Russen vonden en behielden een
scheepvaartroute
om de Noord
/EEL ANIMO voor EENZAAMHEID fT.
JOHN FOSTER geloofde het niet
Ruziemaand
JEUK
D.D.D
Mensen leven in de hevigste koude
Veel ijsbrekers in aanbouw 3j
I
nROXV? .ja guiaf
GEHEIMZINNIGE AFFAIRE IN CANADA
Mevrouw had zulke
mooie kleren,...
Een tram als inzet
1
1
1
j
tri
7!
M
5.95
2.95
I mensen!
dagblad de stem van donderdag 2 december 1954
Raptschinsky
„Sewmorpoetj" is
ondernemend
Alleen met ROXY
kun je hem verrassen
ter toerei! Mft iïht
zendernet televisie
komt in uitvoering
proces tegen japans
politicus
'i
ct
:e
'1
11.AND
alle
•en-
ben.
I den
loer.
I den
Ivan
ige.
\zend Wol
I{sine
|odia
vanaf
I nieuwste
yekleuren.
Van leuke
dessins.
lat 17,
V)P ZOOM
[22, BREDA.
Stelt u voor, dat ge midden in de zomer in een
vliegtuig boven de Noordelijke IJszee vliegt.
Zoals u weet, is dit tegenwoordig geen droom
meer: Scandinavische luchtvaartmaatschappijen
onderhouden de verbinding met Japan en an
dere landen via de Noordpool.
Midden in die woestenij van ijs en water va
ren soms achter elkaar enige schepen die uit de
lucht kleine, nietige schuiten schijnen. Eerst
denkt ge, dat het een gezichtsbedrog is. Hoe
zouden die schepen daar kunnen varen? Waar- Schrijver van nevenstand arti-
heen zouden zij varen? Maar u kijkt aandachti- J kei, Dr B. Raptschinsky, werd
ger en zie, het is géén gezichtsbedrog. J in 1887 in Zuid-Rusland (in de
De stewardes zegt op uw vraagonverschil- ^tT^islT^ettèlen en
lig: „Die schepen? O, dat is een konvooi van de gesc}üedenis
te Kijew, Wenen,
Russen op de Noordelijke Zeeweg! Is zy iets
Parijs en Leiden, waarna hij
meer op de hoogte, dan voegt zij de Russische J vervolgens te Amsterdam pro-
afkortimr van deze scheepvaart er by: „De Sew- moveerde. Hij is genaturali-
seerd Nederlander en woont
morpoetj
In 1922 werd een organisatie gesticht, de Sewmorpoetj ('n
afkorting van de drie Russische woorden Séwernyj Morskój
Poetj, hetgeen niets anders dan Noordelijke Zeeweg betekent),
met een bestuur, dat grote volmachten kreeg Het bestuur liet
door ijsbrekers, die voor de vaart op de IJszee onmisbaar zijn en
vliegtuigen, die de zee verkennen. Leider van dat belangrijke
werk werd prof. O. Schmidt. Het eerste Vijfjarenplan stelde voor
het werk van prof. .Schmidt grote bedragen beschikbaar. Be
halve de Noordelijke Zeeweg en de kust werd ook een groot ge
deelte van het Hoge Noorden zelf onder zijn beheer geplaatst.
In 1932 scheepte prof. Schmidt zich
in op de ijsbreker ..Sibirjakow'' voor
een tocht door de IJszee. Die ijsbre
ker deed tegelijkertijd dienst als
vrachtschip en vervoerde allerlei wa
ren. Voor het eerst in de geschiedenis
is het toen gelukt de reis West-Oost,
d.w.z. van de Atlantische naar de
Stille Oceaan, in één zomer af te leg
gen. In 1933 wilde prof. Schmidt de
zelfde reis op een gewoon stoomschip
afleggen, nl. op de „Tsjeljoeskin". Bij
die tocht speelden voor 't eerst vlieg
tuigen een belangrijke rol. Het stoom
schip legde de gehele afstand West-
Oost met succes af en kwam in de
Bering-Straat die naar de Stille Oce
aan leidt. Op dat ogenblik keerden de
kansen: het schip werd door geweldi
ge ijsmassa's ingesloten en deze sleep
ten het terug naar de zee van Tsjoe-
kotsk een deel van de IJszee), waar
het schip door de ijsvelden werd ka-
potgedrukt. In 1934 legde de ijsbreker
..Lidtke" de weg in tegenovergestel
de richting, dus Oost-West af. De
„Sewmorpoeti" zette zijn activiteit
voort. Er werden steeds meer schepen
naar de IJszee gezonden. In 1937 voe
ren er 26 schepen om de Noord. Nu
moest men echter weer een tegenslag
incasseren. Enkele schepen, door het
ijs ingesloten, moesten overwinteren.
Prof. Schmidt werd verantwoordelijk
gesteld voor het gebeurde en de rege
ring ontnam hem zijn functie. De
Sewmorpoetj ontwikkelde zich daarna
gestadig. Steeds meer schepen nemen
de Noordelijke zeeweg. Volgens schat
tmgen moeten het er nu per jaar
minstens vijftig zijn, die in totaal
200.000 ton goederen vervoeren. Dat
is nog een tamelijk bescheiden hoe
veelheid, doch men moet in aanmer
king nemen, dat het hele bedrijf nog
in de kinderschoenen staat. Er wordt
gezocht naar het juiste type schepen,
de organisatie vertoont nogal wat ge
breken, enz.enz. De belangrijkste vol
in dc hele onderneming, spelen de ijs
brekers. De Sewmorpoetj heeft er nu
60 ter beschikking Veel ijsbrekers zijn
in aanbouw. Alle ijsbrekers staan on
der bevel van een centraal lichaam,
de „Ledatsj". De ijsbrekers meten
gemiddeld 15000 ton en hebben vlieg
tuigen aan boord: zij fungeren dus te
gelijkertijd als ijsbreker, vliegtuigmoe
derschip en vrachtschip. De ijsbreker
snijdt niet het ijs, zoals de mensen
vaak denken; het zware gevaarte is
zó gebouwd, dat het op de ijsvelden
schuiven kan, waarna het die breekt.
Sommige ijsbrekers kunnen ijs van
meer dan 2.5 meter dikte breken. De
taak van de ijsbrekers is, door de ijs
velden, die open water scheiden, een
vaargeul te maken.
EEN IJSZEE CONVOOI.
De gewone gang van zaken Is als
volgt. Voorop vaart een sterke ijsbre
ker, die de algemeen leider van de
karavaan; aan boord heeft. De leider
ontvangt van de poolstations de no
dige inlichtingen over het weer, de
winden, de bewegingen der Ijsvelden
enz. Vóór de ijsbreker vliegt vaak een
vliegtuig, dat rapporteert, of er open
water is en welke route met de min
ste moeilijkheden gepaard zal gaan
De leider bepaalt de route en de
kapiteins van de afzonderlijke sche
pen moeten zijn aanwijzingen volgen.
HET POOLSTATION
De poolstations vervullen een bui
tengewoon belangrijke rol. Deze sta
tions vindt men zowel aan de kust van
het vasteland als op de talrijke eilan
den, die vaak ver in het Noorden lig
gen. Elk station is bemand door enige
personen, die men „overwinteraars"
noemt. Zij worden gewoonlijk in de
nazomer naar hun station gebracht en
moeten er tot het volgende jaar blij
ven.
Soms kan het gebeuren, dat het
eiland, waarop zulk een station is
gebouwd, door de ijsbergen geheel
ingesloten blijft en dat het zelfs
voor de machtigste ijsbrekers niet
is te bereiken. Dan moeten de over
winteraars nog een jaar langer op
hun onherbergzame eiland door
brengen. De enige verbinding met
de buitenwereld is de radio. Behal
ve Hun rantsoenen, die zij bij hun
landing meekrijgen, kunnen zij
slechts een enkele keer per vlieg
tuig van het allernoodzakelijkste
worden voorzien.
Zij moeten hun dieet met jacht en
visvangst aanvullen. Het is een zeer
hard leven en alleen de allersterksten
zijn er tegen opgewassen. Er vindt
dan ook een strenge selectie plaats.
Toch is het aantal liefhebbers steeds
zó groot, dat de stations altijd kunnen
worden bemand.
De taak van deze „bemanning" ls
enige keren per dag radiografisch be
richten over het weer te sturen. (Het
weer in een groot gedeelte van Rus
land wordt bepaald door het weer in
het Poolgebied).
DE „EXPEDITIES".
Het aantal convooien. dat de gehé-
le route passeert, is betrekkelijk klein.
De meeste schepen varen alleen een
bepaald gedeelte. De afzonderlijke on
derdelen van de route worden nog
steeds met het woord ..expeditie" aan
geduid. Van het meeste belang is de
Kara-Expeditie. Deze is ontstaan in
1912. Zij bestaat uit „karavanen" die
uit Archangelsk of uit Moermansk
(als beginpunt wordt echter steeds
Archangelsk beschouwd) naar de mon
den van de Ob, de Jenisej en de
Pjasina varen. In de havens, die in
die monden ingericht zijn, lossen de
schepen hun goederen en nemen de
producten van Siberië in, hoofdzake
lijk hout en ertsen.
De exploitatie van de Noordelijke
Zeeweg wordt in sterke mate verge
makkelijkt door de omstandigheid, dat
wij nu met een stijging van de tempe
ratuur in het Poolgebied hebben te
maken. Een Russische geleerde heeft
aan de hand van omvangrijk verza
meld materiaal aangetoond, dat ten
gevolge van de voortdurende stijging
van de temperatuur in het Poolgebied
de zuidelijke grens van het poolijs in
de laatste 20 jaar ver noordwaarts is
verschoven. Er zijn in de zeeën van
het Poolgebied vissoorten verschenen,
die vroeger alleen veel zuidelijker
voorkwamen. De rapporten der Russi
sche ijsbrekers tonen aan, dat er te
genwoordig open water te vinden is
in streken die vroeger dik met ijs wa
ren bedekt.
De geleerden zijn het er niet over
een,*, wat de oorzaak ls van deze ver
andering van het klimaat. Wel kan
thans reeds ruim 36 jaar in ons
tand. Hij was leraar aan ver-
schillende middelbare scholen
en privaat-docent (Oost-Euro-
I pese beschavingen) te Utrecht.
Hij is medewerker aan uerschil-
lende Nederlandse en buiten-
J landse tijdschriften,
i .Russen varen om de Noord" is
de titel van één zijner laatste
i publicaties in de wekelijkse
studiereeks van de stichting
t IVIO. Uit dit artikel namen wij
J enkele gedeelten over.
i
(Advertentie,
Want hij is standvastig, weet je.
Alléén maar tevreden met Roxy,
de standvastige Amerikaan, vol geur
n heerlijk zacht van begin tot eind.
Onveranderlijk en karaktervol, is Roxy
de sigaret voor karaktervolle mannen.
Dubbel gefermenteerd
3 Rety Rook Redenen: Dubb.1 geiul.erd
Stenctea^'Q® melange
Ook verkrijgbaar in
dozen van 50 stuks.
Een ijsveld, doorsneden door talloze
geulen, gefotografeerd op 9000 m
hoogte van een Amerikaans leger
vliegtuig uit. Rechts onder is waar
schijnlijk een deel van de open zee
te zien.
met grote zekerheid worden aangeno
men, dat het warmer worden en af
koelen van het water In de IJszee en
van de lucht boven de zee en boven,
het kustgebied een periodiek verschijn
sel is. Dit zal op de een of andere
wijze in verband staan met de inten
siteit van het toestromen van warmer
water uit de Atlantische Oceaan naar
de IJszee.
Hoe dan ook. de Noordelijke Zeeweg
en de exploitatie van de natuurlijke
rijkdommen in de Arctis kunnen er
van profiteren. Men denke echter niet
dat het klimaat van de Arctid nu aan
genaam is: het is er nog steeds bit
ter koud, veel kouder dan een ge
middelde Nederlander zich zelfs in
IEDER LAND heeft zijn „causes célèbres", de misdaad houdt
niet voor grenzen stil, maar in het ene land is er voor politie
en justitie ongetwijfeld drukker werk aan de winkel dan in het
andere. In de grote Canadese steden tiert de misdaad bijvoor
beeld niet zó welig als in de Amerikaanse centra, en het gang-
sterdom is er ook niet zulk een hachelijk probleem. Toch bevat
ten ook de archieven van de Canadese politie gegevens over ge
vallen, die groot opzien baarden, en de goedgeorganiseerde re
cherche-afdelingen hebben nu en dan ook in Canada hun handen
vol. Een van de vermaardste affaires, waarmee de politie eerst
weinig, later des te meer moeite had, was de moord op mevrouw
Lane, in Brandon, een grote gemeente in Manitoba.
VY ics'.K I) r
te# tea» MlxcnsMkaftórm: iÉf MMtei ««Hntw» ftfcnw w
«w ÏW&étn atf Tdeiarss «aiv <rsm«stetssfetn siAftmO imfi.rn.fc;Mk «w
!»W'
j!> as J&Kf-WiN' f
Mtrm-i f.
Vdpv te* «tifóüxt tad
tffjff
De ^titelpagina van het „JournaeV' van Gerrit de Veer
de man die
"c Nederlandse expedities meemaakte om de weg „om de Noord" te vin-
en. De titel luidt: „Waerachtighe Beschryvinghe Van drie seylagien/ter
dfa »ovt ,s°° vreemt ghehoort/ „drie jaeren achter malcanderen deur
nollavdtsche ende Zeelandtsche schepen bij noorden Noorweghen/
scovia ende Tartaria/na (naar) de Coninckrtjckeii van Catthay ende
S° me"e fan de opdoeninghe opmetingenvande Weyats. Nova
rln" e.U V"" landt op de SO.grade/dat men acht Groenlandt te zijn/
ci n°H tnensch gheweest is/ende vande felle verscheurende beuren
J,',f a'lder Aee-monsters ende ondzachlijcke koude/en hoe op de laatste
eet h Piï"! ys /,et ,s/ende tvolck op 67. graden op Nova Sembla
lw„ w het'mn>ert/ende 10. maenden haer aldaer onthouden heb-
ende Innrie der 7** °ls mV,en met open cleyne schuyten over
ende frt re"' Alles me* seei- flrooteu periicket/mopten/
Amstelred swaricheyt, Gedaen deur GERRIT DE VEER van
OOST-
ROZEBEKE
..Frankrijk wordt kaal gevreten
door bisamratten". lees ik in Uwe
GazetBelzjiekske gaat kaal ge
vreten worren door 't sectarisme,
moogt ge er onder zetten. Ik weet
nle wa danzjereuser is. Geef mijn de
ratten. Die kunt ge mekaar doen op
vreten. Da doen ze dan ook. Ze vreten
hun schoonmoeder en grootvader op.
Zover is 't gelukkiglijk met ons nog
nie gekomen. En attendant zitten we
ier volop in de schoolstrijd, dus in de
venijnige politiek. Rozebeke doet mee.
De boeren beginnen te morren. Ze
zien nie naar hun maaimachines, maar
naar hun ouwerwetse seizen en '.e
zeggen: ,.Me zullen die toch maar nie
laten roesten, ge kunt nooit weten!"
As ik met onzen Onderpaster langs d?
..Wellekom" kwam gestapt, riepen ze
ons binnen. ..Sus, wa peisde? Motten
wij nog langer belastink betalen om
van den Acker gummiknuppels te
doen kopen, waarmee ze op onzen
eigen kop kunnen slaan?" Onzen
Onderpaster suste: „Kalmte, mannen,
geen geweld met geweld keren. Me
zitten bijkans in den Advent." En ik
nam de cartonnen affiche van julliejen
Bond zonder Naam uit m"ne zak: „Uit
waarheid en Goedheid wordt Vrede
geboren". En dan had ge moeten
horen wat er los kwam: „Wilt ge die
waarheid in de Wetstraat in Brussel
gaan zoeken?"
„De socialistisch-liberale waar
heid hoeft ge niet te zoeken, die
ruukt ge. die voelt ge!"
„Alle Belgen zijn gelijk voor de
wet! Bedoelt ge die waarheid?"
„En de goedheid! Waar wilt ge
die gaan zoeken?" En dan ontploften
ze bijna van de lach. „As Uw
katholieke leerkrachten buiten wor
den gestampt?"
„As ze de diploma's van de Leu
vense Universitaat aan hun boUen
vegen?"
„As da nie rap gedaan is, zullen
wij c,e waarheid en de goedheid naar
Brussel gaan brengen."
„Geduld, geduld, mannen," kwam
d n Onderpaster.
„Wat koopt ge met geduld as ze
Uw portemonnaie uit oewen zak pie
ken?"
„Ze pieken geen portemonnaies".
„Ze pieken subsidies!"
„De katholieke frai.bskes komen
exclusief in de socialistische zakken
terecht. Da mot gedaan zijn, of me
trekken naar Brussel!"
Kent ge de Vlamink? Ge mot ze
'nne keer bezien as ze ruzie maken
in 'n stammenee. Dan zoudt ge zeggen:
seffes leggen er twee cadavers. Maar
geene minuut later p kken ze samen
'nne pint en ge zoudt zweren, dat ei
nooit 'n kwaad woord tussen die twee
gevallen is. Maar, ik kan U wel ver
zekeren, dat 't met de schoolstrijd zo
nie zal gaan. As de politiek 't Vlaamse
bloed aan 't koken heeft gebracht
•en 't kookt bijkans, ge kunt 't al horen
pruttelen dan kent 't geene schrik
Er leven nog „Breydels" en „Co-
nincken' onder 't Vlaamse volk. Onzen
Onderpaster kent dat. Hij weet, dat
z'n mannen eigenlijk nog kleine kin
deren zijn in hun hert. Of ze nu in
Oost-Rozebeke of in Baarle-Nassau
wonen. Wie gaat er anders op 'n
affiche vragen: „Wonen er in Holland
veel ezels?" Da vraagt toch alienig
maar 'n kind. As da kind gevraagd
zou hebben: „zijn er in Olland meer
ezels as ln België?" dan zoudt ge
gezegd hebben: „ga ze 'nne keer tel
len, menneke". In elk geval.... 'nnen
ezel is „goed en waar" en da kunt ge
niet van alle mensen zeggen.
Bref: onzen Onderpaster begon z'n
kinderen weer te sussen' „Wacht nog
'n bietje met uwen opmars naar Brus
sel. Leest Uwen Gazet van vandaag
en ge zult zien. dat er spoedig 'n eind
aan de schoolstrijd zal komen. De
Soir schrijft, dat er officieuse bespre
kingen gevoerd worden tussen verte
genwoordigers van de regering en
leidende persoonlijkheden van de Ka
tholieke Volkspartij. Deze hebben ten
doel 'n klimaat van verzoening voor
te bereiden". Deze leste zin was 'n
bietje ongelukkig gekozen. Ge mot bij
ons boeren nie aankomen met 't „voor
bereiden van 'n klimaat." Ze hebben
hunnen buik nog vol van dieje „regen
maker." Met veul zon en 'n malse
regenbui zijn ze al content. En dan
da „verzoenen", daar zitten ze ook
altijd mee in de knoop. Ze weten wel
wa „verzuipen" en „verslikken" is,
maar.... verzoenen? De oplossing
voor de schoolkwestie zou worden ge
vonden in een volkomen rechtsgelijk
heid van het officiële en het katho
lieke onderwijs, zegt dieje Soir. Zou..
zoudaar kunt ge van denken wat
ge wilt. Dat „zouen" ze voor ons
taalkwestie ook gevonden hebben, en
hoe is 't er mee gegaan? Zo zijn er
in België meer kwesties waar ze iets
op zouen willen vinden. Daar hebt ge
bijvoorbeeld de kwestie: „Is België
bang van Nederland?" Da's 'n heel
ouwe kwestie. Da vroegen ze al in
de tiendaagse ruzie in 1830. En daar
zullen ze ook moeilijk 'n antwoord op
vinden. Ge zoudt beter kunnen vra
gen: ..Houdt Nederland veul van Bel
gië?" En dan geven Uw 10.000 Katho
lieke onderwijzers 't antwoord. D.e
sturen 'n adhaesiebetuiging aan hun
Belgische collega's. Dat lezen wij Vla
mingen veul liever a3: „Sluit de gren
zen en stop alle handel met Nedei-
land". Allee, allee, waar zouen wij
dan blijven met de Bevrijdingsfeesten
en met 't Zundertse Bloemencorso?
De Hollandse gerookte paling smaakt
ons veul te goed. En dan diejen vérti-
tabelen Schiedam! Ge mot wel 'nvn
ezel zijn, om zoiet voor te stellen.
Laat ons in waarheid en goedheid
leven. Daar zijn de grenzen toch nie
tegen te sluiten, 't Is nou maar te
hopen, dat de schoolstrijd tegen Kerst
mis gedaan is. 'Nne pint en 'n vet
konijn is ook wa waard.
SUSKE VAN TESTELT.
(Advertentie)
Niet krabben. De held ervloel-
b are D.D.D. kalmeert jeuk
in enkel© seconden, doodt de
ziektekiemen en geneest
tot diep in de huidporiën.
GENEESMIDDEL TEGEN
HUIDAANDOENINGEN
VLOEISTOF
BALSEM
De regering heeft dezer dagen be
sloten de Nederlandse omroep-zender-
maatschappij N.V. Nozema opdracht te
geven tot uitvoering van het door die
maatschappij ontworpen plan betref
fende het televisie-zendernet voor ons
land. dat voorziet in steunzenders te
Appelscha, Markelo, Roermond en
Goes.
Eisakoe Sato, gewezen secretaris-ge
neraal van de liberale partij in Japan
die regeringspartij is, staat te Tokio
terecht wegens zijn aandeel in een
schandaal bij de scheepsbouw. Hij
wordt er van beschuldigd giften tot 'n
bedrag van 56 millioen yen uit
scheepvaart- en andere zakenkringen
niet voldoende te hebben verantwoord.
Op Woensdag 5 Juli 1899 maakte een
bejaarde rentenier, de heer H. Samp
son, een wandeling langs de 10de Ave
nue in deze stad. Het was 's morgens
tegen tienen. Plotseling zag hij een
dame uit een huis van twéé verdie
pingen waggelen', zij deed enkele stap
pen én viel toen neer op het trottoir.
De heer Sampson hep snel naar haar
toe en zag dat zij bloedde uit een
wonde in de borst. Een paar seconden
later kwam uit hetzelfde perceel een
jongere vrouw aanrennen, niet ge
wond, maar over haar zenuwen heen.
„Een man schoot op haar!" gilde zij.
„In koelen bloede, vlak voor mi.in
ogen. Is zijis zij dood?" Van alle
kanten kwamen nu mensen toeschie
ten. de heer Sampson bewaarde zijn
kalmte, belde in een naburig huis
eerst een dokter op en daarna de poli
tie. Dr. J. P. Thomas was weldra ter
plaatse, maar hij kon niets meer uit
richten. „Zij werd gedood door één
enkele kogel, die dwars door het ha't
ging", verklaarde hij. De politie was
inmiddels gearriveerd en vernam, dat
de andere vrouw het dienstmeisje was
van de familie Lane, Hilda Clark, die
geheel overstuur was. Geen wonder,
want zij had de moord van vlakbij zien
begaan.
De staatsdeteetive John Foster, aan
wie het onderzoek werd opgedragen,
kalmeerde het meisje en vernam
daarop wat zij wist. Hilda Clark was
een knappe, vriendelijke brunette met
blauwe ogen, „Even voordat.... voor
dat het gebeurde", deelde zij mede,
„was ik in de keuken aan het werk.
Er werd gebeld en ik ging opendoen.
Er stond een man op de stoep. Hij
vroeg of wij iets te eten voor hem
hadden. Ik zei dat hjj maar even moest
wachten en dat ik het aan mevrouw
zou vragen. Door de eetkamer ging
ik naar de aangrenzende huiskamer,
waarin mevrouw op een kleine trap
stond, bezig met het naaien van een
gordijn
Haar mevrouw, vertelde het meisje,
verder, luisterde naar wat zij te zeg
gen had en scheen even in dubio te
staan. „Misschien was zij er niets op
gesteld een vreemde man aan de open
deur te hebben", veronderstelde Hilda
„In ieder geval zei zij: Stuur hem
wegIk keerde mij om en daar
stond hij vlak achter mij bij de
drempel. Ik denk dat hij gehoord had
wat mevrouw had gezegd; zijn hele
gezicht was verwrongen en hij schuid
mevrouw uit. Ineens haalde hij een
pistool te voorschijn en schoot op
haar.
Het arme
snikken uit.
„En toen?" vroeg de detective.
„De man rende naar de achterzijue
van het huis. Ik liep hem nog na
maar ik was doodsbang. Hij sprong
over de heg van de achtertuin en
verdween. Mevrouw kon de straat nog
«reiken en zakte daar in elkaar. Ik
wist niét wat Ik doen moest,
BIJNA GELYNCHT.
kind barstte weer in
gevangenis was dan de agenten met
hun arrestant. Toen Grififth en Camp
bell, met de man geboeid tussen hen
in, naderden, zagen zij aanvankelijk
de ernst van de toestand niet in,
maar toen de kreet „Lynch hem!"
weerklonk, en sommigen trachtten de
gevangene mee te sleuren, trokken de
agenten hun revolvers. Andere agen
ten baanden zich met moeite een
weg, ook detective Foster was daarbij,
evenals commissaris Kirkcaldy.
Deze laatste nam het woord. „Men
sen!" riep hij, „de arrestant zal teiecnt
staan, maar volgens de wet. De eer
ste, die een hand naar hem uitsteekt,
wordt neergeschoten.
De agenten richtten hun revolvers
op de menigte, die terugschrok. Even
later zat de arrestant veilig achter de
tralies. Dat was het tweede hoofdstuk.
Toen de politie de man onmiddellijk
begon te ondervragen, bleek, dat hij
slechts enkele woorden Engels kende.
Hij was een Duitse immigrant. Zijn
uiterlijk was zoals het meisje het had
aangegeven, een kleine zwarte tas had
hij ook bij zich. Er werd een tolk
gehaald, en uit het verhoor bleek, dat
de arrestant Peter Jeremainsz heette
en als los werkman aan hét zwerven
was geraakt. „Vanmorgen vroeg", ver
telde hij, „kwam ik als verstekeling
.op een goederentrein in Brandon aan.
Ik was hongerig, liep wat rond, en
besloot hier of daar om een hap eten
te vragen. Ik belde bij een huis aan.
een knap, vriendelijk meisje deed open
en gaf mij een paar boterhammen. Van
een pistool weet ik niets en ik heb
niemand vermoord."
Bij fouillering werd niets bijzonders
op hem gevonden, 'n wapen had de
zwerver niet bij zich, maar bij con
frontatie herkenden de buren hem als
de man, die zij 's morgéns langzaam
door de straat hadden zien lopen, eti
Hilda Clark herkende hem eveneens
onmiddellijk als de indringer, die in
zijn woede het dodelijk schot had
gelost. De verdachte, van zijn kant,
herkende het meisje, maar hij hield
vol dat zij brood voor hem uit de
keuken had gehaald.
Algemeen was men overtuigd van
's mans schuld, alleen detective Fos
ter twijfelde. Maar hij wist niet goea
wat hem te doen stond, het enige wat
hij kon uitrichten, was speuren naar
het wapen, waarmede de misdaad was
gepleegd. Ofschoon de kogel in het
lichaam van het slachtoffer was ge
vonden en eruit verwijderd, was het
zoeken naar het schietwapen toch vrij
wel zoeken naar een speld in een
hooiberg, het pistool kon wel in de
rivier zijn gegooid maar het on
waarschijnlijke gebeurde: op Vrijdag
7 Juni had detective Foster geluk.
Hij ging de achtertuin van het per
ceel op de 10e Avenue nog eens
nauwkeurig onderzoeken en daar, ver
borgen achter een paar oude lege
vaten in een schuurtje, vond hij een
geladen revolver, waaruit één patroon
was afgeschoten. Het wapen was net
jes verpakt in een krant uit Winnipeg
van 3 Juli. „Dat is Vreemd", overwoog
de detective. „De man kan op zijn
overhaaste vlucht onmogelijk tijd héb-
ben gehad om zijn wapen te verpak
ken, en nog veel minder om het
schuurtje binnen te gaan om het daar
te verbergen. Waarom zou hij dit
trouwens doen? Daar klopt iets niet.
Die zwerver is onschuldigmaar
wie is de dader?"
Dat was het derde hoofdstuk, en
detective Foster had, zij het hoofdza
kelijk in negatieve zin. iets bereikt.
NIEUW VERHOOR.
Detective Forster ondervroeg de ou-
ren, waarvan er velschillende de dooi
Hilda beschreven booswicht hacic-en
gezien. Zij stelden het tijdstip iets
vroeger dan het meisje, een minuut of
tien misschien, maar heel precies kon
den zij dat natuurlijk ook niet zeggen
Nog diezelfde avond had de politie
succes, twee agenten, Griffith en
Campbell, hielden in een stadswijk,
bekend als de Flats, dichtbij de Assl-
nibouine-rivier, waaraan Brandon ligt,
een man aan. wiens uiterlijk tame ijk
wel overeenkwam met de beschrij
ving, door de buren en het dienst
meisje zo goed mogelijk vail hein ge
geven. De man werd meegenomen,
maar het gerucht dat hij gearresteerd
was, had zich zeer snel verspreid.
Honderden, daarna duizenden men
sen verdrongen zich in een ommezien
voor de kleine gevangenis die Bran
don rijk is. Zjj schreeuwden: „Hang
hem op!" cn namen een dreigende
houding aan. Zo snel was de oploop
ontstaan, dat de menigte eerder bij de
Het was 's middags half zes. De
detective liep, in gedachten verzon
ken, naar het huis terug. De heer
Lane was thuisgekomen, het dienst
meisje was bezig de kinderen te was
sen. Foster vroeg en kreeg verlof het
huis van boven tot beneden te onder
zoeken om de een of andere aanwij
zing te vinden. Veel hoop had hij
niet. maar men kon nooit weten. Uren
lang nam hij alles nauwkeurig op en
keek hij van alles na, tot de privé-
correspondentie van het echtpaar Lane
toe. Hij ging van vertrek tot vertrek,
maar vond niets verdachts.... tot hij
op een zolderkamertje kwam, waar
een ledikant stond en een kleine talol
met twee stoelen. Op één van die stuc
ion lag een stapeltje krantenuit
Winnipeg.
„Wie slaapt hier en wie leest die
kranten?" vroeg hij de heer des hui
zes, die met hem was meegegaan.
„Het is Hilda's kamertje, zij slaapt
hier, en zij leest die krant, want zij
is uit Winnipeg afkomstig."
De detective zocht Hilda Clark in
en toonde haar de revolver. „Heb jé
dit wapen wel eens eerder gezien?"
vroeg hij.
„Niet dat ik weet," antwoordde net
meisje, „ik heb met schietwapens niets
van doen."
„Dus ce revolver behoort niet aan
jou?"
„Hemeltje, neen, ik heb nooit een
revolver bezeten."
„Kom in de huiskamer, Hilda, en
wijs mij eens precies waar de aanslag
op mevrouw plaats vond". Het meisje
ging de detective geredelijk voor naar
de huiskamer. „Ik stond hier", zei ze,
„onder de ronde boog van deze deur
tussen de eet- en de huiskamer. Me
vrouw stond op een trapje bij die
gordijnen daar. Toen ik mij omkeerde
stond de man precies daar zij wees
naar de deur, die op de gang uit
kwam, hjj trok zjjn revolver en schoot"
„Kun je er een eed op doen dat de
positie zo was?"
„Ja, meneer."
De detective onderzocht de gordij
nen, waarin inderdaad een kleine
scheur kortgeleden was gerepareerd.
Hij liet het meisje gaan en vroeg de
heer des huizes, of deze over het al
gemeen tevreden over haar was. „Méér
dan tevreden", luidde het antwoord.
„Zij is altijd gedienstig, beleefd en
tevreden en dol op de kinderen. Zij
bleef gewoonlijk thuis. Als zij eens
een enkele maal een paar dagen vrij
nam, ging zij naar familie in Winni
peg."
De detective vertrok.
De volgende dag besteedde hij om
alle zaken in Brandon en omgeving
af te gaan, waar vuurwapens te koop
waren. Niemand had echter de be
wuste revolver verkocht. Foster had
vervolgens een onderhoud met zijn
chef, commissaris Kirkcaldey; deze
zond de detective naar Winnipeg, een
tweehonderd kilometer van Brandon,
om daar de zaken, waar vuurwapens
verkrijgbaar waren, te bezoeken. Zelf
had de commissaris een onderhoud
met dr. Thomas, en ook liet hij zich
de japon, door mevrouw Lane op die
noodlottige ochtend gedragen, bren
gen^
opgehelderd', mompel-
„De zaak ls
de hij.
Het vierde
sloten.
hoofdstuk was afges-
DE ONTKNOPING.
De Dinsdag daarop was detective
Foster in Brandon terug, maar nij
was niet alleen. Een lange man met
een bril op vergezelde hem: William
O'Hare, verkoper in een ijzerwinkel
In Winnipeg.
„O'Hare herinnert zich die revolver
verkocht te hebben", zei de detective,
„aan een jonge vrouw met bruin haar
en blauwe ogen. Hij meent dat hij
haar dadelijk zou herkennen als hij
haar weer zag."
Een half uur later stonden de drie
mannen voor het perceel op de 10de
Avenue en belden aan. Hilde deed
open en O'Hare staarde haar door
dringend aan. „Dat is zij", verklaarde
hij, „twijfel is buitengesloten."
„Hilda Clark" zei de commissaris,
„ik arresteer je, verdacht van moord".
Op 15 November ving het pro
ces tegen haar aan. De bewijzen
waren overstelpend. Niet alleen dat
bewezen kon worden dat zij het
wapen had gekocht, maar ook dat
haar verhaal niet klopte. De ja
pon van mevrouw Lane vertoon
de niet de schroeiplekken, die zij
vertoond zou moeten hebben als
het schot was gelost op de plek,
door het meisje aangeduid, en bo
vendien kon worden aangetoond,
dat de kogel in omgekeerde rich
ting zijn loop had genomen.
Hilda Clark bekende. „Ik kon er
niets aan doen" verklaarde zij,
„mevrouw had alles: mooie kleren,
een mooi huis, aardige kinderen,
veel vrienden, een man, die van
haar hielden ik had niets.
Ik ging haar haten en besloot haar
uit de weg te ruimen. Achteraf
kreeg ik er spijt.van."
Zwaar werd haar aangerekend dat
zij een onschuldige, die nog bijna ge
lyncht was op de koop toe, het ge-
la|! ..ad willen laten betalen voor haar
misdaad. De opperrechter Justice A.
C. Killam sprak het doodvonnis over
Hilda Clark uit; haar verzoek om
gratie werd afgewezen en op 27 De
cember werd zij op de binnenplaats
van de gevangenis te Brandon opge
hangen.
En dat was het einde van het drama.
Oost-Berlijn doet een
voorstel
Het stadsbestuur van Oost-Berlijn
heeft onmiddellijk herstel van de
tra mverhindingen tussen Oost- en
tVest-BcrlUn aangeboden op voorwaar
de dat het Westberlijnse stadsbestuur
zich verzet tegen de bekrachtiging van
de Parijse verdragen.
De Oostberlijnse loco-burgemeester,
Schmidt, stelde de voorzitter van het
Westberlijnse stadsparlement. Suhr,
voor. dat de raden van beide delen
gezamenlijk een verklaring „tegen de
oorlogsverdragen" uitgeven.
