golem, de reus, gebouwd
door de rabbi Low, leeft, ademt en
handelt tengevolge van een spreuk,
die de rabbi op papier geschreven
heeft en hem in de mond heeft ge
stoken
De automatenbouwers wilden niet
alleen het tastbare met het sprook
jesachtige verbinden, zoals Karei
Gutzkow zegt, maar zij allen wilden
de automaten een leven ingeven, zo
als God in de mensen gelegd heeft.
God wekte de eerste mens door een
ademtocht tot leven. Wat die adem
tocht inhield, daar is te allen tijde
veel over getwist. Sommigen meen
den, dat God een getal heeft uit
gesproken. Anderen geloven dat het
een woord is geweest, „Agla" mis
schien. In elk geval, zo dacht men,
moest het mogelijk zijn, er met een
kleine handigheid achter te komen
en de automaten dan eveneens leven
in te blazen en als mensen te doen
handelen. Dit geloof is zo oud als
de mensen.
Homerus zingt van de gouden jon
gelingen, van de ijzeren meisjes en
van zilveren honden, die de smid
Hephestos zich zo handig gevormd
had. Over Alexander de Grote wordt
verteld, dat hij in Klein-Azië een
bouw gevonden heeft, die vol kunst
vogels zat. Hun gezang klonk hemels
mooi en zij hielden zich pas stad op
een teken van bïil mééster. Hoe al
les iri'zijn werk ging met de auto
maten uit de oUdhejch weten wij uit
de geschriften van Heron. Zij wer
den in beweging gebracht door ge
wichten en als zij daarij ook nog
muziek moesten laten horen gébruik
te men samengeperste lucht.
Toen de kunst om uurwerken te
maken zich vervolmaakte, en ook de
veerkracht zijn intrede deed, in de
Middeleeuwen dus, beleefde de bouw
van automaten een nieuwe bloei.
Toen Maximiliaan I naar Neurenberg
de stad der klokkenmakers, kwam,
schijnt hem een ijzeren adelaar te
gemoet gevlogen te zijn. De kunst
stukken van de instrumentmakers;
kraaiende hanen gesticulerende apos
telen en Christus, die vermanend de
vinger opheft, werden zo beroemd,
dat zich onder het onwetende volk
legenden vormden over instrumenten
makers, die hun ziel aan de duivel
hadden verkocht. Er gingen verha
len over vorsten die hun instrument
makers de ogen lieten uitbranden,
alleen om te voorkomen dat deze
nog meer speeldozen en automateh
van even grote schoonheid zouden
maken voor anderen.... Dat zijn duis
tere verhalen. De grondslag ervan is
het verlangen van de mens, de Go
den na te bootsen en mensen te vor
men naar hun eigen beeld. Wie ech
ter de levensloop van de grote auto
matenbouwers nagaat, zal tot de ont
dekking komen, dat de meesten van
hen l'fus wel wisten waar hun gren
zen lagen. Al degenen die meer wa
ren dan avonturiers en fantasten
erkenden al gauw. dat men met kam
wielen, hefbomen, blaasbalgen en ve
ren nooit ofte nimmer het geheim
der goddelijke krachlen kan vervan
gen. Maar tal van die mensen moes
ten om de wille van hun levensonder
houd wel doen wat de mensen van
hen verwachtten
Tot in de 19e eeuw hielden de
vorsten er wonderdokters, alchimis
ten en automatenbouwers op na. Zij
verlangden de steen der wijzen van
hen, goud uit lood en het perpetuum
mobile. Zonder de alchmisten zou
den het porcelein, het robijnglas en
tal van andere dingen nooit ontdekt
zijn en zonder de instrumentenma
kers, die peinzend over het geheim
van het perpetuum mobile, de merk
waardigste automaten bouwden, zou
de kunst van de mechanica nooit
aan de perfectie zijn toegekomen,
die wij tegenwoordig bijvoorbeeld
in een modern planetarium bewonde
ren.
Eenieder heeft de dienaren die hij
verdient. Waar verstandige vorsten
met inzicht regeerden, slaagden de
mechanici erin hun technische vaar
digheid ten algemene nutte op te
voeren. Welke aanmoediging heeft
b.v. het technische genie van Leo
nardo da Vinci van zijn vorstelijke
opdrachtgevers ondervonden Leo
nardo zou wel in staat geweest zijn
om wonderwerken te wrochten. Maar
zijn tijdgenoten vonden het wonder
baarlijkste wat hij geschapen heeft,
niet zij l schilderstukken en niet zijn
technische bouwwerken, maar de on-
derdaninge leeuw. Dit was een auto
maat, die hij voor Frans I in el
kaar had gezet.
Deze leeuw kon rondlopen als een
echte leeuw. Als de koning genoeg
had van het spelletje, ligt hij een
kluizenaar op de koning der wilder
nis toeschrijden. Ook die eremiet was
van blik en slechts een automaat.
Hij had een staf in zijn hand en als
de eremiet en de leeuw tegenover
elkaar stonden, dan gaf de eremiet
de leeuw een slag met zijn staf. Door
die slag sprong dan de borst van het
dier open en in de borst vertoon
den zich voor het oog van de ver
rukte toeschouwers de bloemen van
het wapen der Valois! De Franse
automatenbouwer Vauranson liet in
1738 in Parijs een kunrteend zien. 1
Die vogel deed het uiterste waartoe
(Advertentie)
Als u na een flinke maaltijd nog eens
écht trek hebt in koffie met slagroom
of in iets anders dat er net niet meer
bij kan wanneer u door zittend
werk of nauwsluitende kleding uw
spijsvertering eenvoudig geen kans
geeftdan gaan uw maag en in
gewanden protesteren. Een opgebla
zen gevoel, oprispingen, hoofdpijn
en landerigheid, dit alles wijst er op
dat uw spijsvertering een handje ge
holpen moet worden. Neem een glas
heerlijk bruisend Andrews Gezond-
heidszout, twee lepeltjes op een glas
water. Andrews verfrist tong en
mond en, verdrijft voedselophoping
uit maag en ingewanden. Het bevat
- in smakelijke en prettige vorm - de ge
neeskrachtige stoffen die storingen
in de spijsvertering opheffen en
voorkomen.
Gun u geregeld 's morgens vroeg
even tijd voor een heerlijk bruisend
glas Andrews. Dan functionneert van
binnen alles weer vlot en gaat u met
méér plezier aan het werk.
f. 1.65 per bus.
i£k
kunnen brengen. Hij pikte graankor
rels op'en scheidde ze, verteerd en
wel, 'weer uit. De eend oogstte gro-
te bewondering. De mensen ,wjld£ni
eenvoudig niet geloven, dat de zo
genaamde stofwisseling van het dier
.alleen maar doodgewone zwendel
was.
De zangers der automatenlitera-
tuur meldden, dat men er rond
1830 in Londen in geslaagd was
een automatische mens te maken,
die nog ver boven de kunsteend
uitging. Hy kon niet alleen lopen,
staan en spreken, maar hij droeg
ook zoals de satiricus Heinrioh Hei
ne in die tijd zei: „in een Ieren zak
in zijn borst een soort van gevoel,
dat niet bijzonder veel verschilde
van wat de Engelsen over het alge
meen voor hun gevoel houden". Dit
gevoel bracht deze robot tenslotte
ertoe, achter zijn heer en meester
aan te rennen en hem voortdurend
in het oor te schreeuwen: „Geef me
'n ziel.'
De gedachte, die zich hier open
baart, heeft de Tsjechische dichter
Karei Capek, overtuigend tot uit
drukking gebracht. Hij laat de robot
te gronde gaan, doordat hij geen
pijn meer kan waarnemen. De robot
steekt achteloos zijn ledematen in de
machine die hij bedient. Hij laat ze
gewoon verpletteren, omdat er geen
pijn meer is, die hem waarschuwt
voor het gevaar. Om de robot per
fect te maken, moet men hem ont
vankelijk maken voor pijn, en zo
doende de grondslagen van gods
dienst en filosofie bijbrengen. Om de
mensheid te kunnen verlossen, moet
de mens ,een mens maken. Dat is de
ironische en tevens tragische conclu
sie: in den beginne was de pijn. De
pijn is het geluk en het leed van de
mensheid, haar noodlot haar
grootheid.
ERE-DIRECTEUR
Op 23 Juni 1950 werd te mijnen huize
door de heren M. Vermeersen en P.
Warnier, vertegenwoordigend de beide
muziekverenigingen als voorzitter en
onder-voorzitter, aan mij, als directeur
van de harmonie Vlijt en Volharding
mededeling gedaan van het voorstel, ge
zien de toestand der verenigingen een
fusie aan te gaan.
Na ampele overwegingen kwamen zij
met op schrift gestelde voorwaarden,
waarvan twee punten voor mij van door
slaggevende betekenis waren.
1.) Gust Eeckhout zou ere-directeur
worden van de verenigde harmonieën
met een jaarlijkse toelage van 250 gulden
en zou als gastdirigent optreden bij be
paalde gelegenheden.
2.) Hij zou tevens directeur van de
muziekschool zijn, met als leraren Em.
Eeckhout en Em. de Gucht.
Na kennisneming van deze punten heb
ik de heren het volgende meegedeeld:
,,Ik meen dan op deze basis een over
eenkomst mogelijk is, en heb geen be
zwaar dat de directeur van de Kon.
Harmonie het leiderschap van de nieuwe
vereniging op zich neemt, mits de punten
1 en 2 loyaal door de beide verenigingen
worden aangenomen en onder uitdruk
kelijk beding, dat ik de toelage niet
wens te zien als een aalmoes, maar dat
ik er voor wil werken, b.v. als repetitor";
waar de beide heren accoord mede
waren.
Een algemene vergadering van bestuur
en leden der beide verenigingen is er
nooit gehouden, wat m.i. noodzakelijk
was geweest in dit geval, daar achteraf
is gebleken dat één der verenigingen
bezwaar maakte tegen punt 1 en 2.
Op 1 Juli 1950, bij een aubade die
onder mijn leiding stond, door de twee
verenigingen, kon ik niet vermoeden dat
dit mijn „zwanenzang" zou zijn. Ik had
afgedaan! Ik was uitgediend!
Het woord door een bestuurslid van
V. en V. mij toegevoegd op die algemene
vergadering, op een vraag mijnerzijds,
„gij zijt in ruste", drong toen niet tot
mij door. Enige dagen later begreep ik
het maar al te goed. Ik was op 30 Juni
„ter ruste" gelegd!
Iedere poging mijnerzijds punt 1 en 2
te doen nakomen werd gewoon gene
geerd, een afschrift der voorwaarden,
mij voorgelegd op 23 Juni is, ondanks
herhaalde aanvragen nog niet in mijn
bezit.
Mijn laatste bemiddelingspoging dateert
van 6 Januari 1954, waarin ik het voor
stel heb gedaan aan het bestuur der
Kon. Sted. Harmonie van Hulst, mij ,als
„ere-directeur" der vereniging toe te
staan, enige van mijn composities uit te
voeren in 1954, is nog steeds onbeant
woord. Er was n.b. een mars bij, opge
dragen aan de Kon. Sted. Harmonie en
haar directeur!
Als „ere-directeur" der Kon. Sted.
Harmonie van Hulst spijt het mij te
moeten constateren dat ik voor haar
„onbruikbaar" schijn te zijn.
Het eerste lustrum heeft voor .mij wel
een bittere nasmaak.
HULST. AUG. EECKHOUT.
DE EVIPAN
Het doék schiirrt "gevallen te zijn voot
het laatste bedrijf van de „Evipan"-
operette. De autoriteiten' hebben de pas
poorten ingetrokken van de opvarenden,
die met veel gerucht hadden verklaard,
dat zij Ambon, Ceram en de andere
eilanden van de Zuid-Molukken zouden
gaan bevrijden.
De reis mislukte vóór ze was begon
nen. De „Evipan", het jachtje dat mede
eigendom was van de exploitant van.een
(Advertentie)
Nou, tot morgen dan. houdoe. Ik
wip even over naar Londen. Machtig.
Daar ben ik binnen de drie uur sinds
we 'n heliport hebben in Eindhoven.
Met die helicopter naast de deur zit
ten we weer midden in het •wereld
verkeer. Stap in: Eindhoven-Londen,
via Brussel, 3 X per dag met de ge
combineerde helicopter/vliegtuigdien
sten der Sabena. 665-oo
Scheepsmolen om wafer op te halen uit de 17e eeuw
tandheelkundige kliniek, zekere Van
Wijk in Rotterdam, was niet zee
waardig. Voor het vertrek werden jour
nalisten uitvoerig op de hoogte gebracht
van de invasieplannen, zodat men in
Indonesië bijtijds wist, dat „Nederland"
ten aanval trok en onderwijl zat Wester
ling (de Turk), die toch de grote man
in deze zaak was, rustig in een Gronings
dorpje. Hij scheen geen aanstalten te
maken, aan boord te gaan. Hij zei (ook
al weer zo érg bereidwillig): „Jullie
horen nog van me."
De autoriteiten in ons land deden aan
vankelijk niet veel om de voorgenomen
reis te beletten.
Ziet men de feiten nuchter onder het
oog, dan is de indruk wel heel sterk,
dat we hier inderdaad met een operette
te doen hebben. Er is een vage lijn, die
loopt naar de nieuwste politieke partij
in ons land, die van De Bruyn en Fabius
(bij de vorige verkiezingen moest deze
partij, werkend onder de naam „Jong
Conservatief Verbond" bakzeil halen),
maar verder heeft het meer van een.
kwajongensstreek.
Van de betrokkenen kan men echter
geen kwajongensstreek verwachten. Er
is zonder enige twijfel een plan geweest,
waarin de ,,Ev|)an" paste. Het zou wel
eens kunnen zijn, dat de „Evipan' hierin
de gebruikelijke afleidingsmanoeuvre
vertegenwoordigde.
De kwestie van de republiek Zuid-
Molukken lis op menige kanselarij in be
spreking geweest. Zij heeft voor tal van.
landen een aantrekkelijke kant. Hier ligt
een rijk gebied, dat tevens een strate
gische springplank is, voor het grijpen.
Indonesië heeft er slechts een schijn-
gezag. Het land hééft een soort regering
die, feitelijk, is uitgeschakeld. Het volk,
van oudsher verbonden met Westerse
traditie en cultuur, haat de „Javaanse"
kliek van Sukarno. Er liggen door dit
complex van omstandigheden in de
Zuid-Molukken grote „neo-koloniale"
kansen. Want Ambon, Ceram en de
andere eilanden zijn onverdedigd.
Deze feiten zijn ook bekend aan die
landen,' dié hun bezittingen overzee als
sneeuw voor de zon zagen verdwijnen.
West-Duitsland, Frankrijk, Engeland,
Nederland candidaten zijn er genoeg.
Belangrijk is ook, dat het omvormen
van de RMS tot een protectoraat kan
geschieden onder de leus: Wij moeten
een Westers steunpunt hebben in een
communistisch-wordend rijk. Én men kan
in geheel Azië geen volk vinden, dat zó
Westers is als dat van de Zuid-Molukken.
Door de eeuwen trouw, is hun „Je
Maintiendrai".
Deze trouw kon binnen afzienbare tijd
weieens op een verrassende manier blij
ken. Maar dan zal de ..Evipan" slechts
terloops genoemd worden.
BREDA. K.
EENSGEZINDHEID (IV)
Zoals uit de reactie van de Tieer Kra
mer d.d. 18-6-'55 blijkt, constateerde hij
in zijn schrijven een alleszins lofwaardig
feit, dat bij ondergetekende diens volle
instemming heeft. Evenwel het kardinale
punt, de disharmonie in een bepaald deel
van het Ulvenhautse feestprogramma,
waar het in reeds eerder door mij uit
gebrachte critiek om gaat, heeft ook de
heer Kramer blijkbaar niet beroerd, al
thans in zijn betoog reageert hij er niet
op. Hij geeft slechts zijn versie van wat
eehieder heeft kunnen constateren en
meemaken.
Inderdaad, wie werktmaakt fouten,
tdoch moet deze fouten, ook ruiterlijk
,durvxen bekennen. .Indien dit voor ogen
wordt gehouden, zo kunt u er gerust
op .zijn* heer Kramer, dat een samengaan
in de toekomst veel prettiger zal zijn.
Moge ik hiermede nogmaals besluiten,
onder.aanhaling van een gezegde van de
Chinese wijsgeer Confucius: „Goede me
dicijnen smaken altijd bitter".
<UL VENHOUTJ, PAULUSSEN.
(We beschouwen de discussie hiermee
als gesloten. - Red.)
BEZOEK AAN Z. H. DE
PAUS
In dit veelgelezen dagblad werd (on
bewust) op 10 Juni datgene medegedeeld,
waarmede de socialistische bladen in
België reclame hebben gemaakt. Het
betreft minister Spaak, die op het Vati-
caan op audiëntie ging bij Z.H. de Paus.
Een nuchter, maar veelzeggend bericht.
In de Belg^Kath. Dgbld. stond wel
Jets meer te lezen, nl. dat de Belg.-
socialistische regering haar eigen partij
beliegt door huichelarijImmers, wie de
Belg.-linkse Dgbld. las, kreeg onmid
dellijk de indruk -dat Spaak zo maar
een soort vriendschapsbezoek bracht aan
Z.H. de Paus! En aldus kwam (ook voor
de buitenwereld) zijn persoon in een
geheel ander licht te staan.
De waarheid is evenwel, dat de Con
ferentie-leden der E.K.S.G. te Messina
een audiëntie bij Z.H. de Paus hadden
aangevraagd en dat mr Spaak met zijn
collega's mocht meelopen. Dat is een
geheel andere versie! Indien Spaak als
afgevaardigde van België alléén bij Zijne
Heiligheid ware gegaan, dan zou Spaak
en de linkse pers vast en zeker zwijgen
over de aldaar gesproken woorden, want
lof over hun perverse politiek zou er
niet te publiceren zfjn.
De eerste ramp na de wereldoorlog was
j de opstand der socialisten te Brussel
tegen hun wettige, nobel? koning en...
Spaak stond aan het hoofd met opge
stroopte mouwen om hulde-brengers met
straatkeien te kwetsen, ruiten kapot te
gooien- en aan te sporen om het konink
lijk paleis in brand te steken.
De tweede en ergste ramp na de oor
log is de -iep-onrechtvaardige onderwijs
wet Collard met haar 54 artikelen, 'n
fijngeslepen, dubbelzinnig raderwerk,
waarin onnoemelijk veel slachtoffers
meedogenloos worden gegrepen: ondcr-
wijs-instellingen, het geweten 'der ouders,
gemeente- en provinciebesturen en het
delicaatste van al... het kind, de schone
ziel van het kind! En Spaak de z.g.
pauselijke gast draagt mede onver
antwoordelijke schuld .aan deze misdaad!
Tito, Peron, Spaak.... mei hetatttfe sop
overgoten.... Marxisme!
BREEDHOUT-HALLE. M. Ch. P.
BLINDENZORG
Ondanks de invoering van een wettig
gedeponeerd handelsmerk blijkt de zwen
del in de vorm van -handel in "blinden-
artikelen nog lang niet uitgeroeid te ziin.
Nog steeds zijn er parasieten die handel
drijven in z.g. „blindenar kelen", doch
daarmee alleen beogen hun eigen zak
te spekken.
Vooral Zeeuwseh-Vlaanderen wordt op
het ngenblik geplaagd door pfirscmen die
tevoren bestellingen opnemen en deze
later thuisbezorgen of per post opsturen,
met de opmerking dat de blinden ulo
niet meer komt (hoop kosten, stukken
e;d.)
Wij maken het publiek er nogmaals
op attent dat de blauwe blindenzorg-
auto's hun rayon bewerken en recht
streeks ui de auto verkopen. zonder
tussenkomst van colporteurs of personen
die eerst bestellingen opnemen en r. re-
deren aanbieden tegen fantastisch hoge
prijzen.
Beschermt u zelf cn de blijden tegen
dergelijke prachjken. Vraagt naar legiti
matiebewijs en vergunning van burge
meester of politie-autoritei-ten.
GOES. Namens Stichting Samen
werkende Blindenzorg ver
enigingen, afd. Zeeland:
W. A. KOCK.