Stijgende invloed
te niet gedaa
door Japanners
n
Leiders in de ondergrondse strijd
Dodenkruispunt Laren verdwijnt
BOEKENPLANK
ANALYST
SINATRAN
De Indische Nederlanders in de twintigste eeuw
PER TOURINGCAR
„DE PELIKAAN"
Demonstratie
GEBR. VAN FRAASSEN
N. KI. J. H. Pyls
VRIJDAG
PRIJZEN
room&
Dreesmann
HIER TE LANDE WEET MEN
ER ZO WEINIG VAN
Dikke
vrienden
DAGBLAD DE STEM VAN DONDERDAG 21 OCTOBER 1954
4
BEZETTING VAN
HOGE POSTEN
ONJUISTE
BELASTINGAANGIFTE
Vier maanden geëist
tegen tandarts
LOUISA MARIA MANNAERT,
IJSREVUE IN ANTWERPEN
GUUST MAES Heikant Tel. 5
naar de nieuwe
WIENER IJSREVUE
„Voor het geluk geboren"
ONDIEPWERKENDE
BIETENLICHTER worden gehouden
WEEK - RECLAME
Koggetjes
Fijne slagroom
gebakjes
Ons melkbrood
Bakkerij VLEUGEL
morgen
3.25
morgen
4
TNDIEN er een universiteit voor koloniale we-
A tenschappen bestond, de student zou zich
geen beter proefschrift kunnen kiezen dan
over de wijze, waarop Nederland zjjn Overzeese
gebiedsdelen sinds 1900 bestuurde met behulp
van z(jn Oosterse loten. Dit feit heeft menige
Amerikaanse, Engelse en Portugese prominent,
op tournee door Nederlands-Indië, hoogst ver
baasd, en Nederland doen erkennen als de
meest schrandere koloniale mogendheid. 1
Dank zij de volledige gelijkstelling tussen
Europese en Indische Nederlanders zijn de
laatster* na het jaar 1900 opgeklommen tot een
groep van prominenten, intellectuelen, bank
directeuren, dokters, ingenieurs en., officieren.
Om dit te staven citeren wij hier een ge-
Voorts nog dr J. Th. Koks in zijn proefschrift „De Indo": „Het voort
durend vereenzelvigen van prestaties van Indische Nederlanders, vooral
als zij fraai zijn, met daden door zuivere Nederlanders verricht, heeft
er toe geleid, dat in Nederland geheel verkeerde voorstellingen omtrent
de reeële verhoudingen in ons Indië hebben postgevat. Als men dus
spreekt over „onze" (Nederlandse) verrichtingen in Indië, dan dient
men wel in het oog te houden, dat dit alles geschiedde in de verhouding
1 10 pur sang Nederlanders tegenover Indo's
En hier nu schuilt de kern van het
feit, dat het Nederlandse volk zo bit
ter weinig afweet van zijn Indische
stambroeders. Een voorbeeld: de stich
ter van onze nieuwe luchtmacht in
Australië na de val van Nederlands
Indië is de tegenwoordige brigade ge
neraal B. J. Fiedeldij, thans comman
dant der luchtvaart opleidingen te
Den Haag. Zijn werk en strijd in de
Pacific-oorlog is van een legenda
rische faam, en ook de Australische
geschiedenis vermeldt hem op een
erepagina. Echter leest men er de be
naming „Nederlandse" vliegofficier.
Toch is hij donkerbruin van huids
kleur. Nu is het waar, hij is staats
rechtelijk Nederlander van nationali
teit, doch had men precies willen
zijn, dan moest hij genoteerd worden
als INDISCH-Nederlander, want hij is
het niet anders
Door deze (betrekkelijk) subjec
tieve weergave in Nederlandse pers
en geschiedenisboek bestaat er logi
scherwijze veel wanbegrip bij de Ne
derlanders over de Oosterse loten
van hun volksgemeenschap.
In het decennium vóór het uitbre
ken van de Pacific-oorlog bereikte de
groep haar grootste glorie, want het
Nederlands Indisch bewind stond zo
goed als geheel onder haar leiding.
Uitgezonderd de gouverneur generaal
waren de hoogste gezagsdragers van
Indisch-Nederlandse origine. De
vlootvoogd C. E. L. Helfrich is een
Indisch-Nederlander, zo ook de leger
commandant generaal G. J. Beren
schot en de chef Generale Staf gene
raal majoor Bakker. De plaatsvervan
gend voorzitter van de Volksraad (het
vertegenwoordigend lichaam van Ned.
Indië) was niemand anders dan F. H.
(Dick) de Hoog, de algemene voorzit
ter van het Indo Europees Verbond.
Ook dient vermeld dat vooral het
Indisctt-N ederlands officierencorps
van het KNIL zijn hoge waarde be
wezen heeft: van de vijf Korea-eom-
mandanten van het Ned. Detachement
Verenigde Naties, die we tot nu toe
gekend hebben, zijn drie van Indisch-
Nederlandse origine, il.l. Eekhout,
Christan en Knuist....
De invasie der gele dwergen
Op 8 December 1941 begon voor Ne
derlands Indië de Tweede Wereld
oorlog. Ondanks alle heldendaden van
het KNIL moest het voor de formi
dabele overmacht capituleren. Des
nachts - 8 Maart 1954 - riep de radio
om: „Vaarwel tot betere tijden
Leve de Koningin."
Met het Japans bewind werd een
nieuw tijdperk ingeluid voor de In
dische Nederlander. Het was er één
van ongehoorde ellende
Niet slechts de Japanner
wreekte zich op de „Nederlandse
imperialist", doch ook de colla
borerende Indonesische ex
treem-nationalist. De Neder
landse mannen werden allen
geinterneerd, zelfs de meest
donkergetinte z g. „kampong In
dische Nederlander". Dit is
uniek in de historie: een volks
groep van circa 250.000 zielen
werd rigoreus in tweeën ge
splitst; de weerbare mannen
enerzijds, de vrouwen, kinderen
en ouden van dagen anderzijds.
De laatste categorie werd aan
haar lot overgelaten, wat nogal
iets zeggen wil, gezien de
wraakzucht en meedogenloos
heid der bezetters en satellieten,
die voor een vrouw ook niet het
minste respect hebben.
De Indische Nederlanders boetten
wel erg zwaar voor hun Nederlandse
nationaliteit.
Mr Elias aan het woord
Ondanks de vernederingen echter
weigerde de Indische Nederlander
tot verraad over te gaan: hij hand
haafde zijn trouw aan het Neder
landse Vorstenhuis op ontroerende
wijze.
„Een van de voornaamste pro
grammapunten der Japanners", cite
ren we uit mr W. H. J. Elias' „Indië
onder Japanse hiel", „was kunstmatig
een scherp onderscheid te scheppen
tussen Europeanen en Indo-Euro
peanen. Onze Nederlands Indische
wet heeft deze onderscheiding (sinds
het begin van deze eeuw) niet meer
gekend. Ook in de praktijk van het
Indische leven bleek deze wet geen
dode letter, maar vond men Indo-
Europeanen in grote getale onder
bankdirecteuren, leden van de Raad
van Nederlands Indië, hoge ambtena
ren, dokters, officieren, ingenieurs.
Allen werden op dezelfde voet behan
deld als de in Nederland geboren Ne
derlanders. Maar de Japanner is van
een andere mening. In één van de
eerste felle redevoeringen van de Ja
panner te Tasik Malaya, werd de In-
declte uit de toespraak van de voormalige minis
ter van Koloniën S. de Graaf op 2 Juni 1932 in
de Eerste Kamer der Staten Generaal: „Men
kent thans in Indië Indo Europeanen in de
hoogste landsbetrekkingen en pur sang Euro
peanen in de meest bescheiden verhoudingen.
Derhalve is een scheiding tussen de klasse der
ingezetenen, die men als Indo Europeaan beti
telt en de klasse der overige Europeanen prac-
tisch onmogelijk meer te verwezenlijken. Ik
acht het een grote lichtzijde van de maatschap
pelijke opvatting in Nederlandsch-Indië, dat
men daar niet meer, gelijk nochtans in naburige
koloniale gewesten het geval is, in dat opzicht
een scheiding tracht te trekken...."
do-Europeaan aangeraden zich zo snel
mogelijk gelijk te schakelen met de
inheemsen. Anders zouden zij tussen
kade en schip platgedrukt worden.
Veel succes heeft dit dreigement
niet gehad. De Indo-Europeanen ble
ven aan het Nederlanderschap trouw.
Zij waren het die aan duizenden en
duizenden geinterneerden onnoemlijk
veel goeds hebben gedaan. Zij waren
het die vrijwel allen bü de Kempei
(Japse Gestapo) en inheemse P.I.D.
terecht kwamen en de ergste marte-
Ondergrondse strijders
Do pogingen die de Jap ondernam
om de Ind.-Ned. voor het Japanse le
ger te winnen werden met gehoon
ontvangen. We zullen hieromtrent
Johan Fabricius aan het woord laten
in zijn: „Hoe ik Indië terugvond": „De
Indo Europeanen werden door de Ja
panner uitgenodigd om zich voor
Azië te verklaren en voor Dai Nip
pon, de Beschermer van Groot Azië
te strijden. Toen een paar honderd
jonge Indo's al te nadrukkelijk „neen"
zeiden, werden zij in de Glodokse ge
vangenis geworpen, mishandeld en
uitgehongerd; zij voedden zich op het
laatst met ratten en wat een cel ver
der aan eetbaars kan opleveren,
slechts een klein gedeelte keerde le
vend terug...."
Echter hadden zich enkelen uit het
gevangenschap weten te bevrijden.
Dezen voerden een guerillastrijd te
gen de overweldiger. Bekend werd o.
a. de aanvoerder der ondergrondse
op Java, Weiter, een zoon van het
huidig Kamerlid. De jonge Weiter
werd door verraad gegrepen en gefu
silleerd. Dan nog de bekende Vic de
Bruin, de Jungle Pimpernel van
Nieuw Guinea, eveneens Indische Ne
derlander.
En niet te vergeten Maurits Kok-
kelink. Deze kolonist uit Manokwari
(Vogelkop van Nieuw Guinea) riep
tijdens de capitulatie van Nederlands
Indie" een keur van jonge Indo's' te
wapen en trok met hen de wildernis
in. Met dat handjevol militairen keer
de hij zich tegen een overmacht van
40.000 Japanse militairen Hij werd
dermate geducht, dat er 100.000 yen
op zijn hoofd werd uitgeloofd. Doch
hij bleef tot aan het einde van de
oorlog een kwelduivel voor de bezet
ter en zag zich daarna gedecoreerd
met de Militaire Willems Orde.
Als slaven weggevoerd
Het overgrote deel der Indisch-Ne-
derlandse geinterneerden zag zich ge
deporteerd naar Birma en Japan, om
er resp. ^an de beruchte Birma-road
en in de diepmijnen van Nagasaki
slavenwerk te verrichten
In Japan maakten zij, slecht ge
kleed en ondervoed als ze reeds wa
ren, voor de eerste maal van hun le
ven kennis met de barre Japanse win
ter.
Volgens de laatste telling
heeft de Indisch-Nederlandse
volksgroep sinds het begin van
de Pacific-oorlog tot aan de laat
ste politiële actie, 60.000 zielen
aan slavenarbeid, molestatie,
gijzelingen en andere oor logs-
handelingen verloren, dit is
meer dan er Amerikaanse mili
tairen in de oorlog gesneuveld
zijn. De groep verloor dus bijna
30 pet. van haar totaal aantal.
Welke andere Nederlandse
volksgroep heeft dit verlies ge
leden?
Nog tragischer is het, dat de door
snee Nederlander hier niet mee be
kend is. Hij zou naar mijn inziens dan
meer begrip tonen voor de noden
van zijn Indische stamgenoten, waar
van er niet minder dan 150.000 in ons
land wonen....
Zijn merkwaardig vasthouden aan
het Nederlanderschap ondanks al
les heeft hem doen brandmerken
als de verstokte, Oosterse speerpunt
van het Nederlandse Koninkrijk. Hier
zal hij nogmaals zwaar voor moeten
moeten: de bersiapperiode.
K. C. SNIJTSHEUVEL
(Volgende aflevering, slot: Naoorlogse
omstandigheden des te deerniswek
kender - Is een oplossing van het pro
bleem nu nog mogelijk?)
MENEER JOHNSON
Meneer Johnson is een negerklerk
in dienst van het Engelse gouverne
ment in Nigeria. Meneer Johnson voelt
zich een gewichtige persoonlijkheid
met gewichtige relaties. En hij heeft
een rijke fantasie, in welker producten
hij zelf heilig gelooft. Meneer Johnson
heeft ook wel eens last met de punc
tualiteit ten opzichte van werktijden
en geldzaken. Het gaat wel eens op
corruptie lijken dat wat hij uithaalt.
Dat ondermijnt de standvastigheid
De Officier van Justitie bij de
Utrechtse Rechtbank eiste tegen de 42-
jarige Utrechtse tandarts A. R. wegens
't doen van onjuiste belastingaangiften
een gevangenisstraf van vier maanden.
Hoewel de Officier slechts de foutieve
aangiften over de belastingjaren 1948
en 1949 had ten laste gelegd, bleek uit
het door de fiscale recherche ingestel
de onderzoek dat zich reeds eerder
dergelijke onjuiste aangiften hadden
voorgedaan. In de periode 1946 tot 1952
werd in totaal een bedrag van 54.000
aan reëel inkomen verzwegen.
van zijn baantjes. En tenslotte raakt
hij zelfs zo in de nesten, dat hij het
onderwerp wordt van een doodvonnis.
Maar door alles heen bewaart hij een
hartelijke menselijkheid en een Mi-
cawberachtige grandeur, welke hem
sympathiek maken voor zijn omgeving
en welke zijn chef ertoe beweegt de
strop, waartoe Meneer Johnson is ver
oordeeld te vervangen door een onver
wachte executie met een revolver.
Joyce Cary heeft met de tekening van
deze figuur zijn reputatie als belang
rijk schrijver zeker bevestigd. Hij
heeft ook ervaring gehad als bestuurs
ambtenaar in dit deel van de wereld.
Hij is toen getroffen door de conflicten
en verscheurdheden, welke moeten
ontstaan doordat de primitieve mens
plotseling wordt gesnoerd in een op
Westerse leest gemodelleerde be
stuursvoering. En daar is die arme
Meneer Johnson eigenlijk het slacht
offer van. De bestuurs-ambtenaren
met hun begrippen en voorschriften
kunnen er eigenlijk ook niet veel aan
doen. dat mensen als Meneer Johnson
zo in de knel komen. Dat laat Cary in
de schildering van deze figuren ook
goed uitkomen. Zo zit er in dit veelal
geestig eboek een diepe tragiek waar-
docr het de aandacht stevig grijpt en
vasthoudt tot het tragische en in ze
kere zin heroïsche einde van Meneer
Johnson. Clara Eggink heeft dit merk-
wa: 1'rilge boek uitstekend vertaald en
de Uitgeverij Kosmos stak het in een
v/aardig gewaad. Voor volwassenen.
Heden overleed tot onze diepe droefheid, na
een geduldig gedragen lijden, geheel overgege
ven aan Gods H. Wil. voorzien van de H. H- Sa
cramenten der Stervenden, onze geliefde echtge
note, moeder, behuwd- en grootmoeder, zuster
behuwdzuster en tante mevrouw
echtgenote van de heer
JOSEPH JOHANNES DEN TENTER
geboren te Hulst 17 Juli 1886 en aldaar overleden
20 October 1954.
Hulst:
J. J. den Tenter
Bergschen Hoek:
M. A. v. d. Goes-den Tenter
C. A. v. d. Goes
Amsterdam:
C- L. J. Gelens-den Tentet
J. H. Gelena en kinderen
Hulst:
E. W. den Tenter
J. M. den Tenter
Bergschen Hoek:
L. M- den Tenter
G. den Tenter-de Waal en kinderen.
Familie Mannaert
Familie den Tenter
De plechtige uitvaart waarbij U beleefd wordt
uitgenodigd zal plaats hebben in de Basiliek van
de H. Willibrordus te Hulst op Zaterdag 23 Octo
ber a.s. om 10 uur. Vertrek vanaf het sterfhuis
Gentsepoort 3 te 9-45.
Zij die geen uitnodiging ontvingen gelieven deze
als zodanig te beschouwen.
WIJ RIJDEN a.s. Zondag 24 October naar de
naar de Matinee.
in het SPORTPALEIS te ANTWERPEN.
Grootste en mooiste revue van Europa.
Vanuit Walcheren 5.p. p. en uit Zuid-
Beveland f 4.50 p. p.
IEDERE ZATERDAG. ZONDAG en WOENS
DAG vanaf 23 October a.s. tot 21 November.
Wij zorgen ook weer voor prima plaatsen
voor de REVUE: - Woensdag f 2.40—f 4.—
en f 5.60 p.p. Zaterdags en Zondags f 3.20
f 4.80 en f 6.40 p.p.
Het beruchte kruispunt op de weg
AmsterdamAmersfoort, nabij Laren,
is gedoemd te verdwijnen. Sinds enige
maanden wordt er hard gewerkt aan
een nieuw wegtraeé ter verhoging van
de verkeersveiligheid. Naar men hoopt
zullen binnen énkele maanden wan
neer de baan gereed zal zijn de vele
verkeersongelukken tot het verleden
behoren. (Luchtopname A.N.P.-foto)
Op de volgend» dagen en plaatseri zal een
d-e m o ni tf i l i t met een
DONDERDAG 21 OCTOBER:
14-15 uur bij de heer CLAAYS, op een
perceel aan de Iseweg te OUDELANDE,
16-17 uur bij de heer D. P. WOUTERS te
KRABBENDIJKE.
VRIJDAG 22 OCTOBER:
13.30-14.30 uur op het voorbeeldbedrijf
,,'t Hof Zwagerman" te GRIJPSKERKE -
15.30-16.30 uur bij de heer W. K. VAN
NIEUWENHUIJZE te OOSTKAPELLE.
ZATERDAG 23 OCTOBER:
10-11 uur bij de heer J. DE LOFF te GEERS-
DIJK op een perceel tussen GEERSDIJK .1
WISSEKERKE.
De Technische Commissie van de Stichting voor de
Landbouw Zeeland,
De Rijkslandbouw-Voorliehtingsdienat. 231-0
ZONDAG 24 October naar de VOETBAL
WEDSTRIJD BELGIE-NEDERLAND te Ant
werpen f 5.p.p. Bestelt tijdig uw plaatsen.
AUTO-REISBUREAU
P. Krugerstr. 21. Telef. 2175, VLISSINGEN
In MIDDELBURG bij de heer J. BOOM,
kapper. Gravenstraat 14, telefoon 2288.
In GOES bij de heer P. SCHIPPER, Siga
renmagazijn, Beestenmarkt 6. Telefoon 3133
N.V. BIERBROUWERIJ
„DE DRIE HOEFIJZERS", BREDA
vraagt voor spoedige indiensttreding
In het bezit van analystendiploma le deel of
daarvoor studerend.
Schriftelijke sollicitaties te richten aan bovenge
noemd adres. 221
FAMILIEBERICHTEN
(uit ander» bladen)
O v e r 1 e j e n: G. de Beer,
32 jaar, Groningen. H. Cuy-
ten 79 jaar, Vught. E. van
Son-de Kort, 71 jaar, Tilburg.
R. Jurgens, 79 jaar, Berg en
Dal. M, Gerritsen, 72 jaar,
Zeist.
KENNISGEVING.
De VéGé-kruideniers willen
even onder Uw aandacht
brengen, dat U bij hen altijd
volop geldzegels krijgt.
INBOEDEL CLINGE.
DE NOTARIS
te HULST,
zal op Vrijdag 22 October 1964
namiddags 2 uur ten verzoeke
van de familie Drumont-de
Puysseler, aan de 's-Graven-
straat 196 te Clinge openbaar
a contant
verkopen:
ENIGE MEUBILAIRE GOE
DEREN, bestaande uit kasten,
tafels, stoelen, spiegel, regula
teur, ledikant, gastoestel, pot
ten, glas en aardewerk, bak
trog, vleeskuip, toonbanken,
bascules, benevens bietenmo
len, snijmolen, haverkist
kruiwagen, schaafbank, ce
menten drinkbak, ploegen, eg
gen, schelfbalken, planken,
brandhout en hetgeen verder
;al worden gepresenteerd. Be.
zichtiging een uur vóór de
verkoping. 744-0
60 ct. per half pond.
's Zaterdags gekocht,
is 's Maandags nog vers
GOES.
's-H H. Kinderenstr. 33
Telef. 3065. 200-O
"Sinatran"
Vriendschap met
Sinatran" komt
Uw kinderen
zeer ten goede,
vergoedt hun het zon-tekort van deze
"Sinatran" js zonneschijn I
zomer,
Deze lekkere levertraan maakt hen
weerbaar tegen allerlei infectie-ziekten
en helpt hun de winter opgewekt
en levenslustig door te komen I
Alle kinderen
zijn tr dol op
een Nederlands natuurproduct van
levertraan met sinaasappelsap I
Zeer hoog vitamine-gehalte.
N.V. HANDELSVER. A.J.TEN DOESSCHATE - ZWOLLE
bieden wij U 7 arti
kelen aan tegen een
ABNORMAAL
LAGE PRIJS
Dames
handschoenen
primo „Nappa" kwaliteit,
geheel gevoerd, zeer chic
model, in de kleuren zwart
- rood - bruin r\ HE
en bordeaux
Getekende
ontbijtlakens
120 x 150 cm, prachtige des
sins in kruis of platsteek. Dat
kan nog Juist klaar voor St.
Nieolaes en is dan
een aardig cadeau
Practisch stadstasje
modern emmer model, ruime
bodem. Een uitkomst voor het
dagelijks lunchpakket. In de
effen modekleuren: bruin -
grlj» en groen en GE
in schotse ruit
Speelkaarten
55 prima speelkaarten met
duidelijke plaatjes en cij
fers, 2 jokers f Q
NU PER 2 SPEL QQ
Schemerlampje
Delfts Blauw met zijden mooi
beschilderd kapje
met snoer, fitting 1 HE
en stekkerI
Theebeuts
met metalen beugel en knip
sluiting, overtrek diverse kleu
men gebloemd afwasbaar plos-
Hc, .lavakapok vulling, kurk-
odem met bijpas- Eft
~rde aonoakker O
Gecondenseerde
koffiemelk
0'0 vetgehalte, inh. 410
ram, te gebruiken voor
alle doeleinden.
Extra voordelig Q Q
NU 2 BLIKJES O
BREDA
BERGEN OP ZOOM
•f
chriftelijke bestellin-
?n, welke Zaterdag
ons bezit zijn, wor-
nrompt uitgevoerd