0
De geest van „Bornes met de haak
KALMTHOUT bezit mooiere
dan de LIBANON
ceders
Snel tempo op het landbouwbedrijf
GEEN verrassingen op BRITSE
luchtvaart show
Roosendaalse Aquarellen
F, aaiste
publiek
Droog
weer moet oogst redden
„Mars - parade
te Tilburg
Het begon, eeuwen geledenin Kloosterzande
Voor het grootste deel oud nieuws
bomentuin van Europa open voor
8
Binnen veertien dagen suikerbietenlevering
Nieuwste straaljager bleef echter
verborgen in hangar
Op zoek naar
plaatsvervanger
DAGBLAD DE STEM VAN DONDERDAG 16 SEPTEMBER 1954
P de landbouwbedrijven heerst momenteel een abnormale en
soms zenuwachtige drukte. De weinige zonnige dagen hebben
het bouwland weer toegankelijk gemaakt en het rooien van de
knolgewassen zoals gladiolen pootuien, maar vooral aardappelen
geschiedt nu op de goed gedraineerde velden massaal.
De aardappelrooiers draaien op volle toeren. Vele en rappe
handen zijn nodig om het gewas in kisten te rapen. Het tempo
wordt daarbij soms zeer geremd door de vele klei, maar vooral
ook door het vele vuil, dat tegelijk met het gewas wordt opgewor
pen. Het beeld, dat men nu half September vrijwel nog in elke
polder ziet, n.l. dat ook nog granen moeten worden gemaaid, is
wel tekenend voor deze abnormale zomer. De combines draaien
op tal van plaatsen nog dag en nacht door.
GLADIOLENTEELT
GEEN SUCCES
Dat er in deze tijd van het jaar
aardappelen worden gerooid is vrij
normaal. Abnormaal is het echter, dat
men nu pas er toe kan overgaan om
de vroege soorten te rooien, welke
eind Juli en begin Augustus reeds uit
de grond hadden moeten zijn. De aan
houdende regens maakten, dat het
land wekenlang niet te betreden was
en enkel g^.eri afwaterende gronden
laten nu pas tamelijk vlot werken toe.
W«ar een goede drainage ontbreekt,
of een te hoog waterpeil behoorlijke
afwatering \an de gronden onmogelijk
maakt, is zelfs het rooien nu nog prac-
tisch niet mogelijk.
VEEL ZIEKTE
De aardappel is er door de vele re
gens niet beter op geworden. Op onze
tocht door het gewest hoorden we
overal: „Veel ziekte. En op verschei
dene plaatsen ging men zelfs percen
tages noemen van 50 en meer procent
Dit betreft dan wel in hoofdzaak de
vroege soorten welke nu weken te laat
worden gerooid. Het gevolg van dit
ziekteverschijnsel is, dat de handel erg
stroef gaat. Handelaren en grossiers
kopen zeer voorzichtig tot het juist
benodigde kwantum, terwijl voor de
export van pootgoed al heel weinig
interesse is.
Als de weersomstandigheden het toe
laten om het gewas droog van het veld
te krijgen kan er nog veel gered wor
den. Vooral de latere soorten komen
dan wel aan de gewone trek. Voor de
vroeg te rooien soorten zoekt men in
5?
Op 26 September
De Tilburgse Federatie van Harmo
nie- en Fanfare - gezelschappen heeft
het plan opgevat om een jaarlijkse
mars-paradedag te gaan instellen.
Daartoe is bereids de samenwerking
verkregen tussen alle elf aangesloten
corpsen met in totaal ruim 800 leden.
Het zijn in alfabetische volgorde: Ac
cordeon-harmonie „Apollo", R. K. Har
monie „St. Antonius", Tilb. Capelle -
St. Jan, Harmonie „L'Echo des Mon-
tagnes", Harmonie „Excelsior", Harmo
nie „Ons Genoegen", (Huize Nazareth)
Harmonie „Opwaarts", „Harmonie „Or
pheus", R.K. Harmonie „VKC", Har
monie „Volt" en Harmonie „Willem II"
Waarbij zich dan nog zullen aanslui
ten de jeugd - drumband „De Scotjes"
en de jeugd-harmonie „de Tirolers".
De gymnastiekvereniging „Olympia"
heeft er in toegestemd de pas aan te
geven.
Om de aantrekkelijkheid van de de
monstratie vooral voor de jeugd te
verhogen, zal een ballon-wedstrijd
worden gehouden en een „muzikale"
prijsvraag worden uitgeschreven waar
van de deelneming openstaat tot 1 Oc
tober.
De parade zal plaats vinden op Zon
dagmiddag 26 September a.s. Na de
tocht door de stad komen alle muziek
gezelschappen samen op het Piusplein
om gezamenlijk een mars te blazen.
Met begeleiding van de accordeon
harmonie „Apollo" worden vervolgens
rhytmische dansen uitgevoerd, en zul
len de „Scotjes" hun drumband-trom
mels laten daveren. Hierna gaan 300
ballonnen de lucht in en tenslotte
brengen de drie geüniformeerde corp
sen „Ons Geno gen", „Capelle - St. Jan
en de „Volt" gezamenlijk de taptoe ten
gehore.
Al met al een unieke manifestatie,
waarvan de Federatie ongetwijfeld
genoegen kan beleven, met de bedoe
ling er een traditie van te maken.
vele gevallen een oplossing in het la
ten stomen van het product tot vee
voer, omdat het als consumptie-aard
appel niet meer geschikt is. In land-
bouwkringen verzekerde men ons, dat
„de klappen" op sommige bedrijven
hard aankomen. Want ook de massale
aanvoer naar de stomerijen drukt de
prijs daarvan nog aanmerkelijk.
Van het product op percelen, welke
gedurende lange tijd onder water ston
den komt totaal riets meer terecht.
Gelukkig beperkt zich dat tot een en
kel geval.
NIEUWE TEELT
Enkele honderden hectaren zijn o.a.
dit jaar in de westhoek van Brabant
beteelt met gladiolen. Het gewas liet
zich aanvankelijk goed aanzien, doch
ook hier kon de natuurlijke groei door
het vele vocht en te weinig warmte
niet geheel tot ontwikkeling komen
Hierdoor werden vaak de normaal
gangbare afmetingen van de bol niet
bereik*. Er is goede hoop, dat men die
standaardmaten tot b.v. 12 cm. zal te
rugbrengen, omdat ook in de streek
van de gladiolenteelt bij uitstek
Zuid en Noord Holland dit product
zijn normale omvang van volwassen
bol niet haalde.
HET WEER
De landbouw heeft vooral nu behoef
te aan droog weer, omdat anders alles
gaat vast lopen. Blijft het enkele we
ken aanhouden dan kan nog veel ach
terstand worden ingehaald. De graan
oogst gaat er dezé'week zeker geheel
af.
Met de gladiolen, poot-uien en aard
appelen moet het in snel tempo kun
nen gaan. Dit temeer omdat binnen
een kleine ve~.tien dagen de eerste
levering van suikerbieten aanvangt.
Arbeidskrachten worden van alle
mogelijke plaatsen naar de landbouw
centra gedirigeerd. Het bureau oogst-
voorziening is dag en nacht in de weer
om te trachten aan de grote vraag naar
mensen voor het rapen en bergen van
deze gewassen te kunnen voldoen. Al
les gaat zoals men dat noemt „in het
aangenomen". Daar het werk vaak
door allerlei omstandigheden niet zo
vlot kan geschieden als normaal, ligt
de aanneemprijs meestal ook weer bo
ven de normaal gangbare. Zo stapelen
zich de problemen op bij de boer, die
helemaal afhankelijk is van de natuur.
Is deze hem mild gestemd dan kan al
les nog in orde komen.
O O
IN menig dorp in Zeeuwsch-Vlaanderen wor
den de kinderen gewaarschuwd om niet te
dicht bij het water te komen, want daar zit tus
sen het groen, in de diepte van kreek en weel,
van plas en sloot, Bornes met de haak.
Bornes is goed gecamoufleerd. Zijn huid is
zo zwart als modder, zijn loerende ogen zijn
vals-groen, en hij draagt een ruige baard van
waterplanten, die meedeint met de stroming.
Wanneer hij echter de schaduw van een kind
dat aan de kant staat, in het water weerspiegeld
ziet, schiet zijn haak te voorschijn en rukt het
kind de diepte in.
(Van onze luchtvaartmedewerker)
\7"OL belangstelling hééft men uitgezien naar de grote Britse
luchtvaartshow, die, zoals ieder jaar op het vliegveld Farn-
borough, werd gehouden. Reeds vroeg deden de wildste geruch
ten de ronde, mar naarmate de tijd naderde, kwam de teleur
stelling.
Wij kunnen rustig zeggen, dat de show dit jaar niet aan de verwachtingen
heeft beantwoord, want wat de toeschouwers werd voorgeschoteld, was niet
veel nieuws. Men toonde een tweemotorige Ambassador, waarvan de zuiger
motoren waren vervangen door Bristol Proteus turboprops, straalmotoren, die
propellors aandrijven. Het toestel zelf was een bekend type. Hetzelfde grapje
had men uitgehaald met een Vickers Varsity, die in dit geval voorzien was van
twee Napier Eland turboprops.
Nog niet veel vliegende
driehoeken
Voorts werd gepresenteerd de Glos
ter Meteor, ook een oude bekende, die
voor deze gelegenheid vloog op de
nieuwste Rolls-Roye Soar straalmoto
ren, men had er onder elke vleugeltip
een bevestigd. Tot zover was het meer
een show van vliegtuigmotoren en niet
van nieuwe vliegtuigen.
DE DELTA'S
Ook de bekende Canberra's waren
van de partij en wel vier verschillen
de typen te weten de P.R. 7. B-8. de
Olympus Canberra en de Shappliire
Canberra. Deze geweldige toestellen
maakten wel een diepe indruk op de
aanwezigen, maar brachten weer niets
nieuws.
Hetzelfde gold voor de delta-bom
menwerpers, die als machtige vliegen
de driehoeken over het veld gierden
en een onuitwisbare indruk achterlie
ten. Maar zij waren er al in 1952 en
wanneer men narekent, hoeveel van
deze toestellen er nu practisch in de
vlucht zijn. dan staat men verwonderd,
want het zijn er niet meer dan men
op twee handen kan aftellen. De pro
ductie van nieuwe toestellen laat nog
al veel te wensen over en men is er
dan ook beslist niet over tevreden.
Enorme apitalen worden besteed
aan nieuwe proefnemingen. Men ex
perimenteert tot in het oneindige,
maar een redelijke productie van een
geslaagd type blijft nog steeds uit.
Hierbij komt trouwens nog het feit,
dat kopers dikwijls niet durven te be
slissen, want de verbeteringen volgen
elkaar te snel op. Voordat men zijn or
der afgeleverd heeft gekregen, zijn de
toestellen alweer verouderd, of al
thans is er een beter type verschenen.
Dit is het grote probleem.
DWERG-VLIEGTUIGJE
Het grote nieuws van Farnborough
bestond dit jaar uit de Folland Midge,
een klein straaljagertje, dat aanmer
kelijk goedkoper en eenvoudiger te
bouwen is dan de gewone straaljagers.
De fabriek beweert zelf, dat zij 5 van
deze vliegtuigjes levert in de tijd en
voe r het geld benodigd om een nor
male straaljager te bouwen. In een
dergelijke verklaring zit toekomstmu
ziek.
Deze Miüge zal in de toekomst van
een driemaal sterkere straalmotor wor
den voorzien en supersone zijn. Het
toestel gaf tijdens de demonstratie
blijk van een fantastische beweeg
lijkheid en iedereen was enthousiast
over dit klein insect, dat ongetwijfeld
een goede toekomst heeft.
De Havillandfabrieken demonstreer
den hun nieuwe Cornet 3 voor de bur
gerluchtvaart. Een verbeterde uitga
ve van de beruchte Cornet 2, het
straalpassagiersvliegtuig, dat na enige
mysterieuze rampen geheel uit de
vlucht werd genomen. Men verwacht
dat de Havillandfabrieken met deze
Comet 3 niet over één nacht ijs zijn
gegaan en dat dit vliegtuig in de bur
gerluchtvaart de toekomst zal heb
ben, al moet men rekening houden
met de fantastische vooruitgang van
de producten der Amerikaanse Boeing-
fabrieken. Toch heeft de Cornet 3 een
zeer goede kans.
HET GROTE GEHEIM
Zo bezien, zou men de indruk krij
gen, dat de Engelsen in dit jaar stil
hebben gezeten, aangezien er eigen
lijk niet veel nieuws op Farnborough
werd getoond.
Toch is dit niet juist, want
het neusje van de zalm de
English-Electric P-l, de nieuw
ste Britse straaljager, die ieder
een zo graag had willen zien
bleef verborgen in de hangar.
Men was bang, dat er bijzonder
heden over dit toestel zouden
uitlekken en achtte het voorlo
pig beter, dat het geheim bleef.
Het enige dat men weet is, dat
de P-l in staat is in horizontale
vlucht de geluidsmuur te door
breken, hetgeen een prachtige
'prestatie is.
Ook de nieuwste vliegtuigen, die
verticaal zouden kunnen starten, wer
den niet getoond en zo bleef het
nieuwste voorlopig nog verborgen.
Misschien krijgen we er het volgend
jaar iets van te zien....
Er bestaan in België vele en prach
tige parken, waarin men een grote va
riëteit van inheemse en uitheemse
boomsoorten vindt. Maar een systema
tische verzameling van levende boom
soorten, bijeengebracht met weten
schappelijke oogmerken, zor.ls er een
te Kalmthout bestaat, vindt men ner
gens in heel Europa. Zelfs het bekende
arboretum van Tervuren dat in 1902
aangelegd werd, is niet zo rijk aan va
riëteiten als dat van de gebroeders
Georges en Robert de Beider te Kalmt
hout.
4000 BOOMSOORTEN
Het arboretum van Kalmthout werd
in de vorige eeuw door de Antwerpe
naar van Geert aangelegd. Deze kon
beslag leggen op een zending Japanse
planten, die eigenlijk bestemd waren
voor de botanische tuin van Leiden.
Hij trok met deze collectie direct veel
belangstelling. De bestaande verzame
ling werd steeds uitgebreid. Spoedig
bezat men dan ook uit alle wereldde
len de meest verscheidene bomen.
Toen echter de gebroeders De Beider
het ruim 8.5 hectaren groot domein in
1952 in handen kregen, verkeerde het
min of meer in verval.
Onkruid overwoekerde jonge plan
ten en in de laatste 50 jaren was de
collectie maar weinig meer uitgebreid.
In minder dan twee jaren maakten
de nieuwe eigenaars schoon schip met
al het onkruid, ordenden het be
staande en breidden de collectie uit.
Zodanig, dat momenteel het Kalmt-
lioutse arboretum meer dan 4000 boom-
varieteiten rijk is, voornamelijk coni
feren en heideachtigen.
UITWISSELING
De eigenaars verzonden naar alle
landen ter wereld catalogi, waarin de
voorradige variëteiten vermeld wer
den. Weldra kwam een interessante
uitwisseling tot stand. Uit de vier
windstreken kwamen zaden van nog
niet voorhanden zijnde bomen toe en
vanuit Kalmthout werden andere naar
deskundigen in alle landen gezonden.
Benevens de studie van de planten
achten de gebroeders De Beider het
als hun voornaamste taak, het pro
bleem van de bodembedekking op te
lossen. Het is immers begrijpelijk, dat
onder die duizenden en duizenden bo
men allerhande onkruid welig tiert en
de groeikracht der kostbare en zeldza
me exemplaren tegenwerkt.
Men is thans zover dat men weet,
CONSCIENCE in zyn tijd beschreef gaarne in lyrische termen het
„onweer op de heide". Hij trok dan telkens naar Kalmthout, maar niet
naar de heide. Wel zag men hem dan vaak naby een oude lindeboom
die thans verdwenen is, in de buurt van het huidige station van
Kalmthout. Namelijk daar waar de mooiste bomenverzameling van
Europa begint.
welke kleine grondgewassen precies
moeten, worden uitgezaaid.
DE CEDERS
Urenlang hebben we gewandeld door
de koele boompartijen, over de mooie
bospaden. Voorbij de 500 verschillende
rhododendronssoorten, de rij met 150
verschillende coniferen, de 25 verschil
lende bamboesoorten (paradijs van
honderden schreeuwende spreeuwen)
de 100 verschillende azaleastruiken, de
35 Japanse esdoornsoorten en voorbij
de prachtverzameling ceders.
Niet alleen ceders van de Libanon,
ook ceders uit de beide Amerika's, Ja
pan, Indië, het Atlasgebergte, de Hima
laya, Zilverceders enz., een verzame
ling, zoals de Libanon die niet bieden
kan.
Ge vindt er de wonderbaarlijkste
boomsoorten o.m. een nestvormige
kerstboom, die als een blauwgroene
rotsblok uit het gazon steekt.
In een aparte kwekerij worden de
kleine zaadjes met zorg aan de aarde
toevertrouwd, wordt aan veredeling
gewerkt en selectie. Daar worden de
exemplaren ook bestudeerd, naar hun
weerstandsvermogen, men gaat na of
ze „winterhard" zijn, zoals-men dat in
vaktaal noemt. Een palmboom heeft
het lange tijd in het arboretum uitge
houden, maar is tenslotte kapotgevro-
ren.
Wie nu door het toverbos wandelt
straks gaat er in volle wintertijd de
zogenaamde toverhazelaar bloeien
geraakt bedwelmd van de wierookgeu
ren die overal door de bomen ver
spreid worden. Nog vallen er de witte
theebloemen en vreemde rhododen-
dronsstruiken tonen een donker blad
met amberkleurige onderkant, die
zacht is als fluweel.
Tot nog toe bezochten alleen des
kundigen en kenners dit park. Vooral
ook boomkwekers uit Nederland (Bos
koop en Zundert). De eigenaars zijn
echter thans volop bezig met het door
trekken en verbreden van wandelpa
den, omdat het in hun bedoeling ligt
het park vanaf de volgende lente toe
gankelijk te maken voor het publiek.
Een eeuw geleden kende men Bor
nes alleen in Kloosterzande, waar hij
in de uitgestrekte aardedonkere kel
ders van het Oude Hof rondspookte.
Wanneer daar iemand in afdaalde, of
als een metselaar er moest werken
blies de onzichtbare Bornes de kaarsen
uit met zijn ijskoude adem, en dan
lachte hij luid en lang. Velen gingen
niet voor een tweede keer naar bene
den.
Soms echter dook deze kwade geest
uit de keldergewelven op en reed op
een vaal paard rondom het Hof, ge
volgd door zijn koolzwarte hond, wiens
vurige ogen oplichtten in het donker
en die voor niemand uit de weg ging.
Eenmaal in de honderd jaar bestond
er voor Bornes de mogelijkheid om
voorgoed verlost te worden: dan reed
hij, met het nodige geraas en getier, in
een vurige wagen, door het dorp en
het domein op zoek naar een plaats
vervanger, maar deze tochten waren
altyd tevergeefs.
In 1856 sloopte men dat merkwaar
dige oude gebouw, het Hof van Kloos
terzande en metselde de toegangen tot
de kelders dicht. Sindsdien houdt Bor
nes zich in het water op.
Dit spook heeft al vroeg de belang
stelling van folkloristen gewekt. De
Duitse onderzoeker Johan Wilhelm
Wolf, die in de veertiger jaren der
vorige eeuw aan de universiteit van
Gent enkele colleges gaf, redeneerde:
Bornes. is dat :iiet „le borgrie", de een
ogige Wodan, de hoofdgod der Germa
nen, die is ondergedoken toen het licht
van het Christendom over Zeeuwsch-
Vlaanderen begon te schijnen?
TWEE BROERS
benoemd tot rentmeester van 't kroon
domein in Hulsterambacht en ging op
het Hof te Kloosterzande wonen.
Dit domein was in 1582 door de vier
leden van de Staten van Vlaanderen
aan Prins Willem van Oranje geschon
ken. als schadeloosstelling voor het
verlies van zijn bezittingen in Bour-
gondië, die door de Spaanse koning
verbeurd waren verklaard.
De schenking bestond uit het in de
oorlog verwoeste klooster van Zan-
de, een bezitting van de Abdij ter
Duinen in Vlaanderen en uit goederen
van andere kloosters in de Hulsteram
bacht.
Vooreerst had de Prins niet veel aan
die schenking daar Zeeuwsch Vlaande
ren nog oorlogstoneel was, waar de
vestingsteden genomen en hernomen
werden en het land tijdenlang braak
lag en dikwijls onder water werd ge
zet.
Eerst na de herovering van Hulst
in 1645 kon de schenking ten voordele
van Frederik Hendrik worden beves
tigd en drie jaar later verrees op de
ruine van de kloostergebouwen het
Hof van Zande, als woning voor de
rentmeester.
DE PRINS GREEP IN
Zo ver behoeven wij echter niet te
rug te gaan in de historie, om deze ge
vaarlijke geest te identificeren. Bor
nes, die nog lang na zijn dood in staat
was om de mensen in Kloosterzande
te laten klappertanden van de schrik
heette, bij zijn leven, Henricus. Bornius
was zijn achternaam, en hij was te
Utrecht geboren in het jaar 1620.
Henricus en zijn oudere broer Arnol-
dus waren altijd buitendijkers geweest
die er van hielden om hun omgeving
voor verrassingen te plaatsen.
Arnoldus Bornius, eerst predikant
te Kamer ijk en later te Delft was een
stoutmoedig hartenbreker, die op zijn
vijftigste jaar nog de schatrijke bur
gemeestersdochter Agatha Welhouc, 'n
schoonheid van 18 lentes wist te ver
overen, ondanks het verzet van haar
invloedrijke familie.
In tegenstelling: tot zijn broer was
Henricus een man van weinig woorden
Hij dacht in cijfers en scheen alleen
belangstelling te hebben voor wiskun
dige problemen. Op jeugdige leeftijd
was hij reeds professor, en tot diep
in de nacht zag men op zijn kamer
kaarsen branden, als vingers, die
waarschuwend om stilte verzochten.
Henricus was zo verdiept in zijn be
rekeningen, dat hij alles om zich heen
vergeten had.
EEN VERGISSING
Johan de Witt, de raadspensionaris,
liet zijn oog op deze haast mensen
schuwe geleerde vallen, toen hij een
nieuwe leermeester zocht voor het
Kind van de Staat, de latere Willem
de Derde.
Zulk een man wiens gedachten el
ders waren, zou hem niet dwarsbomen
bij zijn pogingen om het Kind, dat
nooit stadhouder mocht worden, klein
te houden.
Nimmer heeft Johan de Witt zich
zo vergist. Henricus die zo gewoon
was om de cijfers naar zijn hand te zet
ten, bleek in de practijk van het le
ven, een zeer ongemakkelijk heer, die
er eigen meningen op na hield en die
voor niemand prijs gaf.
Na verschillende heftige discussie met
andere leermeesters, die de hielen van
de raadspensionaris likten en een
stormachtige uiteenzetting met de
zichtbaar verblekende Johan de Witt,
verdween Henricus van het Loo en
werd niet weergezien.
RENTMEESTER
Willem de Derde vergat de profes
sor echter niet. Henricus Bornius werd
Natuurlijk lag Bornius weldra over
hoop met diverse lage en hoge autori
teiten in Zeeuwsch Vlaanderen en in
het bijzonder met de regering van Hul
sterambacht.
De heren van het Hulsterambacht za
gen zich voortdurend in hun rechten te
kort gedaan door deze even scherpe
en spitsvondige als op twist beluste
hoogleraar. Ten laatste besloten zij tot
een wanhoopsdaad, verzamelden alle
dienaren van de justitie, waar ze de
hand op konden leggen en lieten het
Hof te Kloosterzande bestormen. Het
was in de Meidagen van 1675.
De rentmeester werd met zijn
schipper en zijn molenaar op geweld
dadige wijze uit het Hof ontvoerd en
in Hulst opgesloten. De triomf was kort
want onmiddellijk na deze „violente
inhechtenisneming" kwam Willem de
Derder persoonlijk tussenbeiden en
men moest de drie gevangenen weer
op vrije voeten stellen.
In hetzelfde jaar eindigde Henricus
Bornius zijn onrustig bestaan en ver
scheen als geest.
Zelfs zijn voorbeeldige zoon Mr. Jo
an Henricus Bornius, die in 1699 bur
gemeester var Hulst en rentmeester
van het domein was, heeft de reputa
tie van zijn vader niet kunnen her
stellen in de opinie van de bewoners
van Kloosterzande.
Bornes bleef rondspoken.
I K E benoemt.
Luitenant Generaal Hubert R. Har
mon is door president Eisenhower
benoemd tot opperbevelhebber van
de nieuwe school voor Luchtstrijd
krachten, die in September 1955 te
Colorado-Springs geopend zal wor
den. Aan betrokken school worden
luchtmachtofficieren opgeleid. Ge
neraal Harmon is sinds 1949 als
specialist voor luchtvaart-zaken aan
het Amerikaanse leger verbonden.
Janvier en de andere bonte man- den op de tuin van Allah. Hoe zij, She-
nen nebben hun etablissementen uit harazade, danste voor de sultan binnen
elkaar laten halen, deze onder de cle *ent en hoe de stem, als gij waart
arm genomen en koers gezet naar bil™engegaan in de tent zou stokken
andere feestplaatsen. Het valt mii en h°e men verbijsterd zou zijn door
i een zo overweldigende pracht en praal.
Gemoedsrust Deze man droeg Turkse puntschoenen
te moeten neerschrijven, want ik en een Turkse puntbaard en hij vroeg
ben en gij weet heteen verwoed maar één (Nederlands) kwartje. Ik heb
kermophiel. Het was geen bijster natuurlijk aan de aandrang niet kun-
drükke kermis en dat is ook wel nenweerstaan en het hééft mij inder-
h.ariiripliik nu zovéél vermaak verbijsterd. Het heeft mij ver-
oegrypeitjK, nu zoveel vermaan pietterd, hoe men voor één kwartje zó
de moderne mens m de schoot ge- hevig genept kon worden, omdat She-
toorpen wordt: een voetbal en een harazade een roerloze en starre tri
rolletje film, waarmee hij naar plex-dans voltrok en hoe ook alle ro-
hartelust speelt in zijn vrije mo-
menten. Het was niet meer een ker- dien ooit Elevens lot mij zal
mis, zoals die er vroeger waren; ten uit de tempel der schrijverij, wel,
men kon dan als men fluwelen dan zult gij op de kermissen der we-
schoentjes droeg snel over de reld twee zulke tentjes zien
i\/r„~Ty.+ de Irade Het eerste van die man, die er nu
koppen van Markt naar de kade gl wag En het tweede yan mjj w™
lopen, al heb ik het, helaas helaas, kwartje is niet veel en triplex is
nooit iemand zien doen. Maar het goedkoop en vele kwartjes tezamen
toch weer een feest in onze eigen maken een prachtige Ford - Sedan. Er
stad en ik heb met velen genoten was een tentje met twee beren en wij
van de draaiende kleuren zonder waren nog maar net binnen, of het wit
van ae araaienae Kleuren, zonaar wankel kind (0i Bert Decorte), dat
d aai om zelf mee i,e draaien. my begeleidde, vroeg, of zij nu ook
Er was veel, dat het hart in verruk- broodjes zouden smeren. Maar dat de
king brengen kon. Er was dat orgeltje den ze nu niet. Zij moesten wel erg
bij een kleine fietsenmolen. Het stond lelijke dingen doen voor een beer: wip
er wat ouderwets bij te kijken, als 'n pen en op een kogel lopen en kopje
museumstuk uit eer rustigere tijd, uit buitelen en op hun hoofd gaan staan,
dagen, waarin hij, die de werking van Ik vond het maar een trieste geschie-
een straaljager zou hebben uiteenge- denis. Vervolgens bleek de beer Sylvia
zet, terstond in een dwangbuis tus- dan wel bereid een rondje te boksen
sen vier krach.ige mannen naar de ge- met een man uit het publiek en er
vaarlijkste afdeling van Voorburg zou werden rake klappen uitgedeeld,
zijn overgebracht. Het orgeltje deed want beren zijn in het algemeen geen
geen enkele concessie: niet aan Oh zwakke jongens. Het ging er, tijdens
mein Papa, of The Man with the Ban- onze voorstelling, zo warm naar toe,
jo, niet aan de samba van „Anna" en dat het hele omheinende hekwerkje
niet aan Swinging on the Moon. Het uit elkaar sprong, zodat ik vreesde,
pijpte onverstoord zijn Leichte Caval- weldra zelf met een beer te zullen
lerie en zijn Dichter und Bauer en zijn vechten.
actieradius steeg zelfs tot de melodi- Dit bleek niet 't geval te zijn maar ach
sche fantasieën van vader Verdi, van het is kermis en dan heeft men er al-
wie het iroubadourde dat het een lust les voor over; ik had het desnoods wel
was. Heerlijk. Er was die man die ik willen doen.
op één avond zeker zevenentwintig Het is allemaal zo oud als de wereld,
maal een lofrede heb horen hou- saltimbanques en artisten en Koperen
After the ball is over, uren met Wim, de schoonheid, die de vroomheid dient, nu
allemaal aan één tafel en mét Ludwig in een vrij Europa
Ko's en gerookte paling. Het is toch
wel goed, dat men het in ere houdt
en laat bestaan. De tijd is al zo ge
stroomlijnd, en verchroomd, dat het
goed is, eens een draaiend monument,
uit het verleden te aanschouwen.
Want dat blijft het, ondanks de wi
re-recorders, de versterkers en de boo
gie-woogies, die helaas, helaas
met schorre dronken kelen de draaior
geltjes overschreeuwen.
Uren met Wim
De uren met Wim waren wel beter,
dat wel. Daar /oei de frisse wind van
de Olympustop omheen en het mag
tot vreugde stemmen, dat wij Sonne-
veldt twee volle zalen hebben klmnen
aanbieden.. Nu zijn er cultuurpessi
misten, die beweren, dat de mensen ge
komen waren voor Willem Parel, weit-
udat?
Wel, als dat zo is, is het jammer
in dat opzicht, maar: ze waren er toch
en hebben genoten. Toen wij, even in
de pauze, met Wim himself stonden te
praten, kwam er 'n jongetje dat vroeg
of hij vanavond Willem Parel niet zou
doen en toen zei hij- nee jongetje,
want Willem Parel is heel erg moe en
hij zit met vacantie ir Mexico. Gij
moogt het gerust weten: wij zijn de
volgende avond wéér gegaan. De uren
met Wim waren verrukkelijk. Niet al
le minuten van die uren, dat niet. De
student was nét iets te lang en Froekje
uit Marken was tamelijk vervelend,
maar voor de rest.... Men moet toch
wel een groot meester zijn om het lied
je van de drie schuintamboers zó te
kunnen concipiëren voor het toneel.
Het ogenblik .waarop het teleurgestel
de meisje, de handen aan het gelaat
bracht, nét voor het licht aanging voor
de volgende scène, zal degenen, die dat
zagen, denk ik, toch we héél lang bij
blijven als een moment van diep ge
luk. De typeringen van Sonneveldt,
(van zo'n Limburgs hoteldirecteur)
lieve hemel! en van zo'n korporaal en
een gekke kellner en van zo'n artiste
international) kunnen niet beter.
Hij is daarvoor geboren; tot in de
kleinste nuances kan hij een dialect
imiteren.
Maar goed, ook zijn secondanten
mochten er zijn. Van de lichtmatroos
uit het Dominee-liedje tot en met de
drie vlegelachtige jongelui, die de
voorbijgangers stonden te critizeren
(en dat dar allemaal nog via de da-
mesrollen) was alles af. Er waren een
paar buitengewoon goede teksten van
Van der Plas. dje mij daa.door wel
heel erg is meegevallen. Het was een
tweetal prachtige avonden; artistiek 't
hoogtepunt vormend van de Kringker-
mis. En het blijkt te kunnen; wij wor
den stad. Kan het nu ook buiten de
kermis
Schone vroomheid
Wel, laat ons vergeten w-t gisteren
was, want vandaag is een kostbaar be
zit (om een spreuk aan te halen van
van Duinkerken, die ik vroeger op de
eerste bladzijde van mijn geschiede
nisboek geschreven had). Precies ken
ik de mannen niet, die de tentoonstel
ling hebben georganiseerd, welke deze
week in de Katholieke Kring gehou
den wordt, maar kapelaan Baars is
daarbij en Broeder Albertinus en Wim
Schütz en er zijn nog anderen. Kape
laan Baars: welsprekendheid. Actuali
sering van het Evangelie in een wel
wat te vér gaande vorm. maar bij uit
stek modern. Broeder Albertinus: fol
klore, heemkunde, historie, kunstzin,
en wat al niet meer. Wim Schütz:
schilderijen. Na veel experimenten nu
wel een feestelijke eigen stijl; een
beetje Dufy en wat kinderlijke Cha-
gall-vreugde maar toch helemaal eigen
Het is dus in goede handen. Het is 'n
Mariale expositie in zeer ruime zin.
Oud en nieuw werk, de Maria-devotie
uit Brabantse huiskamers en die van
postzegels, kindertekeningen en calli-
grafie.
Een expositie, die wil aantonen hoe
de schoonheid de vroomheid heeft ge
diend en hoe de vroomheid de schoon
heid heeft geinspireerd en tot leven
gewekt. Het is heel begrijpelijk, dat
deze tentoonstelling niet volledig wil
zijn; nog niet voor een tienduizendste.
Die van Antwerpen, (met hetzelfde
onderwerp) is dat niet eens en het kan
ook niet. Maar wat waard is gedaan te
worden zoals Shakespeare zegt
is waard goed gedaan te wor
den en het organiseren van een ten
toonstelling over Maria voor Roosen
daal is hier goed gedaan.
Nu is er een ding hopen; dat Roo
sendaal ook gaat kijken. Hier valt te
bewonderen, hoe de Katholieken op
een mooie vorm van hun vroomheid
hebben getuigd en te constateren, dat
Nietzsche er volkomen naast was, toen
hij zei: „Ik zou wel verlost willen zijn
als die Christenen er maar een beetje
verloster uitzagen."
Het gaat niet om ons gezicht. Dit be
wijst de Kring-tentoonstelling.
weet niet precies wat er vandaag tien
jaar geleden gebeurde, maar we leef
den toen in een vreemd interregnum
van weglopende Germanen en nog
niet helemaal (maar toch wel in de
lucht) aanwezige Engelsen. En toen
dan de dekens waren opgehaald en de
sokken en interlocks en fietsen waren
gestolen en hier en daar al een radio
uit zijn oorlogsslaap was gewekt, toen,
op die onvergetelijke 30e October, is
de eerste Canadees lachend op Huls
donk verschenen en heef hij de ciga-
rets symbolisch om zich heen ge
strooid. Wij kregen die later ook van
zijn vrienden en waren er even mis
selijk van na al die Consi en Belgische
shag (speciaal voor duivenliefhebbers)
en eigen teelt en TES, zoals, gelijk gij
nog wel zult weten, die vieze surro-
gaatrommel heette. Het was afgelo
pen en behoudens een enkele misselij
ke V I die nog pruttelend de geest gaf
boven ons grondgebied, was het ge
vaar geweken en wij ademden weer de
vrijheid in. Mét petroleumdampen en
benzinegeur, maar dat gaf tóen alle
maal niets. Kijk en dat gaan we nu
vieren, bij dit tweede lustrum.
Het Oranje - Comité werkt een pro
gramma uit en het staat al vast, dat
het eigen Brabants Orkest zal komen
concerteren in de Kring. Met een spe
ciale rhapsodi-„Libertas Venit", van
Hendrik Andriessen, met achter de
vleugel de zwarte Spaanse pianist
Eduardo del Pueyo in Beethovens Kai-
serconcerto. Déze keer zal natuurlijk
de zaal toch wel helemaal vol zyn?
Men moet dan maar denken aan de
woedende kras, die Beethoven in dat
Benzinedamp en Beethoven éne °Benbii c, toen hij hoorde, dat Na-
1 poleon zijn land binnenviel, haalde
door de opdracht „Voor Napoleon Bo
naparte", die aanvankelijk boven zijn
Eroica stond. Met hém zijn we dus in
goed gezelschap. En niet minder met
Hendrik Andriessen, die zo heel ge
woon en fijnzinnig zulke ware en
mooie dingen over de muziek heeft ge
schreven, En niet alleen óver, ook in
muziek,
YORICK
Jongens onder eilkaar
De gemeenteraad heeft andere ra
den geschapen. Niet, gelijk de eencel-
ligen dat doen, door splitsing, maar ge
woon, zomaar, zoals in een democra
tisch land besluiten tot stand komen,
bij meerderheid van stemmen. Een
sportraad, een jeugdraad en een cultu
rele raad. Zeer in het algemeen gezegd
is het doel van die instellingen: over
koepeling. Een eigentijds woord, ge
lijk „coördinatie", P.B.O. en „vrijetijds
besteding" contemporaine namen zijn
voor, meestal, heel oude begrippen.
Want er is (en ook hier geldt het
woord van Bomans) nog nooit iets
nieuws gezegd, maar er is altijd al
iets nieuw gezegd. Wel, die overkoèpe-
ling. Het zal er in de practijk, om het
dan eens doodgewoon te zeggen, om
gaan, betere resultaten te bereiken
door samenwerking. Het is heel duide
lijk^ dat men die niet bepaalt door een
reglement of een stichtingsakte, of wat
dan ook op een officieel papier. Men
slaagt daarin alleen, als er aan alle zij
den bereidheid bestaat en als men zegt
nu willen wij iets laten zien, laten
we nu met zijn allen de eventuele ge
schillen vergeten en samen optrekken.
Laten we nu eens gewoon, als jon
gens onde- elkaar aan één tafel gaan
zitten en zeggen: we maken de beste
sport- of toneelprestatie, als de beste
spelers van ons en van jullie allemaal
samen gaan meedoen in dat amateur
stuk. Dan zullen deze raden hun doel
bereiken. Moge het Roosendaalse ver
enigingsleven dat inzien.
Nou, dat s dan ooi- weer bijna tien
jaar geleden. Dat de straten volhingen
van benzine- en virginia-geuren en
dat zich van Antwerpen tot Roosen
daal één aaneengesloten rij militaire
vrachtwagens bevond, die optrok om
in Berlijn te gaan zeggen, dat het ge
bulder nu voorgoed afgelopen moest
zijn. Vandaag tien jaar geleden was
Dolle Dinsdag al achter de rug. Ik
