DE WATERSNOOD 1953 IN WOORD EN BEELD Aanzwellende golfslag van naastenliefde Ook winst en zegen in de herinnering T OOK HIER KWAM TOEN HET WATER.... Limburg eiste een belangrijk aandeel op Het Nederlandse Roode Kruis lieger- HAES linck SILVA- :rvaet eemaes Reddingsvloot op weg naar het geteisterde gebied DE VERLIESLIJST: GROOT EN GRAUW FEEBEWOGEN DAGEN Er viel een man de kleine winkel binnen Beroep van Vader-Bisschop 10 11 DAGBLAD DE STEM VAN DONDERDAG 31 DECEMBER 1953 11 rt irhaven Littekens HEL provinciaal bestuur, gesteund door zijn ambtenaren heelt, met de Commissaris der Koningin aan het hoofd zich geen rust gegund en aller lei activiteiten ontplooid. Alle steden hielpen zonen ndel N. :he Zn., edrijf t N. iuller ïufacturen t N. esbroeck :r-colet .itaart vrienden en c sn zonen ïdrijf n. rt K Kuitaart z.n. Penneman wjaar ketbakker Tel .2 SRE-STORM te Kuitaart cliëntèle en ïuwjaar. OECKAERT- Praet aden en :hten Tel. 3 iten, familie 11e opzichten jaar. •v. Puyvelde vrienden en Z. N. toe. Lange- uispolder, Lerneming n binnen- en [and 19 Tel. 5 iden en cliën- wjaar onze cliëntèle den een voor- ig Nieuwjaar, e Rechter «bedrijf Tel. 27 IR—FERKET straat 30 ant vrienden en i voorspoedig INE- 1DRIJF aat 29 eikant. tel. 33 vrienden en UW JA AR ftSSENS Tel. 38 rijder 'nden en ken- 1 G.N. .RSSENS Tel. 9 rijder nden en ken- :n G.N. rijwielhandel Heikant. Aan iëntèle Z.N. MAN rijder leikant, wenst en en beken- iwjaar. v. Goethem akerij ïinrichting irichting cant begunstigers, Zalig Nieuw- MNDEN 'enhandel LI, Heikant en cl. Zalig draat 88 HEIKANT i en klanten 'n lukkig Nieuw- lelenbedrijf Vllerberghe, 1 4, tel. 18 St. Jansteen en, bekenden nten een voor jaar. derij larding'" Tel. 44 St. Jansteen lachte clientèle en en beken- jnt en omstre- uwjaar. 'nv.ji-u 'ike,; I I «««Hg - - - mml «v-,- ■rnmmm IS NIET SLECHTS met zwarte letters, tlat het stormrampjaar 1953 in de annalen der Zeeuwse historie zal worden opgetekend; er komen minstens evenveel gouden bij. Want al is de verlieslijst groot £)e ontzetting, welke de rampnacht van 1 Februari bracht, behoeven we niet meer te schilderen. Te levendig staan di felbewogen dagen nog in ieders memorie; te goed weten we nog, hoe met de woeste golven een zee van ellende over zovele van onze gewesten meekwam; hoe vele duizenden van huis en haard werden verdreven en honderden en ellen dig einde vonden. Ruim vijfhonderd doden had Zeeland te betreuren; bijna 'n derde van het totaal aantal slachtoffers. en grauw: in de reacties daarop zit zoveel winst en zegen, dat in de herinnering, naast rouw en droefenis ook dankbaarheid en vreugde staan. YY/ONDEN werden geslagen waarvan er velen nog niet geheeld- zijn. Van het Zeeuwse land werd ruim twintig, procent overstroomd; duizen den ha. goede landbouwgrond wer den in hun structuur aangetast of grondig bedorven. Ongeveer 1000 ha. boomgaard werd geïnundeerd met in hoofdzaak waardevolle aanplant. Het aantal verdronken runderen bedroeg ruim 8000. De schade aan zeeweringen, gebou wen, wegen, voorraden, huisraad, ma chinerieën en werktuigen liep in de millioenen. Het was verbijsterend en leek hopeloos. LICHTZIJDE TAOCH tegenover die donkere kant staat de lichtende zijde. Even enorm als de ellende was het hulpvaardige medeleven in eigen ge west en daarbuiten. Een voorbeeld uit duizenden. Zon dag 1 Februari stroomden vierdui zend daklozen Goes binnen. Na een beroep op de burgerij van de burge meester werd geheel vrijwillig onder dak aan allen verschaft en kon niet eens op alle aanbiedingen worden in gegaan. De inzamelingen van kleding en geld was een doorlopend succes wat een schop kon vasthouden liep naar de bedreigde dijken 't Rode Kruis had maar een kik te geven en had hulp te over; autobezitters waren dag en nacht in touw; militairen stonden schouder aan schouder met min of meer ervaren dijkwerkers. Reddings ploegen in iedere vorm trokken de wateren op; heel het volk leefde mee. Eén dag na de ramp kwam Prinses Wilhelmina in opdracht van de Ko ningin reeds naar ons geweest later kwam de Koningin en de Prins her haaldelijk zelf en ministers en Ka merleden volgden dit hoge voorbeeld zorgvuldig na. GEEN RUST Uit alle delen van het land zijn schepen van allerlei soort naar het Zuidwesten gedirigeerd om te helpen bij het lenigen van de nood, in de eerste plaats bij het evacueren van de dui- zendenl andgenoten, die nog op bedreigde plaatsen zitten. Een overzicht uit de lucht van de stroom schepen op de Ooster- Schelde op weg naar Zierikzee. (Luchtopname A.N.P.-foto). ETER VIEL een man de kleine winkel binnen.... Die morgen van de Eerste Februari, toen don kere wolken het leed en de strijd bedekten van zo veel mensen, die vochten tegen het wilde water: toen de dag nog niet was gevormd, viel er in een kleine winkel in de nabijheid van Fijnaart plotse ling een man binnen. Hij had geen kousen aan. Zijn broekspijpen waren nat. Hij was op van de zenuwen en hij huilde. Hij moest worden verzorgd door enkele mensen, die met elkaar stonden te praten, maar die geen plan de campagne konden samenstellen om iets te redden! Die versufte man vroeg om boten, maar er waren geen boten! Hij werd op een stoel gezet bij een zacht branden de kachel. Hij kreeg een kop warme koffie en een klopje op zijn schouders van een kapelaan, die troos tend rondging. Met het hoofd in zijn handen blpef die man zitten, wel een half uur lang en toen vertel de hij wat hij had gezien. ,,Ik dacht, had ik nou maar een boot, dan zou ik naar die mensen kunnen toevaren, maar ik had geen boot. Ik schoof mijn kousen van mijn voeten en ik ging in het water staan, maar ik durfde niet verder, ik hoorde op het water alleen maar een gehuil, soms !uid overstemd door een gekraak- Mijn ogen konden liets ontdekken. Ik bleef minuten staan, maar ik zag liets. Ik stapte uit het water terug, want ik durfde liet langer aan de rand van de golfslag te blijven. De golven werden feller en sloegen hoger. Had ik nou naar een boot, maar ik had niets. Ik ging terug naar de weg. Ik tuurde vanaf de hoge dijk over de water vlakte, waarop enkele lampjes glinsterden van de schaarse straatverlichting. Ik keek naar een school gebouw, dat langzaam wegzakte in het water. Ik hoorde, dat er iets tegen het schoolgebouw opsloeg. Ik zag een man, gezeten op de nok van een drijvend dak. Ik ijlde er heen enik ontdekte enkele mannen, die vanuit een raam van de school de man- van-het-drijvende-dak grepen. Ik weet niet hoe zij het klaar hebben gekregen, maar de man-van-het-dak is boven gekomen, levend. Hij huilde en liep razend door het schoollokaal, waarin het water begon te stijgen. „Mijn vrouw en kinderen", rien die man. „Daar zijn zij!" Hij wees naar het water. ..Had ik nou maar een boot gehad!" HET SPATTE UIT ELKAAR F)e boot van een man was een drijvend dak, waarop zijn vrouw en kinderen zaten. Het spatte uit el kaar tegen het nieuwe schoolgebouw, het werd ver splinterd en weggeslagen en alleen de vader kon zich redden door zich vast te klampen aan het pui van een raam. Terwijl hij werd opgetrokken zijn le ven werd gered, verdronken zijn vrouw en kinderen en vluchtte zijn poldervriend een winkel in. Hij kon dit schouwspel niet langer aanzien. Hij kon toch niets doen. Het duurde een half uur voordat hij kon zeg gen, dat hij niets kon doen. Er verstreek nog een half uur en toen hoorde de man-zonder-kousen, dat zijn dochter, die hij veilig had gewaand, was ver dronken. Dat was in een andere polder niet ver van Fijnaart! De Rijks- en Prov. Waterstaat (le den wonderen; gemeente- en polder besturen ontzagen geen moeite en wat scheepvaart en spoorwegen presteer den grenst aan het ongelofelijke. Naast de noodlottige dagen van de eerste week in Februari, staan de gulden data van triomf .Enige roepen wij in het geheugen terug: 21 April: De fel omvochten dijk bij Rilland-Bath gedicht: 23 April: Pol der Waarde van de zee afgesloten; 9 Mei: Eerste gat in dijk bij Kruinin- gen gesloten; 21 Mei: Eerste goederen trein stoomt door de geïnundeerde polder Kruiningen; 4 Juni: Operatie ..Levensstrijd" geslaagd; 13 Juni: Tweede gat bij Kruiningen geblok keerd; 22 Juli: Dichting bij Stevens- sluis gelukt; 24 Juli: Laatste stroom- gat bij Kruiningen overmeesterd: 27 Juli: De Kruiningers beginnen hun gevecht tegen de modder; 3 Augustus: De personentreinen rijden weer door de Kruiningenpolder: 18 Augustus: De „zeeslag" bij Schelphoek begint met beteugeling van de Gemene Geul; 19 Aug.: Klompegeul bij Schelphoek gesloten; 27 Aug.: Het laatste gat bij Schelphoek afgegrendeld: Schouwen gered; 10 Sept.: De Bailley-brug bij Kruiningen, waarmee de watertoevoer naar Beveland was intact gehouden, kan weggerold worden; 30 Sept.: Zee weringen van Walcheren en Brede Watering zo goed als veilig gesteld; 16 Oct.: Tweede Kamer aanvaardt de milde Rampschadewet; 23 Oct.: Kust van W. Z.-Vl. weer in orde; 30 Oct.: Eindstrijd bij Ouwerkerk begint; 6 Nov.: Overwinning bij Ouwerkerk in de „Viermaal Phoenix"; 24 Nov.: Uit- maling van Vier Bannen begonnen. Eind November: Schouwen droog en in de maand December het droogval len van Duiveland. T~NE Langstraat kan evenmin als West-Brabant of Zeeland het jaar afsluiten, zonder dat de herinnering boven komt aan wat er op 1 Februa ri van dit jaar in deze streek gebeur de. Men boort weer het wilde huilen van de wind die nacht en morgen; men herinnert zich het angstig ont waken en de nog ontstellender ont dekking daarna: het water! Het water, van oudsher ook in de Langstraat gevreesd, sloeg de hele West-Langstraat en het Land van Al- tena in zijn kwaadaardige ban. Het water baande zich een weg door ka potgeslagen dijken van de Kop van het Land tot aan Waalwijk toe. Men herinnert zich, hoe men die vroege Februari-morgen het zo vertrouwde polderland van de West-Langstraat en het Land van Altena veranderd zag in een woest golvende zee, waarin mens en dier vochten om het leven. Men ziet weer die Waspiksedijk, waar overheen het kolkende water spoel de met ontstuimig geweld huizen mee sleurend ;men ziet weer het dorp Raamsdonksveer, waar Pontonniers zwoegden om te redden wat er te redden viel in de overspoelde straten. Daar op Sandoel was het een hel. Men denkt weer aan die bijna radeloze on wetendheid over het lot van de Bies- bosschers, die de eerste morgen zo graag geholpen zouden zijn door die van Made en Drimmelen, maar wat de eerste uren niet kon, omdat die storm maar aanhield en er geen schip de haven uit kon; men weet dan weel de nood van Hank en Dussen en al die kleine dorpen in de Westhoek van het Land van Altena; men ziet weer voor zich de stallen vol verdronken vee, waarom een harde boer tranen over z'n wangen lopen; men denkt te rug aan de ravage in Hoóge- en Lage- Zwaluwe vooral. Het zijn honderden beelden, troosteloos en triest, die op je aankomen, onuitwisbaar in de geest geprent als zij zijn, na de vele toch ten, die men maakte door het nood- gebied. ER IS MEER [VA AAR men herinnert zich meer. Gelukkig wel. Want men ziet de ontzagwekkende hulp van alle kant en door iedereen geboden. Men ziet de gemalen in Nieuwendijk met die honderden noodgemalen op gang ko men; men ziet de dijkgaten dichten; de hulpcolonnes optrekken naar drooggevallen dorpen, de troosteloze huizen schoonmaken; goederen arri veren. Het gaf allemaal nieuwe moed, ondanks dat men vanonder het puin de doden borg en in eindeloze rijen het dode vee langs de wegen lag. Ge- evacueerde bewoners der getroffen dorpen keerden terug. Men herinnert zich de vele gesprekken, die men met hen had, het verdriet om alles wat verloren ging, maar tegelijkertijd toch ook de vreugde om wat ze hadden behouden: het leven. Nu sluiten we dit rampjaar af. Maar niet zonder met voldoening de West-Langstraat en het Land van Al tena te overzien, waar het leven zich hervonden heeft in zijn normale gang. Niet zonder dankbaarheid ook om al le steun bij het herstel, dat dank zij grote hulp van velen uit binnen- en buitenland, zo snel kon zijn. IANG vóórdat de onheilsmare van de overstroming algemeen 1 bekend was in ons land, was het Nederlandse Roode Kruis reeds aan de arbeid. De Colonnes van het Rode Kruis Korps in het rampgebied en in de onmiddellijke omgeving' daarvan waren voor een deel reeds in de nacht uitgerukt om hulp te bieden in de grote nood. De overal ingerichte rampendepots verschaften het nodige, materiaal om de geredde slachtoffers voorlopig vei lig, droog en warm onder te brengen en in de inderhaast opgerichte nood ziekenhuizen werden de zieken en gewonden liefderijk verpleegd. Alle afdelingen van het Nederlandse Roode Kruis bleken paraat. Direct na de ramp bleek ook de internationale Rode Kruis-solidariteit. zendingen kwamen per auto, trein, schip en vliegtuig naar ons land als 'n voorziening in de eerste nood. Daarna werden de bekende hulpverlenings plannen gemaakt, die resulteerden in de uitreiking van textielpakketten aan circa 28.000 gezinnen, in de be schikbaarstelling van pl.m. 500 „pre fabricated" huizen en in de uitreiking Een helper van het Rode Kruis Korps heeft zich ontfermd over twee verla ten jonge evacueetjes in OssendrechV. van landbouwwerktuigen en -gereed- schappen aan de getroffenen in het rampgebied. Bovendien werden uit Zweden door bemiddeling van het Jeugd Rode Kruis inventarissen voor 40 getroffen kleu terscholen gezonden. Het Zweedse Rode Kruis heeft tevens grote bedra gen beschikbaar gesteld voor het op richten van een Rode Kruis-zieken- huis te Zierikzee en voor de bouw van een vleugel voor de verpleging van kinderen aan het ziekenhuis in Dirksland. IT ET is in de dagen rond de Watersnoodramp van 1 Februari 1953 in velerlei toonaar den gezegd en geschreven: de enige, blijde herinnering aan deze ramspoed is ae weerga loos spontane hulp, welke de getroffen be volking van de Zeelandse en Zuid-Hollandse eilanden uit eigen land ontving. Zoals het zoute water het rampgebied met een over- rompelende golfslag overspoelde, zo reageerde ook het niet getroffen deel van het Nederland se volk met een voortdurend hoger aanzwel lende golfslag van charitas en naastenliefde. Verdeeld naar politieke en confessionele over tuiging, was het Nederlandse volk één in zijn steun. j imbl iig heeft in deze veelzijdige hulpverlening een belangrijk aan deel voor zich opgeëist. Reeds toen de eerste berichten er op duidden, dat de overstromingen een ontstellende omvang hadden aangenomen, deed Vader-Bisschop een beroep op stfn kudde om in gebed en meditatie gees telijke steun voor rte rampzalige eiland-bevolking van God af te sme ken. Mgr. Lemmens kondigde tevens een collecte aan. welke spoedig in al le parochiekerkeen van Limburg zou worden gehouden om ook materiële steun te verlenen. De oproep van het Ned. Rode Kruis om goederen te verzamelen was door de Limburgse afdelingen goed ver staan. In alle grote steden werden reeds op Zondagmorgen mobiele co- Ionnes gerequireerd, waarin de goe deren, voornamelijk kiedingstukken. naar het centrale depot in Den Haag vervoerd zouden worden. Met groot succes werd een beroep gedaan op jong en oud om goederen op te ha len bij de inwoners, die enkele uren tevoren op de komst van deze collec tanten waren voorbereid. Binnen en kele uren waren vele tientallen ton nen goederen verzameld in daarvoor speciaal ingerichte Rode Kruis-depots Op deze gedenkwaardige Zondag reed van Heerlen uit des avonds om elf uur de eerste 3-tonner gevuld met textiel naar Den Haag. Dit was de eer ste vrachtwagen uit Limburg, welke Den Haag bereikte. Het ophalen van textiel leverde geen grote moeilijkheden op. Het re- quireren van vrachtwagens en des noods personen-wagens was iets min der gemakkelijk. Dank zij de grote welwillendheid van de auto-bezitters, vertrok niettemin binnen 24 uur na de oproep van het Rode Kruis een ster- tocht van vrachtwagens uit alle ste den en dorpen van Limburg naar Den Haag, waar men met grote waarde ring herhaaldelijk over de Limburgse steun sprak. Een preciese organisatie ontbrak echter, waardoor de goede bedoelingen soms falikant uitliepen De Gouverneur van Limburg, mr. di Houben, riep de Limburgers dan ook met succes op de initiatieven zoveel als mogelijk te bundelen. Ongeveer drie dagen duurde deze exodus van vrachtwagens naar Den Haag. pLEN colonne uit Kerkrade met prachtig geselecteerd textiel was juist onderweg, toen het Ned. Rode Kruis verzocht om de verzamelde goe deren tot nader order in de eigen ge meenten op te slaan. Hieraan werd onmiddellijk gehoor gegeven. Grote winkelmagazijnen stelden hun depots beschikbaar. Doch niet alleen met goederen, ook financieel heeft Limburg inzake het Rampenfonds een hartig woordje mee gesproken. Krant°n stelde haar ko lommen beschikbaar voor het storten van bedragen, waarvan een gretig ge bruik werd gemaakt. Alleen op deze wijze reeds werden enige tienduizen den guldens opgehaald. Dan waren daar verder de collectes in de kerken, de straatcollectes, de verenigingen en clubs, die in eigen verband geld in zamelden. Op deze manier haalde de Limburger gemiddeld drie tot vier maal zijn portemonnaie te voorschijn voor het goede doel. En hij deed dat telkens opnieuw met graagte. In een minimum van tijd. was de bijdrage van Limburg in het rampenfonds op gelopen tot enkele honderdduizenden guldens. Daarna volgden de gemeen ten, die bedragen van f 10.000 tot f 200 op de begroting plaatste voor het Rampenfonds. Zangkoren, muziekge zelschappen, zoals harmonieën en fan fares gaven diverse uitvoeringen, waarbij de voornaamste verenigingen en orkesten voor gingen. In de grote steden werden concerten georgani seerd enz. enz. DE MIJNWERKERS 'T'OEN de eerste verschrikkelijke do dencijfers werden gepubliceerd, was dit voor de Limburgse bevolking een stimulans om met kracht en vol harding de hulpverlening voort te zetten. De mijnwerkers zetten een belang rijke stap in de goede richting door hun kostbare vrije Zaterdag op te of feren voor de getroffen bevolking. Dit was naastenliefde van de bovenste plank, want de mijnwerker heeft zijn vrije Zaterdag, waarvoor de organisa ties jarenlang gestreden hebben, bo venal lief. Toch vertrokken de kom pels Zaterdags in de suizende lift kooien naar beneden ^oor een volle 8-urige werkdag. De verdiensten van de extra-uren, in totaal f 1.00 000, gin gen naar het Rampenfonds. Toen nog maals een beroep werd gedaan op de mijnwerkers, werd weer gul en spon taan een enkele uitzondering daar gelaten aan de oproep van de werkersorganisaties gehoor gegeven. Weer vloeiden f 1.000.000 het Rampen fonds toe. Wat de mijnwerkers deden, deden ook de beambten. Ook zij ston den gul een bepaald percentage van het salaris af. Zo werd de actie van de Limburgse mijnindustrie een mas sale uiting van medeleven met de ge troffen bevolking. Het is zonder meer duidelijk, dat Limburg zijn plicht en meer dan zijn plicht heeft gedaan. Want behalve de materiële en financiële steun gaf het blijmoedige Limburg in deze dagen een morele steun, welke door geen enkele provincie kon worden opge bracht. In de kranten van Woensdag 4 De cember werd namelijk een bericht ge publiceerd, dat de gezamenlijke car navalsverenigingen hadden besloten dit jaar de carnavalsviering af te ge lasten. Er was tussen de belangrijkste carnavalsverenigingen lang en breed over dit besluit gediscussieerd. Niet, dat door welke vereniging ook gewei gerd werd aan deze oproep gehoor te geven! De vraag was echter, waarme de de getroffen gebieden het meest gebaat waren, öf met een totaal afge lasten van de carnaval, öf met een ge deelte van de opbrengst, welke de car- navalvierders in de kas der horeca bedrijven zouden deponeren. GEEN CARNAVAL The Battle ol the Floods YY/ELKE schadepost de horeca-be- drijvcn hiervoor inzake het goede doel hebben moeten boeken, laat zich denken. Temeer, daar de uitgestelde zomer-carnaval ir. verschillende ge meenten gehouden, een compleet fi asco is geworden. Hoezeer Limburg meeleefde met de getroffen gebieden, mag blijk^a uit het feit, dat de Limburgse pers in die dagen geen aandacht had voor de vier gehuchten in de omgeving van Vaals, welke door de metershoge sneeuw volledig geïsoleerd lagen. Na twee dagen werd deze benarde situatie gesignaleerd, waarna honderd werklozen spoedig voor een „bevrij ding" zorgden. Dit markante feit is bijzonder tekenend voor de intense belangstelling, welke de Limburgse pers had voor de berichten uit de on der water gelopen gebieden. Intussen kwam eer aan de hulpver lening geen einde. Toen een oproep door de radio werd gelanceerd om manschappen voor het dichten van de dijken werden honderden Limburg se Jagers uit de kazernes van Roer mond. Venlo en Maastricht in vrijwil lig afgestane vrachtwagens naar Zee land en Zuid-Holland gereden. Het stikstofbindingsbedrijf in Ge leen zond 50.000 zakken naar Zeeland om het dichten te bespoedigen. Op deze voortreffelijke wijze heeft Limburg onder leiding van de kerke lijke en wereldlijke autoriteiten zich aangesloten bij de inderdaad ontzag wekkende hulpverelening in die da gen. Bij alle ellende van het getrof fen volksdeel blijft de herinnering hieraan de schoonste uit de rijke his torie van dit gewest.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1953 | | pagina 7