IBafibtad Pc Stem
Staatsman die altijd zichzelf bleef
Klein portret van een groot man
Sir Winston Churchill wordt 80 jaar
Gevreesd door zijn tegenstanders,
good old Winnie" voor zijn vrienden
Verstrooid, dynamisch en een beetje ijdel
4k.„ HUNTER tieeffifc,!
Graag een
goed etentje
Overal te laat,
zelfs aan het Hof
ZWERVENDE
BRIL
Rotterdam eert
ere-Raadslid
DERDE BLAD
VRIJDAG 26 NOVEMBER 1954
In vooruitzien lag zijn kracht
15
En een sigaar
als medicijn
t ADY CLEMMY, de echtgenote van
L Churchill, vertroetelt hem nog ge
lijk in de eerste jaren van hun huwt
wk. Ze zei: „Mijn man is dol op goed
eteii en drinken. Hij eet altijd* te
veel. Dat stelt me voor speciale op
gaven. Niettemin hoop ik hem on
danks zijn zware sigaren en zijn su
preme minachting voor poeders en
medicijnen naar onze gouden bruiloft
te leiden. Dat is over vier jaren. Mis
schien heeft hij zich dan wei uit de
politiek teruggetrokken, zodat we wat
rust krijgen".
Churchill zelf schijnt daraover toch
anders te denken, wat tegen Edtn,
die al d» spotnaam van „de eeuwige
troonopvolger" heeft gekregen, zei hij
dezer dagen nog:
„Beste jongen, waet je niet meer,
dat Gladstone op 84-jarige leeftijd nog
«en prima regering in elkaar prutste".
Lady Clemmy heeft haar keuken
volkomen verwetenschappelijkt. Dage
lijks confereert ze ongeveer een uur
met de chef-kok. Bij het samenstellen
van het menu wordt onder andere
rekening gehouden met de weersom
standigheden, het jaargetijde, de
bloeddruk van Churchill en zelfs met
de politieke toestand. De vraag: wat
zetten we hem vandaag weer voor,
wordt zo maar niet een, twee, drie
beantwoord.
ALS HET SLECHT GAAT.
I ADY CLEMMY slaagt er zo een
enkele keer wel eens in de oude
staatsman te matigen. Neem niet zo
veel van dit, neem niet zoveel van
dat. Maar als Churchill de wind tegen
heeft, stoort hij zich niet in het minst
aan haar goede adviezen. Hij demon
streert dan zijn slechte luim en de
woede over een geleden nederlaag
door onbarmhartig veel te eten en
de dokters tot wanhoop te brengen.
Hoe zij het klaar speelde om de t,e
corpulent geworden staatsman enige
kilogrammen te doen verliezen is haar
geheim. Ze spreekt er nimmer over,
maar de artsen, die over het lichame
lijk welzijn van Churchill waken we
ten Intussen, dat ze beter doen alleen
Lady Clemmy in te lichten. Sir Wm-
ston blijkt in sommige gevallen nogal
eigenzinnig te zijn. Hij nieent b.v., dat
hij zelf het best voelt wat hij man
keert en wat hij al of niet nodig heeft.
Toen hem tijdens zijn recente ziekte
het drinken van alcohol en het roken
van sigaren verboden werd, zei hij
tegen, de artsen: „Als ik geen sigaren
rook zal mijn humeur dermate slecht
worden, dat ik verkies te sterven en
nu en dan een stevige slok heb ik
nodig om de politieke bijsmaak weg
te spoelen, D# heren zijn natuurlijk
volkomen vrij mij te adviseren of te
gebieden wat ze willen. Maar ik ben
volkomen vrij te eten, te drinken en
te roken, zoals ik wil. Gelukkig, dat
we nog in een vrije wereld wonen."
De lijfarts antwoordde: „In dat ge
val behoeft U niet op Uw tachtigste
verjaardag te rekenen".
Churchill zei hierop: „U bent defai-
tist en hoort te worden gearresteerd.
Laten we wedden om een fles whis-
LAAT NAAR BED EN
LAAT OP.
pHURCHILL ziet de ochtendstond
maar zelden. Hij werkt tot laat in
de avond, vaak zelfs nog tot voorbij
het middernachtelijk uur. Zijn ontbijt
gebruikt hij in bed om precies negen
uur. Daarna worden hem de post en
de ochtendbladen gebracht, die hij,
eveneens in bed zittend doorneemt.
Vervolgens draait hij zich om teneinde
nog een na-dutje te doen en tenslotte,
tegen twaalf uur staat hij op. Om hem
de lange weg naar Londen zoveel
mogelijk ta besparen bezoeken niet
tlleen zijn politieke vrienden, doch
ook de buitenlandse diplomaten hem
vrijwel steeds in zijn prachtig buiten
verblijf Chartwell. Hier vertoeft hij
vrijwel steeds. Het zes eeuwen oude
herenhuis, dat hij in 1922 erfde, heeft
een zeer modern Interieur. Het telt
zes ontvangsalons, twintig logeerka
mers en acht badkamers. Alleen de
zeer intieme gasten worden in de
werkkamer op de eerste étage ontvan
gen. De westelijke muur van zijn
werkkamer is versierd met een enor
me Britse vlag. De andere wanden
worden ingenomen door meters-lange
rijen boeken. Op de vensterbanken
staan warmwater-aquariums met zeld
zame, tropische vissen. Het bronzen
beeld van een buldog, die hem eens
het leven redde, en een olieverfschil
derij van zijn lievelingskat nemen
ereplaatsen in.
De jarige is een groot dierenvriend.
Hij vindt er groot genoegen in zelf
de dieren te verzorgen. Onmiddellijk
roept hij de beste dierenartsen te
hulp als zijn honden en katten ziekte
verschijnselen vertonen. Dagelijks be
steedt hij dertig minuten aan zijn vis
jes. Toen men met Kerstmis een gent
at, die Churchill zelf had gekend,
legde hij mes en vork neer, omdat hij
zich herinnerde, dat het dier bij hem
uit de hand kwam eten.
OVER Churchill is al heel wat geschreven.
Maar nooit geloven we, is hij als een „held"
gekwalificeerd. Hij is daar de figuur niet voor.
De moed, de onverzettelijkheid, de volharding
waarmee hij het Britse volk door de donkere ja
ren van de oorlog heeft geleid, zouden een man,
minder groot dan hij, op een voetstuk hebben
geplaatst en hem het aureool hebben gegeven
van een soort Übermensch. Sir Winston echter
bleef voor het Britse volk dezelfde die hij voor
de oorlog was. Een geniaal politicus, maar met
zoveel echt menselijke hebbelijkheden (van het
genoeglijke soort) dat niemand in de verleiding
kan komen hem anders te zien dan hij in wer
kelijkheid is.
Churchill poneert nog met hetzelfde élan
afwijkende meningen als in zjjn jeugdjaren, hij
is nog altijd ijdel en daarom doet hij wel eens
dingen die men kinderachtig zou noemen als ze
niet door Churchill werden gedaan. Grote man
nen hebben nu eenmaal kleine, lachwekkende
gewoonten, maar soms verklaren die juist iets
van hun grootheid. Churchill is voor de Engel
sen „good old Winnie", enorm populair, maar
geen object van ziekelijke verering- Toen hij de
oorlog gewonnen had, lieten de Britten hem
vallen, omdat zij vonden dat een oorlogsleider
wel eens geen vredesleider zou kunnen zijn
Dat Churchill desondanks opnieuw aan het roer
kwam en momenteel nog altijd dit roer in han
den houdt, pleit temeer voor de kwaliteiten
van zijn staatsmanschap.
Het politieke schip, dat Churchill bestuurt, is menigmaal van koers
veranderd, maar altijd hervond het zijn oorspronkelijke vaarroute, die
er op gericht was een machtige Engels-sprekende wereld te formeren
om op die basis een oorlog te vermijden. Niemand zal ontkennen, dat
Churchill zelf een vechtersbaas is.
Als een ware bulldog slaat hij met alle middelen om zich heen, wan
neer het Britse rijk in gevaar verkeert. In 1901 zei hij reeds dat, nu
machtige volken met alle middelen tegen elkaar kunnen opstaan, een
oorlog de ondergang met zich brengt van de verslagene en een uitput
ting van de overwinnaar. Het slot van dit alles is een ondermijning
van een ieders bestaan op aarde. Twee oorlogen heeft hij gevochten en
beleefd om zijn inzicht bevestigd te zien en hij werd zelf geroepen om
de wereld daar door te loodsen. Zijn grote kracht als staatsman is,
dat hij een halve eeuw vooruit ziet. Het is het geheim van elke ware
staatsman, maar zo zijn er weinig.
De grootste verdienste van deze
sterke man is geweest dat hij Euro
pa en wellicht de wereld heeft ge
red van de ondergang van het mo
derne barbarendom toen hij in 1940
uitriep dat de Britten het ..houden
moesten en zouden indien zijn volk
hem volgen wilde door bloed en
tranen".
Zijn houding in die beslissende da
gen van 1940 was het resultaat van
kalm overleg en van jarenlang voor
uitzien. Onophoudelijk waarschuwde
liij in de dertiger jaren tegen het
gevaar in Duitsland. Jarenlang werd
Bij de kroningsplechtigheid
met kleindochter Arabella
hij uitgelachen. Maar als in 1940
iedereen verslagen bij de pakken
neerzit, is juist zijn voorbereiding:
voor de grootste jaren uit zijn leven
geëindigd.
Op alle uitkijkposten van het po
litieke leven heeft hij dan gestaan.
Hij was onderstaatssecretaris van
koloniën. Hij beheerde de ministe
ries van Handel. Binnenlandse Za
ken en was Eerste Lord van de Ad
miraliteit. Dan beheerde hij het her
togdom Lancaster om vervolgens in
het ministerie van Munitie de coör
dinatie tussen Engelse en Ameri
kaanse wapens te organiseren. Dat
was in de eerste wereldoorlog, die
hij afsloot met een ministerszetel op
het departement van Oorlog en Ma
rine. In 1924 werd hij nog kanselier
van de schatkist en in 1929 stapte
hij even van het politieke toneel af
om rond te kijken in een wereld die
het niet met hem eens was.
Churchill zag het gevaar van het Na
zisme. Hij waarschuwde, maar men
sloeg zijn woorden in de wind....
Toen Winston zijn parlementaire
loopbaan begon, was hij zich bewust
van de persoonlijke moeilijkheden,
die hij zou moeten overwinnen, van
de inspannende voorbereidingen, die
hij zich zou moeten getroosten om
zijn taak te kunnen vervullen.
Bekend is, dat hy zich als jong
officier in India aan het lezen zette
en dan wordt onder dit lezen be
doeld een kennis uit boeken verga
ren, waartoe hij tijdens zyn studie
jaren nooit was geko
men. En van wat en
hoe hij toen gelezen
heeft, kan men nog
steeds de sporen te
rugvinden in de prach
tige styl, waarin hy
naderhand zijn be
roemde boeken en re
devoeringen heeft ge
schreven.
De nadruk valt op
het schrijven, meer
dan op het spreken.
Want bijna al zijn re
devoeringen schreef
hij. Dit feit komt al
heel vroeg aan het
licht in een mees
terlijk stukje werk,
dat hij in het be
gin van de dertiger
jaren schreef over de onderkoning
van India, Viscount Curzon, die
hij als jonge man in 1896 ontmoette:
,,Ik heb het vermoeden", zo zei Vis
count Curzon tegen mij, ,,dat het
niet lang zal duren, dat wij u in het
Lagerhuis zullen horen spreken".
Hoewel zeer belemmerd door mijn
onvermogen om zo vlug de juiste
woorden te vinden als voor een spre
ker in het openbaar nodig is, was
ik het zelf volkomen met hem eens".
De kleine
grote man.
Toch gevat
(Advertentie)
HOEWEL CHURCHILL er nog
steeds niet van houdt om zonder
voorbereiding te spreken - en het
slechts zelden doaj - is er in feite
niemand gevatter in gepaste woor
den, die in het Lagerhuis nodig zijn
om effect te sorteren.
Als iemand uit de oppositie hem
b.v. tijdens een zitting een vraag
stelt, die zelfs dit schrandere poli
tieke brein niet heeft voorzien,
verheft hij zich heel langzaam uit
zijn zetel. Men ziet zijn kaken wer
ken als inleiding tot zijn speech.
Hij wacht nog even en terwijl hij
al weet, wat hij gaat zeggen, kan
men er zeker van zijn, dat hij bij
zichzelf de 'beste woorden over
weegt om ze op de meest doeltref
fende wijze te formuleren. En wat
bij dan zegt, is helder en duidelijk,
de nieuwe SENATOR
I DINSDAG 30 NOV.
a.s. wordt Sir Win
ston Spencer Churchill
80 jaar. Meer dan vijf-
lig jaar heeft hij het
politieke roer in Enge
land mede in handen
gehouden, gedurende
de oorlogsjaren wel 7,0
stevig, dal de hele we
reld gefascineerd werd
door zijn stuurmans
kunst.
Nog altijd slaat hij 111 de
stuurhut van het Britse
sehip van staat. En al
menen sommigen dat
het tijd wordt naar een
andere roerganger uit
te zien, Churchill zelf
vindt zieh nog bekwaam
en sterk genoeg om po
litieke golven en grond-
zeeën de baas te blijven
doorspekt met een zekere ironie,
warm door zijn menselijkheid of
scherp door zijn verachting voor
een geestesgesteldheid, waarmede
hij niet accoord gaat. En dit alles
wordt naar voren gebracht in woor
den, die op dezelfde langzame ma
nier geuit worden als waarop hij
van zijn zetel opstaat.
Zijn parlementaire techniek en
antwoorden zijn ongeëvenaard. Hij
kan een tegenstander door zijn woe
de verpletteren. Hij kan zijn aanval
ler door zijn zuiver menselijk ver
nuft machteloos maken. Hij kan
ontroering in het Huis opwekken
en zelf door deze ontroering tranen
in de ogen krijgen, zoals gedurende
de oorlog meermalen voorgekomen
is. als hij om bevestiging van de
trouw en de steun van het parle
ment vroeg.
Man van karakter
IN HOEVERRE zijn politieke
wijsheid nog is toegenomen na zijn
verwerping als leider door het brit
se volk onmiddellijk na een oorlog,
In moeilijke jaren
Toen Churchill In 1932 door New-York wandelde, werd hij
aangereden. Hij was er vrij ernstig aan toe. Zodra hij echter in
het ziekenhuis tot bewustzijn kwam, beschreef hij tot in details
zijn gewaarwordingen op het ogenblik van het ongeval.... Men
haalt dit voorbeeld wel eens aan om te bewijzen, dat hij teveel
belangstelling zou hebben voor zichzelf, voor eigen fysieke en
geestelijke reacties, zowel op de dingen om hem heen als op het
wereldgebeuren.
Voor Churchill is maar één mening de juiste, die van hèm.
Zelfs aan de mening van de partij, die hem in het zadel hielp,
heeft hij zich nooit iets gelegen laten liggen. Er waren momenten
dat men hem in het Lagerhuis voor een extreme socialist had kun
nen houden, soms echter schrokken de conservatieven van zijn
conservatisme.
pectief en daarom kan men hem
soms op een schijnbare tegenspraak
van eigen bewering betrappen.
Hij was de eerste die na de oorlog
durfde zeggen, dat Moskou een ge
vaar voor het Westen werd en dat
Stalin zijn beloften niet was nage
komen. Maar nu iedereen hem dat
nagezegd heeft (en terecht is
hl] weer nuchter genoeg om aan
een gesprek met Malenkov te den
ken. Na de oorlog ook de werkelij
ke vrede te winnen, zou hij een be
kroning achten van zijn levenswerk.
Verstrooid
■H
«Wij mogen niet versagen."
Nooit heeft Churchill geschipperd.
In alle dingen is hij zichzelf geble
ven. ,,Een klein onhebbelijk jonge
tje" heeft H.G. Wells eens 'gezegd,
maar men zou er aan toe mogen
voegen dat het dan toch een jonge
tje was, dat de volwassenen wist te
verbluffen door zijn dynamische
geest, zijn ongebreidelde fantasie en
de hardnekkigheid waarmee hij be
paalde idealen nastreefde.
De Britse premier, die nu meer dan
vijftig jaar ,,in de politiek zit", is
meer dan een politicus. Sommigen
beweren zelfs dat hij eerst en voor
al een kunstenaar is. Niet omdat
zijn schilderijen, die hij in vrije u-
ren pleegt te maken, zo goed zijn
en zelfs niet omdat hij met zijn
schrijven de Nobelprijs voor littera
tuur heeft verdiend, maar eerst en
vooral omdat zijn handelen wordt
bepaald door een grootse, universe
le visie op de dingen. Hij is nooit de
slaaf van de gangbare mening. Hij
ziet die feiten in een breder pers-
Men kan geen portret van een
groot man tekenen door louter op
zijn grote daden te wijzen. Juist uit
de kleine hebbelijkheden en gewoon
ten spreekt het karakter.
Interessant is het portret, dat de
privé-secretaresse van Churchill,
Phyllis Moir, van hem heeft gege
ven en waaraan Pierre Dubois it
zijn prettig leesbare boekje over
Churchill enkele dingen heeft ont
leend
Iedere avond kleedt Sir Winston
zich voor het diner. Hij treuzelt
dan een beetje, vindt het prettig
om wat met zijn vrienden te praten
of aan een secretaresse wat te dic
teren, terwijl hij zijn das strikt en
de laatste hand aan zijn toilet legt.
Zijn bril staat dan op het puntje
van zijn kleine, ronde neus. Die
bril is de grote zorg van sergeant
Thomson, die sinds vele jaren bij
hem in dienst is en zo'n beetje zijn
schaduw is geworden. Voortdurend
moet Thomson achter de bril aan,
want in kleinigheden is de premier
uitermate verstrooid. In afwijking
van de meeste Engelsen draagt
Churchill geen monocle.
Vrijwel altijd heeft hij een wandel
stok bij zich. In het begin van de
oorlog ontwierp met zijn speciale
wandelstok voor hem, met een elec-
trisch lampje erop gemonteerd van
wege de verduistering. De stok,
waaraan hij de voorkeur geeft is
die welke hij bij gelegenheid van
zijn huwelijk van Koning Eduard
VII ten geschenke kreeg. Hij was
toen jongste minister.
Churchill houdt ervan de mensen te
verrassen en op die manier een be
paalde indruk te maken. De Ameri
kaanse pers verwachtte hem in de
oorlog te zien als de klassieke Brit
se staatsman, deftig in het zwart.
Hij verscheen echter op een pers
conferentie 111 een donkerblauwe, zij
den kamerjas en de journalisten
wisten niet hoe ze het hadden.
Een onprettige eigenschap van de
premier is, dat hij de mensen nog
al 'ns laat wachten. Overal pleegt hij
te laat te komen ofschoon men hem
altijd ziet draven. Zelfs de Prins van
Wales heeft eens ongeduldig op zijn
horloge staan kijken, toen hij met
Churchill een afspraak had
Geen emaneipalie
Romantische liefdesgeschiedenissen
waren er niet in het leven van Chur
chill. Hij was 34 jaar toen hij met
Miss Clementine Hozier in het hu
welijk trad en er is alle reden om
aan te nemen dat het een bijzonder
gelukkig huwelijk is geworden. Chur
chill heeft overigens weinig waarde
ring voor de vrouwelijke intelligen
tie en hij is daarom een tegenstan
der van steeds verder doorgevoerde
emancipatie. ,,In Amerika", zei hij
eens, ..spelen teveel vrouwen een
belangrijke rol."
Een van de dingen waaraan Chur
chill de meeste aandacht Mijdt, is
zijn correspondentie. Hy beschouwt
die als uiterst belangrijk en ver
zorgt ze met haast literaire zorg.
Hij verstaat uitnemend de kunst on
derhoudende brieven te schrijven,
waarin hij over de meest uiteenlo
pende onderwerpen uitweidt, niet
alleen over politiek, maar ook over
de poëzie, over Ghandi en de keu
ken. Zijn stijl is kleurig en wispel
turig. Churchill is van mening, dat
een eenzijdig man nooit een groot
man kan zijn.
Veel intieme vrienden heeft Chur
chill niet. Hij heeft er niet het ka
rakter voor en is tevreden met zyn
gezinsleven.
Ondanks zijn tachtig jaren is hij
nog jong genoeg om de vermoeie
nissen van het premierschap te dra
gen. Hij neemt zich hoogstens wat
meer in acht dan vroeger. Hij
spaart zijn krachten -én doet dit door
aan zijn gewoonten zoveel mogelijk
vast te houden.
4 in
1 WW WÊm
De oorlog gewonnen; nu de vrede..
waarin hij het aangemoedigd en tot
de overwinning geleid heeft, zullen
wij misschien nooit te weten komen,
althans totdat men misschien deze
politiek in het licht van de historie
zal kunnen beoordelen.
De geschiedenis van Winston Chur
chill en de loop van de parlementai
re en politieke gang van 'zaken sinds
de oorlog laten in elk geval zien.
dat dankbaarheid niet noodzakelijk
of speciaal een eigenschap is. die
de britse kiezers vooropstellen bij
hun overweging, wat politiek goed
voor het land is.
Het spreekt van het karakter van
Churchill, dat hij deze manier van
denken aanvaardt. Men leert dit uit
zijn zelfgeschreven politieke levens
geschiedenis. Men kan het terugvin
den in zijn beoordeling van andere
mensen, zoals bv. in zijn wei;k:
..Grote Tijdgenoten". Zo schreef hij
daarin over Herbert Henri Asquity:
..Aan de macht of niet, onbaatzuch
tig vaderlandsliefde en onwankelba-
Ad verten tie)
re onkreukbaarheid waren zijn lei
draad." Hij zou er stellig zeer trots
op zijn. wanneer een ander parle
mentslid dit nog eens van hem zou
zeggen.
In opdracht van de Rotterdam
se Kunstinrichting heeft de
beeldhouwer W. Verbon een bus
te gemaakt van Winston Chur
chill, welke aan het gemeente
bestuur zal worden aangeboden
ter jtlaatsing in het stadhuis.
Churchill is. zoals men weet, se
dert 1946 ere-lid van de gemeen
teraad van Rotterdam.
De plechtige overdracht zal ge
schieden op Churchill's verjaar
dag, 30 November, 's-middags
om half twee.
De nieuwe HUNTER, mef
de voortreffelijke melange
1955 herkent U aan de woorden
„MELANGE 1955", onderaan in
Ü^'-V rood op het cellofaan, 't Is een
prima - prima sigaret voor 75 ct
Om de kennismaking met deze nieuwe Hunter
„Melange 1955" te bevorderen, zijn tijdelijk ook
luxe blikjes (z.g. tins) van 50 stuks verkrijgbaar^
voor fl. I.S8. (Dus niet duurder dan de pakjes
van 20 stuks Hunter voor 75 ct.)
Triomf na de overwinning.