IlafiMaïJ P c §fcm
EEN DAG
BIJ DE
CLARISSEN
TERAR DUMMODO PROSIM
NAAR DE LOKKENDE TOPPEN VAN
HET GEESTELIJK HOOGGEBERGTE
Altaar-stichters gevraagd
TWEEDE BLAD
VRIJDAG 6 NOVEMBER 1953
Een dag uit liet
leven ener Claris
(Ik moge verteren, als ik maar van nut ben)
(Van onze verslaggever).
Het is met enige schroom,
dat wij onze vinger druk
ken op het electrische
schelletje aan de slotpoort
van het Clarissenklooster
in Wahlwijlre, want deze
donkergeverfde deur zon
der kruk of kijkgaatje zal ons de toe
gang openen tot een groots en adem
benemend avontuur. Zij zal ons een
rijk ontsluiten, geheimzinniger dan de
kammen van de Himalaya, omdat dit
het rijk is van het peestelijk hoogge
bergte, waarin zielen van mensen in
een gestage klimpartij streven naar
de allerhoogste toppen, waarop God
zijn woonstee heeft gevestigd.
Is er voor de menselijke geest een
groter en meer sensationeel avontuur
mogelijk? Het is dan ook door deze
overweging, dat wij zwijgend en met
kloppend hart voor deze poort staan
te wachten, nadat het belsein heeft
geklonken. Rondom ons is stilte en
ook achter de gesloten poort is er ge
ruime tijd niets, dat zich roert, want
haast is een onbekend verschijnsel in
een Clarissen-klooster. Dan dringt
het geluid tot ons door van voeten,
die zich naar de, deur begeven. We
horen hoe aan de andere zijde 'n zwa
re grendel wordt weggeschoven. Een
slot wordt verscheidene malen om
gedraaid en daarna een tweede. Eerst
dan wijkt de deur en kunnen we bin
nentreden in het Pauselijk Slot van
de Zusters Clarissen-Capucinessen in
Wahlwijlre. Terwijl Moeder-Abdis ons
in de hal begroet, schuiven twee
zwaar gesluierde nonnen opnieuw de
ijzeren grendel voor de deur en wor
den de beide sloten elk met een apar
te sleutel ewer dichtgedraaid.
„Deze deur is de enige toegang tot
het slot", begint terstond Moeder-Ab
dis haar uitleg. „Behalve de ijzeren
grendel zijn er twee sloten op deze
deur, die eik een eigen sleutel heb
ben. De zusters moeten dus steeds
met tweeën zijn om de poort te kun
nen openen, daar nooit één zuster de
ze twee sleutels in baar bezit heeft.
Meen echter niet, dat wij onze zusters
op deze manier gevangen houden",
vervolgd zij lachend, „want indien een
van haar absoluut weg wil, geiat de
poort op elk uur van de dag voor haar
open. Dit dubbele slot is dan ook
slechts symbolisch bedoeld om de
wereld volkomen buiten te sluiten
(■Ba n de wereld is hier volkomen
1^" buiten gesloten, waarmee®Ve
vooral bedoelen de geest, die
de wereld beheerst. Op onze
rondgang door 't klooster wij-
zen de zusters ons steeds weer
opnieuw op de uiterste een
voud, waarmede alle vertrekken of
zalen zijn gemeubileerd. Niets, maar
dan ook niets, dat in de verste verte
zweemt naar luxe of comfort. Geen
tapijt of zachte vloermat, bedekt ook
maar ergens de grond. Er is nauwe
lijks een stoel te vinden met een leu
ning en in het gehele huis zal men
tevergeefs zoeken naar *een gemakke
lijke fauteuil, waarin het lichaam weg
kan zinken als in een bed.
Met trots tonen de zusters haar ar-
ter in steeds dezelfde cel de nacht
doorbrengen. Langs de witte muren
hangt een kruis met een palmtakje
en een niet ingelijste, ongekleurde af
beelding van de H. Franciscus en de
H. Clara. Het bed bestaat uit twee
houten s-" -agen met ongeverfd» plan
ken erover heen, waarop een harde
stromatras ligt. Verder een hoofdkus
sen van stro, een laken, en een of
twee wollen dekens. Onder dit bed
een plankje met een stuk ongeparfu
meerde zeep, een wasteiltje en een
klooster, want wie denkt, dat heilig
heid gepaard gaat met een droefgees
tig uiterlijk, is beslist niet geschikt
om tot welke contemplatieve orde
dan ook toe te treden. En zeker niet
tot een orde. waarin men een grote
verering heeft voor Vader Francis
cus, die een der meest levensblije
mensen was van zijn tijd.
Het is een verademing de recreatie
van deze zusters mee te maken, het
enige halfuurtje per dag. waarop zij
zorgeloos met elkaar babbelen en
Honger is de beste saus. Zo ergens, dan doet dit
spreekwoord opgeld in een Clarissen-klooster,
wanneer de zusterkens 's middags voor de eerste
maal die dag een volle maaltijd nuttigen, hoe so
ber deze maaltijd zonder vlees ook moge zijn. Door
deze soberheid willen zij boeten voor de vele zon
den, die in de wereld door onmatigheid in spijs
en drank dagelijks worden bedreven.
moede, zoals in de wereld gepronkt
wordt met bezit. De volmaakte bezit
loosheid is een ideaal geworden, zoals
dit ook een ideaal was van de H.
Franciscus en van de H. Clara, die
de armoede heilig noemden.
Ook de kloosters, die de Zusters
Clarissen bewonen, behoren haar niet
toe, doch zijn het eigendom van de
H. Stoel. Zelfs geen foto van vader of
moeder houdt een Claris in haar be
zit. Na enkele weken zendt zij de beel
tenis terug om hiermede tot uitdruk
king te brengen, dat zij ook hiervan
afstand heeft gedaan.
Het woordje „mijn" met betrekking
tot het een of andere voorwerp be
staat niet in een Clarissen-klooster.
Hoe ver deze eenvoud en armoede
zijn doorgevoerd bemerkten we, toen
we de cellen der zusters bezochten,
de enige ruimte in heel het klooster,
die niet gemeenschappelijk is. De meu
bilering is overal gelijk, zodat ook
hier moeilijk kan worden gesproken
van „mijn" cel, al zal ook iedere zus-
kru'c,cnt"'n js het domein van Zr. Andrea, die onlangs haar
a igs e verjaardag vierde. Zij is nog steeds de opgewektheid in
J vormt het lenende bewijs, dat blijheid en heiligheid ge
woonlijk hand in hand gaan. Met haar kruidenthee qeneest 'ij haar
^ZXi^an^0^ ""ka kou of
kommetje om de tandenborstel in te
bewaren. Een houten stoeltje zonder
leuning en een klein kastje met een
gordijn er voor voltooien het meubi
lair. Electrisch licht is er niet, het
geen betekent, dat de zusters in de
winter steeds in het donker opstaan
en zich in het donker te ruste bege
ven.
n de gangen en in de rest van
het klooster is echter wel elec
trisch licht, doch ze twijfelen er
sterk aan, of Zuster-Econome
een hogere lichtrekening betaalt
dan een welgestelde burger met
een behoorlijk gezin. De lampjes
zijn overal zo klein en spaarzaam, dat
zij nauwelijks stroom verbruiken.
Centrale verwarming is ook aanwe
zig, doch slechts in enkele gemeen
schappelijke zalen, zoals de recreatie
zaal. De cellen en gangen zijn on
verwarmd, evenals de eetzaal, waar
de sobere maaltijd wordt genuttigd.
En sober zijn deze maaltijden in
hoge maten. Met uitzondering van
Zon- en Feestdagen wordt er het ge
hele jaar gevast, hetgeen betekent,
dat slechts één volle maaltijd per dag
wordt gebruikt. Vlees komt nooit op
tafel, ook niet met Kerstmis, hetgeen
een algemeen verbreide misvatting is.
De tafel ziet er even sober uit als de
spijzen, die erop komen. De kommen
waaruit de zusters eten, zijn van grijs
aardewerk. Vork en lepel van hout,
door de zusters zelf gesneden uit de
stam van een pereboom. Het voedsel
bestaat hoofdzakelijk uit groenten en
fruit, terwijl als drank het heldere
product dienst doet, dat in de wereld
wel eens minachctend „maar" water
wordt genoemd.
Wie durft beweren, dat dit dieet
ongezond is, verkondigt een stelling,
die door het blozende uiterlijk der
zusters iedere dag opnieuw wordt
weerlegd. Op het kerkhof binnen het
Slot, waarop de doden liggen begra
ven, die men vanuit Vaals heeft mee
gebracht, is nog geen enkel nieuw
graf gedolven. Het is een dieet, waar
bij men oud kan worden, hetgeen
Zuster Andrea U kan bewijzen. Wij
ontmoetten haar op een der gangen,
een kaarsrechte non, die slechts steunt
op een stok. omdat een mens nog al
tijd beter kan lopen op drie henen
dan op twee, zoals zijzelf lachend op
merkt. Zuster Andrea is onlangs tach
tig geworden en heeft toen tijdens de
recreatie nog een oud Duits volks
liedje gezongen.
Het was een heel feest en in de
vrolijke ogen van Zuster Andr»-> dan
sen opnieuw de pretlichtjes, wanneer
ze erover vertelt. Later ontmoeten we
haar in de kruidentuin, waar zij iede
re bloem en plant kent en beter weet
dan welke apotheker ook voor welke
kwaal een aftreksel ervan geschikt
is. Wanneer zij ziet, dat onze foto
graaf een plaatje van haar maakt
vraagt zij schalks, of haar éne tand
er ook op staat.
e vrolijkheid van de oude
Zuster Andrea is geen uit
zondering in dit Slot, waar-
veertig religieuzen zich le
vend hebben begraven, om
in de taal der wereld te
spreken. Deze vrolijkheid
is zeifs regel en alle zusters zijn er
door aangetast. Vrolijk en opgewekt
staan de gezichten, wanneer de zus
ters in stilte haar arbeid verrichten
Het is een serei blijheid die door
geen enkele storing wordt vertroe
held. De lach van deze zusterkens
klinkt onen en melciie als het tin
celen van zilveren belletjes. En er
wordt veel gelachen in een Clarissen
praten geen lege bezigheid geworden,
zoals bij dames, die ongeveer de hele
dag niets anders doen. Hier heeft
iedereen wat te vertellen en leert men
naar elkander te luisteren, totdat de
wekker dit gezellige samenzijn onver
biddelijk komt verstoren. Een zuster
is er, die dit blikken voorwerp over
al met zich mee draagt, want hoezeer
het ook als -en tegenspraak moge
klinken, toch blijft de tijd in deze tijd
loze gemeenschap een belangrijk iets.
De kleine wijzers op het witte plaat
je dienen hier niet zozeer om te zien
hoe ver de dag reeds is gevorderd,
doch om de zusters te vertellen wel
ke plichten op dit of dat ogenblik van
haar worden verwacht. Met zijn hard
en venijnig getik snijdt de wekker
iedere dag in kleine stukjes, stukjes,
die iedere dag aan elkaar gelijk zijn,
dag in dag uit, jaar in jaar uit.. Wer
ken, bidden, eten en slapen zijn le
vensverrichtingen, die door de wek
ker aan een zeer strenge regelmaat
zijn gebonden, een regelmaat, die
slechts zelden wordt verbroken.
it het voorgaande blijkt te
vens, dat het leven van
een Claris dan ook het
meest regelmatige leven is,
dat er op de wereld be
staat. Op 7 Januari b.v.
zou zij met een aan zeker
heid grenzende waarschijnlijkheid
kunnen zeggen dat zij op 14 October
om half zeven 's morgens doen zal.
Haar leven is n.l. ingedeeld volgens
een dagorde, waarvan niet vaak zal
worden afgeweken en die ook niet
licht zal veranderen.
Hoe brengt zulk een zuster, die zich
volkomen aan God heeft toegewijd,
de dag door? Het is misschien inte
ressant deze dagorde af te drukken,
omdat hieruit blijkt welk een grote
harmonie er bestaat in de afwisseling
van gebed en arbeid.
Clarissen zijn geen kniesoren. Daarvoor zou men
eens een middag getuige moeten zijn van het half
uur recreatie, wanneer zij allen in een vrolijke
kring bij elkaar zijn gezeten. Terwijl de handen
ijverig bezig zijn met een of ander huiswerkje,
staan de monden geen ogenblik stil en iedereen
heeft wel. een grappig voorval te vertellen. Er
wordt dan veel en hartelijk gelachen, want blij
heid is ook een deugd, die in een Clarissenklooster
wordt beoefend.
Gebed en meditatie Worden in
een Clarissenklooster afgewisseld
door handenarbeid. De sandalen,
die in het klooster worden gedra
gen, stammen uit de eigen werk
plaats, waar de zusters even han
dig met hamer en pekdraad kun
nen omgaan als een volleerde
schoenmaker.
Ook de kleine reparaties binnens
huis worden over het algemeen
door de zusters opgeknapt, van wie
er enkelen in de timmermanswerk
plaats geen slecht figuur slaan.
gen, heel het jaar door, worden op
deze wijze aan elkaar geregen tot een
snoer van gebed en boete, voor het
eigen heil en voor het heil van de
wereld, die juist op de scheidingslijn
der dagen maar al te vaak vergeet,
dat er een God bestaat. Wanneer bui
ten de stille kloostermuren overal de
klokken met twaalf doffe slagen het
einde en het begin aankondigen van
dag, een. dag van leed en. zorgen
en strijd, dan buigen in het Clarissen
klooster van Wahlwijlre veertig Brui
den van Christus het hoofd en recite
ren zilveren stemmen de eeuwige lof
zang.
Gloria Patri et Filio et Spiritui Sanc-
to. Sicut erat in principio, et nunc,
et semper, et in saecula saeculorum.
Amen.
Eer aan de Vader en de Zoon en de
H. Geest. Zoals het was in het begin
en nu, en in de eeuwen der eeuwen.
grappen vertellen. Als het weer dit
maar enigszins toelaat, houden zij de
ze recreatie op de binnenplaats van
het klooster. Iedere zuster brengt haar
bankje mee en in een wijde kring zit
ten zij dan bij elkaar. Terwijl de hrn-
den bedrijvig bezig zijn aan het een
of ander huiswerkje, staan de mon
den geen ogenblik stil. Hier is het
De cel van een Claris ademt de
geest van de stichteres der orde-
Het is de geest van de uiterste ar
moede, die de H. Clara aan haar
volgelingen als een levensideaal
heeft voorgehouden-
5.00 uur Opstaan.
5.20 uur Litanie van Alle Heiligen.
5.30 uur Meditatie.
6.05 Priem en Terts, (koorgebed).
6.30 uur H. Mis.
7.00 uur Dankzegging als meditatie.
7.30 uur Ontnuchtering (een kop
zwarte koffie en enkele sneden
droog brood).
8.0010.05 Werkzaamheden, waaron
der 20 minuten gemeenschappelijke,
geestelijke lezing.
10.05 uur Vrij tijd, te besteden naar
eigen keuze.
10.25 uur Sext en Noon (koorgebed).
10.45 uur Gewetensonderzoek.
11.00 uur Middagmaal (de enige volle
maaltijd per dag).
11.40 uur Werk in de tuin, afwassen,
enz.
12.30 uur Recreatie, waaronder mag
worden gesproken.
13.00 uur 'ecollectie, tijd van stilte
en arbeid naar eigen keuze.
14.00 uur Vespers.
14.3016.25 uur Werkzaamheden,
waaronder 20 minuten gemeen
schappelijke, geestelijke lezing.
16.25 uur Vrije tijd, te besteden naar
eigen keuze.
16.45 uur Rozenhoedje en meditatie.
18.00 uur Collatie en vrije tijd, te be
steden naar eigen keuze.
19.00 uur Completen (koorgebed).
19.55 uur Slapen.
23.4501.00 uur Metten en Lauden
(koorgebed).
elijk ïen ziet wordt het
laatste kwartier van de
oude dag en het eerste
uur van de nieuwe dag
aan elkaar verbonden
door de eeuwigdurende
lofzang voor God. Deze
tijdindeling is niet toevallig, doch
heeft een diepe betekenis. Al de Ja-
rje Zusters Clarissen zijn arm, straatarm zelfs. In materiële
zin dan wel te verstaan. Zij hebben geen enkele bron van
inkomsten, uitgezonderd dan de kleinigheid, die zij verdienen
met het vervaardigen van kerkgewaden en het bakken van
hosties. Haar sober voedsel verbouwen zij zelf. Zij lijden niet
onder deze armoede, want deze hebben zij zich zelf als hoogste
levensideaal gesteld.
Slechts op één enkel gebied kwelt de zusters het gebrek aan
middelen en zouden zij graag over een beetje meer geld be
schikken. Nog steeds heeft het klooster geen definitieve kerk-
De mystieke Bruidegom aan Wie zij haar leven geheel hebben
gewijd, bezit nog geen vaste woonstee. De zusters doen daarom
een beroep op de katholieken van Zuid-Nederland om haar de
nodige bouwstenen te verschaffen voor deze woning van Chris
tus. Deze bouwsteentjes kunnen gestuurd worden naar de zus
ters zelf of worden gestort op het gironummer van het kloos
ter: 512556 Zusters Clarissen, Wahlwijlre gemeente Wittem.
J^AARN AAST moet reeds nu worden gezorgd voor de meu
bilering van deze woning, want hoe sober zij zelf ook leven,
voor God achten zij het beste nauwelijks goed genoeg. Dit geldt
in de eerste plaats voor het hoofd-altaar. dat in de nieuwe ka
pel zal worden geplaatst. Moeder Abdis heeft nu de gelegen
heid open gesteld voor eenieder om door een gift van f 100,
ineens mede-stichter te worden van dit hoofd-altaar. De namen
der stichters zullen in een loden koker in het altaar worden
ingemetseld en iedere dag zal er onder de H. Mis door de pries
ter speciaal voor de weldoeners worden gebeden. Na de Conse
cratie bidden ook alle zusters, met in kruisvorm opgeheven ar
men. heel bijzonder voor de stichters van dit altaar, terwijl bo
vendien ieder jaar op de octaafdag van het feest van de H.
Clara, op 19 Augustus, een plechtige H. Mis zal worden opge
dragen voor de levende en overleden stichters van het altaar.
Deze verplichting zal zolang duren als het klooster bestaat.
£)e zusters vragen dus iets, doch geven er veel meer voor terug,
n.l. haar doorlopend gebed.
