De Pap
oea maakt een bliksemsnelle
emancipatie door
1
Van Gogh van Minus Oostrijl
De
zal stellig verloren gaan
Ondanks groot aanpassingsvermogen
dreigt hij te ontwortelen
Heren-pantalons
Gendarme getooid metworsten
ÜBICKRP1W
14,93
J}ac.Ycm den vr
Nieuwe vorm van apostolaat
Geen sport, maar harde noodzaak
DAGBLAD DE STEM VAN VRIJDAG 8 JANUARI 1954
Bevolkingsproblemen op Nieuw Guinea
Grote schade door
fabrieksbrand
BUITENKERKELIJKE JEUGD
SLAGERS IN CONFLICT MET RIJKSWACHT
TtTnTnTirrr
Zonderling blijft weigeren pentekening te laten zien
In de van vocht druipende en helemaal niet onderhouden
woning kan zelfs een meesterstuk niet goed blijven
EEN WARM HART
Affiches bij inval in slagerijen listig
in beslag genomen
Maar de slagers
hielden vol
Boekenplank
HET beeld dat we in ons vorig artikel van de
Papoea-maatschappij schetsten, was niet bij
zonder opwekkend en men zal zich hebben af
gevraagd of er van deze lieden nog iets te maken
zou zijn.
Het is inderdaad een allesbehalve gemak
kelijke opgave deze uiterst primitieve bevolking
de beschaving binnen te leiden. Weliswaar
stonden onze voorouders de Batavieren en an
dere volkeren, die in de loop van de geschiede
nis tot ontwikkeling werden gebracht, er eigen
lijk weinig beter voor dan de huidige Papoea's,
maar het tempo van de ontwikkeling was toen
nog zeer gezapig, zonder enige, overhaasting
Eertijds was het contact van de tot ontwikkeling
te brengen volkeren met de Westerse cultuur
vrij oppervlakkig en bovendien had het Westen
zelf toen nog niet de vergaande technische ont
plooiing van de laatste decennia meegemaakt.
De primitieven kregen dus tijd om zich aan te
passen, om geleidelijk aan te verwerken wat ze
bij stukjes en beetjes kregen opgediend.
getogen gedrag verwacht wordt en
het is de man daar zelfs verboden
om zijn eigen vrouw in het openbaar
ook maar aan te raken! Men kan zich
voorstellen dat onze, ofschoon reeds
gekuiste, films deze mensen een gru
wel en een ergernis zijn.
(Advertentie)
^/OENSDAGAVOND is brand uit
gebroken in het grote complex
van de N.V. Pametex te Schevenin-
gen.
Hier is een meubelfabriek geves
tigd, die radiokasten vervaardigt voor
de N.V. Fridor te 's-Gravenhage. On
geveer 2000 radiokasten stonden ge
reed om te worden afgeleverd.
De schade loopt in de duizenden
guldens.
Op alle courante
10 pCt korting
grote keuze
in alle maten
artikelen gedurende onze opruiming
DE PAPOEA
Ziet zijn wereld veranderen.
vele bedrijven werd de Papoea inge
schakeld. Diverse scholen werden op
gericht, verscheidene opleidingen ge
ëntameerd.
Hoe reageerde de Papoea op dit
alles?
We waren van oudsher al gewend
dat hij zich gemakkelijk bij veran
derde omstandigheden aanpaste.Wan-
neer het bestuur zich bijvoorbeeld er
gens vestigde was het spoedig uit
met barbaarse gebruiken. Hetgeen
enerzijds te danken was aan de uit
geoefende dwang, maar anderzijds
voornamelijk toch wel aan de voeg
zaamheid van de Papoea. Toen in
dertijd de techniek haar intrede deed
en hij er mee in aanraking kwam,
bleek hij ook op dit gebied soepel
genoeg om zijn traditionele werk
wijze te vervangen door nieuwe, in
ziende dat ze beter waren.
Of dit alles destijds echter een
aanmerkelijke verandering bracht in
zijn geest, in zijn levensopvatting,
valt te betwijfelen. Daarvoor was het
tempo te langzaam; veel van het nieu
we kon hij nog absorberen in zijn
eigen levensbeschouwing.
SLECHTS HET
GEESTELIJK LEVEN
door
JAN P. K.
VAN EECHOUD
oud-Resident
TILBURG - BERGEN OP ZOOM
LIET gejaagde tempo van de mo-
derne tijd laat geen geleidelijke
aanpassing meer toe. De oorlog met
zijn Japanse invasie, maar nog in veel
sterker mate de geallieerde tegenaan
val bracht een revolutie teweeg in
de geest der Papoea's. Zij zagen in
hun land binnenkomen mensen en
materieel in aantallen en hoeveelhe
den, die ze zich niet hadden kunnen
voorstellen. Ze aanschouwden een
techniek, waarvan ze het bestaan niet
hadden kunnen bevroeden. Hun le
ven werd door het oorlogsgebeuren
volkomen ontwricht; bovendien werd
een deel van hen op de een of an
dere wijze bij dit oorlogsgeweld be
trokken, ze werden er bij ingescha
keld.
De oorlog ging weliswaar voorbij,
maar de verhoogde activiteit bleef
In allerlei takken van dienst en bij
TN dit laatste nu ligt het grote ver
schil met de huidige situatie: het
Westen dient zich aan met zo over
weldigende kracht dat de Papoea on
mogelijk alles kan verwerken. En het
is nu maar de vraag of hij zijn plaats
in het nieuwe leven zal kunnen vin
den of volkomen ontworteld zal wor
den, Onderlijs alleen kan hem niet
voldoende helpen, want de kern ligt
niet in het verwerven van schoolse
kennis, maar in geestelijke aanpas
sing aan de nieuwe maatschappij.
er trouwens reeds in de vorm van
door vreemdelingen aangevuurde op
standspogingen; van Messtassias-bewe-
gingen, gebaseerd op de verwachting
dat de paradijstijd zal aanbreken; van
„cargo-cults", waarbij de primitieve
meent, dat de voorvaderen zullen zor
gen voor een overvloed aan goederen
en meer van dergelijke verschijnse
len. We zien de ontworteling ook in
het toenemen van diefstallen, zeden
misdrijven en venerische ziekten.
Uiterst moeilijk is het de Papoea
te beschermen tegen de kwade invloe
den van onze beschaving. Want wij
zijn geneigd om aan te nemen, dat
die invloeden op hem hetzelfde effect
zullen hebben als op ons en dat is
in vele gevallen een geheel verkeerde
veronderstelling.
ANDERE NORMEN
r\AT de film een zeer belangrijke
invloed ten goede en ten kwa
de kan hebben, is bekend. Een
filmkeuring naar Westerse maatsta
ven is echter volkomen waardeloos.
Een van de dingen die bij onze keu
ring een grote rol spelen het in
meerdere of mindere mate ontkleed
zijn van de dames op het doek
zegt de nog niet bedorven Pa
poea al heel weinig. Hij ziet niet an
ders dan bijna naakten om zich heen!
Daar staat echter tegenover dat in
vele Papoeagemeenschappen van de
vrouw in het openbaar een zeer in-
CEN groep katholieke jongeren in
Den Haag is op initiatief van pa
ter S. Jelsma M.S.C.. die verbonden
is aan ..Huize Una Sancta" te Den
Haag begonnen met een nieuwe vorm
van apostolaat onder de buitenkerke
lijke jeugd. Iedere laatste Zondag van
de maand wordt er in een kleine,
centraal gelegen kerk in de Hofstad
om elf uur 's morgens een jongeren-
dienst gehouden voor hen, die „zich
aan geen kerk gebonden achten".
Tijdens deze samenkomst wordt
weliswaar geen H. Mis opgedragen,
zodat practiserende katholieken deze
diensten gewoonlijk niet zullen bij
wonen, maar Wel wordt er door pater
Jelsma een conferentie gehouden. Ge
wijde muziek zal deze conferenties
omlijsten.
Min of meer in aansluiting op deze
maandelijkse kerkdienst, vindt iedere
eerste Maandag van de maand onder
leiding van een speciaal daartoe ge
vormd team een gesprekavond plaats,
eveneens uitsluitend bestemd voor
buitenkerkelijke jongeren. Over een
van te voren aangekondigd onder
werp het thema voor de eerste
bijeenkomst in begin Februari luidt
b.v. „Zijn christenen dan betere men
sen?" wordt door een lid van het
katholiek team een uiterst korte in
leiding gehouden, waarin deze zijn
standpunt als katholiek concreet en
zakelijk uiteenzet. Daarna kunnen de
aanwezige jongeren in een vrij en
open gesprek hun gedachten uitwis
selen. Het is niet de bedoeling, dat
hier geloofsverdediging wordt beoe
fend; men praat slechts met elkaar
van mens tot mens. Vanzelfsprekend
bevindt dit initiatief zich nog in een
uiterst experimenteel stadium. Het
beperkt zich tot Den Haag, maar zal
wellicht indien het zijn deugde
lijkheid heeft bewezen ook tot an
dere steden worden uitgebreid.
De Appenijnen de bergketen in Italië zijn bedekt met een
dikke laag sneeuw. De zware sneeuwval heeft bergdorpen geïsoleerd
van de buitenwereld. Deze geestelijke uit het door de sneeuw zwaar
getroffen gebied, wil juist nu zijn parochianen blijven bezoeken.
Hij verplaatst zich daartoe op ski's.
(Advertentie)
Het gaat 0111 de geestelijke aanpassing aan de nieuwe
maatschappij
(Advertentie)
zoels ,--gP1'neenml Swam en
SS gevoel He. maag-
RICARPAN bevat alles
deze vooi goed U UW J
een gezonde maag en een even
lezonde eetlust. De cache
ouwel-jvoim heeft
voor gevoelige magen dubbel
voordeel.
K -AKKER"
Veel in het leven van de primitie
ven is lijnrecht in strijd met onze
cultuur. Niet alleen de godsdienstige
begrippen maar ook veel sociale in
stellingen zyn niet overeen te bren*
gen met de christelijke leer; ik denk
bijvoorbeeld aan de veelwijverij, die
in belangrijke mate iemands sociale
positie üepaalt.
Het belangrijkste verschil tussen de
primitieve culturen en de onze is,
dat de primitieve de scheiding van
geestelijke en materiële wereld, zoals
die bij ons bestaat, niet kent. Het
ligt dus voor de hand, dat de motie
ven voor zijn daden van andere aard
zijn dan bij ons. Waar wij het nut
van een technische handeling slechts
beoordelen naar de technische maat
staven, brengt de Papoea zijn gees
telijke achtergrond in het geding. Zo
kan het niet anders of de invasie van
de moderne techniek moet wel een
algehele omwenteling in zijn geest
teweeg brengen.
VERWARRING
WORDT GESTICHT
halfzware shag
van topklasse
BIGGELAAR
ROOSENDAAL
TN de nieuwe wereld moet de Papoea
handelen volgens geheel andere
normen dan die hij tot dusverre aan
legde en men kan niet anders ver
wachten dan dat hij wel eens zal
mistasten. Immers, deze normen, spe
ciaal die der christelijke zedenleer,
zullen voor hem niet zo spoedig leven
en gezag hebben en ontsporingen zul
len niet kunnen uitblijven. Wij zagen
TTET is vijf jaar geleden, dat Minus Oostrijk,
wonende aan de Bredaseweg nummer 4 te
Etten, in het middelpunt van de belangstelling
kwam te staan, want de man, toen reeds zeven
tig jaar geworden, was in het bezit van een
schilderstuk van Vincent van Gogh. Minus
Oostrijk werd door verschillende journalisten
belegerd, maar niemand kreeg de gelegenheid
het schilderij van de bekende meester te zien.
Daaromtrent twee jaar geleden probeerde
Godfried Bomans met medewerking van ge
meentebestuurders van Etten Minus Oostrijk
over te halen hem het schilderij te tonen. God
fried Bomans geraakte echter geen stap verder
dan het huis van de expediteur de Visser, de
pleisterplaats van Minus, die in zijn eigen, oude
krotwoning maar zelden vertoeft.
Een nieuwe poging om Minus te bewegen
het schilderij te tonen is mislukt, want de zon
derlinge man was niet genegen, ook niet nadat
er familieleden van hem waren bijgehaald, om
het schilderij voor de dag te halen. Het enige
waartoe Minus bereid bleek, was het voeren
van een gesprek, op zich reeds een zeldzaam
heid, want Minus is gewoon maar weinig te ver
tellen zodra er mensen in zijn omgeving ver
toeven, die hij niet door en door kent.
DE VROUW IN HET OPENBAAR. Van haar wordt zeer ingetogen
gedrag verwacht.
jyprus OOSTRIJK is waarschijnlijk
de zonderlingste mens, die ooit in
Etten heeft rondgelopen. Hij doet geen
vlieg kwaad en stellig draagt Minus
onder zijn ruige bast een warm hart,
kloppend voor zijn schilderij, dat hij
bewaart als een heilige schat. Minus
weigert te zeggen waar hij het schilde
rij bewaart, maar het is wel zeker,
dat de van Gogh in zijn huis verstopt
zit en het is ook zeker, dat het schil
derij in een staat van ontbinding ver
keert, want enig onderhoud is er in
de loop van de jaren in de woning van
Minus niet tot stand gekomen en
mensen, die het schilderij tien jaar
geleden zagen, hebben toen reeds be
merkt. dat over het werk van Vincent
een tweetal waterstralen liep.
MINUS AAN HET WOORD
£)e weinig spraakzame Minus beweer
de het schilderij (hij noemt het
werk van van Gogh een schilderij,
maar het is een pentekening van de
Stationsstraat te Ettennog steeds in
zijn bezit, te hebben.
„Ik heb echter een jaar of 'vijf ge
leden bij mezelf gezegd, dat ik het
schilderij nooit meer aan iemand
zal laten zien. Het is immers een
maal gebeurd, dat een dame bij mij
op bezoek kwam. Zij was een en al
vriendelijkheid en zij vroeg of zij
voor een paar weken een schilderij
van van Gogh bij mij mocht lenen.
Ik heb daarin toen toegestemd, maar
het werk heb ik nooit meer terug
gezien!"
Dat is de verklaring van Minus
Oostrijk, tevens de uitleg, die gegeven
moet worden aan het feit, dat Minus
pertinent weigert de pentekening te
tonen. Hij is een van Gogh verspeeld
(hij bezat er oorspronkelijk immers
twee) en hij is nadien niet meer te
vermurwen geweest om van Gogh's
werk nog ooit te voorschijn te halen.
Het aantal pogingen daartoe is in de
laatste jaren legio geweest. Tot op de
dag van vandaag komen er nog men
sen in Etten om met Minus te spreken.
De meesten staat hij niet eens te
woord.
„Ik ben voldoende lastig gevallen",
zegt Minus. „Ik heb het schilderij en
ik zal het houden. De kerk heeft er al
eens om gevraagd maar ik geef het
niet weg Er zijn al honderden perso
nen bij mij geweest, maar er is geen
mens meer die het werk nog zal zien
HEEFT MINUS
HET „SCHILDERIJ?"
Pr zijn talrijke Ettenaren, die bewe
ren, dat Minus de pentekening
van van Gogh niet meer in ziin bezit
heeft. Dit klinkt wel zeer onwaar
schijnlijk, omdat er ook verschillende
Ettenaren zijn, die de tekening hebben
gezien toen deze nog hing in een van
de kamertjes van Minus huis.
Ko Gobbens, ecu amateur-schilder,
kwam een tiental jaren geleden bij
Minus Oostrijk op bezoek. Hij krees
het „schilderij" meerdere malen te zien
zag dat er waterstrepen over liepen en
stelde vast, dat het perspectief van de
tekening niet bijster was geslaagd. Ko
Gobbens vertelt, dat de pentekening
een jeugdwerk is van Vincent van Gogh
alleen maar belangrijk, omdat van
Gogh het maakte.
Ook een neef van Minus Oostrijk,
wonende onder de toren van de pro
testantse kerk, heeft het werk van van
Gogh enkele malen gezien. „Het is
misschien tien jaar geleden, dat ik de
pentekening heb gezien. Ik zou niet
kunnen zeggen, of het werk erg be
schadigd is. maar ik neem nu toch ook
wel aan, dat er maar weinig van over
kan zijn".
Deze twee meningen van men
sen, die het werk hebben gezien
zijn belangrijk, omdat de beide
personen de conclusie trekken,
dat er van Minus Oostrijk's be
zit maar weinig kan overblij
ven.
Het werpen van een blik in
de woning van deze zonder
linge figuur is daarvoor vol
doende. In het huis van Minus
staat een aangevreten tafel met
enkele zeer bouwvallige stoe
len; in de hoek bevindt zich een
ander klein tafeltje, waarop
Minus een menigte van oude
kranten heeft opgestapeld, die
bij het openen van de deur
maar moeilijk wegwaaien, om
dat zij onder een dikke stof
laag zijn gelegen.
Het huis van Minus, dicht gespijkerd
met planken, is geheel onderkomen en
feitelijk geschikt om op slag onbewoon
baar te worden verklaard.
In deze omgeving kan van de pen
tekening van Vincent van Gogh, die
volgens de bewering van Minus
niet in een zak wordt bewaard (dat
is allemaal onzin, zegt hij!) maar
heel weinig over zijn. Het is jam
mer, dat op deze wijze een stellig
kostbaar bezit verdwijnt. Het wordt
met de dag onwaarschijnlijker, dat
er iets van deze van Gogh te red
den zal zijn. Deze conclusie kan rus
tig worden getrokken na de bestu
dering van de leefwijze van Minus
en vooral na de bestudering van de
manier, waarop hij goederen „hei
lig" bewaart!!
J_JET IS TOT een open oorlog gekomen tussen de Rijkswacht in de Belgische
provincie Antwerpen en de Antwerpse Runds- en Varkensbeenhouwers-
bond. Een oorlog met een vermakelijk tintje en een bepaald smakelijk slag
veld. Want wat is er aan de hand? De beenhouwers hadden voor Kerstmis
en Nieuwjaar een prachtig aanplakbiljet laten drukken, waarop men een
welgevuld lid van de Rijkswacht zag afgebeeld met in zijn ene hand een
stopbord en in de andere een glanzende worst. Een guirlande van saucijsjes
was rond 'smans welgevulde gestalte gedrapeerd. In vette letters stond er
op het biljet gedrukt: „Met Kerst- en Nieuwjaarsfeest, vlees eten om ter
meest!" Een schone leus.
JN negenhonderd slagerijen, kon men
dit affiche zien hangen, want zo
veel leden telt de bond van beenhou
wers. Maar hingen de plakkaten in
sommige plaatsen in een bescheiden
hoekje van de slagerswinkel, In het
dorp Zwijndrecht zag men ze uitda
gend voor de etalageruit. Toen daar
namelijk het eerste het beste aanplak
biljet werd ontrold, ontdekte men
terstond, dat de met worsten omhan
gen Rijkswacht die daarop stond,
sprekend geleek op een echte Rijks
wachter in Zwijndrecht. Maar of dit
nu kwetsend moest worden ge
noemd,
Hoe het zij, de Rijkswacht van
Zwijndrecht vond het helemaal niet
leuk om als standaard voor een rits
saucijsjes en ander gedoe te dienen
en zo kon het gebeuren, dat er rond
Kerstmis twee gendarmes een Zwijn-
drechtse slagerswinkel binnentraden
en met een listig smoesje hun papie
ren ambtgenoot ontvoerden. Twee da
gen later vielen de mannen der wet
alle plaatselijke slagerijen binnen en
heus niet om de dochter van de baas
in de wang te knijpen. Neen, ze
maakten proces-verbaal op, omdat er
op de plakkaten.geen taxezegel was
geplakt. Zulks is namelijk bij de wet
voorgeschreven. Dat menen de gen
darmes althans.
De slagers beweren echter, dat op
een aanplakbiljet als dit, waarin geen
reclame wordt gemaakt voor een be
paalde firma, geen taxezegel behoeft
te worden geplakt. Al met al een
ingewikkelde kwestie, want de Rijks
wacht, die het natuurlijk alleen om
die worstenman ging, deed net of ze
van niets wist.
Maar de Zwijndrechtse beenhouwers
begonnen nu plezier in het geval te
krijgen. Het bestuur van hun bond
gooide de vlezige Rijkswacht nog eens
opnieuw op de pers en een paar da
gen daarna pronkte de Rijkswacht
met zijn worsten weer in alle winkels.
Naar men ons toefluistert zag men
de plakkaten zelfs voor de ramen van
particuliere huizenMaar nu zat er
op ieder plakkaat heel netjes een
taxezegel.
Dat deed de maat overlopen. In
heel de provincie werd de oorlog aan
de beenhouwers verklaard en overal
rukten de gendarmes uit om de sla
gers manieren te leren. Doch deze
heren belden elkaar, na de eerste in
vallen. terstond op met de waarschu
wing; „plak gauw een zegeltje op je
affiche, want anders ben je hem
kwijt!" Nog nooit is er aan een wet
telijk voorschrift zo vlot voldaan als
toen.
Minus Oostrijk is geen onvriendelij
ke man. maar hij heeft zich als
„taak" gesteld de pentekening van
Vincent van Gogh aan niemand te la
ten zien. Aan zijn beste Ettense vrien
den vertoont hij niet eens het werk
van een beroemde meester, die over de
gehele wereld wordt geëerd
KLEINE DRUKTE
Joost de Klerk heeft in veel van
zijn publicaties getoond, een goed en
geboeid waarnemer te zijn van het
leven der kinderen. Hij dwaalt graag
rond in dat kleine wereldje, dat voor
de volwassenheid altijd weer nieuwe
verrassingen geeft. Eén aantal schet
sen over de wederwaardigheden van
zijn eigen kroost heeft hij nu gebun
deld onder de verzameltitel „Kleine
drukte". Sommige van deze schetsen
zijn beschrijvingen, andere neigen
meer naar het beschouwelijke toe.
Waar de schrijver volstaat met een
weergave van wat hij ziet en tussen
door geestig commentarieert, is hij
op zijn best. Maar stuk voor stuk
blijken zijn notities van het kinder
leven de moeite waard. Wie zelf kin
deren heeft, zal in dit boekje veel
van zijn eigen vreugden en beleve
nissen weerspiegelt zien. Maar ook
anderen dan ouders en opvoeders
kunnen we deze „Kleine Drukte"
aanbevelen. (Uitgave Elsevier, Am
sterdam).
J. V.
De voorzitter van de beenhouwers-
bond. die dit ongeoorloofde uitbenerij
vindt, heeft nu de eerste stap geno
men tot een proces, waarin de been
houwers hun belangen zullen kunnen
bepleiten. Het belooft een amusante
rechtszaak te worden. En als er tóch
een boete voor de slagers uit voor
komt, wel dan troosten ze zich met
de gedachte, dat er in ieder geval
vlees gegeten is „om ter meest".