De Pap oea maakt een bliksemsnelle emancipatie door 1 Van Gogh van Minus Oostrijl De zal stellig verloren gaan Ondanks groot aanpassingsvermogen dreigt hij te ontwortelen Heren-pantalons Gendarme getooid metworsten ÜBICKRP1W 14,93 J}ac.Ycm den vr Nieuwe vorm van apostolaat Geen sport, maar harde noodzaak DAGBLAD DE STEM VAN VRIJDAG 8 JANUARI 1954 Bevolkingsproblemen op Nieuw Guinea Grote schade door fabrieksbrand BUITENKERKELIJKE JEUGD SLAGERS IN CONFLICT MET RIJKSWACHT TtTnTnTirrr Zonderling blijft weigeren pentekening te laten zien In de van vocht druipende en helemaal niet onderhouden woning kan zelfs een meesterstuk niet goed blijven EEN WARM HART Affiches bij inval in slagerijen listig in beslag genomen Maar de slagers hielden vol Boekenplank HET beeld dat we in ons vorig artikel van de Papoea-maatschappij schetsten, was niet bij zonder opwekkend en men zal zich hebben af gevraagd of er van deze lieden nog iets te maken zou zijn. Het is inderdaad een allesbehalve gemak kelijke opgave deze uiterst primitieve bevolking de beschaving binnen te leiden. Weliswaar stonden onze voorouders de Batavieren en an dere volkeren, die in de loop van de geschiede nis tot ontwikkeling werden gebracht, er eigen lijk weinig beter voor dan de huidige Papoea's, maar het tempo van de ontwikkeling was toen nog zeer gezapig, zonder enige, overhaasting Eertijds was het contact van de tot ontwikkeling te brengen volkeren met de Westerse cultuur vrij oppervlakkig en bovendien had het Westen zelf toen nog niet de vergaande technische ont plooiing van de laatste decennia meegemaakt. De primitieven kregen dus tijd om zich aan te passen, om geleidelijk aan te verwerken wat ze bij stukjes en beetjes kregen opgediend. getogen gedrag verwacht wordt en het is de man daar zelfs verboden om zijn eigen vrouw in het openbaar ook maar aan te raken! Men kan zich voorstellen dat onze, ofschoon reeds gekuiste, films deze mensen een gru wel en een ergernis zijn. (Advertentie) ^/OENSDAGAVOND is brand uit gebroken in het grote complex van de N.V. Pametex te Schevenin- gen. Hier is een meubelfabriek geves tigd, die radiokasten vervaardigt voor de N.V. Fridor te 's-Gravenhage. On geveer 2000 radiokasten stonden ge reed om te worden afgeleverd. De schade loopt in de duizenden guldens. Op alle courante 10 pCt korting grote keuze in alle maten artikelen gedurende onze opruiming DE PAPOEA Ziet zijn wereld veranderen. vele bedrijven werd de Papoea inge schakeld. Diverse scholen werden op gericht, verscheidene opleidingen ge ëntameerd. Hoe reageerde de Papoea op dit alles? We waren van oudsher al gewend dat hij zich gemakkelijk bij veran derde omstandigheden aanpaste.Wan- neer het bestuur zich bijvoorbeeld er gens vestigde was het spoedig uit met barbaarse gebruiken. Hetgeen enerzijds te danken was aan de uit geoefende dwang, maar anderzijds voornamelijk toch wel aan de voeg zaamheid van de Papoea. Toen in dertijd de techniek haar intrede deed en hij er mee in aanraking kwam, bleek hij ook op dit gebied soepel genoeg om zijn traditionele werk wijze te vervangen door nieuwe, in ziende dat ze beter waren. Of dit alles destijds echter een aanmerkelijke verandering bracht in zijn geest, in zijn levensopvatting, valt te betwijfelen. Daarvoor was het tempo te langzaam; veel van het nieu we kon hij nog absorberen in zijn eigen levensbeschouwing. SLECHTS HET GEESTELIJK LEVEN door JAN P. K. VAN EECHOUD oud-Resident TILBURG - BERGEN OP ZOOM LIET gejaagde tempo van de mo- derne tijd laat geen geleidelijke aanpassing meer toe. De oorlog met zijn Japanse invasie, maar nog in veel sterker mate de geallieerde tegenaan val bracht een revolutie teweeg in de geest der Papoea's. Zij zagen in hun land binnenkomen mensen en materieel in aantallen en hoeveelhe den, die ze zich niet hadden kunnen voorstellen. Ze aanschouwden een techniek, waarvan ze het bestaan niet hadden kunnen bevroeden. Hun le ven werd door het oorlogsgebeuren volkomen ontwricht; bovendien werd een deel van hen op de een of an dere wijze bij dit oorlogsgeweld be trokken, ze werden er bij ingescha keld. De oorlog ging weliswaar voorbij, maar de verhoogde activiteit bleef In allerlei takken van dienst en bij TN dit laatste nu ligt het grote ver schil met de huidige situatie: het Westen dient zich aan met zo over weldigende kracht dat de Papoea on mogelijk alles kan verwerken. En het is nu maar de vraag of hij zijn plaats in het nieuwe leven zal kunnen vin den of volkomen ontworteld zal wor den, Onderlijs alleen kan hem niet voldoende helpen, want de kern ligt niet in het verwerven van schoolse kennis, maar in geestelijke aanpas sing aan de nieuwe maatschappij. er trouwens reeds in de vorm van door vreemdelingen aangevuurde op standspogingen; van Messtassias-bewe- gingen, gebaseerd op de verwachting dat de paradijstijd zal aanbreken; van „cargo-cults", waarbij de primitieve meent, dat de voorvaderen zullen zor gen voor een overvloed aan goederen en meer van dergelijke verschijnse len. We zien de ontworteling ook in het toenemen van diefstallen, zeden misdrijven en venerische ziekten. Uiterst moeilijk is het de Papoea te beschermen tegen de kwade invloe den van onze beschaving. Want wij zijn geneigd om aan te nemen, dat die invloeden op hem hetzelfde effect zullen hebben als op ons en dat is in vele gevallen een geheel verkeerde veronderstelling. ANDERE NORMEN r\AT de film een zeer belangrijke invloed ten goede en ten kwa de kan hebben, is bekend. Een filmkeuring naar Westerse maatsta ven is echter volkomen waardeloos. Een van de dingen die bij onze keu ring een grote rol spelen het in meerdere of mindere mate ontkleed zijn van de dames op het doek zegt de nog niet bedorven Pa poea al heel weinig. Hij ziet niet an ders dan bijna naakten om zich heen! Daar staat echter tegenover dat in vele Papoeagemeenschappen van de vrouw in het openbaar een zeer in- CEN groep katholieke jongeren in Den Haag is op initiatief van pa ter S. Jelsma M.S.C.. die verbonden is aan ..Huize Una Sancta" te Den Haag begonnen met een nieuwe vorm van apostolaat onder de buitenkerke lijke jeugd. Iedere laatste Zondag van de maand wordt er in een kleine, centraal gelegen kerk in de Hofstad om elf uur 's morgens een jongeren- dienst gehouden voor hen, die „zich aan geen kerk gebonden achten". Tijdens deze samenkomst wordt weliswaar geen H. Mis opgedragen, zodat practiserende katholieken deze diensten gewoonlijk niet zullen bij wonen, maar Wel wordt er door pater Jelsma een conferentie gehouden. Ge wijde muziek zal deze conferenties omlijsten. Min of meer in aansluiting op deze maandelijkse kerkdienst, vindt iedere eerste Maandag van de maand onder leiding van een speciaal daartoe ge vormd team een gesprekavond plaats, eveneens uitsluitend bestemd voor buitenkerkelijke jongeren. Over een van te voren aangekondigd onder werp het thema voor de eerste bijeenkomst in begin Februari luidt b.v. „Zijn christenen dan betere men sen?" wordt door een lid van het katholiek team een uiterst korte in leiding gehouden, waarin deze zijn standpunt als katholiek concreet en zakelijk uiteenzet. Daarna kunnen de aanwezige jongeren in een vrij en open gesprek hun gedachten uitwis selen. Het is niet de bedoeling, dat hier geloofsverdediging wordt beoe fend; men praat slechts met elkaar van mens tot mens. Vanzelfsprekend bevindt dit initiatief zich nog in een uiterst experimenteel stadium. Het beperkt zich tot Den Haag, maar zal wellicht indien het zijn deugde lijkheid heeft bewezen ook tot an dere steden worden uitgebreid. De Appenijnen de bergketen in Italië zijn bedekt met een dikke laag sneeuw. De zware sneeuwval heeft bergdorpen geïsoleerd van de buitenwereld. Deze geestelijke uit het door de sneeuw zwaar getroffen gebied, wil juist nu zijn parochianen blijven bezoeken. Hij verplaatst zich daartoe op ski's. (Advertentie) Het gaat 0111 de geestelijke aanpassing aan de nieuwe maatschappij (Advertentie) zoels ,--gP1'neenml Swam en SS gevoel He. maag- RICARPAN bevat alles deze vooi goed U UW J een gezonde maag en een even lezonde eetlust. De cache ouwel-jvoim heeft voor gevoelige magen dubbel voordeel. K -AKKER" Veel in het leven van de primitie ven is lijnrecht in strijd met onze cultuur. Niet alleen de godsdienstige begrippen maar ook veel sociale in stellingen zyn niet overeen te bren* gen met de christelijke leer; ik denk bijvoorbeeld aan de veelwijverij, die in belangrijke mate iemands sociale positie üepaalt. Het belangrijkste verschil tussen de primitieve culturen en de onze is, dat de primitieve de scheiding van geestelijke en materiële wereld, zoals die bij ons bestaat, niet kent. Het ligt dus voor de hand, dat de motie ven voor zijn daden van andere aard zijn dan bij ons. Waar wij het nut van een technische handeling slechts beoordelen naar de technische maat staven, brengt de Papoea zijn gees telijke achtergrond in het geding. Zo kan het niet anders of de invasie van de moderne techniek moet wel een algehele omwenteling in zijn geest teweeg brengen. VERWARRING WORDT GESTICHT halfzware shag van topklasse BIGGELAAR ROOSENDAAL TN de nieuwe wereld moet de Papoea handelen volgens geheel andere normen dan die hij tot dusverre aan legde en men kan niet anders ver wachten dan dat hij wel eens zal mistasten. Immers, deze normen, spe ciaal die der christelijke zedenleer, zullen voor hem niet zo spoedig leven en gezag hebben en ontsporingen zul len niet kunnen uitblijven. Wij zagen TTET is vijf jaar geleden, dat Minus Oostrijk, wonende aan de Bredaseweg nummer 4 te Etten, in het middelpunt van de belangstelling kwam te staan, want de man, toen reeds zeven tig jaar geworden, was in het bezit van een schilderstuk van Vincent van Gogh. Minus Oostrijk werd door verschillende journalisten belegerd, maar niemand kreeg de gelegenheid het schilderij van de bekende meester te zien. Daaromtrent twee jaar geleden probeerde Godfried Bomans met medewerking van ge meentebestuurders van Etten Minus Oostrijk over te halen hem het schilderij te tonen. God fried Bomans geraakte echter geen stap verder dan het huis van de expediteur de Visser, de pleisterplaats van Minus, die in zijn eigen, oude krotwoning maar zelden vertoeft. Een nieuwe poging om Minus te bewegen het schilderij te tonen is mislukt, want de zon derlinge man was niet genegen, ook niet nadat er familieleden van hem waren bijgehaald, om het schilderij voor de dag te halen. Het enige waartoe Minus bereid bleek, was het voeren van een gesprek, op zich reeds een zeldzaam heid, want Minus is gewoon maar weinig te ver tellen zodra er mensen in zijn omgeving ver toeven, die hij niet door en door kent. DE VROUW IN HET OPENBAAR. Van haar wordt zeer ingetogen gedrag verwacht. jyprus OOSTRIJK is waarschijnlijk de zonderlingste mens, die ooit in Etten heeft rondgelopen. Hij doet geen vlieg kwaad en stellig draagt Minus onder zijn ruige bast een warm hart, kloppend voor zijn schilderij, dat hij bewaart als een heilige schat. Minus weigert te zeggen waar hij het schilde rij bewaart, maar het is wel zeker, dat de van Gogh in zijn huis verstopt zit en het is ook zeker, dat het schil derij in een staat van ontbinding ver keert, want enig onderhoud is er in de loop van de jaren in de woning van Minus niet tot stand gekomen en mensen, die het schilderij tien jaar geleden zagen, hebben toen reeds be merkt. dat over het werk van Vincent een tweetal waterstralen liep. MINUS AAN HET WOORD £)e weinig spraakzame Minus beweer de het schilderij (hij noemt het werk van van Gogh een schilderij, maar het is een pentekening van de Stationsstraat te Ettennog steeds in zijn bezit, te hebben. „Ik heb echter een jaar of 'vijf ge leden bij mezelf gezegd, dat ik het schilderij nooit meer aan iemand zal laten zien. Het is immers een maal gebeurd, dat een dame bij mij op bezoek kwam. Zij was een en al vriendelijkheid en zij vroeg of zij voor een paar weken een schilderij van van Gogh bij mij mocht lenen. Ik heb daarin toen toegestemd, maar het werk heb ik nooit meer terug gezien!" Dat is de verklaring van Minus Oostrijk, tevens de uitleg, die gegeven moet worden aan het feit, dat Minus pertinent weigert de pentekening te tonen. Hij is een van Gogh verspeeld (hij bezat er oorspronkelijk immers twee) en hij is nadien niet meer te vermurwen geweest om van Gogh's werk nog ooit te voorschijn te halen. Het aantal pogingen daartoe is in de laatste jaren legio geweest. Tot op de dag van vandaag komen er nog men sen in Etten om met Minus te spreken. De meesten staat hij niet eens te woord. „Ik ben voldoende lastig gevallen", zegt Minus. „Ik heb het schilderij en ik zal het houden. De kerk heeft er al eens om gevraagd maar ik geef het niet weg Er zijn al honderden perso nen bij mij geweest, maar er is geen mens meer die het werk nog zal zien HEEFT MINUS HET „SCHILDERIJ?" Pr zijn talrijke Ettenaren, die bewe ren, dat Minus de pentekening van van Gogh niet meer in ziin bezit heeft. Dit klinkt wel zeer onwaar schijnlijk, omdat er ook verschillende Ettenaren zijn, die de tekening hebben gezien toen deze nog hing in een van de kamertjes van Minus huis. Ko Gobbens, ecu amateur-schilder, kwam een tiental jaren geleden bij Minus Oostrijk op bezoek. Hij krees het „schilderij" meerdere malen te zien zag dat er waterstrepen over liepen en stelde vast, dat het perspectief van de tekening niet bijster was geslaagd. Ko Gobbens vertelt, dat de pentekening een jeugdwerk is van Vincent van Gogh alleen maar belangrijk, omdat van Gogh het maakte. Ook een neef van Minus Oostrijk, wonende onder de toren van de pro testantse kerk, heeft het werk van van Gogh enkele malen gezien. „Het is misschien tien jaar geleden, dat ik de pentekening heb gezien. Ik zou niet kunnen zeggen, of het werk erg be schadigd is. maar ik neem nu toch ook wel aan, dat er maar weinig van over kan zijn". Deze twee meningen van men sen, die het werk hebben gezien zijn belangrijk, omdat de beide personen de conclusie trekken, dat er van Minus Oostrijk's be zit maar weinig kan overblij ven. Het werpen van een blik in de woning van deze zonder linge figuur is daarvoor vol doende. In het huis van Minus staat een aangevreten tafel met enkele zeer bouwvallige stoe len; in de hoek bevindt zich een ander klein tafeltje, waarop Minus een menigte van oude kranten heeft opgestapeld, die bij het openen van de deur maar moeilijk wegwaaien, om dat zij onder een dikke stof laag zijn gelegen. Het huis van Minus, dicht gespijkerd met planken, is geheel onderkomen en feitelijk geschikt om op slag onbewoon baar te worden verklaard. In deze omgeving kan van de pen tekening van Vincent van Gogh, die volgens de bewering van Minus niet in een zak wordt bewaard (dat is allemaal onzin, zegt hij!) maar heel weinig over zijn. Het is jam mer, dat op deze wijze een stellig kostbaar bezit verdwijnt. Het wordt met de dag onwaarschijnlijker, dat er iets van deze van Gogh te red den zal zijn. Deze conclusie kan rus tig worden getrokken na de bestu dering van de leefwijze van Minus en vooral na de bestudering van de manier, waarop hij goederen „hei lig" bewaart!! J_JET IS TOT een open oorlog gekomen tussen de Rijkswacht in de Belgische provincie Antwerpen en de Antwerpse Runds- en Varkensbeenhouwers- bond. Een oorlog met een vermakelijk tintje en een bepaald smakelijk slag veld. Want wat is er aan de hand? De beenhouwers hadden voor Kerstmis en Nieuwjaar een prachtig aanplakbiljet laten drukken, waarop men een welgevuld lid van de Rijkswacht zag afgebeeld met in zijn ene hand een stopbord en in de andere een glanzende worst. Een guirlande van saucijsjes was rond 'smans welgevulde gestalte gedrapeerd. In vette letters stond er op het biljet gedrukt: „Met Kerst- en Nieuwjaarsfeest, vlees eten om ter meest!" Een schone leus. JN negenhonderd slagerijen, kon men dit affiche zien hangen, want zo veel leden telt de bond van beenhou wers. Maar hingen de plakkaten in sommige plaatsen in een bescheiden hoekje van de slagerswinkel, In het dorp Zwijndrecht zag men ze uitda gend voor de etalageruit. Toen daar namelijk het eerste het beste aanplak biljet werd ontrold, ontdekte men terstond, dat de met worsten omhan gen Rijkswacht die daarop stond, sprekend geleek op een echte Rijks wachter in Zwijndrecht. Maar of dit nu kwetsend moest worden ge noemd, Hoe het zij, de Rijkswacht van Zwijndrecht vond het helemaal niet leuk om als standaard voor een rits saucijsjes en ander gedoe te dienen en zo kon het gebeuren, dat er rond Kerstmis twee gendarmes een Zwijn- drechtse slagerswinkel binnentraden en met een listig smoesje hun papie ren ambtgenoot ontvoerden. Twee da gen later vielen de mannen der wet alle plaatselijke slagerijen binnen en heus niet om de dochter van de baas in de wang te knijpen. Neen, ze maakten proces-verbaal op, omdat er op de plakkaten.geen taxezegel was geplakt. Zulks is namelijk bij de wet voorgeschreven. Dat menen de gen darmes althans. De slagers beweren echter, dat op een aanplakbiljet als dit, waarin geen reclame wordt gemaakt voor een be paalde firma, geen taxezegel behoeft te worden geplakt. Al met al een ingewikkelde kwestie, want de Rijks wacht, die het natuurlijk alleen om die worstenman ging, deed net of ze van niets wist. Maar de Zwijndrechtse beenhouwers begonnen nu plezier in het geval te krijgen. Het bestuur van hun bond gooide de vlezige Rijkswacht nog eens opnieuw op de pers en een paar da gen daarna pronkte de Rijkswacht met zijn worsten weer in alle winkels. Naar men ons toefluistert zag men de plakkaten zelfs voor de ramen van particuliere huizenMaar nu zat er op ieder plakkaat heel netjes een taxezegel. Dat deed de maat overlopen. In heel de provincie werd de oorlog aan de beenhouwers verklaard en overal rukten de gendarmes uit om de sla gers manieren te leren. Doch deze heren belden elkaar, na de eerste in vallen. terstond op met de waarschu wing; „plak gauw een zegeltje op je affiche, want anders ben je hem kwijt!" Nog nooit is er aan een wet telijk voorschrift zo vlot voldaan als toen. Minus Oostrijk is geen onvriendelij ke man. maar hij heeft zich als „taak" gesteld de pentekening van Vincent van Gogh aan niemand te la ten zien. Aan zijn beste Ettense vrien den vertoont hij niet eens het werk van een beroemde meester, die over de gehele wereld wordt geëerd KLEINE DRUKTE Joost de Klerk heeft in veel van zijn publicaties getoond, een goed en geboeid waarnemer te zijn van het leven der kinderen. Hij dwaalt graag rond in dat kleine wereldje, dat voor de volwassenheid altijd weer nieuwe verrassingen geeft. Eén aantal schet sen over de wederwaardigheden van zijn eigen kroost heeft hij nu gebun deld onder de verzameltitel „Kleine drukte". Sommige van deze schetsen zijn beschrijvingen, andere neigen meer naar het beschouwelijke toe. Waar de schrijver volstaat met een weergave van wat hij ziet en tussen door geestig commentarieert, is hij op zijn best. Maar stuk voor stuk blijken zijn notities van het kinder leven de moeite waard. Wie zelf kin deren heeft, zal in dit boekje veel van zijn eigen vreugden en beleve nissen weerspiegelt zien. Maar ook anderen dan ouders en opvoeders kunnen we deze „Kleine Drukte" aanbevelen. (Uitgave Elsevier, Am sterdam). J. V. De voorzitter van de beenhouwers- bond. die dit ongeoorloofde uitbenerij vindt, heeft nu de eerste stap geno men tot een proces, waarin de been houwers hun belangen zullen kunnen bepleiten. Het belooft een amusante rechtszaak te worden. En als er tóch een boete voor de slagers uit voor komt, wel dan troosten ze zich met de gedachte, dat er in ieder geval vlees gegeten is „om ter meest".

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1954 | | pagina 5