Naar het tijdperk der robots
BRITSE PROTESTANTEN VREZEN
DE K ATHOL
WAAROM IN TWENTHE DE
KERSTHOORN KLINKT
Oceaanvlucht ZONDER PILOOT
Vertaal-automaat: drie talen ,';lel!e.tov''":!ar
Spelletje mechanisch schaak
EEN „MAANSCHIP"
I
Advent: de stilste tijd van het jaar
Boekenplank
WELKE GEVOLGEN HEEFT DE
PLAATSING VAN EEN ATOOMZUIL?
VIERDE BLAD
ZATERDAG 28 NOVEMBER 1953
Gillespie keek ademloos toe
VERZEGELD
DE WEKELD
DER ROBOTS
Amerikaans wonder
MET „ZWAKHOOFDIGE" ROBOT
Mgr. Heenan beantwoordt valse beschuldigingen
Geruchtmakende brochures
Er zijn dwepers
Zijn overstromingen
te voorspellen
teu praGht van 'n DljtS
Het verhaal van (Traa f Sl (n Qllimul Imet doorntakken zijn de beide uitge-
Duvekedaalsmesse
POTTER'S LiNiA
Mol en Donkenaren vragen zich af
En: is die school nu echt een school
Kernsplitsing
dagen beschreven we aan de hand van het onlangs versche-
iteressante boek „De wereld der robots" enkele fantastische
machines die dank zij een vernuftig mechanisch geheugen, allerlei
1 met opmerkelijke nauwkeurigheid kunnen doen, waarbij tot dan
toeliet menselijke brein als onmisbare factor was gedacht.
Vele tekenen wijzen erop, dat we het tijdperk van de robots reeds zijn
Ineegaan. Van hoeveel betekenis de robot zal kunnen zijn in de moderne
■strategie, leert ons onderstaand relaas over een opwindende vliegtocht,
Iwaarbij de bemanning werkloos doch aandachtig toeschouwde....
draaid. Langzaam Degint het toestel
over de startbaan te rollen en ver
heft zich met ongewoon rustige ze
kerheid van de grond. Als door gees
tenhanden bewogen, schuiven de gas-
handles terug, de Skymaster stijgt tot
op de gewenste hoogte en zet koers
naar de Atlantische Oceaan.
De stuurknuppel trilt en voert de
machine een onbekend doel tege
moet, ofschoon geen menselijke hand
de koers bepaalt. Om gebieden van
slecht weer wordt heen gevlogen.
De 21ste September 1947 klimt de
commandant van U.S.-luchtmacht.
James M. Gillespie, met de leden van
zijn bemanning op het vliegveld Har
mon nabij Stephensville op N wfound-
land in een vliegtuig van het type
Douglas „O 54 Skymaster" Ofschoon
alle onderdelen der stuur-apparatuur
verzegeld zijn, komen de vier moto-
I ren van de reusachtige machine
brullend tot leven, nadat overste Gil-
lespie een schakelaar heeft omge-
De stuurapparatuur volgt de aanwij
zingen van een geheimzinnige piloot,
die een magische kracht over de Sky
master schijnt te hebben.
Het is kort na middernacht, als de
-panning aan boord naar hoogtepunt
bereikt. De nacht is helder. Talloze
sterren flonkeren aan een hemel zon
der wolken. Ergens in de diepte rollen
de golven van de Atlantische Oceaan.
Dan neigt de machine zich in een
bocht licht opzij. De bemanning, die
vol spanning de instrumenten in het
oog houdt, ziet, hoe het kompas zich
langzaam draait om dan op een be
paald punt weer constant te blijven.
De geheimzinnige machine-bestuurder
had een nieuwe koers vastgelegd.
Kolonel Gillespie en zijn bemanning
hebben aan boord geen enkele ver
antwoordelijkheid, taak of volmacht.
Ze zijn slechts figuranten in een ge
beurtenis, die later als een mijlpaal
in de ontwikkeling van het vliegwe-
zen gelden zal. Commandant en piloot
zijn in het geheel geen mensen. Het
vliegtuig wordt door een robot be
heerst en bestuurd.
de toekomst vlugger en op meer be
trouwbare wijze gewaarschuwd kun
nen worden. Het zal overal, waar
zoals bij de Mississippi het gevaar
van overstromingsrampen bestaat,
worden ingevoerd. Op grond van be
paalde overeenkomsten tussen een ri
vierstelsel en een gesloten electrische
stroomketen is het mogelijk om de in
een stroomgebied heersende voorwaar
den in een electrische „stroomdelta"
weer te geven.
Alle gegevens betreffende verhoog
de watertoevoer door neerslag, dooi
water, windsnelheid en -richting e-a.
worden in de vorm van geponste kaar
ten in de machine gestopt. Ze dirige
ren een electrische stroom, die de loop
en beweging van het water in alle bij
zonderheden op ieder tijdstip volko
men automatisch nabootst en de ge
volgen van een abnormale watertoe
voer aantoon en „meedeelt". Aan de
hand van de grafische voorstelling
van dit stroombeeld kan men dan pre
cies het tijdstip bepalen, waarop de
gezwollen watermassa's de stroomaf
waarts gelegen laagten zullen berei
ken.
't eeuwenlang heeft men er naar
J gezocht kunstmatige men-
t sen, robots, te ontwerpen, die
J echt menselijke arbeid zouden
t bunnen verrichten en mens Hjke
functies overnemen,
i Onze tijd is de eerste, die
hierin volledig schijnt te zullen
t slagen, en het door „Pax" uitge-
geven boek „Hersenen zonder
ziel" is het eerste, dat een vol-
ledig overzicht en een aantrek-
keltjke documentatie geeft van
i de huidige stand der ontioikke-
J ling op dit gebieu. Er blijkt
practisch geen terrein van onze
beschaving meer te zijn, dat de
4 moderne robot niet reeds heeft
J betreden en tuaarop hij niet
4 met meer succes dan de mens
J werkzaam is. Aan de inhoud
4 van het boek ontlenen we de
J hierbij afgedrukte, merkwaar-
I dige passages.
In een laboratorium van de univer
siteit van Los Angeles, dat streng
door de geheime politie bewaakt
werd, werkte in 1949 een groep van
Amerikaanse geleerden, technici en
ingenieurs onder leiding van de na
tuurkundige Dr Harry B. Huskey aan
de verwezenlijking van een fantas
tisch project: de bouw van een ver
taal-automaat, die iedere gegeven
tekst uit het Engels automatisch in
drie andere talen vertalen kon. Na
een werkperiode van meer dan een
jaar was dit nieuwe wereldwonder
van Los Angeles in het voorjaar van
1950 gereed: anderhalf ton zwaar, ter
grootte van een kleerkast, was het
machinale spraakgenie „Zephir" een
van de „intelligentste" en veelzijdig-
ste synthetische „breinen", die er tot
dusver bestonden.
De taalschat van deze wonderma-
chine omvat de ongeveer zestigduizend
woorden van de uitgebreidste Engelse
dictionnaire. namelijk die van Web
ster, en de daaraan beantwoordende
en ermee gekoppelde woorden in drie
andere talen, terwijl een normaal
mens in zijn omgangstaal aan slechts
enkele duizenden woorden genoeg
heeft.
VOORRAAD
Aan vele bord- en kaartspelen, als
schaken, halma, dammen, het molen-
spel, bridge en skat, zou met behulp
van mathematische berekeningen de
aantrekkingskracht van het niet-tevo-
ren-berekenbare ontnomen kunnen
worden. Weliswaar is het nog niet
zover, al verwekte de robot-schaker,
die de Spanjaard Quevedo in 1950 op
een wetenschappelijk congres demon
streerde, reeds veel opzien. Helaas is
die robot nog zo ..zwakhoofdig", dat
hij slechts dan onoverwinnelijk is,
wanneer hij in het eindspel met ko
ning en toren enkel de koning van de
menselijke tegenspeler tegen zich
heeft.
„TOEKIJKER"
ogenblik beste tactiek op te lossen
en in wiskundige formaties te vatten.
Een nieuw electronen-brein in How-
thorne (U.S.A.), dat voor de Ameri
kaanse luchtmacht werkt, demon
streerde in het begin van 1952 een
schaakpartij, waarin deze automaat in
iedere positie alle mogelijke zetten
en tegenzetten voor drie sneien voor
uit berekende en dan aanwi;zingen
voor de beste volgende zet gaf. Deze
automatische toekijker" kan welis
waar geen oerste-rangs-speler verslaan,
die meer dan drie zetten vooruit te
berekenen weet.
120 NULLEN
Het schaken wordt immers daérom
het „koninklijke spel" genoemd, om
dat het over een ongewoon aantal
combinatie-mogelij kheden beschikt,
voortkomend uit het feit, dat er met
32 stukken op 64 velden gespeeld
wordt. Voor elk spel, dat de spelers
een volledige kennis van alle gege
ven omstandigheden biedt, laat zich
tevoren de beste strategie om te win
nen berekenen. Het schaken vormt
hierop geen uitzondering, omdat het
voor iedere aan zet zijnde of aan zet
komende partner een reeks „beste zet
ten" kent, waarvan er echter nog
slechts een klein deel bekend is. Het
was tot dusver onmogelijk om het ge
compliceerde systeem van openings
zetten, varianten en op ieder gegeven
eGn r°bot echter een spel met
\ijftig zetten vooruit willen bereke
nen, om op alle tegenzetten van een
partner van wereldmeester-klasse
j 4. Zljn' dan zou reeds
10120 dat is een getal met 120 nul
len! berekeningen moeten uitvoe
ren. Zelfs bij het als het licht zo snel
le tempo van zijn „gedachten-flitsen"
zou hij daarvoor een tijd nodig heb
ben, die overeenkomt met 1090 maal
de vermoedelijke ouderdom van de
aarde. Wanneer een machine echter
niet ,,de pretentie zou hebben" om
voor de eerste zet al volledig alle mo
gelijkheden berekend te hebben, maar
er zich toe bepaalde om aan de hand
van een gegeven situatie de noodza
kelijke beslissing te treffen, zou zij
een voor de helft gespeelde partij in
ieder geval met succes kunnen „uit
spelen."
Op de magnetische trommel wordt
het vocabulaire van de machine als
het ware opgeslagen, waarbij de woor
den in overeenkomstige electrische
symbolen worden omgezet. Met elk
dier symbolen of combinaties van
symbolen correspondeert de vertaling
in een of meer andere talen. Deze
trommel is het eigenlijke „lexicon'*
van de vertaalautomaat, waarin deze
zijn .woorden" „naslaat". Wordt nu
een woord in een vreemde taal in de
vorm van een electrisch symbool op
geperforeerde kaarten of stroken in
de machine gestopt, dan raadpleegt
deze in bliksemsnel tempo haar rote
rend geheugen, haar zoekapparatuur
stoot snel op het overeenkomstig
symbool der andere taal en schrijft
in een onderdeel van een seconde dit
gevonden woord in normale letters
door middel van een automatische
schrijfmachine neer.
Het is dus thans in beginsel moge
lijk om alle weten en alle kennis in
electronen-„breinen" of robot-auto
maten „op te slaan". Er bestaan voor
de constructie van deze machines
geen onoverwinnelijke moeilijkheden
meer. In de Verenigde Staten zijn
reeds de plannen voor een nieuwe,
reusachtige super-„herinnerings"-ma-
chine gereed gekomen, waarin het ge
hele menselijke weten op alle gebie
den en van alle tijden verzameld, ge
catalogiseerd en^p ieder moment ook
weer volgens de meest verschillende
gezichtspunten in een minimum van
tijd uitgezocht, geselecteerd en ge
raadpleegd kan worden. Deze machi
ne zou haar „kennis" voortdurend uit
ongeveer dertigduizend tijdschriften
en een millioen wetenschappelijke no
tities kunnen „aanvullen" en zodoende
zelfstandig op alle gebieden „bij" en
„op de hoogte" blijven, terwijl zij
verouderde gegevens uit haar geheu
gen „wist" of herziet, wanneer deze
met de nieuwste, haar „onder het oog
gebrachte" resultaten in strijd zijn.
De machine is in staat om een weten
schappelijke bijzonderheid binnen tien
seconden op te sporen en neer te
schrijven.
Albert von Bollstadt, de beroemde
Albertus Magnus, wordt er in de der
tiende eeuw van verdacht een „helse
tovenaar" te zijn, als het gerucht
loopt, dat hij een „kunstmatige man"
gemaakt heeft, die hij als een soort
van „portier" gebruikt. Al beschikte
Albertus Magnus ook over een ken
nis van de mechanica, de natuurkun
de en de natuurlijke historie, die voor
die tijd buitengewoon moest heten,
toch schijnt deze vermeende .robot"
tot het rijk der fabe^ te behoren.
Na dertig jaar gewerkt te hebben,
aldus vertelt men, ^ou Albertus deze
automaat, „bedriegelijk menselijk van
voorkomen", van metaal, glas, was en
leder voltooid hebben, waarna de
kunstmatige man zijn dienst aan
vaardde. Klopte er een bezoeker aan
Albertus' cel in het Keulse Dominica
nerklooster, dan opende dit kunstmatig
creatuur de deur, „vroeg wat de be
zoeker wenste, sprak, antwoordde en
praatte met het bezoek als een echte
mens"- Wanneer Albertus Magnus in
1280 sterft, helpt zijn leerling Thomas
van Aquino zo vertelt althans deze
,.gar erschröckliche Chronik" de
„toverman" naar de andere wereld,
waarin hij zo duidelijk thuis hoort en
slaat de pop in diggelen, omdat hij
het ding voor het werk des duivels
houdt en ..zijn gepraat hem bij het
werk stoort".
£)E BEKENDE bisschop-redenaar van Leeds. Mgr. Heenan heeft geant
woord op de ruclitinakendc brochure „Infaillible falla
cies" (Onfeilbare feilen) en „The Pope's Men" (De soldaten van de
Paus) en zegt dat deze de uitdrukking zijn van de angst, die onder de
Engelse Protestanten leeft voor de groei der Katholieke Kerk. Beide
brochures verschenen enkele weken geleden in Engeland. De eerste is
een uitgave van een groep anonieme Anglikaanse geestelijken, de twee
de van de Nonconformistenleider, Dr. Nathaniel Micklem. „Infallible
fallicies" werd warm aanbevolen door de Anglikaanse aartsbisschop van
Westminister, terwijl hij tezelfdertijd protesteerde tegen de arrestatie
van Kardinal Wyszynski.
Heenan nazi-Duitsland en fascistisch
Italië tot voorbeeld, omdat in Protes
tantse kringen wel eens de beschuldi
ging wordt geuit, dat vooral wat be
treft Italië, het fascisme door de Kerk
werd gesteund, althans toegelaten, wie
de feiten echter nagaat, komt tot de
ontdekking dat er geen groter vijand
van het fascisme bestond, dan juist
Paus Pius XI.
De tweede reden voor de Protes
tantse opvatting is de idee. die zij van
de Kerk hebben en welke zij beschou
wen als een politiek instituut, omdat
de Kerk in tegenstelling met de
Anglikaanse Kerk. die staatskerk is
op haar tijd weigert „aan de keizer
te geven wat aan God toekomt".
Mgr. Heenan ontkent niet, dat er in
Spanje, Columbia en Mexico gevallen
voorkomen van onverdraagzaamheid.
Hij ontkent echter ten stelligste, dat
vervolging de officiële politiek van de
Kerk is. Hij ontkent evenzeer, dat de
genen, die onder de z.g. vervolging
leden, eerlijke predikers zijn, die uit
sluitend het Koninkrijk Gods en zijn
gerechtigheid zochten.
Integendeel, zo zegt Mgr. Heenan,
het waren meestal juist goed betaal
de uitgezondenen, die niet Christus'
Evangelie predikten, maar het evan
gelie van de haat tegen de Katholieke
Dcide werkjes, aldus Mgr. Heenan,
zijn vol van valse beschuldigingen
tegen de Kerk en van grotelijke over
dreven rapporten over de z.g vervol
ging der Protestanten in Katholieke
landen, waardooi een grote verbitte
ring tegen de Katholieke Kerk in En
geland is ontstaan. Eerlijk geeft Mgr.
Heenan toe. dat er onder de Katho-
leken dwepers zijn maar dat is ook
het geval in andere godsdiensten.
Doch zo voegt hij er aan toe. ik ken
geen enkel geval van vervolging, die
in naam van de Kerk wordt onderno
men.
De oorzaak van de recente uitlatin
gen tegen de Katholieke Kerk die in
Engeland wordt gehoord, ligt. vol
gens Mgr. Heenan. voornamelijk in de
angst der protestanen voor de groei
der Kerk. Zij zijn bang dat in niet
verre toekomst de Protestantse secten
zo zullen zijn geslonken, dat zij niet
langer een levende macht in het Ver.
Koninkrijk zuilen vormen.
Een ander ding. dat de anti-Katho
lieken in Engeland dwars zit, is het
feit. dat na de oorlog alle minister
presidenten in West-Europa goede ka
tholieken waren en dat niet het alter
natief langer is een Katholieke of
Protestantse Minister-President, maar
een Katholieke of socialistische Mi
nister-president.
ANTIFASCISME
|W| gr. Heenan ziet duidelijk twee re-
dehen voor de verkeerde Protes
tantse opvattingen omtrent het Ka
tholieke gezichtspunt. De eerste is het
georganiserde verzet, dat de Kerk te
gen elke staat biedt, die op Haar ver
nietiging uit is. Met opzet neemt Mgr.
Voor het centraal meteorologisch
instituut van Amerika heeft men ook
een electronen-rekenapparaat gecon
strueerd, dat op grond van een nieuwe
methode hoogwaterstanden voorspelt.
Uoor dit apparaat zullen vooral de
yan de laag gelegen gebie
den in de buurt der grote rivieren in
(Advertentie)
'S CITA-BEV^
Het is natuurlijk helemaal niet zeker, dat de fantasie van de kunstenaar,
die dit „maanschip" tekende voor het Amerikaanse tijdschrift „Colliers"
ooit werkelijkheid wordt. We zullen ons maar niet aan een voorspelling
wagen. En toch... misschien komt er een tijd, dat een dergelijk maan
schip inderdaad in vijf 'dagen tijd de afstand van ruim 200-000 Engelse
mijlen naar de maan zal kunnen afleggen, bestuurd wellicht door robots...
S« holde helften met elkander verbonden.
Het mondstuk, de happe geheten,
wordt bijna steeds gemaakt van een
jarige vlierloten; het heeft een door
snede van vier a vijf centimeter en
is schuin afgesneden. Geleidelijk ver
wijdt zich de hoorn tot hij aan het
uiteinde een doorsnede van 10 cm.
heeft voor drie kwart van zijn lengte
loopt de Kersthoorn recht toe. recht
aan; alleen het laatste gedeelte is in
een kwartcirkel omgebogen
Zo wordt de geboorte van het Kerst
kind wijd en zijd aangekondigd over
het slapende land.
SPEELWOEDE
HET kerkelijk jaar begon met de advent, die meer dan vijf weken duu„
na Sint Maartensavond een aanvang" nam fp»C4
gonus heeft de advent op vier weken vastgesteld. De adventt"flS a'
stilste tijd van het jaar. Het werk op het land rust en de n" e
op stal. Alleen hoorde men 's avonds binnenshuis het snorren6" u"
spinnewielen, die met Sint Maarten, als de drempel van de winter"*-**
overschreden, van zolder werden gehaald.
^Ls DE eerste sneeuw aarzelend
neerdwarrelt op de derde Woens
dag van de Advent, gaan velen des
?,^IensJroe8 naar de kerk om de
Gulden Mis of Messiasmis te horen,
die ter ere van Maria wordt gezongen.
Allen, die voortdurend de gevaren van
net reizen over water of over land
moeten trotseren, schippers marskra-
mers en venters, wonen deze mis bij en
ook zij. die van de wind moeten leven:
de molenaars.
Deze Gulden Mis wordt niet zo ge
noemd omdat zij vroeger met Gulden
letters in de missalen stond geschre-
"J1 wegens de gulden pracht der
misgewaden: gulden betekent hier
acht deze"k b.ulte"8ewo°h Het volk
gehele ia=r 6 krach,iks'e van het
gehele jaar, waaron rijke, gulden ge
nade wordt verkregen. 8
De schippersmis noemen wij haar
in Holland: de Vlaming spreekt van
duvekedaalsmesse omdat er eertijds
aan de mis een mysteriespel verbonden
was. waarbij een duveke (duif) daalde
uit het kerkgewelf om neer te strijken
bij het meisje, dat Maria vertolkte in
het spel.
BOVEN DE PUT
TN DEZE stille weken die aan Kerst
mis voorafgaan, wordt 's-avonds
de rust van het Twentse land verbro
ken door het doffe, lang aangehouden
geluid van de midwinterhoorns, die
door de boeren worden geblazen boven
de put op het erf zodat het geluid uit
de diepte voller wordt weerkaatst.
Deze Kersthoorns zijn ongeveer an
derhalve meter lang en worden ge
maakt van gekuipt vlieren-, beuken- of
wilgenhout. Met koperen banden of
Y'OORAL rond Ootmarsum hoort
deze weken de Kersthoorns
weerklinken. Een oud verhaal vertelt
ons het hoe en waarom. In de tijd.
dat men mis moest horen in schu
ren en verscholen kerken of Onze
Lieve Heer op zolder zoeken moest,
was Siglsmund, graaf van Heyden
Hompesch. drost van Twente, een
man die als geen de kunst verstond
om geld te slaan uit hef dorre land
Geld had heer Sigismund steeds no
dig. want dat rolde uit zijn zakken
op de speeltafels in 's-Gravenhage. Eens
werd het hem zelfs te erg. Hij werd
stil van zijn verlies, maar een van
zijn beruchte vrienden stak hem een
riem onder het hart. „Sluit, maar een
paar schuurkerken", zei hij, „dan heb
je je verlies dubbel en dwars terug".
Dat deed sigismund maar al te
graag. Om de nietigste reden werd 'n
schuilkerk gesloten en eerst als men
de drost sleutels van goud kon over-
rijken, gingen de deuren weer open.
SLECHTS EEN MAN
glechts één man in heel Twente
heeft heer Sigismund weerstaan,
de overoude pastoor van Deurningen,
die mis wilde lezen in zijn kerk zo
lang hij nog leefde? Hoe vaak werd
de drost niet door slinks verraad ge
waarschuwd wat er die morgen zou
gebeuren in het kleine kerkje. Dan
werden de rakkers opgetrommeld, dan
stonden voor dag en dauw de paar
den op het voorplein van het kasteel
te trappelen van ongeduld, dan steeg
de drost zelf in het zadel en hief zijn
gehandschoende hand en voort ging
het door de beukendreel en de Witte
Poort naar Deurningen.
Nauwelijks was de stoet onderweg,
of de eerste de beste boer die hen in
het schemerdonker voorbij zag jagen,
greep zijn hoorn en blies er op. Het
doffe' geschal droeg heel ver in de kille
stille morgen. Anderen die het hoor
den. grepen ook hun noorns en zo
sprong het geluid, van erf tot erf.
van het kasteel te Ootmarsum tot aan
de kerk van Deurningen. veel sneller
dan de harddravers van de drost kon
den rennen
Bij de kerk gekomen vond de drost
altijd de deur gesloten en gegrendeld,
en er was geen pastoor te bekennen:
alleen wat oude boeren met norse ge
zichten stonden er in het rond. ge
leund op hun mispelaars.
JACQUES R.W. SINNTNGHE
DETECTIVE-ROMANS VAN H.W. v.
EEMLANDT
Een nieuwe naam op de magere
lijst van Nederlandse deteclive-schnj-
vers is die van W.H. van Eemlandt.
Deze man. Rotterdammer van geboorte
is pas op latere leeftijd begonnen aan
publicatie in boekvorm. Van Eemlandt
werd in 1889 geboren. Wel heeft hij
reeds eerder in dagbladen en perio
dieken geschreven doch pas nu kwa
men zijn eerste romans bij „Het
Wereldvenster" van de pers. Zij zijn
getiteld „Wéér verdwijnt een atoom
geleerde" en .Arabeske in purper'.
Wie de genoemde boeken in de hier
boven gekozen volgorde leest, be
waart zonder twijfel de beste wijn
voor het laatst. Er is een merkbaar
kwaliteitsverschil te ontdekken tussen
dez twee „politie-romans" niet zo
zeer litterair als wel juist in hun hoe
danigheid van detective-verhaal.
Beide boeken hebben internationaal-
polilieke bedrijvigheid als uitgangs
punt, maar ..Arabeske in purper" is
veel meer een echt speurdersverhaal
geworden, terwijl „Wéér verdwijnt 'n
atoomgeleerde" voor een belangrijk deel
bestaat uit de verklaring van een
pseudo-atoomgeleerde, die door een
misdadigersbende over de hele wereld
wordt achtervolgd. Het aandeel van de
politieman van Houthem. die in beide
van Eemlandts optreedt, is in het
laatste verhaal aanmerkelijk geringer
en naar onze smaak is de spanning
daaraan omgekeerd evenredig.
In de opzet van zijn boeken is de
schrijver overigens uitstekend geslaagd
Hij geeft aan het begin van het ver
haal heel het gegeven an de misdaad
dat hij dan langzamerhand door de
vindingrijkheid van speurder van Hou
them gaat ontwikkelen en bewijzen.
Kerk. De Bisschop spreekt dan voor
namelijk over Spanje verder en ver
klaart stom verbaasd te staan over
de scheve ideeën, die in Engeland
over dat land heersen. Ik vraag mij
af. zo zegt hij ..hoeveel mensen in
Engeland eigenlijk weten, dat er zo
goed als geen Spaanse Protestanten
in Spanje wonen".
Hij wijst er vervolgens op. dat hij
heel wat preken en publicaties heeft
gelezen van de z.g. Protestantse Zen
delingen in Spanje maar nog niet een
die een positieve leer bevatte en er
zich tot beperkt. Integendeel, al deze
preken en publicaties waren van be
gin tot eind een uitdaging van en
aanval op de Katholieke Kerk. En
hiertegen komt de Katholieke bevol
king in verzet. Niemand zal Protestan
ten beletten godsdienstoefeningen te
houden. Maar de moeilijkheden sprui
ten Juist daaruit voort, dat men zich
niet beperkt tot de eredienst, doch in
tegendeel de Katholieke Kerk steeds
weer aanvalt en uitdaagt.
(Advertentie)
Een plaag voor de predikant en voor
wie naar hem luisteren. Dat hoesten
is niet nodig ais U tijdig een doosje
Potter s Linia koopt. Een prima middel
tegen hoest en keelpijn. Voorkomt be
smetting. Bij alle apotb. eo drogisten.
50 ct. per doosje.
IMP. FA. H. TEN HERKEL HILVERSUM
TAE GEMEENTENAREN van het Belgische dorpje Mol en Donk, vredig
A-' gelegen in de Kempen, zijn in beroering. Technici en landmeters
hebben het met dennen begroeide Achterbosch opgemeten en de Gazet
heeft in een kort bericht laten weten, dat er nu een atoomzuil gaat ver
rijzen. Twee vragen zijn er. die nu de Mol en Donkenaren door het hoofd
spelen en dat zijn: welke gevolgen heeft de plaatsing van een atoomzuil
en wat is de bedoeling van de majestueus-grote school, die midden in
de kom gebouwd wordt op last van de Staat en waarvoor, menselijker
wijs gesproken, in de ganse omtrek geen leerlingen te vinden zullen zijn?
QM de gevoelens en stemmingen
van de vredige dorpsbewoners
eens te peilen, maakten wij een reisje
naar de Kempen, waar we niet veel
moeite hadden de plaats, waar de
atoomzuil zal worden gebouwd, te
ontdekken. Want iedereen praat er
over cn weet de weg, al staat er nog
letterlijk niets.
De gemeentesecretaris, de heer
Jongmans, die juist schepenenverga
dering had. bleek gaarne bereid ons
enkele inlichtingen over „het geheim
zinnige gedoetje" te vertellen. Uit
zijn mededelingen bleek, dat het Stu
diecentrum vooi Toepassing van
Kernsplitsing een gebied ter grootte
van honderdtwintig hectaren heeft
aangekocht en in Februari van het
volgend jaar zal beginnen met de
bouw van een laboratorium. Êind
1954 moet dan het gehele project
klaar zijn. Wat er precies komen
gaat, kon hij ons ook niet vertellen.
Wat hem echter wel bekend was, is,
dat het merendeel van de bomen zal
blijven staan, welke mededeling wel
een geheel mysterieuze sfeer oproept.
„De werkgelegenheid in ons dorp,"
zo vervolgde hij „zal er wel bij va
ren. Wij hebben doorlopend 500 werk
lozen, maar in het winterseizoen zijn
dat er enkele honderden meer. En
uit hetgeen wij tot heden toe verno
men hebben, blijkt wel. dat men ar
beidskrachten uit het dorp zal aan
trekken. Mol en Donk zal er ook
economisch niet slecht bij gebaat zijn,
aangezien de technici cn laboranten
allen gemeentenaren zullen worden.
En bovendien heeft het Studiecen
trum de electriciteitscentrale ver
zocht om levering van spanning, al
zal dat wellicht op den duur nog wel
eens omdraaien".
Over de schoolaffaire wilde de se
cretaris zich niet gaarne uitlaten,
maar het was niet moeilijk daarover
de bakker en de staminethouder aan
het praten te krijgen. „Ons dorp." zo
vertelden zij, „heeft een prachtige
katholieke middelbare school, waar
alle leerlingen uit de streek gemak
kelijk geplaatst kunnen worden. Er
zijn vrijwel geen niet-katholieken in
de omgeving, dus waarom bouwt de
Staat in ons dorp zonder verdere
tekst of uitleg een ultra-modern ge
bouw met op zijn minst tachtig grote,
ruim verlichte lokalen. Neen, was die
atoomzuil maar elders gebleven. Nie
mand van ons. weet nu. wat Mol en
Donk te wachten staat."
Zo zijn deze romans een voortdurend
appel geworden aan de speurderszin
van de lezer.
Het is jammer dat van Eemlandt ook
hier en daar speurderstalent van zijn
lezers vraagt om bepaalde zinnen te
begrijpen. De liefhebber van detec
tive-verhalen die hier geen overwegend
bezwaar in ziet zijn de boeken echter
van harte aanbevolen.
K.
'T WISSEL IS OM
Frans Anders, de schrijver van deze
roman, blijkt een uitstekend kennel-
van het spoorwegbedrijf te zijn. Hij
gunt de lezer een kijkje achter de
schermen en schildert met name het
moeilijk en verantwoordelijk werk van
de rangeerders.
De hoofdpersoon uit dit boek is aan
vankelijk nachtwaker bij het spoortje
maar promoveert tot rangeerder. Dit
leidt tot een conflict in de huiselijke
kring. Zi.in vrouw kan haar angst
voor het gevaarlijk werk niet van zich
afzetten en de man zou in 'n ander
beroep onmogelijk gelukkig kunnen
zijn.
In een rustige verteltrant beeft de
auteur dit thema uitgewerkt. Het ge
heel is nogal somber geworden. Een
vleugje humor bier en daar zou de
spanning wat gebroken hebben Overi
gens alle waardering voor dit deel uit
de Hofboekerij te Heemstede.
V.
PORTRET VAN EEN MOORDENAAR
In dit deel van het Thijmionös ver
telt Erik West d' aangrijpende ge
schiedenis van een misdadiger een
goedwillende zwakkeling die het orede
pad van de zonde opgaat In zijn
angst voor achtervolging slaat de
man op de vlucht, maar hij kan zijn
noodlot met ontlopen De schrijve]
tekent scherp het geestelijk portret
van deze uit haar evenwicht geslagen
figuur. Wie de vorige boeken van Erik
West gelezen heeft zal ook dit drama
vol liefde en haat niet willen missen
V.
MOORD IN MEPPEL
Een vernuftig in elkaar gestoken de
tective-verhaal verteld met voortdu
rende opvoering van de spanning en
vleugen van een ietwat narde humor.
Er zijn heel wat personen aan bod.
om als bedrijver van de moord op de
louche advocaat te worden aangemerkt
maar natuurlijk is het toch nog een
geheel andere. Een boek. dat zeker
kan boeien ook om zijn karakter- en
milieuschildering. De schrijver dient
zich aan onder de naam Haggi Mami
Reis. die een zeerover moet zijn ge
weest in de zeventiende eeuw, maar
de enige zeeman in het verhaal is
eigenlijk een rivierman. (Uitgave El
sevier. Amsterdam-Brussel)
HET STAPELKAST - SYSTEEM ALS
GRONDSLAG VOOR PRODUCTIEVE
BIJENTEELT
Een waardevol boek voor imkers, ge
schreven door Johan W. Schotman.
Er is verschil tussen imkers en bijen
houders. Een imker tracht het bijen
leven in al zijn geledingen te door
gronden. verstaat bijentaai, verzorgt
zijn immen goed, oogst honing; de
bijenhouder houdt bijen soms goede,
soms zwakke en minder goede voor
zijn plezier voor ontspanning, vaak
is het verdriet en inspanning. Dit is
een boek voor de imker en die dat
wil worden
Hoewei een leek dit boek met veel
moeite zal doorworstelen, is het voor
een meer gevormde imker een genot
het ter hand te nemen; het kan steeds
als vraagbaak dienst doen. Imkeren is
nooi- een lukratief bedrijf geweest, t
Is daarom dat onze regering in 1909
accijnsvrije suiker beschikbaar stelde
voor overwintering, doch het komt
steeds meer in het gedrang door ont
ginning van de hei. het niet meer in
cultuur nemen van boekweit en bet
verdelgen van nectar gevende onkrui
den. Bedenk daarbij vernietiging van
schadelijke insecten op bloeiend fruit
cn bloeiend koolzaad waardoor onze
immen heel vaak gedecimeerd worden
dan begrijpt men de nood der imkers.
Om staande te blijven is het nodig,
dat de imkei alles van het vak leert,
wat de beste van ons doen in binnen-
cn buitenland. Dit boek vertelt op
bevattelijke wijze hoe de imkers in
Amerika. Engeland en elders aan zo
veel honing komen. Er valt voor de
imkerij vee] uit te leren Voor de Ne
derlandse imker zal het hard nodig
zijn hiervan nota te nemen daar an
ders de imkerij gauw tot het verleden
'al gaan behoren
Aan de imkers kan ik dit boek met
klem aanbevelen: koop het. lees en
herlees het! (Uitgave De Tijdstroom
Z, Lochem).
