Een
prooi apostel: Pater Kaspar Berse
van
Goes
Raakt het looft rekken
uit de tijd?
Tachtigjarige, die zijn hart heeft ver
pand aan oude en mooie
Meer CONTACT en samenwerking gevraagd
Op Perzisch eilandje ver richtte hij zijn mot iste werk
„Je begint ermee en hèt houdt jé
voor altijd vast'
De Godshuizen te Middelburg in 1952
HALSTEREN
eerde 0. L. Vrouw
van Beauraing
DAGBLAD DE STEM VAN DINSDAG 20 OCTOBER 1953
Soldaat, kluizenaar, huisknecht, Jezuïet, missionaris
HET
Hij werd vier eeuwen geleden geboren
Interessante proeven in Zeeland
Antiquair P. C. Hagenaars te Bergen op Zoom
m
Winterprogramma
Oudheidkundige
Kring
Lid van de Hobby-club
Mensen uit ons
midden
Uitbreidingsplannen in uitvoering
Wit-Gele Kruis toont werkelijkheidszin
Maatregelen voor rationalisatie
en intensivering
He' resultaat der hierover gevoerde
discussies was, dat men besloot:
ten eerste periodieke districtsvergade
ringen te organiseren, waar de volle
dige besturen der afdelingen in een
bepaald rayon tezamen met het ge
hele bestuur al dergelijke kwesties
kunnen bespreken. Deze bijeenkom
sten kunnen het concrete effect heb
ben dat na een (overigens slechts
eenmaal per jaar gehouden) alge
mene vergadering niet te bereiken
valt.
Adhaesie aan bus
Breda -Sluiskil
ST. GENESIUSDAG
TE HULST
aan
n 1 Ook
NAAR ORMXJZ
IS NOG NIET helemaal een jaar geleden,
'dat de katholieke wereld een van haar groot
ste missionarissen herdacht: Sint Franciscus
Xaverius Er werd toen allerwegen aan herin
nerd, dat hij als een tweede Paulus was geweest,
een vurig apostel, die de Blijde Boodschap
bracht aan de heidenen van het Oosten. Maar
zoals de eerste Paulus een Barabbas bij zich had
als trouwe metgezel en helper, zo had de tweede
Llii werd te Goes uit onbemiddelde ouders geboren in 1515. Die stad
tl «telde ieder iaar drie studiebeurzen ter beschikking van jongens, die
goed konden leren. Tot die bevoorrechten behoorde ook Kaspar Berse
en zo zien we de jonge Zeeuw naar Leuven trekken om daar wijsbe
geerte te studeren. Met de titel van meester in die wetenschap liet hu
SSTlater evenwel te Keulen als landsknecht ronselen voor het leger
van keizer Karei V en twee jaar lang nam hij deel aan de gevechten van
de tweede oorlog van keizer Karei tegen Frans I van Franknjk-
Wit hij als soldaat beleefd heeft of
wie hij op zijn tochten ontmoet
heeft, weten we niet maar hij zei het
ruwe soldatenleven vaarwel en wilde
zich als kluizenaar geheel wijden aan
God. Hij reisde naar Spanje en betroK
een kluis op de berg Monserrat. Lang
duurde dat teruggetrokken leven
evenwel niet, want op zekere dag
trad hij als huisknecht in dienst bij
Sebastiano Morales, de groot-schat-be-
waarder van de koning van Portugal;
waarschijnlijk heeft hij die leren ken
nen in het Benedictijnenklooster van
Monserrat.
Die eenvoudige dienstbetrekking
was iets van de Voorzienigheid. Want
als dienaar van de groot-schatbewaar
der kwam Lij dikwijls aan het hof en
zo in de gelegenheid kennis te maken
met de jonge Sociëteit van Jesus. Aan
een van de eerste leden van de Je
zuïetenorde, Pater Simon Rodriguez,
was immers de opvoeding van de prins
opgedragen. Het gevolg van die ken
nismaking was, dat Kaspar Berse zich
tot die nieuwe orde aangetrokken ge
voelde en dat hij inderdaad Jezuiet
werd: op 20 April 1546 trad hij in te
Coimbra.
er ook een en dat was een Nederlander,
Zeeuw. Nog geen jaar na Sint Franciscus Xave
rius overleed hij te Goa, op 18 October 1553, in
de jeugdige leeftijd van acht-en-dertig jaar. Hij
is een van onze grootste apostelfiguren. Naar de
mode van die tijd werd hij wel Barzeus ge
noemd, maar zijn eigenlijke naam luidde: Kas
par Berse.
AAN DE STUDIE
TNe aankomst in Indië werd voor de
onstuimige Kaspar Berse een pijn
lijke teleurstelling. Hij had er vast op
gerekend, dat Franciscus Xaverius,
zijn overste in het missiegebied van
het Oosten, hem bij ich zou roepen in
Japan. In plaats daarvan zond hij hem
naar een eilandje voor de Perzische
kust. Ormuz geheten; daar moest hij
drie jaren blijven. Pater Berse boog
het hoofd en aanvaardde vol overgave
de opdracht, die hem werd gegeven.
Ze bleek uiterst moeilijk te zijn.
Ormuz was een rotseilandje onder
een blakende zon, vulkanisch en ge
heel onbegroeid. Er werd in overvloed
zout, zwavel en ijzer gevonden en me
de daardoor werd het een heel be
langrijke havenplaats. De handel
bracht er rijkdom en weelde, met al
de uitwassen van woeker en zedenbe
derf. Een gedeelte van de bevolking
was nog heiden; verder waren er Mo-
hamedanen, Joden en Christenen.
Onder de laatsten heerste er een ver
regaande onwetendheid aangaande de
godsdienst. Er was daar dus veel te
doen voor een ijverig apostel.
De drie jaren, die Kaspar Berse op
Ormuz doorbracht, zijn zeer moeilijk
anvankelijk beschouwden de paters
hem als een ongeletterd man.
Doch toen zij bemerkten, dat hij rede
naarstalenten bezat en vernamen, dat
hij zelfs meester was in de wijsbe
geerte. lieten zij hem niet langer de
ziekenbroeder helpen. Ze zetten hem
aan de studie en met Kerstmis van
datzelfde jaar was Kaspar Berse al
priester. Na zijn wijding zette hij zijn
studies voort, doch toen er weer een
vloot naar het Oosten vertrok, zon
den zijn oversten hem naar Indië:
Franciscus Xaverius had immers her
haaldelijk om helpers gevraagd! Op
17 Maart 1548 ging Pater Berse met
verscheidene medebroeders aan boord
van de „Kapitein Sint Pieter": nooit
zou hij Europa terugzien. De reis naar
Indië was lang en moeilijk en voor
hem en zijn confraters verre van aan
genaam. „Want, van het ogenblik, dat
zij de voet op het schip hadden gezet,
was er geen eind gekomen aan de be
schimping en spotternij, aan de laffe
geestigheden en onvoegzame opmer
kingen der menigte", verhaalt Pater
Van Nieuwenhoff SJ.. een van zijn le
vensbeschrijvers. Reeds daar echter,
aan boord van dat schip, begon de
pater zijn missiewerk. Velen bracht
hij inderdaad tot inkeer storm en
noodweer hielpen hem daarbij wel
wat! en de kapitein en een aantal
andere edelen vroegen, toen zij in Goa
voet aan wal zetten, zelfs ook Jezuiet
te mogen worden!
geweest. Maar hij deed in vurigheid
voor Franciscus Xaverius niet onder.
Heel dikwijls gunde lyj zich 's nachts
slechts twee uren rust. Hij gaf cate-
chismusles, preekte voor een gehoor,
dat steeds groter werd, bezocht de
zieken en gevangenen, deed aan huis
bezoek. Hij trok onophoudelijk te vel
de tegen de losbandigheid, maar ook
tegen de oneerlijke handelspraktijken
en de woeker.
Ook daar kwam de natuur hem te
hulp: een aardbeving bracht velen op
het goede pad terug. Maar vooral door
zijn goedheid en menslievendheid
kwam er op dat eilandje een andere
betere geest.
MERWAARDIGE BEKERING
pen van zijn meest opmerkelijke
successen was de bekering van de
overste van een nederzetting van hei
dense kluizenaars of monniken. Deze
yogi liet zich met veertig van zijn
aanhangers dopen en ontving de naam
Paulus. Pater Berse maakte van hun
.klooster" een college, het .College
van de Goede Jesus". Die bekering
maakte veel indruk op de heidenen,
ook op Xarases, de koning. Over heel
dit prachtig missiewerk schreef Pater
Berse aan zijn oversten te Coimbra
zijn z.g. Ormutijnse brieven.
Op 3 November 1549 riep Franciscus
Xaverius pater Kaspar Berse dan naar
Japan. Opgetogen deelde de Zeeuw
dat grote en goede nieuws mede aan
Coimbra. Maar ook ditmaal zou hij in
zijn schoonste verwachtingen teleur
gesteld worden: Franciscus Xaverius
keerde zelf uit Japan terug en be
noemde Kaspar Berse tot vice-provin-
ciaal van Indië en rector van het St.
Pauluscollege te Goa.
Slechts anderhalf jaar heeft Pater
Berse die functie mogen vervullen.
Ook werd het hem niet meer gegeven
nog uit te trekken naar Abessynië om
daar, zoals hij droomde, een nieuw
missieveld te ontginnen. Het ver
schrikkelijke Ormuz had zijn krachten
gesloopt. Op 18 October 1553 overleed
hij te Goa, naar menselijk oordeel nog
veel te jong. Twee dagen laier werd
hü onder een grote toeloop van volk
begraven onder het altaar van de ka
pel van zijn c-'lege.
Kaspar Berse of Barzaeus is met
Sint Petrus Canisius en Pater Root
haan wel de grootste Jezuiet geweest,
die de Lage Landen hebben opgele
verd. Hij mag tevens gerekend wor
den tot de grootsten van al degenen,
die het Christelijk geloof hebben ver
kondigd. Reeds Rosweijdus schreef in
zijn „Kerkelijke Historie van Neder
land": „Dese Godsalige Dienaar des
Heeren is waardig om met de oude
Heiligen eeuwiglijk te sijn gepresen,
ja, in het getal derselven gesteld te
worden, omdat hij door eene heilige
en behendige Conversatie en de soe-
tigheid sijner seden eene groote me
nigte van volk tot God bekeerd heeft"
IN Zeeland worden door verschillende landbouwdiensten, inte
ressante proeven genomen met het loofklappen en doodspui
ten bij aardappelen. Het Zeeuws landbouwblad bracht daarover
verschillende mededelingen.
TTet looftrekken van pootgoed werd
in de jaren na de oorlog gebrui
kelijk om de scheiding tussen loof en
knollen te bewerkstelligen en op deze
wijze transport van virus naar de
knollen te verhinderen. Eén van de
voordelen van het looftrekken is o.a.
een verbeterde houdbaarheid van de
knol, hetwelk ook één van de voor
naamste beweegredenen geweest is in
Zeeland om deze maatregel in te voe
ren, aangezien het ras Bintje hier 't
meest verbouwd wordt.
De bezwaren zijn niet alleen het
dubbele werk dat men heeft aan een
gewas pootgoed, omdat men nader-
Interessante lezingen
J~5E Oudheidkundige Kring „De
Vier Ambachten" heeft voor het
winterseizoen een aantrekkelijk pro
gramma samengesteld. Op 27 October
wordt het nieuwe seizoen ingeluid
met een lezing van dr M. Gijsseling
uit Gent over het onderwerp
„Zeeuwsch-Vlaamse plaatsnamen".
Dr. Glazema. voorzitter van de
Rijksdienst voor Oudheidkundig Bo
demonderzoek te Amersfoort zal half
December een voordracht houden
over de recente opgravingen in
Zeeuwsch-Vlaanderen. Tijdens de
jaarvergadering van de kring, welke
in Februari wordt gehouden, zal Pa
ter Dekkers van de Abdij van Ton-
gerloo spreken over „Leven en wer
ken van de Hulsterse Jansenius". Als
vierde lezing staat die van dr. Mel-
chior uit Haarlem over wooncultuur
op het programma.
Excursies zullen gemaakt worden
naar Delft en Loevestein en naar Lo
keren.
"TlE kleine Friese klok, die in de kamer van de heer Hagenaars
■*-' hangt, springt even waardig en bedachtzaam met de tijd om
als haar eigenaar. Langzaam tikt ze de seconden weg. Het geluid
van die klok zal wel voor een groot deel het geheim verbergen
van de weldadige rust in den huize Hagenaars. De glanzende
stilte van oude beelden, borden en kannen, die in bonte verschei
denheid op tafels en kasten staan, harmoniëert er ten volle mee.
Antiquair P. C. Hagenaars heeft in vroeger jaren een winkel ge
had. Momenteel echter moet men de trap op als men zijn verzameling
wil zien. Zijn liefde voor wat oud is en mooi, werd louter tot een
hobby. Vroeger ging zij met een bescheiden koopmanschap gepaard.
Maar als je de tachtig gepasseerd bent.
De heer Hagenaars woont in de Bos
straat te Bergen op Zoom. Hij rookt
een pijp en hij spreekt zacht en be
dachtzaam. Soms denk je, dat hij bang
is de rust van zijn prachtige collectie
te verstoren. Maar hij praat graag
over zijn verzameling, zo goed als hij
u met alle plezier wil vertellen van
de hobbyclub, een „soos" voor verza
melaars, waarvan hij op zijn 80ste
verjaardag lid werd, omdat de club
op die verjaardag het levenslicht zag.
Een aantal mensen uit meer dan
één provincie, die allemaal van mooie,
oude dingen houden, kwam vorig jaar
de HOste verjaardag vieren van de
Bergse antiquair. En het samenzijn
beviel hun zo goed, dat zij besloten
een intieme vereniging te stichten.
„En het loopt prachtig", zegt de
heer Hagenaars. „Vorige maand zijn
we hij een dame in Eindhoven te gast
geweest, binnenkort gaan we naar
Den Haag en Schiedam. In die laat
ste stad moeten we een verzameling
van ruim 4000 drankflesjes gaan be
zichtigen
De heer Chr. Rogier, uit Bergen op
Zoom, die glas en zilver verzamelt,
is ook lid van de hobby-club.
Er hangt, in de kamer van de heer
Hagenaars, een opdracht voor de 80-
jarige aan de wand. „In 't glunder
oog leeft nog de glans van elk gekoes
terde kleinood", is één van de vers
regels. En het typeert inderdaad zijn
hele persoon. Want veel en graag zal
hij vertellen van ieder voorwerp dat
zijn kamer siert.
AARDEWERK
jaar geleden laten vervaardigen. Hier
hebt u een doofpot en dit is een aar
den melkemmer, zoals de boeren hem
gebruikten. In werkelijkheid was zo'n
ding natuurlijk veel groter. En wat
zegt u van zo'n spekpannetje en van
zo'n vonkenvanger, die men boven
de haard hing?"
Alle stukjes aardewerk kunnen in
een flinke handpalm rusten en ze be
horen tot de geliefkoosde kleinoden
van zijn verzameling. Een Italiaans
wandbord, prachtige borden van
Delfts blauw, tinnen lepels en kan
nenKijk, hier hebt u er een met
het wapen van Enkhuizen. Een klein
KÜk",
nia
zegt hij, „hier hebt u de mi
niatuuruitgaven van wat vroe
ger in de Bergse pottenbakkerijen
werd gemaakt. Ik heb die dingen 40
wapentje met drie haringen in het
centrum". In een hoek van de kamer
staat een Lievevrouwebeeld met wijde
mantel. Het merkwaardige er aan is,
dat de beeldhouwer zijn naam heeft
geschreven in de geschilderde dia
deem. „Wouter Pompe 1733". Het
beeld is gemaakt voor het St. Lucas-
gilde te Antwerpen.
Er staat ook een koperen goeroe,
een „heilige vogel", die van Java af
komstig is en op de schoorsteen
vindt men juweeltjes van handsnij
werk. Allemaal hebben ze hun eigen
boeiende geschiedenis, deze voorwer
pen en als men daar in details op in
wilde gaan, zou men geen artikel,
maar een boek moeten schrijven.
Op een klein glas-in-loodruitje ziet
men een kuiper aan het werk. „Zo
't niet en sluit het lekt eruit'
LIET jaarverslag der Middelburgse
Godhuizen herat allereerst nieuws
over de uitbreidingsplannen, die in
middels uitgevoerd worden. Vele be
sprekingen met Haagse instanties von
den plaats en met name de financiële
zijde van de uitbreiding, zowel wat
kapitaals-investering als exploitatie
betreft, vormde een onderwerp van
financiële studie.
Het stemt tot voldoening dat zowel
de gemeentelijke, de provinciale als de
njksinstanties overtuigd bleken van
noodzaak dezer uitbreidingsplannen
en deswege hun volle medewerking
bleven verlenen.
Het bestuur der Rijksverzekerings
bank werd bereid gevonden tot het
sluiten van een geldlening via de ge
meente, De vereiste machtigingen, zo
wel van di gemeenteraad als van' Ge
deputeerde Staten van Zeeland wer
den verkregen.
Teneinde de voor uitbreiding beno
digde gronden te verkrijgen werd be
sloten tot aankoop van 3304 m2 ge
meentegrond. liggende achter het
Gasthuis.
Inmiddels bleef, nu wederom een
eratfr aantal V€rPleegdagen werd be
reikt, het ruimtegebrek de normale
gang van zaken in het Gasthuis ern
stig beïnvloeden.
v-Wat i1®' instrumentarium betreft
kan worden vermeld dat ten behoeve
hPrt'atie-afdeling een nieuwe
oStrf 1 werd aangeschaft ter ver-
anging van de oude. terwijl voorts
werd overgegaan tot aanschaffing van
een urologische tafel.
nl«™r de.föntSen-afdeling werd een
t« h dllthernue-toestel aangekocht
huh jL? e Mannen- en Vrouwen-
zen nila??ei inslijpende verbouwin-
kelder «jL vroegere verwarmings
ols opslaMla?tfhvVen 6n dieM thanS
derne veraaw' Een meuwe en mo-
centraal ™?gSmstallati® werd °P
en voldoet ',L gen Plaats gebouwd
ncmhch?eteia wchnische ®n
len^bouwrtrd€n 2 meuwe ziekenza-
d« westeiul6",de buitenmuren aan
uiterst «wli Vleugel welke in een
werden herstem verkeerden
zien oer zalen w, waai'do°r het aan-
zalen kon worden verhoogd.
SN0EMELVERPLEGEND
va-n het
stuur en de medische^^rmet.
mende zorg. Ondanks het feit
wel de sociale als de financiële
der verpleegsters zeer verbeterd? tn
men er niet voldoende sollicitanten
rtr mededeling van de chirurg
dr. okker ontwikkelde het sub-cen
trum voor de kankerbestrijding zich
regelmatig. De samenwerking met het
Radio-Therapeutisch Instituut werd
op dezelfde voet voortgezet, de ver
houding was als voren, wederzijds be
vruchtend en goed collegiaal. Ruime
re subsidies werden toegezegd.
Ook in financieel opzicht gaf het
jaar 1952 de nodige zorgen. De snelle
ontwikkeling der medische weten
schap stelt eisen, die slechts bij een
uiterst voorzichtig beheer verwezen
lijkt kunnen worden. De stijging van
het salarispeil veroorzaakt door het
verlenen van toelagen en de hierme-
de evenredige stijging van sociale las- t
ten konden niet met de tariefsverho
ging worden gedekt.
Het aantal verpleegdagen was 51.645 1
en ae gemiddelde bezetting 141 patiën- 1
ten. Het gemiddelde aantal verpleeg- i
den in het tehuis voor ouden van da
gen bedroeg 45.
Het op het Gasthuis geleden ver
lies bedroeg f 36.000 en dat op de be
jaardenverzorging f 14.800. De inkom
sten uit beleggingen beliepen f 12.780.
D jaaPrv0er SdeHng^tertÏ te "bote, Zich in
houden, ernstig bezig gehouden me» v, 6S ?ys Bas te Terneuzen ge-
werk der vereniging i„ aI haar die ^geletog™ C°Ördinati® ya" "et
wel het werk'" an'hef ztuws1nw"f«fe^°Ken' TT"" b'Cek' dat h°e"
uitgeoefend en voor menige soortgMHktInstelHm mCt kraCht W01dt
er op vele punten nog noodzakelijke verbetm* voorbeeld kan gelden
gebracht. zaxenjke verbeteringen kunnen worden aan-
Men heeft besloten alle mobilisabele krachten in
intensivering van het werk, welke voornamelijk spannen voor een
nauwere en meer consequente samenwerking tusse^a T' worden in ea"
functionarissen van de bond. talrijke diensten en
Naar eontributie-
herziening
J—JET hoofdthema van de vergade-
rihg, deze coördinatie nl„ werd
m de middagbijeenkomst aangeroerd.
De besprekingen werden ingeleid door
heer J. M. A. C. van Dongen, de
voorzitter van de bond.
Met klare woorden welke zijn be
doelingen juist uitdrukten en door
hun helderheid voorkwamen dat men
er nevenbedoelingen uit zou destille
ren (waarvoor spr. vroeg zich te wil
len hoeden) toonde de heer van Don
gen aan dat in veie afdelingen het be
stuur slechts enkele actieve krachten
telt, die al het werk doen. „Men heeft
f, ne? aanvaarding van zijn bestuurs
functie geen erepost, doch een zware
taak op zich genomen", aldus de voor
zitter. „Mijn woorden klinken wel
licht wat cru; ze houden echter geen
verwijt in doch slechts een vaststel-
ling van een helaas bestaand feit."
Het eerste concrete voorbeeld,
waaruit bleek, dat de coördinatie
noodzakelijk is, was dat van de leden
werving. De afdelingen welke nog
geen nauw contact hebben met de ge
meente-secretaris, teneinde opgaven
van nieuwe vestigingen en huwelijken
te krijgen, schieten te kort. Ieder ka
tholiek gezin, lid te maken van het
Wit-Gele Kruis is geen vaag, onbe
reikbaar ideaal, doch een doel dat men
verplicht is te bereiken en dat ook
bereikt kan worden, zoals enkele af
delingen metterdaad hebben bewezen!
Qok met de contributieheffing gaat
het niet overal zoals het behoort.
In 19 afdelingen van de Zeeuwse bond
is zij te laag, veel te laag zoals de
statistieken aantonen. Het minimum
contributiebedrag per gezin is vijf
gulden per jaar, doch er zijn afdelin
gen, welke niet hoger komen dan f 4
en zelfs talrijke leden tellen die veel
minder betalen, in bepaalde gevallen
tot zegge en schrijve één gulden per
jaar toe.
Gevaar voor massaal ledenverlies
bij opvoering van dc contributie tot
aan het minimumpeil bestaat er vol
gens de voorzitter niet. De praktijk is
toch dat men voor een zo gering be
drag zich „abonneert" op een uitge
breide hulpverlening. Het Wit-Gele
Kruis moet geen armbestuur gaan
spelen, door in bepaalde gevallen de
contributie drastisch te verlagen of
zelfs kwijt te schelden. De bond is
een centrum van dienstverlening.
Overigens brengt een te lage con
tributie-opbrengst mee dat de provin
ciale subsidies lager worden; deze
worden nl. procentsgewijs bepaald
naar rato van de opbrengst der bij
dragen van de leden.
Verder kan hier en daar in de ver
houding tussen bestuur en wijkver
pleegster verbetering gebracht wor
den; een (verwonderlijk) gebrek aan
1 contact is hier wellicht de oorzaak
van de fout.
Tenslotte dient ook de samenwer-
kingt tussen de afdelingen en de pro
vinciale bond hechter te worden.
VOORSTELLEN AANVAARD
Ten tweede: men zal trachten een
persoon aan te stellen als „admini
stratief adviseur", als contactman tus
sen de afdelingen enerzijds en de pro
vinciale bond en de federatie ander
zijds. Hiermee beoogt men de nog te
geringe analogie in de administratie
en opgaven van statistieken op te
voeren.
Ten derde werd besloten te trach
ten de contributie zo spoedig mogelijk
(en gelijktijdig) op peil te brengen, 't
Minimum van f 5 per jaar moet be
reikt worden.
Een permanent secretariaat der
provinciale bond zal, hoewel door de
enorme stijging der werkzaamheden,
zeker reeds gewenst, voorlopig nog
onbereikbaar zijn.
Met deze in eensgezindheid genomen
besluiten heeft het Wit-Gele Kruis be
wezen werkelijkheidszin te bezitten
en tevens wat nog belangrijker is
getoond de hand in eigen boezem
te durven steken om daardoor de
noodzakelijke intensivering te berei
ken.
onder de afbeelding en de heer Ha
genaars kijkt er met welgevallen
naar, want hij is eigenlijk kuiper
van zijn stiel.
„Hoe ik in het antiquariaat ben ge
komen? Ja, hoe gaat dat? In mijn
jeugd sprak ik eens met deze en gene
en ik leerde een paar mensen kennen
die mij antieke dingen lieten zien. Ik
vond ze mooi en langzaam kreeg ik
de smaak ervan te pakken. Je gaat
verzamelen en natuurlijk houd je er
nooit meer mee op."
UIT BERGEN
Matuurlijk heeft de heer Hagenaars
ook wel interessante voorwerpen
die op Bergen op Zoom betrekking
hebben. Die oude, bronzen bijl van
voor Christus bv„ die op het land in
de buurt van de stad werd gevonden,
En ook een keur voor het handboog
gilde van St. Sebasiaan te Nieuw-
Borgvliet, uitgeschreven door An-
theunis van Glymes, die van 1533 tot
1541 Markies was van Bergen op
Zoom. „In Den Haag waren ze er ver
liefd op, maar natuurlijk blijft dit
handschrift in Bergen
„Of ik nog wel eens wat verkoop?
Het'gebeurt wel eens, zo'n enkel din
getje. Maar verder is dit mijn eigen
collectie. Als ik wat moois vind, ruim
ik er weer een plaatsje voor in."
Je praat en je praat en terwijl staan
al die dingen je maar aan te staren.
Alsof ze willen beduiden, dat je niet
teveel moet praten, omdat zij op de
eerste plaats om stille bewondering
vragen. En tenslotte zeg je dan niets
meer en als je wat te vragen hebt, doe
je het met een enkel woord. En je
kijkt maar. En je denkt: „Wat ade
men die dingen een rust. Ze hebben
de ziel gevangen van een tijd die nog
van geen benzine en radar wist." Dan
ga je weg. En een klein beetje be
nijd je de eigenaar, die de rust van
zijn 80 jaren behoed weet door zoveel
moois.
K. v. K. West-Brabant
In de vergadering van de Kamer van
Koophandel voor Westelijk Noord-
Brabant herdacht de voorzitter, mr. G.
v d. Schrieck, de overleden onder
voorzitter der Kamer, de heer M. J.
Kolk. In het bijzonder schetste de
voorzitter de toewijding van de heer
Kolk aan de belangen van de Kamer
en de vriendschap, die vele leden der
Kamer van hem hebben ondervonden.
De Kamer besloot adhaesie te be
tuigen aan het verzoek van de N.V.
B.B.A. aan de bevoegde instanties tot
handhaving van de busverbinding Bre
da met Zeeuwsch-Vlaanderen via Ant
werpen, welke verbinding sedert de
watersnood van 1 Februari 1.1. bestaat.
Het is aan de Kamer gebleken, dat
bij uitvoer naar België van gereed
schappen nodig bij aldaar uit te voe
ren werken, grote moeilijkheden wor
den ondervonden bij de terugvoer van
die gereedschappen. Hieromtrent be
sloot de Kamer stappen te ondernemen
bij bevoegde instanties.
Aan de Nederlandse Organisatie van
de internationale Kamer van Koop
handel te 's-Gravenhage zal medede
ling worden gedaan van uit een inge
stelde enquête verkregen gegevens om
trent moeilijkheden bij export naar
Amerika.
De Kamer besprak vervolgens ver
schillende desiderata met betrekking
tot de wegverbindingen in West-Bra
bant.
Dij gelegenheid van de te Halsteren
gehouden propagandistendag voor
de bedevaarten naar Beauraing, werd
het aldaar door de Paters Assuniptio-
nisten van ..Stella Maris" opgerichte
beeld van O. L. Vrouw van Beauraing
onthuld en ingezegend.
Nadat in de kapel van het St. Eli-
sabethgesticht de plechtige hoogmis in
het bijzijn van de propagandisten van
geheel West-Brabant en Zeeland, was
opgedragen door Pater Martens, rector
van Beauraing ging het m processie,
voorafgegaan door een twintigtal bruid
jes naar de Viersprong, waar op- de
hoek van de tuin van .Stella Maris"
het, anderhalve meter hoge beeld, ge
maakt door de Franse beeldhouwer A
Pierroux, is opgesteld
Allereerst werd het beeld onthuld,
waarna Pastoor de Cock de grote scha
re aanwezigen toesprak Vervolgens
verrichtte de Pastoor de plechtige in
wijding
Hierna sprak Pater Martens, als af
gezant van Beauraings heiligdom
waarbij hij. evenals Pastoor de Cock,
de aanwezigen aanspoorde tot gebed
en boete en de hoop uitsprak dat de
tegenwoordigheid van dit teeeld een ze
ge voor de Parochie moge zijn alsme
de een spoorslag voor de propagandis
ten.
Gezamenlijk klonk daarna het ,,U
Rozenkrans bemin ik" door de herfst
lucht. terwijl de bruidjes een bloemen
hulde brachten aan de Moeder met het
Gouden Hart van Beauraing
Met de drie Weesgegroeten tor ere
van Maria werd deze plechtigheid be
sloten.
Voor de propagandisten werd de dag
voortgezet met een vergadering in de
huishoudschool waarna de koffietafel
werd genuttigd in Stella Maris" Ver
der was er een filmvertoning terwijl
des avonds allen weer aanwezig waren
in de kapel, alwaar de dag met een
plechtig lof werd besloten.
hand nog moet rooien, en dat men te
kampen krijgt met vuil land, maar
vooral de arbeidsfactor. Het werk is
-niet aantrekkelijk, bij grotere opper
vlakten moet men tijdig vóór de loof-
trekdatum beginnen met trekken, ter
wijl dan veelal met vreemd personeel
gewerkt moet worden. Met de huidige
lonen is het looftrekken ook duur, ter
wijl men de kans loopt met andere
werkzaamheden in het gedrang te ko
men.
Vanzelfsprekend heeft men in de
achter ons liggende mechanisatietijd
getracht om het loofplukken machi
naal te doen plaats vinden. De meest
vernuftig geconstrueerde loopluk-
machines leverden echter onder onze
omstandigheden nog geen bevredigend
resultaat. Dit was dan ook wel hoofd
zakelijk de reden dat men naar an
dere middelen ging uitzien.
De N.A.K. heeft het doodspuiten als
vervanging van looftrekken niet kun
nen toestaan op grond van de haar ter
beschikking staande gegevens. Het
vorig jaar zijn echter reeds enige
proeven opgezet om een indruk te
krijgen van de mogelijkheden, die
met de huidige doodspuitmiddelen zijn
te verwezenlijken. Naast het dood
spuiten van het volle gewas heeft men
tevens nagegaan, welke de resultaten
waren van bespuitingen van half en
geheel afgemaaide gewassen.
Onze resultaten waren van dien
aard, dat men thans in geheel Neder
land, ook in Zeeland, zogenaamde
loofklap- en doodspuitproeven heeft
aangelegd. Er zijn in Zeeland thans
7 proefpercelen aangelegd en behan
deld. Bij deze proeven gaat het er
dus om na te gaan of door middel van
loofklappen en doodspuiten het loof
trekken in de toekomst kan vervallen.
DE PROEVEN
U\e opzet van de proeven is de vol-
gende:
Naast elkaar liggen drie stroken,
die te zamen het proefperceel vormen.
Op één strook is normaal loof ge
trokken, in de tweede strook is door
middel van een loofklapmachine het
loof verwijderd op de stengelstampers
na, die daarna met 'n doodspuitmid-
del zijn behandeld, terwijl de derde
strook blijft uitgroeien, om na te
gaan, in hoeverre primaire infectie is
opgetreden na de proefneming, m.a.
w. hoe sterk de infectie geweest kan
zijn op de beide eerste proefstroken.
Van alle drie de stroken werden mon
sters knollen genomen, zodat volgend
jaar in de nateelt zal blijken, hoe het
staat met het verschil tussen loof
klappen en doodspuiten en met het
looftrekken, wat betreft het percen
tage virusziekten. De nagroei van de
proefpercelen is momenteel goed na
te gaan voor iedere belangstellende.
Bedoelde proefpercelen liggen in Z.
VI. (2)op N. Beveland (1) en op Z.
Beveland (4).
Verschillende machines hebben op
de proefpercelen gewerkt. Het gun
stigste rapport werd uitgebracht over
de door de fa. Schipper te Goes ge
construeerde machine. Tussen de wie
len van een Allis Chalmers is een ap
paraat gebouwd van precies hetzelfde
systeem als bij de Ratzekahl. Hier zijn
echter de hamertjes voor de zijkanten
van de bedden verstel- en verwissel
baar.
Daar niet alle bedden op de diverse
percelen een gelüke vorm hebben, is
dit zeer belangrijk. Het toerental van
de klapper bedraagt ruim 1300 en de
snelheid van de trekker 4 km per uur.
De aandrijving geschiedt vanaf de
poulie d.m.v. V-snaren. Direct achter
de klapper is een schaar gemonteerd
die het eventueel op het bed terecht
gekomen geklapte loof eraf schuift.
GOED RESULTAAT
I lef, resultaat van deze machine is
buitengewoon goed. De lengte van
de stengels die blijven staan is naar
willekeur vanaf 0 cm en hoger te re
gelen met een hefboom die al rijden
de versteld kan worden. Door een
tussengebouwde fijn regulateur kan
de lengte tot in mm nauwkeurig wor
den bepaald. Doordat de machine als
één-rijer is uitgevoerd, werd geen last
ondervonden van hoogteverschillen
tussen de bedden onderling. Daar de
Allis Chalmers B zeer gemakkelijk 'n
twee-rijer trekken kan, ligt het in de
bedoeling een twee-rijer met een
onafhankelijke werking van elkaar te
gaan bouwen.
Het doodspuiten kan op verschillen
de manieren worden gedaan. De tech-
nichi achtten de beste methode dit ge
lijktijdig met het loofklappen te doen;
ook bij dit systeem werkte de Goese
machine het best. Hoewel nu reeds
de voorlopige resultaten zich op het
oog laten beoordelen, zal de nateelt
van de verschillende proefstroken op
het proefbedrijf „Zeeland" definitief
de resultaten van deze proefnemingen
opleveren en daarbij een indruk ge
ven of het mogelijk zal zijn het loof
trekken te vervangen door loofklap
pen en doodspuiten.
Amateurs-tonelisten bijeen
\/OOR de eerste maal in de gesehie-
denis van het Werkverband Ama
teur Toneel Provincie Zeeland zal een
St. Genesiusdag worden georgani
seerd. Het belooft dan ook in Hulst,
waar de dag gehouden wordt, een ge
zellig samenzijn te worden, waarbij
alle leden van de bij het W.K.A. aan
gesloten verenigingen zijn uitgeno
digd.
De dag begint Zondag 25 October
a.s. om half tien met een H. Mis in
d e kapel van de Paters Maristen,
waaronder een korte preek over hun
Patroonheilige St. Genesius. Na de
H Mis worden de deelnemers door de
voorzitter verwelkomd, waarna een
officiële ontvangst plaats vindt ten
stadhuize van Hulst. Na een gemeen
schappelijke lunch in hotel „Het Bon
te Hert" zal er een spreekbeurt gehou
den worden door de bekende Belgische
acteur-regisseur Herman Bruggen. De
dag wordt voortgezet met een jaarver
gadering waarin o.a. het provinciaal
concours besproken zal worden Ge
tracht zal worden om in de namiddag
Het Apenklauwtje" door de St. Jo
sephs Ghesellen' te Hulst op te voe
ren Daarna voltet een gezellig sa
menzijn
Ongetwijleld zal men op aeze St.
Genesiusdag vele amateurspelerststersi
aantreffen die er voor zullen zorgdra
gen dat hun eerste Genesiusdag een
ware Gildedag wordt.