Het „handschrift" van ons hart
Dongen bouwt aan een nieuwe toekomst
De victorie begon in ons eigen land
Actiestromen worden opgetekend
IJiplllllll
In 8 jaar tijds kreeg uitbreidingsplan
zijn beslag
Hulpmiddel bij operaties
Dr. Drees op
persconferentie
Indrukwekkende Mariahulde in ashington
vertrouwelijke
Hoe staan de clubs er voor
5
DAGBLAD DE STEM VAN WOENSDAG 8 DECEMBER 1954
CARDIOGRAM ZEGT DE
DOKTER ALLES
LIKDOORNS WONOEROUE
MINDER BIERTJES
Melk voor 2 millioen
kinderen
„ORDE EN VEILIGHEID"
Wrijf Kou en Pijn
600 WONINGEN SINDS
BEVRIJDING
*-V
O
i r
t si»i .i:
;Xj
QP een bijeenkomst van hart
specialisten te Amsterdam,
gebeurde eens het volgende. Er
werd een electrocardiogram
vertoond. (Een electrocardio
gram is de fotografische weer
gave van de hartslag). Men
vroeg aan de aanwezige medici
van wie of wat dit cardiogram
wel afkomstig zou zijn. „Heel
duidelijk, collegawas het
antwoord uit de vergadering.
„dat is het typische voorbeeld
van een patiënt, die lijdt aan
een fladderende beweging van
de hartkamer. Een ernstige aan
doening!" Groot was echter de
verbazing, toen er daarna werd
medegedeeld, dat het hier de
opgetekende hartslag betrof
van een gewoneBROM
VLIEG. Zó verfijnd is thans
reeds de onderzoek-techniek
Enigszins gelijk hadden de spe
cialisten echter welWant iet
wat fladderende bewegingen
waren de patiënt inderdaad niet
vreemd geweest
„En rusteloos is het hart, tot
dat het rust in u". Deze woor
den van St Augustinus zijn ze
ker het overdenken waard. Ook
voor hem, die de werking van
het hart heel nuchter beziet.
Van het ogenblik van onze ge
boorte af, tot het moment van
onze dood, trekt het hart zich
samen: 70 keer per minuut bij
de man, bij de vrouw en het
kind meestal iets sneller. Bij
elke samentrekking pompt het
hart het bloed door de bloedva
ten. In het gewone leven merkt
men niets van deze voortduren
de contracties. Alleen als men
nerveus is of zich vermoeit,
merken wij, dat het hart zich
meer dan normaal moet inspan
nen en gaat bonzen.
Galvani trok hiermee een verkeerde
conclusie. Wat hij ontdekte, was de
werking van electriciteit op de spier
(samentrekken). Niettemin heeft zijn
ontdekking groot nut gehad. Later
immers bleek, toen men voortbouw
de op wat Galvani had ontdekt, dat
spier- en zenuwelementen niet slechts
beïnvloed kunnen worden door elec-
trische stromen, doch dat zij ook zelf,
wanneer ze functionneren, leveran
ciers van zulke stromen zijn!
DE SIDDERAAL
Een moderne electro-cardiograaf.
Een proef, die menigeen zich zal
herinneren, werd niet lang geleden in
„Artis" vertoond. Daar kon men aan
het opflikkeren van lampjes en het
slaan van een Voltmeter constateren,
dat de sidderaal eiectrische stromen
nitzendt. Hoe vreemd het moge klin
ken: zulke lichamelijke electriciteit
heeft het moderne hart-onderzoek
een enorme vlucht doen nemen.
Het is hier de plaats om iets te
vertellen over.... zenuwen, want de
ze hebben met dit alles veel te ma
ken. Wanneer men zich brandt b.v.
aan de vinger, dan is er tussen het
moment dat het incident plaatsvindt
en dat waarop men constateert (au')'
dat men zich gebrand heeft, een bijna
onmeetbaar korte tussenpoos Het is
alsof er iemand op 'n belknopje heeft
gedrukt. Dan immers rinkelt ook bijna
op hetzelfde moment de bel? Welnu,
ons lichaam ligt vol met „leidingen'?
die de verbinding vormen tussen elk'
orgaan, elk deel van de huid, enz. enz.
De knop van de bel is dan de plaats
die men brandt. De draad is de ze:
nuw die geleidt en de bel is het zich
bewust-worden van de pijn. Sedert
men over uiterst gevoelige eiectrische
meetinstrumenten beschikt, weet
men dat een rustende zenuw voort
durend stroom levert.
Er is echter nog meer. Wanneer
een zenuw een prikkel geleidt, dan
planten zich langs de as van de ze
huw (die er, duizenden malen ver
groot, net eender uitziet als een elec
triciteitskabel) eiectrische stroompjes
Voort. Dit zijn de zgn. „actiestromen".
Al spoedig gingen de geleerden zoe
ken naar middelen, om deze stromen
te meten. Na enkele minder geslaag
de pogingen, vond de Nederlander,
prof. W. Einthoven de snaargalvano
meter uit. Deze uitvinding had zulke
verstrekkende gevolgen voor de we
tenschap. dat prof. Einthoven in 1924
de Nobelprijs van dat jaar kreeg.
EERSTELING
De snaar-galvano-meter zag er al
dus uit: Tussen de twee polen van
een sterke magneet hing prof. Eintho
ven een dunne, verzilverde kwarts
draad op. Wanneer er een eiectrische
stroom door de draad ging, al w__
deze nog zo gering, dan nam de
draad ten opzichte van het magneti
sche veld een andere stand in. Het
zelfde gebeurt in een electro-motor.
Daar draait het anker in het magne
tische veld rond. De bewegingen naar
links of rechts van de draad, konden
gefotografeerd worden, als men haar
een schaduw liet werpen op een
draaiende filmband.
De electro-cardiografie was gebo
ren. Er werden betere en nauwkeu
riger apparaten gemaakt, maar het
belangrijkste was, dat er een principe
was. waarop men kon voortbouwen.
Het hart is in wezen niets anders
dan een zeer ingewikkeld geconstru
eerde,, holle spier. Ook hierin ont
staan dus eiectrische stromen. Laat
men een electro-cardiogram van zijn
hart maken, dan worden deze bij het
modernste hartonderzoek opgevangen
en door middel van zeer ingenieus
uitgedachte toestellen zichtbaar en
ook hoorbaar gemaakt. Doordat de
hartspier bij haar functie met een
zekere regelmaat eiectrische stromen
produceert, kan men deze naar een
bepaald systeem registreren. Immers,
zowel bij het gezonde als het zieke
hart, verlopen deze stroomstoten in
een karakteristiek rhythme. Door
tienduizenden van deze curven te ver
gelijken, heeft men een zeker inge-
wikkkeld standaardmode] gekregen
met bepaalde tanden en golven. Aan
de hand daarvan kan men conclusies
trekken omtrent de toestand van een
hart. Dit „eiectrische handschrift van
het hart" kan men beschouwen als
een der veiligste en meest nauwkeu
rige diagnose-hulpmiddelen van de
moderne geneeskunde.
BIJ OPERATIES
Tot de allermodernste toestellen be
hoort >le electronenstraal-oscillograaf;
een apparaat, dat wel wat aan een te
levisietoestel doet denken. Hier teke
nen de stroompjes die in het hart ont
staan, zich als lichtende lijnen af op
een beeldvenster. Men gebruikt dit
toestel dikwijls bij operaties. De chi
rurg kan dan, aan de hand van het
cardiogram bepalen hoe de toestand
van het hart is. tijdens de ingreep.
Een zoemer klinkt .als de polsslag be
neden een gevaarlijk punt komt. Ne
derland kan er terecht trots op zijn,
dat een Nederlands laboratorium de
bakermat was van deze toestellen, die
de mensheid tot zegen strekken. Wees
prof. Einthoven de weg, dr Durrer en
dr L. H. van der Tweel hebben het
systeem verder ontwikkeld.
Verder moeten wij zeker denken
aan de instrumentmakers, die de
uiterst ingewikkelde machines ver
vaardigen naar de principes, die de
uitvinders hen gaven. De instrument
maker kreeg bv. tot taak om in de
wand van een injectienaald, elf
gaatjes te boren. Niets bijzonders zult
ge denken. Maar als men u dan eens
vertelt, dat de doorsnee van deze
naald slechts 0,9 mm was? In die elf
aparte gaatjes moesten elf afzonder
lijke draadjes worden bevestigd, die
stuk voor stuk geisoleerd waren. De
draadjes werden verbonden aan de
cardiograaf en zo kon men, als de
naald in het hart werd binnenge-
Hartactiestromen bij een normaal
mens. We zien vier volledige hart
slagen. Elke slag begint met een
klein topje, de samentrekking van
de boezem. Daarna volgt een gro
tere top, de samentrekking van de
spieren van de hartkamer. Ten slot
te een platte top, waarin het hart
weer in oude toestand geraakt.
voerd, opmeten in welk gedeelte van
het hart de stroom het hevigst was
en hoe lang een stroomstoot aanhield.
Zo ontstond, na talloze proeven, de
electro-cardiograaf, die nu, dank zij
de onbekende strijders in de labora
toria, de lijdende mensheid ten zegen
In sommige gevallen wijst het heftige bonzen of onregelmatig „pom
pen" op een afwijking in het hart zelf. Voordat de hartspecialist tot be
handeling van de kwaal, die achter de verschijnselen steekt, kan ko
men, moet hij de aard van de afwijking vaststellen. Daarvoor staan hem
tal van methoden ter beschikking, waardoor hij nagenoeg altijd een
juist inzicht kan krijgen in de toestand van het hart.
Bijzonder veel vrucht hebben de
onderzoekingsmethoden, die gebruik
maken van de eiectrische stroompjes,
die elke hartslag begeleiden. Maar....
voordat de wetenschap zover was, ja
zelfs voordat men van het bestaan
van eiectrische stromen in het men
selijk en dierlijk organisme wist, is
er heel wat geëxperimenteerd. In
„Met de band op het Hart", een uit-
29 Inzittenden
VLIEGTUIG OMGE
KOMEN
Zaterdag j.l. is gemeld, dat een
vliegtuig van de „Air Laos", dat zijn
eerste passagier-vlucht maakte, met
26 passagiers en een uit drie koppen
bestaande bemanning, in de omge
ving van Loeang Prabang is neerge
stort.
Thans is bekend geworden dat alle
29 inzittenden om het leven zijn ge
komen. Onder de passagiers bevonden
zich vier vrouwen en een kind.
Een der omgekomenen is de beken
de schrijver over het Verre Oosten.
Henri Deydier, die talrijke boeken
over Laos het licht heeft doen. zien.
Advertentie:
Weg met onhandige likdoornringen en
gevaarlijke scheermesjes. Een nieuw
vloeibaar middel. NOXACORN. neemt
de pijn weg in 60 seconden. Eeltplekken
en eksterogen verschrompelen met wor
tel en al. Bevat gezuiverde wonderolie
jodium en het pijnstillende benzo-
caine. Een flesje NOXACORN, Antisep
tisch Likdoornmiddel van 1.35 be
spaart veel ellende.
Prof, Gerretson stelt
vragen
HET EERSTE KAMERLID prof. Ger-
retson heeft de minister-president ge
wezen op een bericht in het maand
blad Intelligence Digest van Novem
ber 1954. Hierin staat het bericht, dat
op 1 October j.l. tijdens het congres
der Labourpartij in Scarborough
(Eng.) een geheime conferentie aldaar
is gehouden waaraan deelnamen de
Zweedse minister-president dr Er
lander, Attlee, Ollenhauer en dr Drees.
Er zou gesproken zijn over het zoe
ken van toenaderinig tot Moskou en
na afloop zou Erlander sir Winston
Churchill bezocht hebben. Erlander
zou aangedrongen hebben op een ont
moeting tussen Churchill en Malenkov.
Tegelijkertijd zouden machtige groe-
gave van de wekelijkse studiereeks
IVIO, vertellen twee deskundigen, drs
H. J. Jordan en J. Z. Baruch, de ge
schiedenis van de electro-cardiogra
fie. Boeiender verhaal kan men zich
moeilijk denken. Het was in het mid
den van de 18e eeuw, dat de Italiaan
se anatoom en natuurkundige Luigi
Galvani, bij toeval de werking van
electriciteit op een dierlijk corpus
opmerkte. Hij prepareerde op een dag
voor bepaalde onderzoekingen een
kikker. Hij peuterde met een kope
ren en een zinken draad aan de spie
ren van het dier, dat kort tevoren
was gedood, en zag tot zijn verba
zing dat deze spieren toen trillende
bewegingen maakten. Hij concludeer
de hieruit het bestaan van „dierlijk
magnetisme", dat ook na cis dood
nog in het dier aanwezig zou zijn.
Als een der hoogtepunten van het
Mariajaar heejt Monseigneur Am-
leto G. Cicognani, Apostolisch De-
legaat in de Verenigde Staten, on
langs tijdens een speciale openlucht
bijeenkomst bij het Washington
Monument in Amerika's hoojdstad
een H. Mis gecelebreerd. Naar
schatting 150.000 mensen woonden
deze plechtigheid ter gelegenheid
van de 100ste herdenking van de
dogmaverklaring van Maria Onbe
vlekte Ontvangenis bij. Voor het
eerst in de geschiedenis van de stad
gaven zo velen van hun belangstel
ling voor een kerkelijke bijeen
komst blijk. Monseigneur Fulton J.
Sheen, hulp-bisschop van New
York en een bekend televisie- en
radioredenaar, hield de feestpredi-
catie en bracht hulde aan Maria,
de beschermvrouwe van de Ver
enigde Staten.
De dikke militairen in het Ameri
kaanse zevende leger in Duitsland
moeten zich nu tweemaal per maand
voor medische controle melden. Ve
len zijn zo zwaar, dat hun physieke
conditie mogelijk onder de door het
leger gestelde maatstaf blijft. Zij zul
len wellicht het advies krijgen min
der te drinken.
Door de Amerikaanse regering is
in het kader van een programma
voor het verstrekken van voedsel
aan kinderen in Korea 12 millioen
kilogram magere melkpoeder ter
beschikking gesteld van het UNO-
Kinderfonds. De eerste zeending van
vijf millioen kilogram wordt tegen
het midden van Januari in Korea
verwacht. Hierdoor zal het mogelijk
zijn gedurende zeven maanden aan
2.000.000 Koreaanse kinderen dage
lijks een beker melk te geven.
pen particulieren Erlander onder
druk hebben gezet, om Zweden neu
traal te doen blijven ten opzichte van
de NAVO. Persoonlijk is hij tegen
China zou vertellen,
verbintenissen met het Westen.
De beste oplossing zou naar zijn ge
voel een overeenkomst met Rusland
zijn, dat de grond zou wegnemen on
der de voeten van hen, die Zweden bij
het Westelijk blok wensen.
Erlander zou daarom alles in het
werk stellen om ratificatie der verdra
gen van Londen en Parijs te voorko
men door een nieuwe conferentie met
de Sovjet-Unie te arrangeren.
Prof. Gerretson vraagt, of de mi-
nister-president dit bericht, voor zo
veel hem zelf betreft, categorisch kan
ontkennen.
Op die laatste vraag kan geen ont
kennend antwoord volgen, gelijk
blijkt uit een kanttekening van „Het
Vrye Volk".
De Londense correspondent van dit
blad had op 2 October al aangekon
digd, dat di/Drees zou deelnemen aan
een vertrouwelijke conferentie van
socialistische prominenten te Scarbo
rough. Die correspondent deelde me
de, dat de bijeenkomst gewijd zou
zijn aan een persoonlijk gesprek over
de internationale toestand, doch dat
er geen besluiten konden worden ge
nomen.
Verondersteld werd, dat Attlee ook
iets van zijn reis naar Moskou en
Zes leden van het corps orde en
veiligheid, een dienst der gemeente
Amsterdam op de luchthaven Schip
hol, zijn door de Rijkspolitie, afde
ling luchtvaart, gearresteerd onder
verdenking van heling van dekens en
kussens. Twee der arrestanten zijn
inmiddels op vrije voeten gesteld. De
overige vier blijven in arrest voor
een nader onderzoek.
Advertentie)
weg met DAMPO
3e EN 4e KLASSERS
K.N.F.B.
3e KLASSE B.
11 9 0 2
Taxandria
Uno Animo
Heusden
Zwaluw
RKDVC
WSC
RKC
GUDOK
Hieronymus
RKTVV
Concordia
SMG
10
11
11
11
9
10
10
9
10
9
11
1 6
2 5
2 2
1 6
3 7
18 28-10
16 34-12
14 26-20
12 23-19
12 19-19
11 18-20
10 20-21
7 13-27
6 15-19
6 30-31
5 14-28
5 15-32
3e KLASSE C.
VOAB
11
8
2
1
18
Dongen
11
6
4
1
16
WVO
11
6
2
3
14
Baardwijk
9
6
1
2
13
BSC
11
6
0
5
12
Hero
9
5
1
3
11
DHV
7
2
2
3
6
VES
9
3
0
6
6
RWB
10
3
0
7
6
ODIO
s
2
1
5
5
Virtus
9
2
1
6
5
Zierikzee
7
0
0
7
0
3e KLASSE D.
Axel 10 7 1 2 15
RKFC 10 6 3 1 15
Hulst 10 6 2 2 14
N. Borgvliet 10 6 0 4 12
RCS 8 4 2 2 10
Zeelandia 9 4 2 3 10
Terneuzen 9 3 2 4 8
Hontenisse 9 3 0 6 6
Meto 8 2 3 3 7
Corn. Boys 8 2 15 5
Zeeuwen 9 13 5 5
Biervliet 10 1 1 8 3
9-13
14-23
16-29
5-29
23-8
22 15
32-18
17-21
23-16
17-17
26-21
19-24
12-14
19-24
20-30
22-24
4e KLASSE D.
GSBW
11
9
1
1
19
32-10
Zaltbommel
10
6
2
2
14
33-19
OJC
9
6
0
3
12
32-13
Vljjmense B.
9
4
2
3
10
22-18
HKJVV
9
4
2
3
10
19-17
Haarsteeg
9
4
2
3
10
20-20
Ons Vios
8
3
3
2
9
20-20
Nevelo
9
3
3
3
9
24-26
Oisterwijk
11
3
3
5
9
23-29
Wit Zwart
11
2
2
7
6
22-39
SVG
9
1
2
6
4
14-26
Nieuwkuik
9
1
0
8
2
13-34
4e
KLASSE
E.
TAC
11
9
0
2
18
26-8
Gilze
10
8
1
1
17
37-14
Veerse B.
10
8
1
1
17
34-14
Groen Wit
10
5
0
5
10
20-21
Madese B.
10
4
1
5
9
17-22
Were Di
10
4
1
5
9
17-22
TVC
10
•4
3
5
9
25-35
SCO
11
3
2
6
8
22-27
PCP
9
3
1
5
7
17-22
ZIGO
9
3
0
6
6
20-30
Boeimeer
9
2
2
6
5
14-29
Breda
8
1
1
6
3
11-25.
S.C. Gastel
Schutters
Zundert
Burgh
Steenbergen
RKVVU
Halsteren
NSV
Kaaise Boys
Grenswachters
RSV
HSC
4e KLASSE F.
1 1
9
10
10
9
10
10
9
10
10
8
10
9 0 18
15
15
13
11
11
10
9
30-21
34-13
27-18
20-17
24-21
22-15
17-16
26-38
24-27
24-27
18-20
13-55
Nog in de laatste vergadering van de vroede vaderen van Dongen hebben
we het kunnen beluisteren: in de hoge regionen van de Haagse Departemen
ten weet men niet of nauwelijks waar Dongen ligt en hoe er geleefd wordt
en gewerkt!
Een hoogst merkwaardige situatie!
Dat bevreemdt temeer, wanneer men weet, dat de gemeente Dongen een
dusdanige vitale gemeente is, dat het uitbreidingsplan, dat kort na de oorlog
werd vastgesteld en dat berekend was op een groei van 25 jaar, thans na 8
jaar practisch zijn beslag heeft gekregen.
Aan een dergelijk sprekend feit, behoeft geen commentaar te worden toe
gevoegd. Want het bewijst zonder meer, dat Dongen een gemeente is zó vol
boordevol initiatief en werkkracht, dat zij waard is gekend te worden. Op de
eerste plaats in Den Haag.
Men mag het dan een respectabel
aantal vinden: 600 woningen, we wil
len er echter direct aan toevoegen,
dat het gemeentebestuur in Dongen
zeer zeker verheugd, maar aller
minst tevreden is. Het woningvraag
stuk laat tevredenheid met betrek
king tot de groeiende en zich uitbrei
dende industrie beslist met toe. Maar
,irls een chapiter op zich.
We bepalen ons ditmaal tot het uit
breidingsplan van Dongen, omdat uit
de realisering daarvan toch wel zon
neklaar blijkt van welk een betekenis
de groei van Dongen na de oorlog is
geweest en nog is. Dongen is in acht
jaar tijd uit het jasje gegroeid, dat
het werd aangemeten en waarvan
men dacht, dat bet voor de eerste 25
jaar wel zou passen. Het huidige uit
breidingsplan werd in 1946 goedge
keurd. In 1954 is ruim drie-vierde van
Een van de pleintjes in de nieuwe
woonwijken, waar de saaie rij van
steen op speelse en verantwoorde
wijze doorbroken is en het groen
welig tiert.
het plan werkelijkheid geworden. Het
gevolg daarvan is, dat aan het Inge
nieursbureau Siebers en Van Dael in
middels opdracht werd gegeven over
te gaan tot een algehele herziening
van het uitbreidingsplan, zó, dat het
in de behoefte van de eerst komen
de 25 jaar zal voorzien.
EN HOE!
Er zijn daar in Dongen In enkele
jaren tijds prachtige nieuwe wijken
gebouwd. Niet zo maar wa.^rijen hui
zen achter elkaar! Nee, inderdaad
prettige w(jken, waarin het goed wo
nen is. Die kunst verstaat men in
Dongen, hetgeen overigens niet be
hoeft te verwonderen, wanneer men
ziet wat Dongen aan parken en plant
soenen bezit. We zouden het bijna een
Dongense specialiteit durven noemen
en deze specialiteit is in de hele op
zet van de verwezenlijking van het
uitbreidingsplan na de oorlog gehand
haafd gebleven.
Men is dan in Dongen -zeer ver
standig- begonnen met het opvullen
van stukken bouwgrond, die min of
meer binnen de bebouwde kom nog
open lagen. Zo o.a. de omgeving van
de Turkenberg. Maar al spoedig was
verdere uitbreiding noodzakelijk en
kilometers nieuwe straat moesten wor
den aangelegd. Dat gebeurde in het
Zuid-Oosten van de gemeente in de
omgeving van de St. Jozefstraat. De
St. Jozefparochie heeft trouwens het
overgrote deel van de uitbreiding
van Dongen moeten opvangen. Het
woeste terrein van „De Bergen" viel
aan de uitbreidingen ten offer. Er
kwam echter een fraaie nieuwe woon
wijk voor in de plaats met een aardig
woningtype en natuurlijk het nodige
groen. Nieuwe straten zonder groen
zijn in Dongen welhaast niet mogelijk.
In deze nieuwe buurt Werd ook het
onderwijs niet vergeten en we hebben
er een riante nieuwe St. Jozefschool
zien verrijzen voor de jongens, die
binnen afzienbare tijd met een gym
nastieklokaal zal zijn uitgebreid. Ver
der naar het zuiden had de derde en
wel belangrijkste uitleg plaats, har
monisch aansluitend op die in „De
Bergen". Voor deze uitleg moet men
bijzondere bewondering hebben, om
dat die werkelijk een fleurig karak
ter heeft en alle starheid mist, die
men hier en daar bij de woningbouw
wel pleegt aan te treffen. Rond aardi
ge pleintjes - het Rozen- er. Tulpen
plein - werden hier de weningen ge
groepeerd en opgesierd mag men wel
zeggen met groen, wat een zekere in
timiteit geeft aan het geheel. De
laatste hand wordt thans gelegd aan
d deel van het uitbreidingsplan. Men
zit hier aan de rand van het 17 ha.
grote industrieterrein, dat hier voor
de vestiging van de RIMI gereed
ligt.
DE LAATSTE HAP
plan zijn andere facetten niet verge
ten. Dongen mag immers met trots
wijzen op zijn gemeentepark, waarin
vogelvrienden zelfs een volière vol
kleurige vogels hebben gezet. Dit park
vormt een weelderig stukje natuur
midden in de kom. Maar ook aan de
ontspanning is gedacht en zo is er
de aanleg van een zwembad in uit
voering. Dit bad, dat up to date is, zal
in Juni van het volgend jaar worden
opgeleverd. Er zijn al weer plannen
klaar om het fraaie 3 1/2 hectaren
grote sportpark uit te breiden, waar
w;e naast een prima voetbalterrein
bijzonder mooie hockeyvelden en ten
nisbanen aantreffen.
Dat alles kwam en komt tot stand
in het groeiende Dongen. We hebben
dan nog niet gesproken over b.v. de
riolering, die gelijke trea houdend
met het uitbreidingsplan volledig op
peil werd gebracht, over herstrajin-
gen, aanleg van rijwielpaden. Er is
voor enkele millioenen guldens werk
onder handen 'geweest in de laatste
paar jaar. In 1953 b.v. kwamen van
gemeentewege woningen gereed of in
aanbouw voor een bedrag van
f 1.100.000. Daar staat een particuliere
bouwbedrijvigheid tegenover van
1.055.530 in hetzelfde jaar. Het ziet
er niet naar uit dat de investeringen
in Dongen de eerste jaren minder zul
len worden. Integendeel. Want de
Dongense groeikracht is niet te stui
ten!
Dongen bouwt niet alleen woningen,
maar draagt er bovendien zorg
voor, dat de plaats zijn riante
uiterlijk behoudt. Daartoe maakt
men kwistig gebruik van beplanting
en klimop.
De activiteiten zijn nu verplaatst
ten Noorden van de Hoge Ham en de
St. Jozefstraat. De doorbraak vanuit
de Hoge Ham naar de Bollekenssteeg
is reeds een feit geworden. Deze uit
leg wordt weer echt Dongens opgezet,
breed en ruim met de nodige groen
stroken. Trouwens in di: gedeelte
moet men wel ruim zijn, want daar
zal binnen afzienbare tijd de fraaie
nieuwe R.K. Huishoudschool gaan
verrijzen en wellicht ook de nieuwe
HBS. Het is intussen al wel duidelijk
geworden, dat men met deze door
braak niet zal kunnen volstaan, zodat
volgend jaar de doortrekking vanaf
de Dr. Poelsstraat naar de Biezen een
feit zal worden. Er is nl. grote behoef
te aan middenstandsbouwterreinen en
daarvoor is het bouwterrein achter de
Hoge Ham gereserveerd. Intussen is
men momenteel druk doende met de
uitleg achter de St. Jozefstraat, waar
circa 1500 meter nieuwe straat in
wording is. DiAerse plannen voor wo
ningbouw staan voor deze nieuwe uit
leg reeds op stapel w.o. ook verdie-
pingenbouw. En dit project samen met
dat achter de Hoge Ham vormt dan
de laatste hap van hst uitbreidings
plan. dat acht jaar geleden, berekend
voor de tijd van 25 jaar. werd vastge
steld.
Bij deze geweldige activiteiten bjj
de realisering van het uitbreidings-
