el.
53
CER
„Ik volgde de actie voor de Poolse
kinderen met verbazing:
GOUDEN FEEST van
Broeder Cajetanus
Lode wijk Napoleon greep in
Hier en daar:
home-tels
Dijktuinders van de Westhoek erg ongerust
Het voorlopige Ned. elftal
J- en
5WERK
V oetbalpr oblemen
De scholen van hel Bisdom
Breda worden opgeroepen
8
ft
46
V IERDE BLAD
ZATERDAG 1 MEI 1954
De pastoor van Rouvro (Frankrijk) enthousiast
,.Tja", zei pater BBerk (Oudenbnsch): Bit
moet ik de mijnwerkers toch vertellen
Maand van de politiek
yjm mm
Vo<yt de UidwSPiie
door een overwinning
Hij werd één met het onderwijs
Ingewikkelde kwestie in Fijnaart-Willemstad
Drastische waardevermindering van woningen?
HET EINDE VAN EENKERKGEBOUW
Een katholieke nederlaag, gevolgd
Bewogen historie
Sproeten? SPRUTOL
BENNAARS WEER OPGESTELD
Wij spraken af
f
DE rechtsbuiten van de aan
vallende partij krijgt op
plaats r.bu (1) de bal van zijn
rechtshalf r.h. (1). Hij wacht
niet tot de linksachter (l.a.)
van de tegenpartij in zijn buurt
is, maar speelt de bal meteen
door naar zijn rechtsbinnen r.
bi. 1). Meteen loopt de rechts
buiten naar voren, maar komt
daardoor zo dicht bij de links
achter. dat zijn rechtsbinnen
het beter oordeelt hem de bal
niet terug te geven. Inplaats
daarvan geeft hij een pass te-
r",ig naar de mee opgelopen
rechtshalf, die op plaats r.h.
(2) terecht is gekomen. In
middels is de rechtsbuiten de
linksachter (zonder bal) voor
bij gelopen en nu kan de
rechtshalf het leder juist langs
de linksachter aan zijn vleu
gelman geven. Deze heeft
daardoor een vrij veld gekre
gen, kan de bal opbrengen
voorzetten of een schot lossen
of wat in de gegeven omstc >-
itigheden maar wenselijk is.
Dat hij deze gevaarlijke ren
kan ondernemen is te danken
aan de opoebouiode aanval met
zijn rechtsbinnen en rechts
half, een speelwijze, die men
als ..driphoekspel" aanduidt.
reninstallaties
Perkpolder-
d. Het is een
rste zijn. zo-
beide zijden
Verder is in
lijk verbeter-
gemaakt. De
'en naar de
bele'. de par-
pterd en uit-
liek een gro-
De autobus
hebben nu
tsen en de
niet. alvorens
zetten, eerst
men. De op-
caartenbureau
rst zijn recht-
kan innemen
iartje zorgen.
h-Vlaanderen
voer is opge-
ustrie en ny-
imen aan een
vele moeilük-
n welke b.v.
vee (om cnigè
ngen te noe-
kt, doen be-
ervatting van
del- en indus-
ugde begroet,
misch opzicht
dit veer gaan
ook het toe-
rygt," zo be-
die uiteraard
heugd is over
de „verkeers-
CXXXXXXXX
oo«x>o<xx.
HULST
iTELLEN
Tel. 92
Hulst
aat - Hulst
•rijs
(Van onze redacteur)
PATER BERNARD BERK van de Missionarissen van de H. Familie uit
Oudenbosch kon zjjn ogen niet geloven. Hij slenterde met zijn kwieke
huishoudster en enkele van zijn beste Poolse parochianen over de enorme,
om niet te zeggen onmetelijke bloemententoonstelling van Valenciennes, een
grauwe Noord-Franse fabrieksstad en daar ineens, temidden van tiendui
zenden bezoekers, werd hij geconfronteerd met een verslaggever van de
krant, die hij de laatste weken met belangstelling volgde, want met spanning
hield de priester bij hoe het verloop zou zijn van de pakkettenactie voor
de Poolse kinderenAanvankelijk klonk dit verhaal van de pater erg
ongeloofwaardig, maar toen hij eenmaal verteld had, dat hij eens missio
naris was in Polen en dat hij nu reeds gedurende twintig jaar pastoor is
over ongeveer zesduizend Poolse mijnwerkers, was alles onmiddellijk dui
delijk. temeer, omdat de priester verhaalde, dat hij in Nederland enkele
goede vrienden heeft zitten, die hem zoveel mogelijk voorzien van publica
ties, welke over Polen handelen.
..Ik moet u eerlijk zeggen, dat ik
verrast ben over de spontaniteit
van de Nederlanders en speciaal van
de lezers van het ..Dagblad De Stem"
Het is toch waarempel geen kleinig
heid om in enkele weken ti.ids vijf
tienduizend pakjes bij elkaar te krij
gen. In Frankrijk wonen hele beste
en hele brave mensen, maar ik zou
dat niet gemakkelijk klaar krijgen.
Een krant is toch wel een machtig
instrument Wanneer men een ge
voelige snaar bespeelt wil er toch iets
lukken. Ik mag uw blad met dit suc
ces feliciteren, want, zie je, voor die
Polen valt het toch maar niet mee.
Ik kan me levendig voorstellen, dat
het in de kampen moeilijk bewegen
is. Deze mensen ziin uit elkaar ge
sleurd Een goed voorbeeld daarvan
is miin parochie. Wat hebben de
mensen, die mijn parochianen zijn,
allemaal niet meegemaakt?''
ZIJN PAROCHIE
PATER Bt. BERK
pater B. Berk, die het betreurde,
dat een tocht naar de pastorie
van ziin parochie zo maar niet a bout
portant gemaakt kon wekdien, ver-
OOST-
ROZEBEKE.
't les te zeggen: voor u, in Olland.
Wij zitten ier al langer met de
kapotte stukken. Wij voelen ier nou
goed, wat 't betekent: „L'Union fait
la Force". Da wil zeggen: ,,De Bel
gische Eenheid leed in de Interna
tionale Soep", 'k Zijn curieus, waar
de subsidies aan de bizondere scho
len vandaag of morgen naar toe
trekken. k Zal 'vne keer aan de
socialistis&Kë "zakken gaan voelen.
A propo,s: van Socialisten gespro
ken, ze doen de Katholieken in de
Nederlandse Partij van den Acker"
dank zeggen uit de grond van hun
liberaal-sociale hart voor het ge-
luks-telegram met engeltjes, dat ze
gezonden hebben bij gelegenheid
van hun victorie op de Katho-
ken. Ze hebben mij gezegd: as de
Nederlanders ook zo'n victorie be
vechten met de verkiezingen voor
de Staten Generaal kunnen ze van
onze Socialisten wederkerig 'n fe
licitatie met engeltjes verwachten.
Ge zult me zeggen: ..Sus. opgepast,
steek uw neus nie in de politiek, da's
dangereus, zulle. Ik weet 't, ik weet
't, m'nne vrind, want politiek, da's iet
dat in de lucht hangt. Zie ze maar
te grijpen, as ge kunt. Wie zegt u of
de politiek van vandaag, die van gis
teren geworden is en of ze die van
morgen zal zijn? Eén treffende uit
lating van een of ander Staatshoofd
en uw politiek van vandaag ligt mor
gen ook al in de internationale soep.
En wad i e s 'n Staatshoofd? Zie naar
Frankrijk, waar de Eenheid 'n cro
quet is geworren. Zoekte gij er maar
es iets substantieels uit. Dertig Staats
hoofden hebben daar ondereen om 't
Presidentschap gevochten en 't ziet
er naar uit, of de politieke poppen
daar vandaag of morgen weeral gaan
dansen. De stukken van de Eenheid
zijn daar geen eens meer heel. Er i s
geen Frankrijk meer, er zijn twintig
Frankrijkskes. die op voorhand zitten
te bibberen bij de uitvinding van elk
nieuw Duits kanon. Zie naar Perziè.
zó zijt ge daar 'n Mossadeq en zo zijt
ge 'n Mos-op-'t-dak. Zie de hele we
reld rond, zoek er de Eenheid. Zoek
eerder 'n neet in 'n hooiberg. Daar
om: beter m'nnen neus in de politiek
as m'nne kop in 't zand. En dat doen
bij u veel politieke katholieken, as ze
telegrammen met engeltjes naar socia
listen sturen 't les daarmee, da Sus
u toeroept: zij gewaarschouwd. 't les
nóg nie te laat bij u. 'Nne goeie ver
staander heeft bij ons maar 'nne hal-
leve liter nodig, bij u gelukkiglijk
nog maar 'n half wóórd, 't Zou bij u
wel es kunnen gaan lijk bij ons, as ge
de Eenheid nie terug weet te winnen.
Er zijn er bij ons nog maar te veul
zonder kop gaan kiezen. Die stemden
op wie 't hardst schreeuwde en die
koeien beloofde mee gouwe horens,
waarmee ze later omver gestoten zul
len worren. 't Zijn de mannen, die
maar blijven schreeuwen, dat alleenig
t volk mot zegepralen. Maar da zege
pralen wor rap betalen, want de dui
ten om al die beloften in te lossen
motten uit de lengte of uit de breedte
komen. Voor ze hier in Leuven de
meerderheid hadden, schreeuwden ze
jullie katholieken betaalt vul te veul
taks en nou ze de meerderheid heb
ben. motten ze daar voor 'n water-wc.
voor 'n balconneke, voor 'n stortgat
buiten aan oewe kelder, ja, voor de
reparatie aan oewen TSF betalen. Ge
hoef niet te vragen, hoe de stamme-
neebazen en de restaurateurs sakke
ren, die er zes deurtrek-we's op na
houen. Ik zeg u: 't onnozele volk in
Vlaanderen weet wel, wat kiezen zijn,
maar nie wa kiezen is. Er zitten bij
ons in de politieke voorlichting, nog
maar te veul Franse woorden, bijkans
zoveul as bij in Olland. Kwam me
aaar, gepasseerde week nie gan m'n
rvo 'n ven* s^aan zieveren: „Sus, de
J-WP is 'n schoon politieke partaa,
maar daar zitten te veul „dividenten"
Jn Nou weet ik nie, waar de dividen-
wat 'n dissident is, zal ze u ant
woorden, dat de kaffee weeral
duurder is geworren. En van haar
stem kan pertang afhangen of de
Eenheid aan gruuzelementen gaat
of nie. Gullie hebt, lijk wij, maar
drei dingen van doen en die bie
ten: Eenheid, Eenheid en nog 'nne
keer Eenheid. We ebben met de
Eenheid chronisch overhoop gele
gen.
't Begint al in onze huiskamers. As
ze bij ons 'nne paster op 'nnen nieu
wen velo zien passeren, zeggen ze:
..Dat doet 'm van ons centen." al
heeft dieje sukkelèèr z'nnen velo van
z'n moeder cadeau gekregen. Ge hoefx
dus nie te vragen, was ze van hun
eigen politiek zeggen As ze in hun
partij nie met volle muziek worden
binnen gehaald en mee nog meer mu
ziek boven aan de candidatenlijst
worden gezet, worren ze waardeloos
..divident" en dan steken ze 'n eigen
partij ineen. En dan: „Adieu, be
roemde Union, die la Force maakt."
Ik weet 't. ja ik zijn goed gerenseig-
neerd. zulle, dat er bij u simpelaars
aan 't stembureau komen en d'r stem
biljet oningevuld in de bus gooien,
om hun gemeente te pesten, al heeft
er de gemeente geelegans niks mee
te maken. Er zijn er gewiest, die alle
hokskes rood hebben gemaakt, om
maar goed op rood te stemmen. Da
zijn er die zot zijn van af- en inbraak,
'k Zal nie zeggen: rood kan goed
werken. Da heeft Oud-Holland bewe
zen deur 't rood in d'n drapeau te
kiezen, maaaar.. met 't wit en 't
blaauw er naast, om da rood goed in
de gaten te houcn. Wij hebben er geel
en zwart tegen aan. Geel da's de haat
en zwart da's de rouw over de dooien,
die er gaan vallen.
SUS VAN TESTELT.
(Advertentie)
ff
pyrometers
MANOMETERS THERMOMETERS
PROMPTE VAKKUNDIGE SERVICE
nvObSERVATOR
ROTTERDAM
telde, mild glimlachend, over zijn pa
rochie.
„Kijk eens," zei hij: „u zuit zich
afvragen hoe deze parochie tot stand
is gekomen Dal liikt verschrikkelijk
ingewikkeld, maar het is erg eenvou
dig- In de twintiger jaren werkte ik
m Polen Ik verbleef er een tiental
iaren en men verzocht mij te gaan
werken onder de Poolse bevolking, die
in alle Noord-Franse steden is te
vinden. Mijn parochianen zijn m de
oorlog van 1914-1918 hier blijven han
gen. Zij keerden niet naar hun vader
land terug en zijn thans zo bli.i als
een kind in een vriie wereld te leven.
Zoals ik vertelde heb ik vijf- of zes
duizend parochianen. Die wonen na
tuurlijk met allemaal in Rouvro bij
elkaar, maar zil huizen verspreid ovei'
de dorpen. Ik heb dus een zeer uit
gebreide gemeenschap, maar ik weet
ze wei in mijn herderstal te verzame
len De Polen zijn diep. diep gods
dienstig. Elke Zondag is mijn kerk
vol en.
Ill dit Mariajaar, als er feesten
worden gevierd kan ik ook op door
de weekse dagen vaak rekenen op een
volle kerk. De Polen bidden voor hun
vaderland. Zij leven, ook al wonen zij
ver ran elkaar (ik sprak daareven
toch over een verscheurd volkti toch
mét elkaar. De oude banden worden
blijft, maar het vaderland...."
Pater B. Berk maakte een gebaar,
alsof hij wilde zeggen. wat zal er
van terecht, komen?"
„Ik zou Polen weer willen terug
zien, maar die mogelijkheid is uit
gesloten. Achter het iizeren gordijn
is het moeilijk doorbreken."
De missionaris sloot zijn verhaal
al Hij vroeg of het begrepen was
waarom hij toevallig deze Poolse actie
van de krant volgde.
Zijn ogen glinsterden. In zijn stem
lag oen zekere voldoening over dit
alles. Hij begreep waardin deze actie
was ondernomen beter dan wie ook.
Hij kon dit, omdat hij zich vereen
zelvigde met de Polen en hun lot
deelde. „Ik voel me gelukkig onder
deze mensen te mogen werkciV' zo
zei de priester, wiens aandacht nu
weer werd getrokken door de bloemen
van Valenciennes.
Hij bekeek ze met een liefdevolle
blik
HET pad der Roosendaalse Katholieken is niet altijd over ro
zen gegaan, en anders waren het wel stekeligen. Leek het
aanvankelijk alsof het Katholicisme hier rustig zou kunnen
voortbloeien, toch werd deze illusie al gauw verstoord door het
optreden van de protestanten, gesteund door de Staten-Gene-
raal. Eind 18e eeuw trad er een verandering in, de protestantse
druk blijft nog steeds voelbaar, maar de Katholieken gingen ook
'n woordje meespreken en pogingen in het werk stellen om de
oude St. Janskerk weer in eigen bezit te krijgen. Alvorens rht
zeer interessante onderwerp te belichten is het goed een blik
in de hieraan voorafgaande periode te slaan.
dooi- ook bii anderen tot ontkieming
te brengen wat als een veroorgen
Godisgave in hun diepene innerli jk
besloten lag.
Zo werd zijn werk In dienst van
de evenmens door het licht van het
Geloof ook een werk in dienst van
God en di Keek.
De Gelofte, 5(1 iaar geleden afge
legd, *irh als religieus-onderwijzer
geheel aan God te geven, heeft hij
trouw vervuld en daardoor heeft hij
zich ook de dank van honderden, ja
duizenden zijner medemensen ver
worven.
Advertentie)
Voorkom molschade.
Koop uitsluitend r
wol en wolgoed
voorzien van hel
MITIN-etikei
OP ZONDAG 9 MEI zal Br. Ca
jetanus, directeur der St Fran-
ciscuskweekschool, het middelpunt
zijn der feestelijke hulde, die hem
gebracht wordt bij gelegenheid van
zijn 50-jarig professiefeest.
Merkwaardig mag het zeker heten,
dat deze 50 jaar Sijna geheel in
dienst"' hebben gestaan van de onder
wijzersopleiding. Reeds in 1908 werd
Br. Cajetanus als jong onderwijzer
benoemd tot leraar aan de St Fran-
ciscuskweekschool, die toen nog te
Bergen op Zoom was gevestigd. In
1917 verhuisde de kweekschool naar
Breda en zo werd Br. Cajetanus in
gezetene van de Baroniestad, die hij
sinds die tiid even trouw gebleven
is als zijn leraarschap
lil de 46 jaar, dat Bir. Cajetanus on
afgebroken aan de KweeKschool ver
bonden is, heeft hij op de hem eigen
talentvolle wijze meegewerkt aan de
vorming van honderden onderwijzers,
die in hem niet alleen een uitstekend
docent, maar evenzeer een goed raads
man en vriend waarderen.
Zijn functie ais ieraar in de Ne
derlandse Taal en Letterkunde stelde
hem in staat zijn werkzaamheid een
sterke culturele en aesthelische inslag
te geven, waardoor hij een zeer waar
devolle bijdrage heeft geleverd aan
de culturele opleving van ons gewest,
teiwiil vele leerlingen de resultaten
van zijn vormingswerk ook buiten de
grenzen van de provincie uitdroegen.
Meerdere verdienstelijke werkers in
en buiten Brabant danken de ontdek
king en ontwikkeling van eigen ta
lenten op literair en niet te vergeten
op toneelgebied aan de vruchtbare
lessen, die zij op de kweekschool van
Br. Cajetanus mochten ontvangen.
Dat zulk een begaafd en toegewijd
leraar Ook door de onderwi.jsautori-
teiten werd erkend en gewaardeerd,
blijkt uit zijn jarenlang lidmaatschap
van verschillende examencommissies
en niet het minst uit ziin benoeming
tot. officier in de orde van Oranje-
Nassau bii gelegenheid van zijn 40-
jarig leraarschap in 1948.
Deze gouden jubilaris mag inder
daad op een prachtig en welbesteed
leven terugzien, dat geheel in dienst
gestaan heeft van wetenschap en
schoonheid. De gaven hem door God
geschonken, heeft, hij verveelvoudigd
Uitkomst voor
doorgaande reizigers
("NP verscheidene plaatsen in ons land
is men bezig- met de voorberei
ding; tot de stichting van home-tels,
o.a. nabij de Vinkeveenseplassen, bij
de Rijksweg AmsterdamUtrecht, bij
Den Bosch, nabij Arnhem en Breda.
Er is een N.V. Home-tel combinatie
in oprichting, die de verschillende
plannen uitwerkt.
De heer Pril die een studie heeft
gemaakt in Amerika van de daar
reeds ingeburgerde zogenaamde „mo
tels" verklaarde dat de Hollandse
home-tels het midden zullen houden
tussen de Nederlandse hotels en de
Amerikaanse motels.
Het is niet de bedoeling dat de va-
cantie-centra zullen worden, doch ze
zijn uitsluitend voor doorgaande reizi
gers, die een kort nachtverblijf wen
sen benevens een garage voor hun wa
gens.
De opzet van het home-tel is zo
danig dat men een eenheid kan hu
ren bestaande uit een 7,it-slaap-kamer
met slaapplaatsen eventueel voor vier
personen, verder een douchecel, toi
let en wasgelegenheid en een klein
keukentje.
Er komt ook een restaurant met
keuken bij. benevens een winkel, waar
men levensmiddelen in kleine hoe
veelheden kan kopen. Verder is een
terras, een zwembad en een zonnebad
ontworpen en een kinderbewaarplaats.
In de nabijheid komt een benzine-
servicestation met de nodige garages
bij het home-tel De kosten worden
gerekend op f 10 tot f 12 per eenheid
per dag benevens een bepaald bedrag
per bed. Door opvouwbare wanden
zal het mogelijk zijn de kamers in
tweeën te verdelen.
Men is reeds met benzinemaatschap
pijen en levensmiddelenbedrijven in
onderhandeling voor de verdere uitzet
van het plan. Gemeentebesturen, die
veel voor de stichting in hun ge
meente voelen, hebben reeds aanbie
dingen gedaan om goedkope grond ter
beschikking te stellen.
ten
van onze Christelijke Volkspartij
torwï maaU ^at er dissidenten in zit-
l- j "aar zijn ik zekers van, net as
ker" *n "^ar^aa van den Ac-
Ziet ge; daarom mot uw volk
y in meer eenvoudige
woord,' i worden opgevoed. As ge
uw „femme a journée, die uwen
rottoir staat te kuischen, vraagt
(Van onze redacteur).
JN DE WESTHOEK van Brabant, hoofdzakelijk in de plaatsen Willemstad en
Fijnaart, is een zeer moeilijke en ingewikkelde kwestie ontstaan als
gevolg van de watersnoodramp 1953 De Provinciale Waterstaat oefent na
melijk druk uit op de polderbesturen, die moeten bewerkstelligen dat de
dijktuintjes gaan verdwijnen. Deze tuintjes, zo wordt gezegd, hebben er
mede toe bijgedragen, dat op sommige plaatsen de dijken zijn doorgebroken
tijdens de Sint Ignatiusvloed.
Raken de dijkbewoners hun tuintjes kwijt dan wil dit zeggen, dat hun
woningen drastisch in waarde verminderen. Bovendien zitten er andere
„sociale nadelen" aan deze kwestie, die niet gemakkelijk oplosbaar zijn.
Tn het provinciale reglement od de
waterkeringen, daterend ran 1905
wordt gezegd, dat het is verboden om
in de dijken te graven, ontzodingen
toe te passen enz. Het polderbestuur
alleen kan ontheffing geven van dit
verbod en wordt dit gedaan dan dient
hiervan bericht te worden gelaten
aan Gedeputeerde Staten.
De practijk is echter sinds meer
dan een eeuw zo geweest, dat door
de dijktuinders (behoudens een hoog
enkele uitzondering!) nimmer vergun
ning is gevraagd in de dijken te gra
ven af ontzodingen te doen. De
meeste tuintjes van de arbeiders en
dijken van Willemstad en Fijnart.
dateren reeds van het midden van de
vorige eeuw en sommige zijn zelfs
nog ouder De tuintjes worden meer
dan houderdvi.jftig jaar als zodanig
gebruikt en zodoende is er een soort
gewoonterecht ontstaan, dat voor de
ramp nimmer aanleiding is geweest
om tn te grijpen. Van de zijde van
de provinciale waterstaat is voor de
ramp nooit enige druk uitgeoefend
om het reglement onverkort gehand
haafd te nebben en de polderbesturen
hebben zich er evenmin veel van aan
getrokken. Verklaarbaar is dit. want
wie dacht er. dat ook de binnendijken
nog dienst zouden moeten doen als
waterkeringen?
INGEWIKKELD
F\e provinciale waterstaat oefent, zo-
als gezegd, druk uit op de polder
besturen. om het reglement stipt uit
gevoerd te krijgen Dat weten de dijk
tuinders, maar zij merken op. dat
de dijkgronden door de provinciale
waterstaat zelf als tuin- en bouwgrond
zijn beschouwd. Gewezen wordt b.v.
op een grondverkoop aan een dijk bij
Fijnaart Niet minder dan f 1.25 per
m2 deed deze grond m het begin
van deze eeuw. De waterstaat gaf dus
te kennen, dat de grond geen weiland
was! Honderden personen hebben in
de loop der jaren huizen gekocht
langs de dijk. Zij kochten met tuinen
en betaalden dus meer dan wanneer
zil een huis zonder meer aanvaard
den
De dijktuinders vragen zich af wie
deze schade zal betalen.
Zou de provinciale waterstaat vol
gens de regementen werken, dan kon
men zelfs (het gewoonterecht buiten
beschouwing gelaten!) zeggen, dat de
dijken m hun vroegere toestand
moeten worden teruggebracht op kos
ten van dijktuinders.
Zo ver is het inmiddels natuurlijk
niet en het zal zo ook wel niet gaan.
De kans bestaat echter en dit haast
zeker dat de dijktuinders hun
tuint jes kwijt raken. Dat betekent een
drastische vermindering ban hun
woningwaarde, tevens houdt het in
dat de arbeiders hun vrije tijd minder
nuttig kunnen besteden. Dit is zon
der twijfel een belangrijke sociale
ichtergrond
Om dit te ondervangen probeert de
gemeente Willemstad door grondaan
kopen een compensatie tot stand te
brengen.
De vragen wie het zal betalen en
wat er uiteindeijk gebeurt zijn nog
onbeantwoord, maar
MADAT men in 1268 een kapel had
gekregen kon door de hoge mate
van welvaart op 't einde van de 14e
eeuw een prachtige nieuwe kerk ge
bouwd worden. Dit gebouw, dat de
bewondering van eenieder opwekte,
ging echter geen voorspoedige tijd te
gemoet tcmvvolge van verschillende
branden. Gebrek aan geldmiddelen
veroorzaakt door de ongunstige om
standigheden in de 80-jarige oorlog
maakte herstel practisch onmogelijk.
De toenemende invloed van protes
tantse zijde en de steeds groter wor
dende macht van de Staten-Generaal
in deze streken was oorzaak, dat op
25 Juni 1648 de kerk inbeslag genomen
werd en de Katholieken hun toevlucht
moesten nemen tot een eenvoudige
schuurkerk op Spaans grondgebied en
wel te Steenpaal. Het steeds zwakker
wordende Calvinistische karakter van
de Republiek opende de mogelijkheid
voor de Roosendaalse Katholieken,
dat men tegen betaling toestemming
kreeg om de schuurkerk te Roosen
daal weer op te bouwen. Na verloop
van jaren ging het er naar uitzien,
dat de oude ideeën en beginselen niet
meer konden gehandhaafd blijven.
Nieuwe stromingen, vooral van Fran
se zijde, gaan meer en meer opgang
hier maken en het einde was een al-
ïehele omwenteling en volkomen ge
lijkstelling der Katholieken.
T~NE oude St. Jan raakte na verloop
van jaren danig in verval en om
dat de protestanten het gebouw niet
wilden en ook niet konden onderhou
den (hun eigen kerkje in de Dominéé-
straat was ook al niet veel meer) werd
de kerk al gauw meer last dan voor
deel voor hen. Wat te doen? Men
trachtte de kwestie op te lossen door
het aangaan van een overeenkomst
met de abdij van Tongerloo om haar,
natuurlijk tegen concessies, er toe te
bewegen gedeeltelijk in het herstel
bij te dragen.
En zo trokken in November 1792
drossaard Willem Pannenboeter, vrij
metselaar en fel anti-papist, en de
pastoor de Hoogeerwaarde Heer Gre-
gorius Tallon naar Tongerloo. Het door
de prelaat, Godefridus Hermans bij
eengeroepen convent stemde toe en
24 November 1792 werd overeengeko
men, dat de abdij met 20.000 gulden
zou bijdragen in de restauratie en zij
bij jaarlijkse betaling van 200 gulden
niet meer kon worden aangesproken
voor herstel of vernieuwing, op voor
waarde, dat èn Katholieken èn Her
vormden van het gebouw gebruik
mochten maken.
Op 5 Augustus 2793 keurden de
Hoog Raden van Brabant de overeen
komst goed. Alles leek nu in kannen
en kruiken. Maar veel plezier beleef
den de Katholieken er niet van, want
de overeenkomst is men nooit
nagekomen. Zeer waarschijnlijk wa
ren de herstellingskosten ondanks de
toegewezen 20.000 gulden zo hoog, dat
het voor het gemeentebestuur onmo
gelijk was om in het ontbrekende te
voorzien. Dit was een grote tegen
slag. Ondertussen liep de Republiek
op zijn laatste wankele benen en de
den de nieuwe ideeën van vrijheid,
gelijkheid en broederschap hun in
trede. eerst door de patriotten, daar
na dooi; de Fransen zelf, die hier in
1795 hun intocht hielden. In 1798 werd
vrijheid van godsdienst toegestaan en
de scheiding tussen Kerk en Staat
doorgevoerd. Van de bepaling, dat de
kerken verdeeld zouden gorden vol
gens het percentage der bevolking
kwam hier door tegenwerking van
Pannenboeter niets. Integendeel. Op 7
Augustus 1798 bepaalde het gemeen
tebestuur, dat de oude St. Jan in pro
testantse handen zou blijven. De 20 000
gulden, zo redeneerden zij, behoorden
tot het bezit der Katholieken. De pro
testantse reactie op de Katholieke op
welling van geestdrift bevestigde het
in 1798 genomen besluit, want in de
Grondwet van 1801 staat in art. 13:
„Ieder kerkgenootschap blijft on
herroepelijk in het bezit van het
geen met de aanvang dezer eeuw
door dezelfde wierd bezeten".
Veel was men dus nog niet opge
schoten en sommige kerkmeesters
gaven de hoop om de kerk te krijgen
maar op .De behoefte aan een nieuw
gebouw deed zich nog niet direct
dringend gevoelen omdat het bezwaar
van een tg kleine ruimte ondervangen
werd door het zestal priesters waar
door meerdere H.H. Missen konden
worden opgedragen.
QNDERTUSSEN was het met de St.
Jan van kwaad tot erger geko
men. De kerk werd voor Pannenboe
ter en het gemeentebestuur een ware
nacntmerrie cn daarom probeerden de
protestanten er nog zo veel mogelijk
voordeel van te behalen door het ge
bouw eenvoudig af te breken en van
de opbrengst een eigen nieuw gebouw
op te trekken. Op 16 Augustus werd
dienaangaande tussen de Gerefor
meerde kerkeraad en het gemeentebe
stuur een overeenkomst gesloten
waarbij de protestanten het recht kre
gen, om de kerk ten eigen bate af te
breken uitgezonderd de toren. Uit
drukkelijk werd bepaald:
„De gemeente zal nooit dulden,
dat op dit terrein nog enig gebouw
van welken godsdienst ook wordt
opgericht".
Dit laatste is uitsluitend tegen de
Katholieken gericht. Punt vijf van de
overeenkomst hield in, dat het ac-
coord van 23 November met Tongerloo
gesloten bleef bestaan. De 20.000 gul
den zouden bij ontvangst verdeeld
worden tussen het gemeentebestuur en
de hervormden. Blijkbaar rekenden
de heren deze 20.000 gulden als een
vergoeding voor reeds gedane her
stellingen. Inderdaad hebben zij later
dit bedrag gekregen van de Staat die
de plaats van de abdij, welke in 1796
(6 December) was opgeheven, als al
gemeen tiendenheffer had overgeno
men.
LODEWIJKS HERSTELDE
„VERGISSING"
FNE steeds toenemende invloed der
Katholieken was oorzaak, dat van
het afbraak-plan vooreerst nog niets
terecht kwam. Óp 23 Augustus dreven
zij in de gemeenteraad door, dat, al
vorens tot uitvoering over te gaan,
toestemming van hogerhand moest ge
geven worden, en die kwam pas in
1806, toen het smeekschrift aan ko
ning Lodewijk, waarin om teruggave
van de kerk werd gevraagd als volgt
beantwoord werd:
„De Kerkeraad van de Hervormde
gemeente van Roosendaal wordt gea.u-
thoriseerd om het plaatselijk kerkge
bouw aldaar te doen afbreken, en om
uit de gelden uit dien afbraak sprui
tende te employeren tot de opbouw
van een nieuw kerkgebouw alles
overeenkomstig de bepalingen welke
deswegens tussen bet Gemeentebe
stuur en denzelver Kerkeraad op den
16 Augustus 1804, zijn vastgesteld".
Alle hoop was nu met één slag ver
nietigd. De protestanten, sterk door
dit besluit, begonnen in het voorjaar
1807 aanstonds met de afbraak. De op
brengst bedroeg 4200 gulden. In Roo
sendaal ontstond tengevolgen van de
ze afbraak twee „partijen" waarvan
de ene de moed opgaf en meende, dat
het beste was de schuurkerk geheel af
te breken en op dezelfde plaats een
geheel nieuw gebouw op te trekken,
de andere groep daarentegen verkoos
te wachten tot het oude t<#rrein weer
in hun bezit zou komen. Een beslis
sing in deze kwestie werd niet geno
men, noch door de Apost. Vicaris Mgr.
van Dongen te Breda, noch door de
pastoor. Wel ging de wens van de
„wachters" plotseling in vervulling,
toen het oude terrein aan de Katho
lieken werd teruggegeven door....
koning Lodewijk.
Ondertussen gaf schout Pannenboe
ter een zeldzaam nummertje kleinzie
ligheid weg door te besluiten op het
vrijgekomen terrein, en dan nog juist
op de plaats waar vroeger het Hoog
altaar stond een magazijn voor de ge
meentewerken op te richten. Maar laat
ons terugkeren tot koning Lodewijk.
Deze besloot namelijk om op 1 Mei
(1809) 'n bezoek te brengen aan Roo
sendaal. Een zo gunstige gelegenheid
om de wensen kenbaar te maken zou
wellicht nooit meer terugkeren, daar
om belegden de kerkmeesters op 28
April een vergadering, waarbij de he
ren A. van Gilse, A. T. Beels, J. R.
van Hilst en C. L. Knipscheer mach
tiging werd verleend, om een smeek
schrift aan te bieden. De commissie
van vier kreeg toegang tot de koning
waarbij de heer van Gils een kort
verslag gaf van het doel van hun
komst en overhandigde Lodewijk het
adres. Op 4 Mei kwam het met span
ning verwachte antwoord. Dit luidde:
„Te Roosendaal wordt aan de Rooms
Katholieke gemeente toegestaan het
terrein waarop de afgebroken kerk
zich heeft bevonden, ten einde daar
op een nieuwe kerk voor haar ge
meente te bouwen, en vermag op voor
noemde grond of terrein geen ander
gebouw worden gesteld of doen op
getrokken, en wordt aan haar tot ge-
deeltel^e goedmaking der kosten ene
somma toegestaan van 20.000 gulden.
Het gemeentebestuur aldaar moet het
kerkhof of begraafplaats welke op dat
terrein zou worden gemaakt, op een
andere plaats buiten het dorp aanleg
gen".
(Advertentie)
Bij weerbarstigeSprutol-Sterk.
J_IET voorlopig Nederlands elftal, dat
op 5 Mei in het Feijenoord-stadion
te Rotterdam tegen Bolton Wanderers
zal spelen, is als volgt samengesteld:
doel: Steiger (PSV)
achter: Odenthal (Haarlem en Tebak
(Eindhoven)
midden: van Schijndel (SVV), Ter
louw (Sparta) en Biesbrouck (RCH)
voor: van Beurden (BW) Michels
(Ajax), van Melis (Eindhoven),
Bennaars (Dosko) en Louer (Noad).
Reserves: de Rijk (MOC 39), Bos
kamp (Ajax), van der Hoek (Feijen-
oord), van der Kuil (VSV).
ERKENDE GROOTHEDEN
JWTET SPELERS als Lofthouse,
Hassall en Moir tegenover zich zal
de verdediging van het voorlopig Ne
derlands elftal op Woensdag 5 Mei in
het Feijenoordstadion te Rotterdam in
de wedstrijd tegen de Engelse eerste
divisieclub Bolton War.'ierers vol
doende gelegenheid krijgen te tonen,
waartoe zij in staat is. Vooral met
midvoor Nat Lofthouse is het, op een
voetbalveld althans, kwaad kersen
eten. Het feit, dat deze virtuoos in de
afgelopen jaren zijn club reeds aan
meer dan 200 doelpunten heeft gehol
pen, wijst daar duidelijk op.
..Lofthouse telde nauwelijks 15 len
tes, toen hij al zijn debuut in het eer
ste elftal van Boiton maakte. Een goed
debuut, want tegen Bury schoot hij
twee maal raak.
Links naast Lofthouse staat Harold
Hassal, voor wie Bolton enkele jaren
geleden aan Huddersfield Town een
klein fortuin heeft betaald. Ook hij
heeft internationale ervaring, want
met Engeland heeft hij tegen Schot
land gespeeld. Moir bezet de rechts
binnenplaats. In 1943 werd hij, uitko
mende in een RAF-ploeg, door de
Bolton-trainer ontdekt en hij heeft
bewezen dat dit geen misgreep is ge
weest. Moir is goed voor elke plaats
in de voorhoede. Twee jaar geleden
was hij een van de top-scorers in de
Engelse eerste divisie.
In de Engelse defensie is rechtsback
Ball de opvallendste figuur. Zowel
aanvallend als verdedigend een prima
kracht, werd hij gekozen bij de 31
spelers, uit wie het Engelse A-elftal,
dat binnenkort tegen Zuid-Slavië en
Hongarije en de B-ploeg, die tegjen
Zuid-Slavië B en Griekenland uit
komt, zullen worden gevormd.
Driehoekspel
ETNIGE tijd geleden hebben we een bisschop ontmoet, die heel graag alle
scholen van het bisdom Breda zou hebben bezocht om te vertellen over
de vele zieke kinderen in Suriname, die overal rondzwerven terwijl ze eigen
lijk in een ziekenhuis thuis boren. Maar in het ziekenhuis van Paramaribo zijn
veel te weinig kinderbedden. Die bisschop zou aan alle kinderen van het
bisdom Breda willen vragen of ze hem niet wilden helpen om kinderbedies
te kopen voor zijn ziekenhuis. Wij hebben hem toen beloofd dat we alle
kinderen zouden oproepen.
YUe hebben toen aan die bisschop
beloofd dat alle kinderen van het
bisdom nog vóór de volgende grote
vacantie zouden zorgen dat er in het
ziekenhuis van Paramaribo 40 gloed
nieuwe kinderbedjes zouden staan.
Toen is die bisschop met een blij hart
weer vertrokken naar z'n geliefd Su
riname. Maar intussen zitten wij met
die belofte, cn belofte maakt schuld..!
Maar, de 40 kinderbedjes kunnen er
komen en moeten er ook komen, nog
vóór de Augustus-vacantie. Daarom
moeten alle kinderen meewerken.
Hoe? Wel, 't is doodeenvoudig: alle
jongens en meisjes brengen zoveel
mogelijk zilverpapier, gebruikte post
zegels. loodcapsules (van wijnflessen
e.d.), aluminium-capsules (b.v. van
melkflessen), lood en koper mee naai
school. welke v.oor verdere verzen
ding zal zorg dragen, en wij sturen
de opbrengst dooi- naar Suriname voor
de 40 kinderbedjes.
Hiervoor is natuurlijk véél geld no
dig. en dit kunnen we alléén bemach
tigen als werkelijk alle kinderen
meehelpen.
Dus maar flink aan de slag:
verzamel alles wat je mag!
Vlak voor de grote vacantie zullen we
aan alle scholen mededelen of we
werkelijk de 40 kinderbedjes bij elkaar
hebben gespaard. Laten we het hopen!
We schrijven dan naar die bisschop in
Suriname:
„Hierbij sturen we u de kinderbed
jes voor de zieke kinderen in Suri
name...." En monseigneur heeft dan
weer een zorg minder!
Diocesaan Brokkenwerk
Missievereniging Groot
Seminarie Hoeven.
mi
R.H.1
mmmmmm LOOp VOn d t bal
i Loop van dc spelers
Aanvallende spelers
V Verdedigende spelers
F7
|V PELT