Caraïbisch droomeiland bergt ongehoorde
aJuminiumschat
Bescherm Uw auto
met
1
Snelle ontwikkeling van
Canadese wildernis
Bijbel en Bijbelkennis
Het zegen-brengende
Loeht Ambulance
werk van de
Historische vondst in oude „stoof
te Walsoorden
Wat is er op Shannon aan de hand?
N.
Drie ongelukken op één dag....
Stille revolutiein Jamaica heeft betekenis
Waar trein en auto te
kort schieten
Bandiet liet zich interviewen
VICTORIA
WATER
Nalatigheden met fatale gevolgen
52
DERDE BLAD
DONDERDAG 9 SEPTEMBER 1954
Enorme
bodemschatten
Uitstekende hulpmiddelen
Een man, een vrouw en een vliegtuig
Vliegend hospitaal
POLISHES
CLEANERS
WAXES
Boekenplank
Tonnen zwaar rad 3 meter grootherinnert
aan vroegere meekrapindustrie
ONDER HET KOLENSTOF
Geen contact
Nog steeds veel vraag
naar bonea
VEE
"f 7ER in West-Indië stijgt uit de „warme blauwe zee een met
avonturen omweven eiland op, dat met zijn 11,500 vierkante
kilometer amper een derde deel van België bedekt, maar dat
eeuwenlang een der meest begeerde schatten van de wereld is
geweest- Het milde klimaat en de schoonheid van zijn koraal -
riffen, rijke, tropische regenwouden, de met vruchtbomen be
plante vlakten en fosforescerende bochten van zijn zestien goede
havens, evenals de mangrovemoerassen waarin ontelbare zee
rovers een schuilplaats vonden, hebben van Jamaica een droom
eiland gemaakt.
Jamaica, in 1494 door Columbus
ontdekt, leeft al eeuwen van het sui
kerriet dat de Spanjaarden daarheen
voerden en dat negerslaven nog tot
weelderiger groei brachten dan op het
naburige Cuba en Haïta. Tegen het
einde van de vorige eeuw kwamen
daarbij nog kokospalmen en bananen,
tenslotte probeerde men het ook met
andere tropische culturen, maar op de
duur was dit alles toch niet voldoen
de. In plaats van de 800 duizend in
woners omstreeeks het einde van de
eerste wereldoorlog heeft Jamaica er
thans ruim anderhalf millioen. Reeds
in 1867 en 1902 heersten er ernstige
negeronlusten op dit voorname Britse
steunpunt; in 1938, toen men op Ja
maica 60 duizend werklozen telde,
dreigde burgeroorlog. In 1948 tenslot
te was een vierde van de 600 duizend
arbeiders van het eiland brodeloos, en
was het jaarlijkse geboorte-overschot
tot 27 duizend gestegen. Een opstand
op het „gelukkige eiland", de parel
van de Caraïbische Zee scheen drei
gender dan ooit.
De revolutie is gekomen, doch het
is een onbloedige revolutie. Canadese
onderzoekers, gedreven door de hon
ger naar lichte metalen, hadden op
het eiland bauxiet ontdekt, het be
langrijkste aluminiumerts. Alleen bü
St. Ami bleek al een voorraad van
300 millioen ton te liggen, nauwelijks I
25 cm. onder de begane oppervlakte.
De tot de Canadese Aluminiumgroep
behorende Jamaica Bauxits Co kocht I
12.000 ha grond, produceert thans da
gelijks 450 ton alumina (zuiver alumi-
niumoxyde), en daar het mijnbedrijf
niet meer dan een oppervlakte van 40
ha vereist, ontstonden er grote citrus-
aanplantingen, zijn er 4.500 stuks uit
stekend slachtvee, zetten de mensen
van de aluminium 2.200 zwarte pach
ters op hun grond, vier maal zoveel
boerenfamilies als hier vijf jaar gele
den woonden.
De Canadese firma is door Ameri
kaanse gevolgd. Nieuwe spoorlijnen en
nieuwe wegen, nieuwe havens en nieu
we fabrieken ontstaan, en de honger
naar de vitale lichte metalen helpt
aldus de honger van Jamaica stillen,
bracht kudden Engels fokvee onder
de palmen van Amerika's Middelland
se Zee, evenals zij Europese scheeps
werven opdracljten bezorgde voor spe
ciale 15.000 ton metende schepen die
het bauxiet en het aluminiumoxyde
van het eiland naar de havens aan de
Golf van Mexico, naar Canada en Eu
ropa vervoeren. En aangezien de fa
bricage van aluminium ook enorme
hoeveelheden electrische stroom
vraagt, veroorzaakte deze jacht naar
metalen tegelijk de ontsluiting van
een der meest woeste en onbekende
mijngebieden ter wereld, laat hij in de
met wolken bedekte gletsjerwereld
van Brits-Columbia stroomcentrales
ontstaan die hun gelijke niet vinden,
brengt hij door de koude geharde Ca
nadezen even goed werk en brood als
aan de van zweet druipende West-In
diërs.
In het hoge noorden van Amerika
namelijk strekt zich over een afstand
zo groot als die van Antwerpen tot
Madrid het soms 3.000 m. hoge Cana
dese Kustgebergte uit dat met zijn
gletsjers steil uit de Stille Oceaan op
stijgt. Tot aan de bauxiet-revolutie
ATLAS VAN DE BIJBEL,
door Luc. H. Grollenberg O.P.
met medewerking van de Bij-
belgeograaf Dr A. v. Deursen,
(Elsevier Amsterdam-Brus
sel)
De laatste jaren zjjn er heel wat
Bijbelvertalingen op de boekenmarkt
verschenen, volledige en verkorte. De
S. Willibrord-stichting beschouwt de
verspreiding van de H. Schrift als
een van haar belangrijkste taken, om
het Woord Gods te doen kennen en
zo de Christenen te leiden naar de ta
fel niet het heilig Boek van Gods le
ring, die gelijk wjj in de Navolging
van Christus lezen, in de schatkamer
der kerk staat opgesteld.
De Bijbel, als het Woord van God
tot de mens. is het belangrijkste boek,
dat ter wereld bestaat. „Daarom is de
H. Schrift het eerste boek waarnaar
ieder christen grijpt, die ernst maakt
met zijn godsdienst" zo staat op de
achterpagina van de onlangs in gro
ten getale verspreide Spectrum-uit
gave.
Het spijt ons. dat we achter deze
zin een vraagteken moeten plaatsen.
Men zou wensen, dat het zo was,
maar ik zou niet graag de duizenden
exemplaren voor mijn rekening ne
men, die ongelezen op de boeken
plank prijken en blijven prijken, om
ongelezen aan het nageslacht te wor
den overgeleverd. Nog zeer kort ge
leden staafden twee bewijzen deze
mening. Een man. die veel met niet-
katholieken omgaat en vaak met hen
over godsdienstzaken spreekt, en het
„met zijn godsdienst ernstig neemt",
bewondert de bijbelvastheid der
protestanten en is nog altijd van me
ning, dat de katholieken de Bijbel
niet mogen lezen.
Twee mensen, die belangstelling
bleken te hebben voor bijbelse aan
gelegenheden, kregen van hun pas
toor een Nederlandse bijbelvertaling.
Zij hadden zoiets nog niet gezien, von-
den er niets aan en brachten ze te
rug, ze hadden liever iets anders, 'n
bijbelse geschiedenis of iets derge
lijks. Zij bleken nog helemaal niet
rijp voor het lezen van de Bijbel, hun
interesse ging nog geenszins naar het
Woord Gods, naar de openbaring van
God aan de mensen. En wij geloven,
dat er zo nog velen, zeer velen zijn,
ook onder hen, van wie men mag aan
nemen, dat zij het krachtens roeping
of ambt ..ernstig nemen met hun
godsdienst".
De S. Willibrordvereniging zal
haar taak voorlopig niet als beëin
digd mogen beschouwen, ook al zijn
er door haar actie massa's exempla
ren in de huiskamers gekomen. Wel is
er een „proces van groei naar een
grotere belangstelling en vertrouwd
heid met het Woord Gods te consta
teren" (Dr. Willebrans). Dit is zeer
verheugend. D't groeiproces doet zich
leken. Maa» het is een groeipro-
voor bij de priesters, religieuzen en
ces. dat de volwassenheid nog lang
niet heeft bereikt. Het is daarom
broodnodig, dat deze losgekomen be
langstelling overgaat in teleurstel
ling.
Om onze mensen in het klimaat, in
de sfeer van de Bijbel in te leiden
wordt veel gedaan In dit proces naaf
volwa-seMiPir dirigeren de tijdschrif
ten Het H t.ari en het uitstekende
Bible et vie eh réi i nnt alsmede de
radio-causei'iicn al- uitnemende in
leiders
In dit opziet!' kan cle zo juist in
tweed»* oiurowi'/igrfe druk verschenen
Atlas ra' d* Bijbel /eer goede dien
sten bewijzen Wii zeggen „in dit op
zicht', als waardevolle handleiding ni.
naar een beter verstaan van de Bijbel.
Want dit lijkt ons ontegenzeggelijk 't
laatste doel van de beide samenstel
lers, ofschoon hun als eerste doel
voorstaat, de lezer, of deze nu een
Bijbelgelovige is, of iemand die de
Bijbel slechts met historische interes
se benadert, een middel in de hand te
geven, dat „hem een duidelijker beeld
geeft van de wereld waarin de schrij
ver van de boeken van het Oude Tes
tament leefden."
Met de genoemde middelen en een
goede Bijbelse Geschiedenis, zoals de
hier meermalen besproken nieuwe
Keulers, zullen de belangstellenden
vanzelf geleid worden naar het
Woord Gods.
In een volgend artikel willen we
op deze atlas enigszins nader ingaan.
J. H.
van Jamaica bleef het grootste deel
van het prachtige berglandschap on
bekend niemandsland. Ook nu nog
dragen de meeste van de zilverig
glanzende toppen nog geen naam.
Maar in de zomer an 1949 drongen
de vliegtuigen van de door Pelham-
Burn geleide expeditie door tot in de
diepe dalen van de Nass- en Kispiox-
rivieren. In de Bowservallei en tot de
gletsjers van het Tidimeer, welke enig
zijn in hun soort.
ONGEREPT OERGEBIED
In dit ongerept oergebied werken
thans mensen om die rivieren tiental
len meters op te stuwen, die een ge
weldig kunstmatig meer doen ont
staan. Want op de vliegtuigen van de
onderzoekers volgden wentelwieken
die aluminiummasten en proefhoog-
spanningsleidingen naar de 1.800 m.
hoge Kildadepas brachten. En hier, op
700 meter boven de boomgrens kan
het stormen als nergens anders, en op
de leidingen zet zich twee en een half
maal zoveel ijs af als in het Canadese
laagland. Automatische apparaten re
gistreerden daarom alle belasting, le
verden de grondslag voor de bouw
van volkomen nieuwe hoogspannings
kabels. Wentelwieken brachten hoor-
apparaten naar de rotswoestijnen van
Coast Range, en tenslotte was er een
bouwklaar plan uitgewerkt, kon op 2
Januari 1951 tussen de regering van
Brits-Columbia en de Aluminium Cy
of Canada een overeenkomst worden
gesloten waardoor een der stoutste in-
genieursdromen van onze tijd werke
lijkheid werd, een der meest verwaar
loosde gebieden van Amerika een we
reldomvattende betekenis gekregen
heeft. Nu wordt het water van de
Nechakorivier een halt toegeroepen.
Binnenkort zal het een reusachtige
granieten kuil vullen, en langs de
gladde rotswanden omhoogstijgen tot
de spiegel van dit meer dat 935 m. bo
ven de oppervlakte van de zee ligt, 16
km. lange tunnels worden nu door de
rotsen van het Kaskadengebergte naar
het westen geboord om het water naar
de Stille Oceaan af te voeren.
Daardoor is het mogelijk gebruik te
maken van een verval van in totaal
850 meter, dat de energie levert voor
een onderaardse waterkracht-centrale
die uiteindelijk 1.6 millioen- pk zal le
veren, evenveel als de spierkracht
van 45 millioen mensen, ofwel meer
dan honderdmaal zoveel als alle be
woners van deze provincie die tot wer
ken in staat zijn, kunnen opbrengen.
Een 80 km. lange hoogspanningslei
ding leidt naar een der diepste fjor-
ddh van Brits-Columbia, waar het ou
de Indianendorp Kitimat ligt. Hier
wordt een aluminiumfabriek gebouwd,
een zeehaven die het gehele jaar ijs
vrij blijft en een nieuwe stad. Vracht
schepen zullen hier de ertsen brengen
uit Jamaica en Brits-Guyana. en aan
vankelijk 150.000, later 350.000 en
tenslotte elk jaar een half millioen ton
zuiver aluminium afhalen. Op beleg
gingen voor een bedrag van 350 mil
lioen dollar is al gerekend.
WERELDBETEKENIS
Deze beleggingen zullen zoals ge
zegd een wereldomvattende uitwer
king hebben, niet alleen op Jamaica
en Canada. Want het gelijkwaardige
van 45 millioen handarbeiders is over
al van invloed. 1.6 millioen pk, dat is
niet veel minder dan de capaciteit van
de nieuwe Russische krachtinstallatie
die in de Wolga bij Stalingrad wordt
gebouwd.
VEELVULDIG GEBRUIK
De invloed van het Jamaïcaans-Ca-
nadees aluminium hoeft echter niet
op de vernietiging te zijn gericht.
Want aluminium is niet enkel van be
lang voor de oorlogvoering, doch ook
en vooral voor vredesdoeleinden. Hon
derd jaar geleden, in 1954 voor het
eerst industrieel geproduceerd, heeft
aluminium een nooit-geziene vlucht
genomen, vooral dan sedert 1909, toen
Alfred Wilm erin slaagde duralumi-
nium te vervaardigen, een legering
die het tegen staal kan opnemen. Een
Zeppelin-steunbalk van dit lichte me
taal kon met een vinger worden opge
tild. Maar in de lengterichting door
stond zij een belasting met. 53 ton, het
gewicht van twee zwaar beladen trein
wagons.
Dat jaar bedroeg de wereldproduc
tie 24 duizend ton. In 1943 was dat cij
fer gestegen tot 1.945.000 ton, en ook
de vredesbehoefte overschrijdt de an
derhalf millioen ton per jaar.
Pas de luchtvaart dwong tot de ont
wikkeling van lichte metalen, maar
deze bleef allerminst tot de bouw van
vliegtuigen beperkt. Het nieuwe me
taal leidde tot volkomen nieuwe con
structiemethodes, tot nieuwe giet- en
verwerkingsprocédé's Het duralumi-
niurn werd door tientallen andere spe
ciale legeringen gevolgd, en thans zijn
de lichte metalen over al in de tech
niek onmisbaar geworden, geleiden zij
stroom van hoge spanning evengoed
als zij tot bouwmateriaal voor brug
gen dienen. Wat voor de luchtvaart
ontwikkeld werd had eveneens gevol
gen voor de rationalisatie van het
spoorwegverkeer; zoals er dieselloco
motieven bestaan, zo zijn er ook extra
grote wagons van aluminiumlegerin-
gen, en geleidelijk begint men ook
schepen van licht metaal te bouwen,
terwijl in Canada en de Verenigde Sta
ten indrukwekkende buildings en gan
se wijken in aluminiumgeraamten
worden opgetrokken, zoals bijvoor
beeld de modelstad Arvida, met haar
20 duizend inwoners in het Saguenay-
dal in de buurt van Quebec
In het schemerlicht van de vroege morgen weerklonk door een klein vertrek
te Mineola (Long Island) het scherpe geluid van de telefoonbcl. Frank Stein-
man schrok wakker. Wanneer kun je naar Labrador vertrekken? vroeg de
metalen stem.
Wat voor een geval is het? vroeg Steinman, niet in het minst verwonderd.
Wat heb je nodig? Zuurstof? Mooi, binnen 30 minuten zijn we er.
En zo vertrok het keurige witte vliegtuig, gemerkt met een groot groen
kruis, voor een nieuwe vlucht. Te Montreal haalde men de landkaarten, voor
zover die bestaan, van het nog ononderzochte gebied van Noord-Canada. Dan
naar het Noord-Westen, totdat steden en huizen achter de horizon verdwenen
waren en slechts meren en heuvels onder de machine doorschoven. Om 5 uur
in de middag werd de plaats van bestemming bereikt. De zieke man werd in
de cockpit gebracht en terug ging het weer. De patiënt rustte gemakkelijk op
het zachte bed met scliuim-rubber matrassen. Spoedig verraste hij de dokter,
zoals patiënten vaak doen bij de Lucht Ambulance, door in een kalme sluimer
weg te zinken. Tegen vijven streek het vliegtuig de volgende morgen op de
luchtbasis van La Guardia neer. De Lucht Ambulance Dienst had weer eens
haar zending volbracht.
Het slachtoffer van dit geval werd
door een hartaanval getroffen, terwijl
hij op vacantietocht was. Zijn vrien
den zonden een waarschuwing naar
zijn ouders in New York. De afstand
per vliegtuig bedroeg 3000 kilometer.
De patiënt vervoeren per boot en auto
de enige andere mogelijkheid,
zou bijna een week gevergd hebben in-
plaats van een enkele zomernacht.
Het verhaal van de Lucht Ambulan
ce Dienst is het verhaal van een man,
een vrouw en een vliegtuig. Die man
is kapitein Steinman, gezagvoerder
piloot. Zijn vrouw is de luchtverpleeg-
ster Lisette Steinman. Als gebrevet
teerd pilote en gediplomeerd verpleeg
ster vergezelde zij haar echtgenoot op
de meeste vluchten. Het vliegtuig is
een vracht-machine, omgebouwd tot
een klein hospitaal met een zuurstof
apparaat, een apotheek, operatie-in
strumenten en een uitrusting voor in
validen. Behalve de piloot, de ver
pleegster en de patiënt vervoert het
toestel nog een vierde persoon, een
dokter of een familielid van het
slachtoffer.
SPECIALE VOLMACHTEN
Mansfied. Dokters aldaar verrichtten
de eerste operatie, maar een tweede
was nodig en men vond het onontbeer
lijk, dat zij naar New Yersey vervoerd
werd, waar zij woonde. Dat betekende
600 km., over bevroren en hobbelige
wegen. De oplossing was de Lucht
Ambulance.
Een man had bij een transport zijn
ruggegraat gebroken. Zijn verzeke
ringsmaatschappij eiste, dat hij voor
een speciale behandeling(ionmiddellijk
naar Boston werd vervoerd. Maar zijn
toestand was dusdanig, dat hij de af
stand niet per trein of auto af kon
leggen. De Lucht Ambulance nam de
taak over.
Het toestel bezit een radio-zendin-
stallatie en een speciale volmacht om
op bepaalde golflengten uit te zenden,
die onmiddellijk de aandacht trekken
van welk militair of burgerlijk vlieg
veld ook.
De grote luchtvaart maatschappijen
verkopen wel eens ruimte om een pa
tiënt te vervoeren, maar meestal
waarschuwen zy Steinman. Hun toe
stellen moeten namelijk op een be-
Een vrouw brak haar been, terwijl
zij aan het skieën was op de Mount
Advertentie).
VALMA heeft *oor Uw auto hat luiste onderhoudsmiddel
paalde hoogte vliegen, terwijl de
Lucht Ambulance zich kan regelen
naar de luchtlaag, die voor de patiënt
het beste is. Ook in andere dingen is
zjj vrijgesteld van de algemeen heer
sende luchtvaartwetten. Alle vliegtui
gen moeten boven het vliegveld van
New York wachten, tot het hun beurt
is om te landen, maar de scin-toren
laat het kleine witte toestel voorgaan,
wanneer het daarom vraagt. „Geslo
ten" militaire luchtbases, in Amerika
zowel als Canada, zijn voor de Lucht
Ambulance altijd open.
In de vier jaar, dat Steinman nu zijn
vreemde beroep uitoefent, heeft hij
nog nooit winst gemaakt. Hij probeert
het bescheiden budget want die
grote witte vogel is een veelvraat in
evenwicht te houden door zich als pi
loot te verhuren. Met twee en twintig
vliegjaren achter de rug is hij wel
kom, als er een moeilijk en gevaarlijk
zaakje opgeknapt moet worden.
Wanneer je met Steinman praat,
merk je trouwens, dat hij en zijn
vrouw voor hun werk op andere wij
ze dan in klinkende munt betaald krij
gen. Op zekere nacht, juist toen hij
naar bed wilde gaan hoorde de kapi
tein een hijgende stem door de tele
foon. „Kunt U een patiënt gaan halen
in Atlantic City en hem onmiddellijk
naar Memphis brengen? Het is mijn
tachtigjarige moeder. Zij ligt op ster
ven en wil thuis zijn. Er is maar wei
nig tijd".
Het werd een plechtige vlucht", ver
telt Steinman, „geen ster, die niet
straalde op die prachtige zomernacht.
Nevels hingen over de aarde, in trage
golven als die van de oceaan. In de
verduisterde cabine voelde de dokter
de pols van de oude vrouw, terwijl de
zoon gebed na gebed fluisterde. Zij
overleefde de vlucht. Vier generaties
van kleinkinderen wachtte haar op
aan het vliegveld.
Dat soort dingen maken, dat je je
niet overbodig voelt", zegt Steinman.
En velen denken er hetzelfde over.
Want de Steinmans hebben met hun
witte vliegtuig een toegewijde groep
experts rond zich verzameld, die op
hun vrije dagen gratis aan .het toestel
en de medische uitrusting werken.
ALTIJD KLAAR
Naast het bureau van Steinman in
zijn eenvoudige kamer hangt een grote
kaart van Amerika. Op dc plaats waar
Mineola ligt, zit een naald in het pa
pier gestoken, waaraan een draadje
hangt. Wanneer men vraagt, hoelang
een tocht zal duren en hoe groot de
onkosten zijn, spant Steinman vlug het
draadje naar de vlieghaven, die het
dichtst bij het aangewezen punt ligt
en weet terstond het antwoord te ge
ven. En op de vraag: wanneer kunt
U vertrekken, luidt het altjjd: „over
dertig minuten", of het nu dag is of
nacht. Dan stappen hij en zijn Iucht-
verpleegster in de cockpit en vertrek
ken voor hun zegenbrengende bood
schap.
Gearresteerd, door pseudo-
journalisten
F)E LANGSTE en omvangrykste
jacht op een Italiaanse bandiet
sedert de dood van de Siciliaanse ban
dietenkoning Salvatore Giuliano in
1950, is Dinsdag geëindigd. Gearres
teerd werd Luigi Dejana, 'n 300 j. Sar-
diniër, die zeven maanden geleden
ontsnapte uit een Romeinse gevange
nis waar hij wegens beschuldiging
van moord en roverij op berechting
wachtte.
Hij werd gevangen genomen in de
woeste Tolfa-bergen, 70 km. ten noor
den van Rome, welke gedurende we
ken door honderden politiemannen wa
ren afgesloten en doorzocht.
Dejana liep in de val, doordat hij in
ging op een verzoek om een interview
over zijn ontsnapping en leven in de
bergen.
Drie politie-agenten, onder wie een
judo-expert, die zich voor journalisten
uitgaven, hadden hem voor zijn ver
haal een grote som gelds aangeboden.
Tijdens het „interview" nam de ju
do-expert in zijn kwaliteit van „pers
fotograaf" foto's van Dejana, die on
der het praten een machinegeweer op
zijn knieën had.
Hij overviel de bandiet toen deze
midden in zijn verhaal was, van ach
teren. Na een kort gevecht werd De
jana overmeesterd en naar de gevan
genis in Rome teruggebracht.
Dejana werd in de afgelopen herfst
de eerste maal door een soortgelijke
(Advertentie).
Drinkt g*r«g«ld
H«t meest
gevraagde
NATUURLIJKE
BRONWATER
truc gearresteerd. Politie-agenten de
den zich toen als vissers voor, die be
reid waren hem naar zijn geboorte
land Sardinië over te brenger». Dejana
ging hierop in, werd op zee gearres
teerd en vervolgens naar Rome ge
bracht.
PRISMA-BOEKEN
Het Spectrum blijft ons overstromen
met Prisma-boeken. Vandaag vragen
wij aandacht voor een interessant
tweetal. Allereerst „Het Houten
Paard", een origineel en boeiend ont-
snappingsverhaal uit de tweede we
reldoorlog. Een aantal Britse krijgs
gevangenen is toen ontsnapt doordat
men een tunnel onder het prikkel
draad wist te graven met behulp van
een houten paard, gebruikt voor gym
nastische oefeningen, welke de be
wakers met belangstelling gadesloe
gen. Mar onderhand werd onder zijn
holle buik het graafwerk verricht en
het zand in zakjes opgehangen. Een
nieuw avohtuur werd het nog, toen
men, eenmaal ontsnajit, Zweden wil
de bereiken. Ook dit vertelt de
auteur Eric Williams omstandig en
men komt er ook heel wat door te
weten van de toestanden in het door
de oorlog geplaagde Duitsland.
Een ander nummer van de Prisma
reeks is het prachtige verhaal van
Roger Vercel „Sleepboot De Cyclone"
In een strak helder proza leert hij
ons kapitein Renaud én zijn beman
ning kennen, die met hun reddings
sleepboot in het duister door een ra
zende tempeest een ontredderd Grieks
schip gaan ophalen en door zijn ka
pitein lelijk bedrogen worden. Daar
doorheen spelen de tragedies in de
persoonlijke levens dier mannen en de
tweespalt tussen de eisen van het mee
dogenloze beroep en het persoonlijke
leven is een tragedie op zich. Het is
Roger Vercels grote verdienste, dat hij
dit alles weet te vatten in één grootse
compositie, kleurig en bewogen, zon
der overbodige lyrische uitweidingen,
maar met sobere, precies uitgewogen
stijlmiddelen.
'V
Zo af en toe komt van onder het stof één van die zo sterk tot
de verbeelding sprekende getuigen van het verleden en ieder die zich
voor de historie van zijn eigen streek interesseert, heeft dan weer iets
om over te praten.
Dat gebeurt ook herhaaldelijk in het aan historie zo rijke Land
van Hulst. De verkoop van een oude kolenopslagplaats werd aanleiding
tot een pracht van een oudheidkundige vondst.
In een stokoud gebouw te Walsoorden ontdekte men nl. een
eeuwenoud rad, zwaar en groot, dat vroeger diende om het priróitieve
mechanisme van een zogenaamde meekrapstoof in beweging te zetten.
Die oude opslagplaats was zo'n meekrapstoof en nu pas kwam men
tot de ontdekking dat daar zo'n houten rad was verborgen.
De meekrapindustrie was eeuwen
geleden in Oost Zeeuwsch-Vlaanderen
een voorname industrie en een rijke
bron van inkomsten. De meekrap was
(Van onze luchtvaartmedewerker).
HET voor velen onbekende vliegveld Shannon aan de West
kust van Ierland heeft door de gebeurtenissen van de laatste
veertien dagen wereldbekendheid gekregen. Het is niet zozeer
roem als wel beruchtheid. „Wat is er op Shannon aan de hand?"
vragen velen zich af.
De ramp met de majestueuze „Bontekoe", die van dit vlieg
veld vertrok met bestemming Schiphol en nooit het einddoel be
reikte, doch even voor de Nederlandse kust in zee stortte, waar
bij alle inzittenden het leven verloren, ligt ons nog vers in het
geheugen. Nog geen twee weken later start van dit zelfde vlieg
veld de superconstellation „Triton" en stort twee minaten na de
start neer, waardoor wederom een groot aantal personen het
leven verloor.
storing hoven de Oceaan vond onge
veer gelijktijdig plaats met het neer
storten van de „Triton".
Een sportvliegtuigje, dat dadelijk
startte om hulp te verlenen, na het
bekend worden van het ongeval met
het KLM-toestel, stortte bij het op
stijgen ncgr. Gelukkig konden de in
zittenden zich redden.
Andere vraagtekens, die het myste
rie rond Shannon nog groter maken:
het feit, dat de „Triton" zoals gebrui
kelijk zich vijf minuten na de start
Het heeft zelfs heel weinig gescheeld
of op de zelfde dag had een tweede
vliegramp plaats gevonden, toen een
constellation van de Amerikaanse
luchtvaartmaatschappij Transworld
Airlines, na de start van Shannon
midden boven de Atlantische Oceaan
motorstoring kreeg, dadelijk terug
keerde en gelukkig nog op het laatste
nippertje een geslaagde noodlanding
op Shannon kon maken. Deze motor-
radiografisch met de verkeerstoren
van het vliegveld in verbinding had
moeten stellen. Het ongeluk gebeur
de twee minuten na de start op slechts
enkele kilometers van het vliegveld
en als gevolg hiervan kon het toestel
geen contact met de verkeerstoren op
nemen.
Dit schijnt het personeel van het
vliegveld Shannon in het geheel niet
bevreemd te hebben, met als gevolg,
dat men niet ongerust werd en pas
nadat een der bemanningsleden van
het KLM-toestel uitgeput wadende
door slik en modder op het vliegveld
aankwam en mededeelde, dat het
vliegtuig verongelukt wis, kwam men
in actie. Dit was twee en een half uur
na het fatale neerstorten.
Voor die tijd had een Amerikaans
toestel, dat na de „Triton" was gestart,
door toeval de ramp ontdekt en er per
radio melding van gemaakt. Toch
startte men toen niet met een hulp
actie
Uit een en ander blijkt wel. dat men
op het vliegveld Shannon niet erg ac
curaat is, iets dat in de luchtvaart
toch wel van het grootste belang moet
worden geacht, want hier geldt nog
meer dan bij welke andere vorm van
verkeer, dat nauwgezetheid en accu
ratesse een eerste vereiste is.
GRONDDIENST FAALDE
Een kleine nalatigheid kan in de
vliegerij tientall enmensenlevens kos
ten» De bewijzen hiervan zagen wij in
het verleden, onder andere bij de
ramp met een Dakota op Kastrup in
Denemarken, waarbij gezagvoerder
Geyssendorffer, de kroonprins van
Zweden en nog twintig anderen de
dood vonden.
Het te pletter vliegen van de con
stellation „Nijmegen" bij Prestwick in
Schotland met gezagvoerder Parmen-
tier, kostte 40 doden en ook hier lag
de schuld op het vliegveld, waar men
niet voldoende nauwkeurig te werk
was gegaan.
De gebeurtenissen op Shannon span
nen echter wel de kroon, want er mag
aangenomen worden, dat men ten eer
ste door het uitblijven van de melding
bij de verkeerstoren, en ten tweede
door de mededeling van het Ameri
kaanse toestel had kunnen weten dat
er iets gebeurd was. Logisch was dan
geweest dat dadelijk alles in het werk
was gesteld om hulp te bieden en het
is zeer waarschijnlijk, dat het aantal
slachtoffers dan kleiner was geweest.
Het is een feit, dat de veiligheid van
de passagiers in de luchtvaart niet al
leen berust bij het vliegend personeel,
dat vakbekwaam dient te zijn, doch
dat deze veiligheid ook voor een groot
deel berust bij het grondpersoneel van
de vliegvelden, die aangedaan of ge
passeerd worden. Kleine onnauwkeu
righeden of nonchalance kunnen gro
te fatale gevolgen hebbcm. Men dient
hier grondig van doordrongen te zijn,
ook al begeeft men zich als grondper
soneel niet zelf in de lucht.
Er wordt nu op Shannon een gron
dig onderzoek ingesteld en wij twijfe
len er niet aan of de nalatigen zullen
streng worden gestraft. Het had echter
beter geweest wanneer dit niet nodig
was geweest.
een gewas, waarvan men Je wortel
gebruikte om er verfstoffen van te
maken welke werden aangewend voor
het kleuren van textiel. Die wortel
werd gedroogd, gemalen en op kleur
gebrand in een „stoof", een oven
dus.
De lakenwevers van Hulst en omge
ving hadden de uit de meekrap ver
vaardigde verfstof nodig om hun lin
nen te verven en dit oude natuur
lijke kleurmiddel is lange lijd het
enige geweest, dat men voor het ver
ven van textielwaren gebruikte. Pas
veel later (en nu al weer lang gele
den) ging men het met andere mid
delen Aniline, enz. doen.
De weekmarkt te Hulst was in die
oude tijden ook de plaats waar de
meekrap verhandeld werd. De fabri
kanten kwamen met hun monsters
naar de wallenstad. „Ze kwamen met
het busje, niet met de bus van de
Zeeuwsch-Vlaamse Tram, maar met
de uniforme meekrapbus", vertelde
onze zegsman De kopers namen dan
wat van de stof op hun handpalm,
haalden uit hun zak een klein „strijk-
ijzertje" en daarmee wreven ze de
meekrapverf fijn Hoe fijner ze was,
hoe beter.
In die meekrapstoof te Walsoorden
werd dit verfmiddel vervaardigd. De
meekrapworlel werd er. na gedroogd
te zijn, gemalen en gebrand cn een
paard sjokte hele dagen rond in de
molen Als het een wit paard was,
werd hel na enige jaren in de molen
gelopen te hebben, helemaal bruin,
zodat niemand er meer de schimmel
in herkende. Dat was natuurlijk voor
de meekrapverf wel een prima re
clame. maar voor het paard was dit
nu niet zo leuk. De bruine kleur was
er niet meer uit te krijgen.
Om de stenen van de molen aan te
drijven, werd een enorm houten rad
gebruikt en dit werd, zoals men vroe
ger altijd deed (toen had men nl. nog
veel tijd en weinig haast) met grote
kunstzin cn groot vakmanschap ver
vaardigd. Zo'n rad heeft men nu in de
voormalige stoof te Walsoorden onder
het kolenzwart te voorschijn gehaald.
Het is maar liefst enkele tonnen
zwaar en de diameter bedraagt drie
meter!
De vroegere meestoof van
Walsoorden
Natuurlijk is er veel belangstelling
voor getoond en het zou meijr dan de
moeite waard zijn dit honderden ja
ren oude voorwerp in een oudheid
kundige verzameling te krijgen,
waarvoor de Oudheidkamer te Hulst
wel de meest geschikte plaats zou
zijn. Daar treft men veel meer oude
getuigen van de vroegere meekrap
industrie aan: spaden, kappertjes om
de plantjes te poten en de bewuste
meekrapbus, waarin men de monsters
naar de markt bracht.
Dit rad, dat tegelijkertijd een ju
weel van eeuwenoud vakmanschap en
een bewijs van de vroeger in deze
streek bloeiende meekrapindustrie is,
zou een waardevolle aanwinst zijn
voor het oudheidkundig bezit.
Overigens zouden er wellicht nog
meer voorwerpen bijeen te brengen
zijn. Onlangs kwam in Hulst een
Haarlemmer, die over de mee
krapindustrie horend te voorschijn
kwam met zo'n klein strijkijzertje,
waarmee men vroeger de fijnheid
toetste. Ongetwijfeld zijn er in het
Land van Hulst ook mensen, die er
gens zo'n historisch voorwerpje heb
ben. Nu dit fraaie rad van onder het
kolenzwart is gekomen, loont het wel
de moeite nog andere dingen bijeen
te zieken om op de duur een zo com
pleet mogelijke verzameling voor
werpen uit de totaal verdwenen mee
krapindustrie te verkrjjgen.
De vraag naar dubbele princesse-
bonen blijft dit jaar wel bijzonder
groot. Elke veilingdag opnieuw zijn
er in Zeeland nog behoorlijke aan
voeren en alles wordt vlot afgeno
men voor de binnenlandse conserven-
fabrieken. Vorige week kon de prijs
voor de bonen van de kwaliteit 1 en
2 zelfs oplopen tot 1 per kg, een
prijs welke nog nimmer is voorgeko
men, voor zover men zich kan her
inneren. Thans ligt de prijs nog
steeds ron d90 cent per kg. De kilo
opbrengst is dit jaar ook zeer goed.
l
8000
400
a.0767
■0745
1052
390 i
2051
3032
796
4017
274
908
8006
679
6005
617
7105
877
8061 i
495
9063
(0068 li
1015
254 2|
470 4|
683 6Ï
923 91
2019 0|
353 3|
664 7|
899 9Ï
8013 01
211 2|
373 4$
724 71
*013 Oj
215 2*
494 5L
650 6.4
856 8l
5043 Off
259 2fl
412 4.1
633 64
810 84
6043 04
247 29
605 63
852 Pil
7028 Oft
368 3<l
384 3Pf
640 67
852 87
8004 10
294 32(
569 57,
829 9.1
6027 07[
249 30
483 57l
796 79
984 99
10030 07
320 32
421
427 4.1
641 64
825 8*4
11044 Orf
310 3R
Categol
