Voor LUCAS LATOEMETER geldt 't wachtwoord: „WACHTEN
De beste soldaat ter wereld heeft geen eigen land
Hij vocht op Atjeh, Timor en Java.... en nooit
verloor hij het vertrouwen
Zij klagen ons aan
EEN LEVEN IN
KAMPEN
Maatschappelijk peil moet
worden opgevoerd
Er wordt wat gedaan voor de Ambonezen
Maar het blijft bij HALVE oplossingen
Steeds waren er nieuwe geruchten
Maria schonk hem drie kinderen
ZATERDAG 20 MAART 1954
V)
De weg naar de gemeenschap
De mening van
mr W. Schols
Speciaal Commissariaat in liet leven geroepen
Een taak voor het
bedrijfsleven
d
>r
ie
d
1-
n
>g
m
is
i-
)U
lij
r-
id
ie
in-
er-
an
te-
?re
en
ie-
tu-
len
ijl
ze
yiJN WIEG STOND OP AMBON
En hij leefde daar het onbezorgde leven
van een tropenkind, huppelde dag in dag
uit tussen de grote kamponghuizen, klom
onbezorgd in rood bloeiende bougainvilles
en werd altijd geroosterd door de felle
tropenzon, die hij niet eens meer voelde
en die in de vroege avonduren als een
enorme smaragd in de oceaan gleed. Uren
lang stond hij bij het dichte bamboebos
en dan keek hij naar de gele vulkaankegel,
In een van de kampen van Nederland zucht de voormalige
sergeant Lucas Latoemeter. Hij leeft het kommervolle leven van,
een wachtende. Eigenlijk laat het hem koud, wat er met hem
gaat gebeuren. Maar toch staat hij eens per dag op de hoek van
het mastbosch en dan kijkt hij naar de kale polders en de lange
rij populieren, die op de horizon staan. Dan denkt hij weer aan
Ambon, aan de gele vulkaankegel en aan zijn vader en dan haat
hij en wil vergeten, hoopt hij en vraagt zich af, droomt hij
en denkt aan zijn wieg, die op het tropische eiland Ambon
stond
de een maand, heerlijke dagen van
zalig nietsdoen en het vertellen van
sterke verhalen. En zoals overal op de
wereld waren ook deze „perlop"-da-
gen veel te vlug om. In een zware
moessonbui lag de boot voor Atjeh te
wachten op de passagiers.
Lucas Latoemeter stond lang naar
zijn verdwijnende vaderland te kij
ken. De boot schommelde hevig en
tenslotte verdween ook de laatste
bergpiek uit zijn gezichtvoor
lange, lange tijd
die helemaal tot aan de wolken reikte en
naar de andere kampongs, die als groene
vlekken tegen de gele hellingen lagen. Hij
was de trots van zijn vader, die als korpo
raal bij liet K.N.I.L. diende en de droom
van zijn grootvader, die na lange jaren
van tropendienst als sergeant gepensio
neerd werd. Hij heette Lucas Latoemeter
en hij kende maar één ideaal,.... soldaat
worden...., precies zoals zijn vader en
grootvader....
IWTAAR voordat het zover was
lvi Hij zal de dag nooit vergeten dat
hij tussen zijn vrienden stond, kna
pen zoals hij, en hoe op die dag het
Hood, Wit en Blauw zich wapperend
ontvouwde boven de juichende stad
en zij voor het eerst parade mochten
lopen als volwaardige militairen. Zijn
vader stond ook tussen de belangstel
lenden en zelfs zijn oude grootvader
had zich naar het grote Marktplein
gesleept!! Trillend van emotie had hij
de hand van de kapitein geschud en
in de tangsi werd dit roemruchte feit
tot diep in de nacht doorgevierd. Hij
was soldaat, precies zo als zijn va
der, de oertraditie was voortgezet.
Naar Atjeh
F)E EERSTE TIJD verliep alles rus-
tig. Overdag wat patrouillelopen,
hier en daar politiediensten verrich
ten en soms ook wel eens een proef
actie op een van de andere eilanden
van de Molukken. Daar leerde hij zijn
vrouw kennen. Ze had een aardig ge
zichtje en grote, koolzwarte ogen. Hij
was er wég van en na enkele maan
den verrichtte de dominéé de huwe
lijksvoltrekking. Ze heette Maria en
vanaf die dag zijn ze altijd bij elkaar
gebleven. Nauwelijks een week later
kwam het bericht dat de „kompenie"
overgeplaatst zou worden naar Atjeh.
het woelige Atjeh, op de noordpunt
van het eiland Sumatra.
Voor het eerst kwamen ze op een
grote boot terecht. Het afscheid was
rustig geweest. Als K.N.I.L.-man wist
je van te voren, dat je daar terecht
kwam en daarbij hadden de meeste
oudere mannen al op Atjeh gevochten
toen het er nog werkelijk gevaarlijk
was. „Nu is er niets meer te bele
ven", zeiden ze, „had je er twintig jaar
geleden moeten komen!" Atjeh viel
mee!
Er moest veel patrouille gelopen
worden en bijna om de andere dag
stonden ze op wacht, maar gevechten
op grote schaal, zoals in de tijd van
het Corps Marechaussée, kwamen niet
meer voor. Lucas Latoemeter bracht
het in deze jaren tot „spandri" (sol
daat le klas) en na vijf jaren van
doorlopend dienstdoen kwam zijn eer
ste verlof. Samen met Maria, zijn
vrouw en Maria, zijn dochter, zagen
ze na jarenlange afwezigheid de hoge
kegel op Ambon weer uit de nevels
te voorschijn komen. Zijn grootvader
was ondertussen overleden en zijn
vader was bevorderd tot sergeant en
hij had zelfs een heel peloton onder
zijn bevel gekregen. Het verlof duur-
ingang van liet kamp. Vooraan
m de barak woont de beheerderde
"heer Hoekstra. Waar de vier pijpen
in de lucht steken is de keuken on
dergebracht.
De Jappen komen
r)E JAREN, die volgden, vlogen snel
om. De compagnie van Latoeme
ter werd op een gegeven moment
overgeplaatst naar het rustige Java
en het gezin van de K.N.I.L.-militair
werd uitgebreid met de zoon Hendrik.
Ze werden ondergebracht in een van
de grote kazernes van Batavia en voor
het eerst sinds lange tijd hoefden ze
geen patrouille te lopen. Hij begon
juist weer aan zijn nieuwe verlof te
denken, toen de bom barste. Japan
had de oorlog verklaard aan de U ?.A.
Met bliksemsnelheid naderde het gele
leger door de oerwouden van Malaya
en over de zeeën, die Insulinde om
ringen. De dagen waren vol angst en
spanning en het enige wat Latoeme
ter zich nog kan herinneren was, dat
hij op een late middag op een uitste
kende rotspunt nabij Soekaboemi, zich
plotseling omringd zag door drie sna
terende Japanse soldaten met een ge
weldige bajonet op 't geweer, en dat
hij dagenlang niets te eten kreeg dan
vunzige waterrijst en beschimmelde
stukken pisang. De eerste tijd zou hij
niets meer van zijn vrouw en kinde
ren horen. Op zekere dag kwamen ze
met logge vrachtauto's. Daarna wer
den ze op de boot gezet en op het
eiland Timor moesten ze maanden
lang werken aan de aanleg van we
gen en bunkers. Toen die klaar waren
moesten ze de rijstvelden in en in de
avonduren kwamen de afvoerriolen
aan de beurt. En er kwam geen af
wisseling meer in dit werk.
Al weken lang werden de vreemde
vliegtuigen opgemerkt en soms klon
ken salvo's van scheepsgeschut in de
verte en op een schitterende tropen-
morgen stapten de eerste Australiërs
aan land.
Lucas Latoemeter en al die andere
militairen waren dol van vreugde.
Hun leven kon weer beginnen, ze
wilden weer gaan vechten onder de
banier van het K.N.I.L. en in hun ar
moedige lompen stapten ze mee in
het leger van hun bevrijders. Ze ken
den maar één ideaal en dat was de
bevrijding van Nederlands-Indiëü
Begin van de tragedie
P\E oorlog was spoedig afgelopen.
Japan had het onderspit moeten
delven, nadat de vreselijkste bom al
ler tijden boven haar steden uiteenge
spat was. Nieuwe problemen wierpen
zich op. Nederlands-Indië moest van
een nieuwe tyrannie verlost worden.
Korporaal Latoemeter sleep voor de
zoveelste maal zijn klewang. Direct
na de bevrijding had hij zijn vrouw
teruggevonden. En ook zijn zoon en
dochter stelden het best. Enkele maan
den geleden was hij bevorderd tot
korporaal en weer brieste hij van
strijdlust. Hij maakte de zenuwslo
pende dagen aan de demarcatielijnen
oplossing kwam.. ze zouden voor
lopig naar Nederland gebracht wor
denze konden zelf kiezen
Lucas Latoemeter had die avond
een lang gesprek met zijn vrouw en
ze besloten met de vele duizenden de
gewichtige stap te zetten. „Eenmaal
in Nederland aangekomen zou de rest
vanzelf wel volgen", was de mening,
die overheerste. Officieel waren ze
Indonesische onderdanen en daarom
vertrokken ze als burgers en zagen
ze als burgers na een lange, lange
reis het moederland Nederland uit de
dichte nevels opduiken. Vol bewon
dering aanschouwden ze de machtige
havenwerken van Rotterdam en hun
eerste indruk was, dat het best mee
zou vallen in dit vlakke land. In de
bus zat Latoemeter naast zijn vrouw
en ze verdronken zich haast in het
landschap dat aan hun raam voorbij
suisde. Nog onder de indruk van alles
wat ze hadden moeten verwerken ar
riveerden ze in kamp Lunetten te
Vught. Er was veel belangstelling voor
de komst der Ambonezen en Lucas
Latoemeter voelde zich voor het eerst
van zijn leven een beetje zenuwach
tig.
Al die mensen, al die lief knikken
de mensen, die met ontzag de beste
soldaten van de wereld aan zich voor
bij zagen trekken. Ze hadden immers
mee. Verloor vele vrienden, die vanuit
hinderlagen neergeschoten werden en
maakte voor het eerst kennis met Ne
derlandse militaire eenheden, die Ne
derlands-Indië kwamen binnenvloei
en. Toen kwam de eerste politionele
actie. Latoemeter vocht als een leeuw,
hij voelde zich Nederlander tot in
hart en nieren en hij liep zijn voeten
stuk op de gekraakte weg van Bui
tenzorg naar Bandoeng. Plotseling
stopte de actie en weer kwamen er
demarcatielijnen en bestandsovereen
komsten. schendingen en moordpar
tijen. Hij werd overgeplaatst naar
Cheribon en bij beminde de puntige
Tjiramai, die met zijn krater tot aan
de wolken reikte. De maanden gingen
voorbij en iedereen ergerde zich. Rond
Kerstmis klonken de salvo's, die de
tweede politionele actie inleidden. La
toemeter zal nooit vergeten hoe hij
dagen lang de kronkelende bergweg
naar Tasikmalaja aflegde. Het zat er
stampvol vliegtuigbommen, Molotof-
cocktails en muskieten. En tegen de
tjotten kropen de guerilla's, die hun
leven wilden geven voor het verdwij
nen van de Andjing-Nica.
Vier van zijn beste vrienden
verloor hij, maar het Rood-Wit
en blauw inspireerde hem tot
nieuwe daden. En zo kwam de
dag, dat eindelijk de rust over
Insuliijde neerdaalde.
Onderhandelingen wezen uit dat
Indonesië recht op zelfbestuur had.
De strijd moest als afgelopen worden
beschouwd. De Nederlanders waren
blij dat ze weer naar huis terug kon
den keren. En de Ambonnezen dach
ten, dat er voor hen ook wel een op
lossing gevonden zou worden. Na zo
veel jaren van trouwe dienst....
Bij de nieuwe structuur werd Am-
bon tot het grondgebied van de Repu-
blik Indonesia Serikat verklaard. La
ter maakte Indonesië er een eenheids
staat van.... en toen begonnen de
zorgen. Lucas Latoemeter, die tijdens
de laatste actie tot sergeant was ge
promoveerd, had gedacht dat hij Am-
bon nu wel spoedig terug zou zien.
Maar door die laatste maatregelen
was hij toch wel geschokt.
„Dat nooit," zeiden de Ambone
zen resoluut. „Dat nooit", had Lucas
Latoemeter toen ook gezegd. „Af
wachten", werd er geproclameerd en
zo verhuisde Latoemeter met zijn ge
zin naar de grote tangsi aan de Beren
laan in Djacarta.
Naar Nederland
rjE Nederlandse troepen werden snel
afgevoerd. Ze kwamen steeds bij
groepen en na in de Berenlaan de no
dige formaliteiten verricht te hebben
vertrokken ze lachend en zingend in
lange colonnes naar de haven van
Tandjong-Priok, waar ze juichend de
valrepen van de boten opgingen.
Het leven werd ondragelijk voor de
Ambonezen. Was het te verwonde
ren dat ze op een zwoele regenavond
met man en macht naar buiten storm
den om daar de opgekropte spanning
wat uit te vieren? De wapens werden
afgenomen en rond het kamp in de
Berenlaan kwam een puntige prikkel
draadversperring.
Ze hadden echter het vertrouwen
in Nederland niet verloren en ze ble
ven rekenen op een oplossing. En die
toch zoveel over de Ambonezen ge
hoord
Maar wat nu,
in Godsnaam
DE eerste maanden verliepen in de
roes van het nieuwe. Er gingen
zelfs al geruchten dat ze spoedig
weer militair zouden worden. Ze wa
ren ondergebracht in ruime barak-
De keuken van het Ambonezen
kamp Wouw. Heel wat nasi-goren
heejt de kok hier gaar gestoomd.
ken en in een van die barakken ver
wachtte Maria haar derde kind. Lu
cas Latoemeter was verheugd, toen
hij zijn tweede zoon aan zijn vrien
den kon tonen. Hij kreeg de naam Lu
cas, de naam van de vaderwant
in de toekomst zou hij de militaire i
traditie moeten voortzetten....!! Maar
na de eerste maanden was er nog
niets gebeurd, weer gingen er weken
voorbij en Lucas Latoemeter kwam
tot de conclusie dat hij al die maan
den nog niets gedaan haden die
maanden werden jaren....!!
En nog steeds lacht Lucas Latoe
meter, maar het laat hem eigenlijk
koud wat er met hem in de toekomst
zal gaan gebeuren. Hij leeft nu het
kommervolle leven van een wachten
de. Zijn kinderen groeien op, maar
hij weet niet wat hij ermee moet aan
vangen. Hij zou best willen gaan wer
ken, maar de werkeloze Nederlanders
willen óók werken. Ondanks zijn
uiterlijke onverschilligheid begint hij
steeds meer aan de tropen te denken
en daarom staat hij eens per dag op
de hoek van het mastbos en kijkt hij
uit over de kale polders en naar de
rij populieren, die op een dijk aan de
horizon staan. En dan ziet hij in zijn
verbeelding de gele vulkaankegel weer
en dan denkt hij aan het land. dat
toch eigenlijk aan hem toebehoort.
Voor zijn gevoel kan hij nooit, nooit
van zijn leven in Nederland volledig
aarden.
Maar wat dan. in Godsnaam? Heel
diep in zijn hart flikkert nog het
vlammetje van de militair Latoeme
ter. Hij zal het niet openlijk zeggen,
want de voormannen in Den Haag
zorgen voor dat alles. Maar als de
oude sergeant Latoemeter nog een
maal zijn hart zou mogen blootleg
gen, wanneer hij nog eenmaal zjjn
vurigste wens zou mogen uitspreken,
dan zou hij onstuimig willen uitbrul
len: „Laat me weer soldaat worden,
in Godsnaam
Dit is de bittere tragiek van de
Ambonees.... van het volk, dat Ne
derland trouw bleef tot in de dood!!
JN NEDERLAND zijn 56 Am
bonezenkampen. In totaal
verblijven er ongeveer 15.000
Ambonezen en Kei-ezen binnen
onze landsgrenzen. „Ambone-
zenzorg", een instelling, die de
maatschappelijke verbetering
van de Ambonees nastreeft,
heeft voor haar werk ons land
in drie districten onderver
deeld: Het Noord-, Midden- en
Zuid-district.
Boven deze drie districten staat de
Commissaris, de heer J. van Ringen.
Hij wordt geassisteerd door drie in
specteurs, die ieder de verantwoorde
lijkheid hebben over een van de dis
tricten. Tot Inspecteur van het Zui
delijke district (Zeeland, Brabant en
Limburg) werd aangesteld de heer
mr W. Schols, wiens hoofdzetel in
Vught is. doorlopend op reis is langs
de kampen en met wie wij een on
derhoud mochten hebben. „Wat wordt
er nu eigenlijk voor de Ambonezen
gedaan?" was de vraag, die wij aan
mr Schols stelden.
GOED ONDERWIJS
A LLES, als wij maar de nodige
waardering en medewerking
hebben", was zijn resolute antwoord.
„Op de eerste plaats kunnen we de
kwestie van het onderwijs onder de
loupe nemen. Wij splitsen deze in het
onderwijs voor de jongeren en het
onderwijs voor de ouderen. De jeugd
gaat zoveel mogelijk naar de lagere
school op die plaats, waar het kamp
is opgericht. Gewoon naar de gemeen
teschool dus. Nadat ze de lagere
school met goed gevolg hebben door
lopen, gaan de jongens naar de U.L.O.,
de Ambachtsschool of naar de Nijver
heidsschool en enkele gaan er zelfs
al naar de H.B.S. De meisjes gaan
naar de U.L.O. of naar ?le Huishoud
school. In de grotere kampen richten
we zelf schooltjes op. De jeugd kan
zich hier aanpassen aan het Neder
landse onderwijs en wanneer ze in de
vierde of vijfde klas naar behoren
voldoen, worden ze naar de gemeente
school gestuurd. Dit levert aanmer
kelijk betere resultaten op, dan ze
meteen naar de gemeenteschool te
sturen. Op de kleinere plaatsen is het
niet doenlijk om een schooltje op te
richten. Daar sturen we ze direct naar
de school in het dorp. Dat risico moe
ten we nu eenmaal nemen".
Mr Schols was tot de conclusie ge
komen, dat de zorg voor de jeugd
over het algemeen uitstekend voldoet.
Maar ook de ouderen krijgen onder
wijs, zij het echter in de vorm van
cursussen. „De mannen geven we op
de eerste plaats herscholingscursussen,
hervatte mr Schols zijn betoog. „Am-
bonezenzorg" geeft cursussen in
bankwerken, timmeren en automon
tage. De vrouwen krijgen huishoud-
cursussen en zo meer en -voor beide
groepen bestaat er een mogelijkheid
voor het volgen van A.V.O.-lessen. Dit
laatste is natuurlijk voor die Ambo
nezen, die niet ai te best kunnen
schrijven en lezen. In Vlissingen en
kamp Lunetten worden zelfs al kleer-
makerscursusscn gegeven en als er
maar de nodige belangstelling voor
bestaat, zijn we in staat om nog vele
andere soorten van lessen te geven.
Neem Vlissingen bijvoorbeeld, daar
gaven we in het afgelopen jaar een
visserijcursus. Aanvankelijk liep alles
goed, maar tenslotte verslapte de ani
mo en moesten we er mee stoppen.
Hier en daar zijn we nu ook begon
nen met het oprichten van kleuter
scholen Onlangs hebben we er een
geopend in Eijsden in Limburg en in
de omgeving van Sittard wordt de
tweede gebouwd".
SPORTLEIDERS
HET tweede belangrijke werk, dat
te gebeuren staat, is de oprich
ting van jeugdorganisaties", vervolg-
fNP deze pagina roeren wij een pro- dig offer gebracht voor de Neder-
/-Jo Knlnnrtviilro Tonrlco 70alf rl i nnlf (T Vlll 1"! Ï7 P> W3S.
bleem aan, dat een belangrijke
politieke kant heeft en dat daardoor
helaas vaak buiten de discussie wordt
geplaatst. Dat er in Nederland vijf
tienduizend Ambonezen in kampen
vertoeven, waarvan er duizenden de
weg naar de gemeenschap nog niet
hebben gevonden (en wellicht nooit
zullen vinden) is één van de uitvloei
sels van het geweldige drama, dat
na de oorlog in Indonesië heeft
plaatsgevonden.
Laten wij heel in het kort de ge
schiedenis van Ambon vertellen.
Meer dan 350 jaren behoorde dit Mo-
lukken-eiland tot Nederlands-Indië
en als zodanig was het dus een deel
van onze kolonieën. Zo ergens, dan
heeft op Ambon het Nederlandse ko
loniale bewind vruchten afgeworpen.
Ambon werd een bolwerk van het
Christendom. Er kwamen kerken en
scholen. Zijn mannen meldden zich
voor het Koninklijk Nederlands-In
dische Leger en vormden daarin een
groep, die geducht was om zijn moed
en die hooggeprezen werd de
eeuwen door om zijn trouw aan
Nederland, vooral aan de Koningin.
Tijdens de tweede wereldoorlog,
toen Indonesië door de Japanners be
zet werd, riepen Soekarno, Hatta en
nog een paar Indonesische politici de
Republiek uit. Men wilde onafhan
kelijk zijn.
Ieder kent de gevolgen van dit be
sluit. Nederland probeerde te redden
wat er nog te redden was en onder
meer werden daarvoor tienduizenden
Nederlandse militairen naar Indone
sië gestuurd.
Zij zijn daar vijf jaar lang een lij
densweg gegaan, maar zij niet alleen.
Want het leger, dat Nederland over
zee had, bestond voor een groot deel
uit Indonesiërs: Javanen, Ambonezen,
Menadonezen enz. enz. Vooral de
,orang Ambon", zoals de Ambonezen
werden genoemd, hebben een gewel
de Mr Schols. „Hierdoor kunnen we
voor de Ambonese jeugd sportwed
strijden gaan brengen of het beoefe
nen van spelen. De belangrijkste fac
tor is echter dat door dergelijke orga
nisaties ook het culturele peil omhoog-
gevoerd kan worden. Uit de Ambo
nezen laten we bepaalde groepen een
sportcursus volgen op het instituut van
de C.I.O.S. te Overveen. Deze week
is er toevallig nog een lichting van
uit Lunetten daarheen vertrokken.
En als ze terugkomen zijn ze volwaar
dige sports-men geworden. En geloof
maar dat dit geapprecieerd wordt!!"
aldus besloot mr Schols. Aanvullend
kunnen wij nog vertellen, dat de Am
bonezen, wanneer zij eenmaal een
cursus beëindigd hebben .zonder meer
in loondienst kunnen treden. Er wordt
ontzaggelijk veel voor ze gedaan. En
volgens mr Schols zal er in de toe
komst nog veel meer voor gedaan
worden.
^LS ONDERDEEL van het departement Maatschappelijk
Werk is geruime tijd geleden een commissariaat van Ambo
nezen in het leven geroepen. Sindsdien is er een duidelijke ver
betering ingetreden in de verhouding tussen de Ambonezen en
de overheid en haar instellingen. Een van de practische resul
taten van het werk van het commissariaat, is de uitbreiding van
de woongelegenheid voor Ambonezen.
Er is sindsdien namelijk voor 170 gezinnen huisvesting ge
schapen. Tevens is er een urgentieprogramma opgesteld, dat ge
richt is op het verkrijgen van nieuwe woonoorden voor deze
mensen, en tevens op uitbreiding van de bestaande kampen. Als
dit plan is uitgevoerd, zal er voor ongeveer 160 gezinnen woon
gelegenheid beschikbaar zijn.
Het is dus ongetwijfeld wel zo, dat er voor de Ambonezen
iets wordt gedaan veel wordt gedaan, zelfs.
CR is ook gestreefd naar deelname
in 't arbeidsproces in Nederland.
Dit vereist in de allereerste plaats de
medewerking van het bedrijfsleven,
dat tot dusverre geen al te grote ani
mo heeft getoond.
Voor de jongeren entameert de re
gering vakopleidingen. Deze zijn geen
doel in zichzelf, maar voorbereiding
tot practisch werken. Overigens is
aangetoond, dat de jonge Ambonezen
die het einddiploma ambachtsschool
hebben behaald, eerder een neiging
vertonen om verder te gaan studeren
Het komt betrekkelijk weinig voor,
dat deze jonge mensen direct een
betrekking aanvaarden. Ook hier
heeft het bedrijfsleven een deel van
de schuld. Vele Ambonezen kunnen
namelijk niet aan de slag komen.
Zo blijft het Ambonezenpro-
bleem een half-opgelost pro
bleem. Men kan het ze in Ne
derland zo prettig mogelijk
maken, maar dat is niet wat ze
willen. En hun eeuwige vraag
blijft: hoe lang moet dit zo nog
voortduren?
landse zaak, die ook de hunne was.
Onverbiddelijk was echter de loop
der geschiedenis. Nederland en Indo
nesië gingen aan één conferentietafel
zitten, om te bespreken hoe het beste
de verhouding tussen beide landen
geregeld zou kunnen worden. Soe
karno en de zijnen wensten volledige
zelfstandigheid, maar tijdens de con
ferentie stemden ze er toch mee in,
met Nederland een „Unie" te vormen.
De banden, die beide landen daardoor
verbonden, waren uiterst breekbaar
en eigenlijk bestonden ze alleen maar
in naam.
Vf/AT ER NA DE Rondetafelcon
ferentie werd gebrouwen, leek
op een „Verenigde Staten voor Indo
nesië," doch deze heeft slechts enke
le maanden bestaan. Toen werd ge
heel Indonesië één republiek, maar in
feite bleef dat nog steeds de oude „re
publiek Djokjakarta", want die over
heerste het geheel. Ook de Zuid-Mo-
lukken, die een aparte deelstaat had
den moeten worden, en dus ook Am-
bon.
De Ambonezen beriepen zich op
de tussen Nederland en Indonesië
gemaakte afspraken, dat de Zuid-Mo-
lukken een zekere zelfstandigheid
zouden bezitten. De bevolking van de
Zuid-Molukken in deze voorgegaan
door het volk van Ambon wilde
vrij zijn, ófwel in een verbond met
Nederland leven. Men weigerde het
gezag van Soekarno en de zijnen te
erkennen en het gevolg hiervan was,
dat de Zuid-Molukken op 25 April
1950 hun onafhankelijkheid procla
meerden, een eigen regering kozen
en zich tot Nederland Wendden om
erkenning van die zelfstandigheid.
Zij stonden in het gelijk, want Ne
derland had ook het zelfbeschik
kingsrecht van de Zuid-Molukken in
de RTC-overeenkomst erkend. (Dat
is trouwens later door het hoogste
Nederlandse rechtscollege nogeens
uitdrukkelijk vastgesteld).
P)OCH Nederland gaf geen blijk, het
recht van de Zuid-Molukken te
erkennen! Het bleef ook zwijgen,
toen troepen van de republiek Indo
nesia (dit is dus nog steeds Soekar-
no's republiek) Ambon aanvielen en
er een vreselijke slachting aanricht
ten.
Indonesië had de R.T.C.-overeen
komst op een ernstige manier ge
schonden en iedereen had verwacht,
dat Nederland, naast het volk van de
Republiek Zuid-Molukken, aanklager
zou zijn bij de Veiligheidsraad. Doch
Nederland wist wel, dat de kaarten
daar heel slecht lagen en zei toen
laconiek, dat het zich niet met inter
ne, Indonesische kwesties wenste te
bemoeien.
LJET ENIGE wat Nederland heeft
gedaan, is, vijftienduizend Ambo
nezen, wier leven in Indonesië onmid
dellijk gevgar liep, naar Nederland
halen. Waar ze rondlopen als onze
aanklagers.
Want kan Nederland hun een weg
naar de gemeenschap aanbieden?
Neen. De Ambonees aardt hier niet.
Hij is geboren als soldaat en hij is
als zodanig de beste ter wereld. En
kele honderden zijn nu in het Neder
landse leger opgenomen. Er is gezegd:
neem een besluit over Nieuw-Guinea
het laatste wat ons nog van het
voormalige Nederlands-Indië rest
en laat hen daar in vrijheid en zelf
standigheid een nieuw bestaan op
bouwen. Doch men vreest, dat Indo
nesië dit als een uitdaging zal be
schouwen
Probeer hen in te schakelen in het
Nederlandse, maatschappelijke leven,
adviseren anderen.... Dat is gepro
beerd met tientallen jonge Ambone
zen, maar het resultaat is gering.
Toch zullen er wegen gevonden kun
nen worden, om de Ambonezen een
wezenlijke bestemming te geven.
B a n d a z