RADIO
In
Over „d'Orange Stove" te Walsoorden
in iedere vezel!
GOOD
LUCK
£xM
aanbieding
h
f89.-
f98.-
is DMBBU
...en voor de
Zondag
een
doosje
Aamout Heyman: een solidair arbeider
Coöj
we
6
DAGBLAD DE STEM VAN VRIJDAG 17 SEPTEMBER 1954
A.v.d.BIGGELAAR&CO.N.V.
de koffiebranders met
1 30 jaar ervaring
DE SPEELGOEDZAAIER
De Avonturen van Sisfke en Wiske
WITTE TANDEN!
FRISSE ADEM!
COLGATE - WEERGAL005 IN KWALITEIT!
'De groet !Jn de \Jee.ikrat u eerst rem
rnwatih
houding én... ff/aar)
Hkben.danweetge...
~T-
watute wachten staal,want met de sabelben ïkniet
te verstaan!... Ik ben de schaduw van een edel
mens en ih heb mu van hem tosge maaht om...
Jom.homUHemal
sprookjes van bloeder
de bans Uk ra! v resten
wat er scheelt
~y~
ftch nee 'Haar ik weet dat tb de farm!
met rbten het re/fs toed meentDn
dnar tb mii toch met kunt verslaan.
ZEZWXL
da!minheer is niet te verstaan! Val
\tasn we eens zm/
SCHOL
EN
6
77
QMDAT VAN HET EEN HET ANDER KOMT, hebben we bij de heer J. Neve
in Walsoorden in een oud vergeeld perkamenten boek kunnen snuffelen.
In dat .in vele handschriften samengestelde boek. staat de gehele geschiedenis
van de meekrapstoof, die vroeger in Walsoorden draaide. En waar nu granen
en peulvruchten in opgeslagen liggen. Want de „mee" is al lang uit de tijd.
Dat ene, waarvan het andere gekomen is, was dat praatje over de vondst van
dat fraaie rad in de oude stoof en het andere dat van het ene kwam, is nu dit
verhaal over de bewogen en voor onze begrippen vaak vreemde geschiedenis
van het vroegere bedrijf.
De stoof ging dus draaien. Er was per
soneel aangenomen en dat verdiende
lonen welke in gelijke verhouding
stonden tot de ons dwaas aandoende
prijzen van materiaal-aanschaf. De
droger kreeg n.l. elf schelling per 1000
pond „hart goed", verder 5 schelling
per 1000 pond meel. Voor het wegen
en afschepen der vaten bovendien nog
4 stuyvers per stuk.
De boekhouder zal, ondanks de af
wezigheid van loonbelasting, sociale
lasten, premies, bijslagen, aftrekken
en al die ingewikkelde zaken onzer
dagen, toch nog wel een hele loon
administratie met die droger gehad
hebben.
De „molenvager", de man die de
molen schoon moest houden, was een
eenvoudiger te betalen man. Die kreeg,
zegt het Resolutie Boek. per week 3
guldens eens, „alles sonder meer hoe-
genaamdt
EEN HISTORISCHE STAKER
...en twee flessen wijn
Dat boek heet heel officieel en
plechtstatig „Resolutie Boek der
Meestove op Walsoorde, genaamd
d'Orange Stove, beginnende 1778".
In dat jaar werd de stoof opgericht
door een groot aantal comparanten,
die met z'n allen naar notaris Pieter
Johannes Joly in Hulst togen om de
oprichting der meestove plechtiglijk te
boek te laten stellen, op een zegel
„van twaelff stuyvers", zoals die no
taris er bij schreef.
Vervolgens geeft het boek op zijn
dikke bladzijden de geheimen prijs dei-
eerste vergadering, gehouden op Son-
dagh 29 Maart 1778. Daar werd beslo
ten de stoof te laten optrekken. Aan
houtwaren besteedde men 5050 gulden
en dat was toen wel een heel bedrag,
maar als men de nu nog steeds in
prima staat verkerende zware eiken
balken in de stoof bekijkt, vraagt men
zich verwonderd af hoe men zo iets
voor zo'n schijntje kon kopen. Alle
balken zijn uit één stuk, tot een lengte
van 18 meter toe. Nergens een verbin
ding; voor iedere balk moest er een
hele boom aan geloven. Kom daar nu
maar eens om!
Op Vrijdag 4 September 1778 werd
besloten enige gemeten mee aan te
kopen „om de eerste beurt te reeden".
De stichters van de „stove", contri-
butanten, portionarissen en commissa
rissen, hebben misschien in hun 18e-
eeuwse dromen van het begin af heer
lijke visioenen gehad van rijke win
sten. Maar dan kregen ze toch de kous
op de kop. Want de eerste jaren was
het alsmaar erliezen.... en dus bij
betalen. Nog in 1785 stelt men een te
kort van 1437 gulden vast en alle 32
contribuanten moesten 44 gulden bij-
UITSLAG KERMIS-LOTERIJ 1954
ten bate van „Herwonnen Levenskracht", Sas van Gent
16 tulband, 101 vijf pond vet, 122 bord (Delfts blauw)
123 bloemvaasje, 143 worst ,142 thermometer, 162 sche
merlamp, 212 handtasje, 258 lap stof, 295 lap stof, 428
rozijnenbrood, 531 fles bessenjenever, 568 wandtegel,
602 tulband of taart, 648 bus corned beaf, 689 bonbon-
nière, 704 eierstelletje, 763 nest schalen, 870 asbak, 873
waterketel, 875 bol kaas, 768 bloemvaasje, 916 bord
(Delfts blauw), 1001 wandtegel, 1142 bloemvaasje, 1164
bus stroop, 1203 lap stof, 1272 lap stof, 1282 handtasje,
1415 bos corned beaf, 1507 fluitketel, 1524 waterpas, 1595
wandtegel, 1606 bord (Delfts blauw), 1677 paar pantof
fels, 1684 blik speculaas, 1711 taart, 1735 fles advocaat,
1773 bus stroop, 1790 handtasje, 1822 bus stroop, 1870
handtasje, 1882 lap stof, 1940 wandtegel, 1954 bus cor
ned beaf.
De prijzen kunnen worden afgehaald elke avond, be
halve Zaterdags en Zondags van 7-8 uur bij de pen
ningmeester van ons comité, dhr. J. J. van Moorten,
Ravelijn 12, Sas van Gent.
Aan allen die aan het welslagen van deze loterij heb
ben medegewerkt, brengen wij hiermede tevens onze
hartelijke dank.
Plaatselijk comité Herwonnen Levens
kracht, Sas van Gent
passen. „Hetgeene door de praesente
leeden is voldaan", zegt het resolutie
boek nuchter. Maar achter die zwarte
inktletters ziet men als het ware de
teleurgestelde gezichten van de naar
de beurs tastende mannen. Pas in 1793.
na jaren van dokken, komt er een „ha
telijk slot" en ieder krijgt 53 gulden
uit de winst.
Maar zoals het vaker gaat, als de
zaken marcheren dan komt er ruzie.
In 1796 is er een heel gedoe rond de
drijver van de stove, Aarnout Heyman,
die „in gebreeke gebleven is ingevulge
zijne aanstelling, dc stoove te doen drij
ven". De portionarissen beraadslagen
er eens over en ze zullen de onwillige
een proces aandoen. De Juge de Paix
(want het is inmiddels in de Franse
tijd!) komt er aan te pas en tot onze
verwondering zien we dat die Juge de
Paix van het Canton Hulst.notaris
Joly is.
Heyman wil best de stove doen drij
ven, maar hij is in deze toch vakbewe-
gingsloze tijd een solidair arbeider. De
oude stamper, zijn maat, schijnt ont
slagen te zijn (hoe dat precies zit ver
telt het boek niet) en die moet eerst
weer aangenomen worden, alvorens
Heyman de stoof Iaat draaien. En bo
vendien, zegt de stakende drijver, moe
ten de eigenaren van de stoof eerst de
paarden eens laten beslaan. Zonder
behoorlijk beslagen paarden (die het
bewuste rad moesten laten draaien) en
zonder de bejaarde stamper vertikt hij
het.
INGEWIKKELDE VERGOEDING
Hoe het verder afloopt, hebben de
heren portionarissen niet precies op
getekend en ze zullen dus wel water
bij hun wijn hebben moeten doen
Een jaar later hebben de heren weer
iets om ernstig over te vergaderen.
Mede-portionaris Pieter Verdurmen
heeft zijn paarden ten gebruike in de
stoof en hij schijnt te vinden dat de
liefde (en de paarden) niet van ene
kant kunnen komen. Dus zeggen zijn
mede-deelgenoten hem een vergoeding
toe. En die wordt ernstig als volgt
vastgesteld: Pieter Verdurmen krijgt
het thans met veulen staande paard
„voor schaade en baate", totdat de sto
ve ten aanstaanden najaare zal begin
nen te reeden. Dat is één. Dan krijgt
hij nog het veulen hetwelk door voor
noemde merrie zal afgelegt worden.
„Mits levendig" vermeldt het boek
nogal overbodig. Want die Pieter zal
zo gek niet zijn geweest een dood veu
len aan te nemen.
Ook krijgt hij nog 7 ponden Vlaams
in contant en dat was wel de grootste
poet, want een Vlaamse pond was in
die dagen niet mis.
Die paarden schenen overigens de
stoof-portionarissen tot allerlei origi
nele zaken te inspireren. Zo verkoch
ten ze eens een paard voor 20 ponden
Vlaams, een rijksdaalder halstergeld
entwee flessen wyn. Zeker om
het te vieren.
Reden tot wijn drinken hadden de
eigenaren van de stoof overigens hoe
langer hoe meer. Het jaarverslag van
1821 vermeldt al eens winst van 4454
gulden, 15 stuyvers en 10 penningen.
Ongeveer de helft daarvan werd on
der de deelgenoten verdeeld: ieder
kreeg 30 Zeeuwsche rijksdaalders, zo
dat in die tijd de in vroeger jaren bij
gepaste guldens er intussen wel dik uit
gekomen waren.
Over het einde van het mee-
krapbedrijf verhaalt het reso
lutieboek helaas niet. Maar dat
de „mee" uit de tijd is, weet
toch iedereen wel. En ieder die
langs de oude stoof, d'Orange
Stove, gaat, vertelt tegen
iemand die het ook al lang weet
dat in dit gebouw jaren en jaren
geleden een van de meest spe
cifieke Oost Zeeuwsch-Vlaamse
nijverheden werd bedreven.
In zuiver wollen
kamgaren
als er
BIGGELAAR
op staat
BIGG ELAAR'S
X-A KOFFIE
GEBRAND
PROVINCIALE STOOMBOOTDIENSTEN
IN ZEELAND
Wegens, te verrichten baggerwerkzaamheden in de ha
ven van Terneuzen ter plaatse van de ponton, moet op
Maandag 20 September 1954, deze ponton aldaar wor
den weggehaald na het vertrek van de boot van 6.1'0.
Mitsdien kunnen op Maandag 20 September 1954 (na
6.10) en op Dinsdag 21 September 1954, op de lijn Ter-
neuzen-Hoedekenskerke, geen auto's worden vervoerd.
AANBIEDING
AUTO'S
BUICK,
DYNAFLOW super 1952
AUSTIN A 40 1951
FORD 1947
FORD MERCURY 1952
CHEVROLET 1951
CHEVROLET) 1946
koopje
VAUXHALL 1948
FIAT 500, Bestel 1949
BEDFORD bestel 1950
Deze wagens verkeren in
staat van nieuw en worden
onder garantie verkocht.
INRUIL
FINANCIERING
Luchtcompressor met ke
teltje, op lichtnet; komt tot
10 atmospheer.
C. JONKER GOES
M. A. de Ruyterlaan 86
Tel. 3066 b.g.g. 3104
Gevraagd
DIENSTBODE
Hulp van werkvrouw. Goed
loon. Dr J. Overstraten,
Kerkstr. 11, Wachtebeke B.
Stuur ons slechts deze adver
tentie en Uw adres en U
ontvangt gratis vele schitte
rende radio-bouwtekeningeij,
gratis geïll. prijscouranten
met alle radio-onderdelen,
gratis prospectus en proef
lessen van radio-cursussen,
gratis inlichtingen omtrent
een agentschap voor radio
verkoop. 32
Radioschool Maxwell
Panningen (bij Venlo).
PUIN
gevraagd
Adres: C. J. de Wit, Prof.
Krausstraat 21, Delft,
Tel. 24233.
ROOSENDAAL
Het mooiste herenvest
behoeft niet duur te zijn!
Dit prachtige Tweko-vest
zal elk mannenhart warmer
doen kloppen. Gebreid van
zuiver wol - de beste
bescherming tegen ons
wisselvallig klimaat.
In bijzonder mooie, harmonieuze
tinten. Met de vlotte, losse
coupe, die aan Uw verschijning
zo'n gedistingeerde
„mannelijke" toets geeft.
Prijs: guldens lager dan andere
herenvesten van deze
kwaliteit I
v.o. f 19.93 met lange mouwen
va.' f 14.50 zonder mouwen
met lange mouwen
ook in longensmoten
f 16."
Een Zondagse sigaret
voor een doordeweekse prijs: 75 ct
VOO
Dooi W VAN JFK B i
95 en 96 Met de konink
lijke kroon heeft Lambik ko
ninklijke allures gekregen.
Ziet hem staan, perfect in de
houding en klaar om de scha
duw eens flink zijn vet thuis
te geven. Pas op Lambikje,
je weet niet met wie je te
doen hebt. De welgemeende
en sportieve waarschuwing
vermag echter de strijdlust
van onze vriend niet te do
ven. Niet te verslaan? Dat
zullen we wel eens zien. Met
een enthousiasme, een betere
zaak waardig, stormt hij op
zijn belager af, die, verschrikt
bij zoveel geweld en zoveel
moed voor de dreigende sa
belhouw terugdeinst.
PAZEND
waar
bestaan h
Sao Paulo
land, dat
rivier ter
beroemde
In 1948 u
begonnen e
De Nederla
nieuwe vad
de fazenda
toekomst vi
Tijdens
tiecongres, z<
da is gehouc
lander goed,
lands initiati
heeft gekreg(
rijkste katho
gratiegebied.
boom, presidf
uit Brazilië i
besprekingen
met geestdrii
De mogelijkh
zijn onbeperk
te weinig gei
Hij voegt
naar Brazilië
kapitaaltje
niet mogelijk
duur en de
der men moe
ders dan bijv
In Brazilië
nen is onmog
een landarbe
een Nederlan
wennen. De
zijn vrijwel
hun bedrijf ir
hebben gedaa
nieuw bedrijf
hebben gekoc
voor hun kil
komst schepp
van de Katho
werden ze hi(
oi
De grond
de kwaliteit
uitstekend. D>
teerde mogeli
hectaren zijn
bracht, driedu
werkt worden
nodig heeft
beginnen neen
nu al het en
voor de Nede:
Veel boeren i
hun kinderen
gelijkheid zoe
met een kapi
als zij een ren
land „ruilen
ginds.
In de naa
we, wil mt
ken, die ooi
der kapitaal
sterke handt
Brazilië een
De Brazilia
ook eerder
immigratie
heeft voor
waarover w<
kunnen trei
stelling.
Totnutoe
boeren zich ir
veeteelt, de ve:
en dergelijke,
prachtige resul
VOLW
SCHAI
Het opnemer
in de Braziliaa
(A
v».
i
m m m
Meer dan twin\
Gen ernstig spc
waarbij een aai
Onze telefoto
