Pagblaü fB e Stem Mensen en Opleiding of selectie Wat een Wonderlijke Wereld „Hexspoor De van Walter Breedveld „Veedieven", ons nieuw feuilleton HHBK fl Drie huizen op de heuvel RADIO TWEEDE BLAD DINSDAG 7 JULI 1953 Ariëns Gisting Zo at Curasao Hol- landse Nieuwe Weer beste katholieke roman van de laatste jaren WE leven in de tijd van de herboren „Western". De romantiek van de wijde vlakte met de op eenzame posten werkende pio niers spreekt ons sterker aan dan ooit. Hoppalong Cassidy greep de Amerikaanse jeugd reeds enkele jaren. Aan het kampvuur in de Prairie" werd een radio-tophit. De spijkerbroek, geïnspireerd ap de cowboydracht, verovert de conjectierekken. Totius (J. D. du Toit) overleden (Van onze onderwjjsmedewerker). JN DEZE nationale den is het geen overbodigeluxe een ogenblik stil te staan bij de tal loze problemen, die juist naar aan leiding van deze examens °Pdl^- ken bij ouders, leraren, onderwij- Ken u.j Qyer en weer in deze tijd zers en kinderen, immers klinken juist de verwijten: „U hebt ons kind niet voldoende voorbereid. „Die la gere school levert ons minderwaar dig materiaal." „Die middelbare school vraagt totaal overbodige kennis". - „Daar hebben wij bij ons op school nooit iets van ge- kVanuit' elk dezer gezichtshoeken is het probleem voor en na in tal loze publicaties belicht. Zelfs in spotprenten is geschimpt op de verbrokkeling van ons Nederland se onderwijs. Maar aan de feiten verandert weinig. In enkele rayons van ons land heeft men een plan matige overgang tussen lager en voortgezet onderwijs, maar het me rendeel drijft voort op dril, exa men-africhters en enkele onbe trouwbare afspraken met examina toren. Met dat al haalt nog immer slechts de helft der leerlingen van de middelbare school het eindexa men. Wij hebben het al meer be toogd: geen enkel economisch be drijf zou het zich kunnen of dur ven veroorloven om zo in-efficiënt te werken als onze onderwijswe reld. Qe kwestie is evenwel neteliger dan op het oog lijkt. Het exa men saneren betekent namelijk noodzakelijk tevens: het onderwijs saneren. En we hebben in deze acht na-oorlogse jaren wel ervaren, dat onderwijs-sanering zich gemakke lijker op papier dan in werkelijk heid voltrekt. Het ongeluk wil bo vendien, dat een deel der ouders de kwestie simplistisch stelt: maak de kinderen klaar voor verdere studie en verder geen poespas. Dit ongeluk is des te groter, omdat men de meeste aanhangers van deze opvat ting vindt in de intellectuele krin gen, waaruit het merendeel der exa- men-candidaten voortkomt. Deze ouders herinneren zich niets meer van hun eigen lagere schooljaren. Pas het M.O. is uit wetenschappe lijk oogpunt het herinneren waard. Derhalve: leid mijn kind op, leer het zo nodig dan maar wat ballast, maar breng het in ieder geval het M.O. binnen. Wanneer men deze ouders tegenwerpt, dat de lagere school een andere taak heeft, dan te drillen voor een luttel uur van weetjes-show, dan luidt hun ant woord: best, viert U paedagogische en culturele lusten dan uit op een schare die niet verder moet. Vormt u dan maar een extra klasje voor onze kinderen. Practisch gezien schijnen deze ouders het gelijk aan hun zijde te hebben. Evenwel: wij plaatsten trainen en te laten opleiden, tot het in staat is, de horden te nemen. Het woord „selectie" echter ver tegenwoordigt een tegengestelde denkwereld. Hier staat niet de studierooster, maar het kind in het centrum van de gedachte. Hier gaat men uit van de capaciteit der groep leerlingen en men zoekt naar middelen, om de juiste weg voor ieder te vinden. Welnu: het begrip opleiding kweekt ouders, die voldaan zijn, wanneer hun kind op het nip pertje het toelatingsexamen heeft gehaald. Hoera, hij is er gekomen, al is het met de hakken over de sloot. Ouders, die in de lijn der se lectie denken, zouden in ditzelfde geval zeggen: de examenprestatie is te miniem; zo weinig speling be wijst wel, dat dit op de duur niet JTEN comité van actie is bezig gel den in te zamelen voor de bouw van een gedachteniskerk van Ariëns in Enschede. Van die kerk zal de eerste steen reeds gelegd worden op 8 Augustus. Ze wordt toegewijd aan het H. Hart, maar als ooit de heiligverklaring van Mgr. Ariëns een feit zou worden, dan zal hij als tweede patroonheilige van deze kerk worden uitgeroepen. Prof. Dr. Gerard Brom zei er dezer dagen dit van: „De verering van Ariëns moet men niet opvatten als een hobby van enkele ouderen, die deze godvrezende, hardwer kende en sociale priester van nabij hebben gekend. Ariëns is een man geweest, die men op zuiver gods dienstig gebied als een voortrekker moet bezien. Poels en Schaepman zijn van grote betekenis voor Ne derlands Katholicisme geweest, maar op het graf van Ariëns is het volk van stonde af gaan bidden". En Professor Rogier viel hem bij met deze woorden: „Naar mijn overtui ging zou Ariëns reeds heilig ver klaard zijn, indien het proces daar toe, zoals in de vroege middel eeuwen, uitsluitend afhankelijk was geweest van de spontane volksver ering". Het is een mooi werk, dat hier wordt begonnen. We willen er mét deze citaten ook de aandacht van onze lezers voor vragen. gEGINT het communistische ge bouw werkelijk te kraken Met verhalen van reizigers en vluchtelingen moeten we zeker voorzichtig zijn. Doch de fei- de juiste weg voor mijn kind kan zijn. |_Ielaas, 's is 'n lange weg, voor alle betrokkenen deze andere gees tesgesteldheid zullen hebben eigen gemaakt. Wij zijn er echter van overtuigd, dat elke sanering van onderwijs en examen tot mislukking is gedoemd, zolang de betrokkenen de opleidings-gedachte prefereren boven de selectie-idee. Zolang dit blijft, wordt iedere sanering gede gradeerd tot een gewijzigd oplei dingsschema. Terwijl met name het bedrijfsleven sinds lang niet meer voldaan is met de toning van en kele diploma's van een sollicitant, gaan ouders en school maar voort met de jacht op het papieren eind. examen. De meest tragische zijde van deze fout is wel, dat we daarmede aan vele kinderen niet alleen hun carrière ontnemen, maar veelal ook de vreugde tijdens hun studie-jaren en de arbeidslust in hun volwassen bestaan. F\e nieuwe haring heeft dit weekeinde stormenderhand Curagao veroverd. Om een getal te noemen: twee winkels die ha- ring verkochten en er een koel 2 biertje bij serveerden bereik- 2 ten alléén op Zaterdagmiddag 'm 2 omzet van 11.000 stuks. 2 Een haringlustige, die kwam 2 proeven nam er toen 80 mee naar huis voor moeder de vrouw. Ver- moedelijk heeft een andere Cura- gaoënaar het record-haringeten voor 1953 gevestigd. De man at er namelijk 27 achter elkaar op! HET voorspellen van het weer is op het ogenblik eigenlijk meer een kunst dan een weten schap". meent de heer professor Oliver Sutton, de pas benoemde di recteur van het Amerikaanse De Bilt. Ais hij het figuurlijk bedoelt, moet deze heer Sutton een gees tige man zijn, die zijn mensen graag voorspiegelt, dat het mooi weer wordt, hen dan stiekum gadeslaat wanneer ze luchtig gekleed opstap pen en dan nog stickumer toekijkt wanneer ze druipnat thuis komen. Bedoelt hij het letterlijk dan moet dit de abstracte kunst zijn waarvan men de laatste tijd zo veel hoort. Daar deugt schijnbaar ook niets van. nn of selectie. Er moest gekozen wor den tussen deze twee begrippen, die elk een geheel andere visie ver tegenwoordigen op het examen-pro bleem. Opleiding: dril het kind, bestu deer wat het examen aan parate kennis eist, leer desnoods kunst grepen en foefjes aan, wanneer het begrip ontbreekt. Selectie: ga uit van de innerlijke capaciteit van het kind en beoor deel daarnaar, welk onderwijs voor dit kind geschikt en doelmatig is. Nu staan wij in ons land nog aan het begin van een bruikbare stu die van de leerling. Het leerproces is sinds lang bekend terrein. Maar jarenlange observatie van het kind, controle op zijn psychische groei, het verband met zijn karakter, dat zijn facetten van het onderwijs bij ons nog weinig bekend. En toch, van deze instelling hangt in feite de sanering van het onder- wijs-systeem af. Het begrip oplei ding stamt uit de gedachtenwe- reld, waarin leerstof, leerprogram, lesrooster, exameneisen vaste, on wrikbare feiten zijn. Zij vormen de renbaan met horden; de baan is uitgezet, de hoogte der horden is bepaald. Voor het kind blijft er niets anders over, dan zich te XJIJ begon te begrijpen, dat het boek in vele gevallen nog een functie vervult dan alleen enkele uren verpozing te gev andere verpozing te geven aan de lezer". Dit zegt de schrijver Walter Breedveld ergens over Hexspoor, de hoofdpersoon uit de gelijknamige roman, die zo juist bij De Fontein in Utrecht is verschenen. Het is een constatering, die voor honderd pro cent opgaat voor dit boek zelf, dat wij zonder aarzeling de beste katho lieke roman noemen, die de laatste jaren is verschenen, pen op zichzelf banaal geval, het katholieken, die niet leven volgens de hierboven het alternatief: opleiding j ten, die ongetwijfeld vast staan, corresponderen wonderwel met de geruchten over opstanden en sabo tage, welke ons in een voortduren de stroom bereiken. De feiten vormen niet alleen al les wat het Westen zelf kan waar nemen in de Oost-Berlijnse etalage, dat zijn ook de vele officiële berich ten over abrupte koersveranderin gen. Sinds de dood van Stalin is het Kremlin niet meer zeker van zichzelf. De ijzeren consequentie is losgelaten. Het economisch com- muisme wordt teruggebogen naar een vrijere economie, maar dit ondermijnt ook de politiek-dictato- riale gedachte, die er aan ten grondslag lag. Ge krijgt meer vrij heid in uw handel en productie, zeggen de machthebbers. Ja maar' dan ook meer vrijheid in gedach- tenuiting, dan ook vrijheid van kie zen, dan ook weg met 't politie- dwangsysteem! is de gevolgtrek king, welke in de massa's gaat gisten. Zal het Kremlin dat ook aandurven Het valt nauwelijks aan te nemen. Want die politieke vrijheid zou automatisch het uiteenvallen van het Sovjet- bloc betekenen. Is echter de poli tieke gisting op de duur met mi trailleurs en pantserwagens te be dwingen? eeuwige schabloon der drie hoeksverhouding van de man, die bij een vreemde vrouw begrip vindt, dat hij thuis tevergeefs zoekt, komt in de figuur van Hexspoor op een hoger plan te staan. Het wordt een zonde en het blijft een zonde tegen de hei ligheid en onverbrekelijkheid van 't huwelijk, hoe gekneusd en gedeukt dit ook in de loop der jaren door de dagelijkse botsingen tussen man en vrouw is geworden, hoe zeer ook dit leven van een intelligent man aan de zijde van zijn domme en stompzin nige vrouw tot een hel werd. Deze hel schildert Breedveld ons in het begin van zijn boek op een waar lijk suggestieve wijze. Het verhaal speelt op een klein dorp in de omge ving van Den Bosch. EEN STERKE FIGUUR LIexspoor van de Brabantse Walter Breedveld is een door en door ka tholiek boek, dat nochtans wegens 't behandelde onderwerp voorbehouden moet blijven aan geestelijk volwassen lezers. De schrijver schroomt niet de dingen bij hun naam te noemen, doch doet dit nergens op een wijze, die stootend is. Toch legt hij af en toe de vinger op een wonde plek in onze katholieke samenleving, veroordeelt hij scherp de levenswijze van sommige leer, die zij belijden. Wanneer Hexspoors oude vader en moeder zich niet meer kunnen hel pen, beslist zijn schoonmoeder, dat zij in het Liefdehuis worden opgenomen, vader Hexspoor in de mannenzaal en moeder Hexspoor bij de oude besjes. Wanneer Hexspoor van deze beslis sing hoort, die buiten hem om geno men is, gaat hij onverwijld naar de Moeder Overste van het Liefdehuis en tracht een kamer voor de beide oudjes te krijgen, die in hun meer dan 50-jarige huwelijksleven nooit 'n enkele nacht van elkaar gescheiden waren. Hij is in staat ervoor te beta len en wil zijn ouders deze laatste dienst graag bewijzen. Maar de Moe der Overste is een Haanen, een zus ter van zijn schoonmoeder, en de oude Hexspoor is maar een arme dag loner. Het recht om op hun levens avond niet van elkaar gescheiden te worden komt alleen toe aan echtparen uit de gegoede stand. God heeft de standen gewild, nietwaar? „Je ouders komen op de zaal waar zij thuishoren of zij komen hier niet!" zegt deze zus ter, die als kloosternaam Clementine heeft gekozen, doch die door de oude Hexspoor een „schijnheilige schijtekster" wordt genoemd. Ook bij deze liefdeloosheid moet Hexspoor zich neerleggen, hoewel er in zijn huis vele kamers leegstaan. Zijn Morgen beginnen wij met een nieuw feuilleton, ge ïnspireerd op het leven der Amerikaanse farmers. Wes Wil der is de held van het verhaal. Hij zoekt zijn weg door het barre land waar „ieder voor zich en God voor ons allen" leefregel is en waar de staatswetten slechts beschermd wor den door eenzame sheriffs. Wij zijn ervan overtuigd, dat Emart Kinsburns roman onze lezers zal boeien tot de laatste letter, wanneer Wesley Wilders na harde strijd zijn beloning ontvangt. vrome vrouw Carola en zijn even vrome schoonmoeder beseffen niet eens, dat zij hiermede kwaad doen. De hoofdpersoon uit deze boeiende roman is een sterke figuur, die een plaats zal krijgen in de katholieke li teratuur. Hij is een God-zoeker, die herhaaldelijk afwijkt van de rechte weg, doch die dan steeds weet ,dat hij dwaalt en eerlijk tracht weer op het goede pad terecht te komen. Walter Breedveld heeft zich met dit boek in de voorste rij geplaatst der katholieke romanciers en ons de ka tholieke roman geschonken, waarop men reeds jarenlang wachtte. Bekend Z.-Afrikaans dichter 75-jarige leeftijd overleed de Z.- Afrikaanse dichter Jacob Daniel du Toit. Hij was slechts enkele weken ziek. Als dichter genoot hy onder de schuilnaam Totius een internationale vermaardheid. Jacob Daniel, de zoon van ds S- J. du Toit van Paarl (Kaapprovincie), was een van de leidende figuren in de eerste Afrikaanse Taalbeweging. Bij het uitbreken van de tweede Vrij heidsoorlog was hij veldprediker. Tot 1900 bleef hij in dienst te velde en vertrok toen naar Amsterdam om te promoveren. Dit geschiedde „met lof in 1903. In 1914 werd hij professor te Potchefstroorn. Samen met de dichters Celliers en Leipoldt heeft Totius een grote rol gespeeld in het culturele leven van Zuid-Afrika. Hij vertaalde de Bijbel in zijn landstaal en berijmde een groot aantal psalmen. Zijn bekendste gedichten hebben een vaste ereplaats veroverd in de Zuid-Afrikaanse lite ratuur. Noemen we van zijn hand slechts „By die monument", „Wilger boombogies", „Trekkerswee", „Pas- sieblomme" en „Uit donker Afrika". Aparte lof verdient zeker „Rachel" door dr. Dekker in zijn proefschrift betiteld als „de grootste conceptie in de Zuid-Afrikaanse letterkunde". Bof TAE ongetwijfeld charmante typis- te Brenda Bright in Norwich zat veertien uur voor de uitverkoop in een kledingmagazijn begon, op 't stoepje. Zij had trek in een sterk in prijs verlaagde mantel. Toen de winkel opende, kocht Breanda eerst snel een zakdoekje om niet al te zeer in de gaten te laten lopen, wat ze eigenlijk wilde. „Weet je wat", zei de eigenaar, „ik ben ook niet de eerste de beste. Bij dat zakdoekje krijgt u deze mantel cadeau, bij wijze van reclame. Wat kan het mij schelen". Het was de mantel, die onze Brenda zo graag had. Schok £EN onguur persoon, die in volledige vorm op het gebo gen doek van een drie-dimen sionale film optrad, heeft zijn werkzaamheid ook tot in de zaal uitgebreid. De 26-jarige Albert Orsini vond namelijk door zijn toedoen de dood. De jongeman kreeg een schok toen hij de wandaden van deze ongure moordenaar gadesloeg en hij bleef er in. Nichtje plastic uiteraard. De fabrieken, die hij het ontwerp heeft aangeboden, zijn echter -nogal geschrokken van zijn prijs: Bijna 100.000 gulden. Zij kijken dus nog even de fiets uit de boom. Voor 100.000 pietermannen kun je desnoods een heel eind lopen. Begrafenis HET is allemaal goed gegaan met de uitvoering van de laatste wensen, die Francis Covell omtrent zijn begrafenis had geuit. De hele familie trok naar de hoogste heuvel in de buurt, allen gekleed in lange Chinese klederdracht. Daar begon de negenjarige kleinzoon van de overledene, de heer Lee, op een cither te spelen, zijn broertje han teerde de trom en de dochter van Covell begon met een stengun op de balonnen te schieten, die in papie ren zakjes de as van deze heer meevoerden De balonnen klapten en de as verspreidde zich stemmig. VY7IJ hebben een neefje. Dat is aan geen twijfel onderhevig. Ieder een gelooft dat. Maar dat neefje heeft weer een oudere broer. En die broer zegt, dat hij een nichtje heeft. (Zie boven). Het merkwaardige is dat dat niemand gelooft. Fiets |~)R. August Raspet uit Mississippi is er wel achter. Daarvan niet. Hij heeft een luchtfiets ontworpen, waarbij je maar 1/20 deel van een paardenkracht nodig hebt om van de grond te komen en precies een 1/2 pk om niet direct weer naar beneden te kieperen. Gemaakt van Ontbijt T~\E heer David Dodge, die het wel weet, heeft in een „Gids voor Engeland voor arme mensen", medegedeeld, dat het ontbijt daar het beste maal is. Verder raadt hij adspirant-toeristen, dat het beter is een gepeperde prijs te betalen in 'n groot restaurant, dan de honger te trachten te stillen bij vrienden, die je misschien wel willen verzadigen, maar het niet kunnen. De econo mische positie van het hongerige Engeland is te slecht om te denken aan een hartig stukje spek of een onversneden uitsmijter. Maar goed, dat de Tour de France niet in En geland wordt verreden, zeggen onze sportjournalisten, die meestal wel weten, waar ze het laten moe ten. Chauffeur TN Oakland had de heer Emmet Wil- liarns zich te verantwoorden, om dat hij met een auto op de openbare weg was gesignaleerd zonder dat t voertuig van een stuurrad was voor zien. Hoe dat kon? vroeg de rechter. De heer Williams legde breedvoerig zijn draaisysteem uit. Het ging met een veer, die op de stuurstang was bevestigd en die het enige maar on miskenbare nadeel had, dat die nog al eens weigerde. Zelfs zonder stuw draaide het echter tenslotte op 75 gulden boete by. Senator CEN standbeeld van de commu- nistenverdelger senator McCar thy, 12 ton zwaar (dat standbeeld) is in de maak. Dit naar het voor beeld van Laocoon, die, zoals ge zeker weet, zijn land waarschuwde voor het paard van Troje, dat zijn landgenoten in een ver verleden met alle geweld wilden binnenhalen in hun reeds lang belegerde stad. Onze senator Joe krijgt dezelfde houding als die Laocoon, die ook zo treffend de slangen, die zijn vader land bedreigden, de lange hals om draaide. Het doet er niet toe, dat bij Joe de slangen zullen worden voorzien van een rood bekje. Men sen, die denken wel wat van kunst af te weten, zeggen, dat het een groot zoodje is, dat hele beeld van McCarthy. Reclame rvE Veilig Verkeer-mannen in Amerika zijn er wel achter. Zy plaatsen tijdens de weekends, als millioenen en nog eens millioenen Amerikanen zich per auto verplaat sen, borden langs de hoofdwegen met deze opwekkende tekst: „Ry nog een beetje harder. Waag een kansje om dwars door wat huizen te rijden. Wij kopen verwoeste auto's". Het helpt nog ook. Ln de goede zin dan. i i B. A. Williams 41) Ik heb, dom genoeg, die melk op de grond laten vallen..,. Maar zijn vrouw wilde van al die zelfverwijten niets horen. Op slot van zaken heb je Rab toch het leven gered en tengevolge van jouw aanwezigheid is Asa zo ge schrokken, dat hij zich te pletter ge reden heeft. Was jij daar niet geweest, dan zou hij Rab vermoord hebben, en June en de oude heer Hurder boven dien. Ik sta er nog* verwonderd van, dat je het zo duidelijk doorzien hebt. Dat je het zo precies wist! Inspecteur Heale kwam naar hen toe. Gabler zegt, dat Rab nu wel ver hoord kan worden, Tope, zei hij. Ik heb Derry gisteravond niet te pakken kunnen krijgen. Ik heb de boodschap achtergelaten, dat hij hierheen komen ynoest. zodra hij thuis kwam, maar we kunnen nu toch niet op hem wachten. Tope en zijn vrouw volgden hem "aar de keuken, waar dokter Gabler naast de gewonde stond. Lissa stond ook naast hem. Rab scheen nu vol doende hersteld om iets te kunnen zeggen, maar dokter Gabler wilde toch liever niet, dat hem een echt verhoor hemW°r<len afgenomen' HÜ zelf zei tot Hier deze heren zouden graag we- er tussen jou en Asa gepas- nil,Is vannachtmaar je moogt ie7. praten. Rab want dan maak Je Jezelf moe! Het ging.... over Lissa, zei Rab. WOENSDAG 8 JULI HILVERSUM I 402 m: 7 Nieuws, .710 Gram., 7.15 Gymn. 7.30 Gram., 7.45 Een woord v. d. dag, 8 Nws. en weerber.. 8.10 Gewijde muziek, 8.45 Gramofoon, 9.00 Voor de zieken, 9.30 Voor de vrouw, 9.35 Gram., 10,30 Morgen dienst, 11.00 Gram., 12.00 Pianoduo, 12.30 Land- en Tuinbouwmeded., 12.33 Gram., 12,59 Klokgelui, 13.00 Nieuws, 13.15 Met PIT op pad. 13.20 Mariniers kapel, 14.00 Gram., 16.00 Voor de jeugd 17.20 Orgelspel, 17.50 Gram., 18.00 Koorzang, 18.25 Gram., 18.30 Spectrum v. h. Chr. Organisatie- en verenigings leven, 18.45 Accordeonmuziek. 19.00 Nieuws en weerber., 19.10 Boekbespr. 19.25 Gram.. 19.30 Buitenl. overz.. 19.50 Gram.. 20.00 Radiokrant, 20.20 Radio Philharm. ork.. en soliste, 21.15 Klank beeld over de Luchtafweer, 21.45 Ham mondorgelspel, 22.00 Speurtocht door Zuid-Afrika. 22.10 Weense muziek. 22.40 Gram.. 22.45 Avondoverdenking, 23.00 Nieuws, en SOS-ber., 23.1524.00 Gram. HILVERSUM II 298 m: 7.00 Nieuws. 7.15 Gram.. 8.00 Nieuws. 8.18 Gram., 8.50 V. d. huisvrouw. 9.00 Gymn., 9.10 Gram.. 10.00 Boekbespr., 10.05 Morgen wijding. 10.20 V. d. vrouw. 11.00 Gram. 12.00 Metropole-orkest. 12.30 Land- en Tuinbouwmededed.. 12.33 V. h. platte land, 12.38 Orgelspel, 13.00 Nieuws. 13.15 Tentoonstellingsagenda. 13.18 Accordeonork., 13.50 Gram.. 14.00 De weg omhoog, caus., 14.15 Kamerork., 15.00 Kinderkoor. 16.00 Hobo's en kla rinet (tussen 16.10 en 18.00 Ronde v. Frankrijk). 16.10 V. d. jeugd, 16.45 V. d. zieken. 17.15 Gram.. 17.25 Lichte muziek, 17.50 Regeringsuitz., J. B. ten Broek: Mexico. 18.00 Nws. en comm., 18.20 Act.. 18.30 Gram., 19.15 Praatje over consumentenbelangen. 19.30 V. d. jeugd, 20.00 Nieuws. 20.05 Pol. comm.. 20.15 Amus. muz., 20.50 „Met de hak ken over de sloot", hoorsp.. 22.05 Ron de van Frankr., 22.15 Pianorecital. 22.45 ..Bacteriën, onze vrienden of vijanden?". caus., 23.00 Nws.. 23.15 Soc. nws. in Esperanto. 23.20-24.00 Gram. BRUSSEL 324 m: 11.45 Gram.. 12.15 Piano en zang. 12.30 Weerber., 12.34 Pmno en zang, 12.50 Koersen. 12.55 P/2P-A 13 00 Nws- 13-15 en 14.00 Gr., 14.30 Symph. ork., 15.10 en 16.00 Gr., i7§n r?WS" ï&lft Sra^- 17-25 Idem, 17.30 Caus.. 17.40 Gram.. 17.50 Boek- bespr 18.°0 Gram.. 18.30 V. d. sold., iS'SS 19'40 Gram- 20.00 Hoorsp., 21.00 Gram 21.15 Omr.ork.. 22.00 22^55-23.00 Nws.n0reC^al' 2"5 Gram" BRUSSEL 484 m: 11.45 Gram.. 12.10 Omroepork.; 13.00 Nws, 13.10, 14.00 en 15.00 Gram.. 16.30 Lichte muz.. 17.00 Nws.. 17.15 Lichte muz. 18.30 en 19.40 Gram., 19.45 Nws., 20.00 Gram.. 21.55 Idem. 22.00 Nws., 22.10 Lichte muz., 22.50 Nws. Waar is moeder? Ik wou liever, dat ze het niet hoorde. Moeder slaapt, zei Gabler. Rab knikte even en vroeg dan: En Asa? Niemand gaf hem antwoord, maar dat scheen niet tot hem door te drin gen. Het ging over Lissa, herhaalde hij. U moet weten, dat ik met haar getrouwd ben. Maar we hielden het geheim, omdat Asa en ik niet zonder toestemming van de familie mochten trouwen. In het testament, zowel van opa Bowdon als in dat van opa Hurder stond, dat degene, die zonder toestem ming van oma Bowdon trouwde, zou onterfd worden. EnAsa viel Lissa dikwijls lastig. Dat heb ik niet gewe ten vóór de nacht van de brand. Ze was toen naar Providence met me ge weest, zoals we gewoonlijk samen gin gen, wanneer ik ergens voor zaken heen moest. Die nacht is hij erg on hebbelijk tegen haar geweest en ik vond haar huilend in het bos. Ik werd nijdig en besloot hem onderhanden te nemen.... En toen hoorde ik van in specteur Heale, dat de dood van tante Kitty en die brand aan opzet te wijten waren geweest en daardoor vergat ik mijn wrok tegen Asa voor het ogen blik. Maar vanavond trof ik hem in de garage en wilde het toen met hem uitmaken.... Ik ze' dat hij Lissa niet meer moest hinderen en treiteren en toen lachte hij me uit en zei, dat, als ik herrie wilde maken, hij aan de fa milie vertellen zou, dat ik buiten hun toestemming met Lissa getrouwd was. Hij weifelde enige ogenblikken en vervolgde dan langzaam: Maar ik was er verleden week achter gekomen, dat Asa op kantoor fondsen had weggemaakt Ik vertelde dat tegen opa Bowdon op de dag van diens dood. Hij was er heel erg door i van streek. Misschien is het wel oor zaak van zijn dood geworden. En toen heb ik dat vannacht ook tegen Asa gezegd en hem gedreigd met de ge vangenis, als hij zijn mond niet hield over mijn huwelijk met Lisa.. Asa zei daarop niets. Ik dacht, dat ik' hem tot zwijgen gebracht had en was dom genoeg me om te draaien met mijn rug naar hem toe. Dat is het laatste waarvan ik nog iets afweet. Opeens voelde ik een slag en wist niets meer Die klap tegen mijn hoofdIk kan me ook niets meer herinneren.... Wat is zijn lezing van het geval? Inspecteur Heale wilde iets zeggen, maar Tope tikte hem snel op zijn arm om hem te beduiden, dat hij zwijgen zou. Dokter Gabler zei heel ernstig: Nu heb je wel genoeg gepraat, RabGa nu nog maar wat slapen. Hij joeg de anderen het vertrek uit. Top begaf zich met Heale door de gang naar de veranda en daar geko men. schudde Heale het hoofd en zei: Och, dat brengt ons ook al geen steek verder. Zo schieten we niet op. Maar Tope glimlachte met vertrou wen en hield tegenover hem vol: Je hebt ongelijk, man! Dat verklaart de hele zaak volkomen. Heale keek hem verwonderd aan, miss Moss voegde zich bij hen en Tope zei: Ik heb Asa voortdurend in de gaten gehouden sedert het ogenblik, dat hij met dat flesje aangedragen kwam. Wat voor reden had hij om het in de kelder, bij het vuile was goed, te gaan zoeken? Het antwoord daarop is, dat hij daarvoor helemaal geen reden had, maar dat hij een andere reden moest gehad hebben, om naar de kelder te gaan. Geloof je dan, dat hij dat flesje daar gevonden heeft? Ja zeker, antwoordde Tope be slist. Justus Taine heeft het door het luik voor het wasgoed in de kel der weggegooid. Hij had de deur van het huis van Bowdon dien avond niet gegrendeld, omdat hij er wilde terugkomen om een paar tabletjes van mevrouw Leaford te stelen. Er zaten er nog maar twee in het fles je en dus nam hij die weg en ontdeed zich van het flesje, zodra hij daar voor een geschikte plek gevonden had. Omdat er zo weinig tabletjes in dat flesje zaten, zou ze het na tuurlijk de volgende morgen bemerkt hebben, dat die twee laatste waren weggenomen; maar als het hele fles je weg was, dan zou ze veronderstel len, dat iemand het op een andere plaats gezet had.... Ten minste, zo heb ik het me voorgesteld. Het ge val, voor zover we het kennen, ligt dus zo, Asa was een dief; en hij had geld nodig. Je hebt zelf gehoord hoe Rab vertelde, dat de jongelui zouden onterfd worden als ze trouwden. Wel nuRab was getrouwd en Asa wist dat. En Asa kocht voor June nieuwe kleren en spoorde haar her haaldelijk aan met Clint te trouwen En zoals de oude heer dood, en Kitty Leaford dood, en June getrouwd of.... doodwas en Rab getrouwd zonder toestemming en dus onterfd was.wel, zó zou al het geld, èn volgens het testament van Bowdon èn volgens dat van Hurder, aan Asa komen. Heale luisterde met een grimmigen trek op het gelaat. Tope vervolgde: In iederen moord vind je drie bestanddelende beweegredenen, de gelegenheid en de euvelen moed van de dader. Geld was voor Asa be weegredenen genoeg. Gelegenheid had hij te over. Hij had gelegenheid om nu en dan tabletjes van Kitty Lea ford weg te nemen. Hij vond de ge legenheid, om er een paar in haar melk te gooien, toen hij dien avond naar de keuken ging, om er een glas water te-drinken. En hij had ook ge- gelegenheid genoeg om melk voor do Hurders te vergiftigen. Hij kwam die avond in de keuken om een kop theenam zelf wat melk uit het flesje en kon die melk toen gemak kelijk genoeg vergiftigen. Of hij dat toen gedaan heeft, weet ik niet zeker. Het komt er ook minder op aan. Maar ik weet wel zeker, dat hij de brand heeft gesticht. Hij was alleen in het huis van Bowdon op de benedenver dieping, zijn moeder en mevrouw Bowdon waren boven. Hij sloop naar buiten en kwam naar dit thuis. Bo ven de buitendeur hier zit een elec- trische lamp. Je kunt je ervan over tuigen, dat het lampje kapot is en dat de fitting zwart is gebrand. Asa heeft daar kortsluiting gemaakt en is toen haastig teruggekeerd naar de eetkamer van Bowdon's huis, voordat mevrouw Taine beneden kwam. En vannacht heeft hij meer dan voldoen de bewezen, dat hij boze wilskracht genoeg had en in staat was iemand te doden. Hij trachtte Rab te ver moorden en was van plan ook June en de oude Hurder om te brengen. Tope zweeg enige ogenblikken en besloot dan ernstig: Maar dit gaf voor mij de door slag, Heale. Hij wist, dat wij de dood van mevrouw Leaford als moord be schouwden. Doch daarover heeft hij geen woord gesproken, noch tegen over Rab noch tegenover iemand anders van zijn familie. Waarom hield hij dat zo stil. als hij onschuldig was? Ja, dat klinkt allemaal heel re delijk, Tope, zei Heale langzaam. Maar het blijft toch niet meer dan een gissing. Je kunt niets bewijzen. Dat is ook niet nodig, antwoord de Tope, zonder zich uit het veld te laten slaan. Asa heeft zichzelf van nacht veroordeeld. En.... terechtge steld. Dat heeft jou heel wat zorg en moeite bespaard, Heale! Heale bleef een poosje zwijgen. De dag begon aan te breken en de op komende zon verdreef de nevelen. Eindelijk zei hij: Je weet, hoe verschrikkelijk ik dit soort dingen vind. En voor die lui daarboven vind ik het heel erg. Vier doden in een maand tijds. Ze hebben hun deel wel beet. zou ik zeggen. Ja, stemde Tope toe met een zwak glimlachje. Met uitzondering van een stuk of wat lui, die er niet over zullen praten, kan het gebeurde hier gemakkelijk genoeg voor een on geluk doorgaan, inspecteur. Er zijn wel meer wagens tegen een boom verpletterd. En terwijl Heale hierover stond na te denken, vervolgde Tope: Je hebt mijnheer Leaford toch nog niet aangeklaagd, wel? En niets in de kranten gezet? Neen. Ik heb hem alleen maar vastgehouden, antwoordde Heale. Hij stemde er zelf mee in, dat we zouden wachten tot er iets aan het licht zou komen of gebeuren. Tope knikte en keek de weg langs. Hij begon te glimlachen. Een auto had voor het huis stilgehouden. De jonge dokter Derry sprong eruit en kwam met veerkrachtige stappen over het grasperk naar hen toe Hij groet te joviaal. En Healewat is er aan de hand?, vroeg hij. Nog meer moeilijkheden hier? Heale aarzelde even. Och, zei hij, ze zijn met een auto tegen een boom opgereden. Asa Taine is dood en Rab ligt met een hersenschudding. Dat ziet er lelijk uit!, zei Derry ernstig. Maar dan keek hij Tope aan en grinnikte: Wilt u daar soms óók een moord uit distilleren? Weineen. dokter, antwoordde To pe. gemoedelijk het hoofd schuddend. Neen, het zal wel een ongeluk ge weest zijn. De jonge dokter glom van ple zier. Zeker, antwoordde hij triomfan telijk, Net zoals ik gezegd heb. U hebt heus spoken in donker gezien, oude heer!.... Kom, ik zal eens naar binnen gaan en de slachtoffers even bekijken. Hij ging naar binnen en inspecteur Heale keek Tope vol eerbiedige be wondering aan. Ik geloof nooit, dat ik daartoe in staat zou zijn geweest, Tope, zei hij oprecht gemeend. Ik zou hem op zijn nummer gezet hebben. Och, het doet een jong mens goed, te denken, dat hij het bij het rechte eind heeft gehad, zei Tope mild. Bij het trainen van een hond laat je hem toch ook zijn eerste ge vechten winnen? Derry wordt nog wel verstandiger. Hij komt er wel! Enwat ben je nu verder van plan?, vroeg Heale en toen Tope wei felde, zei zijn vrouw opgeruimd en gemoedelijk: Wel, we moesten Clint en June maar gaan roepen en dan haar vader uit de gevangenis halen en met z'n allen rustig naar huis gaan! Dat zal ik per telefoon wel even voor u in orde maken, mevrouw To pe! Dan is meneer Leaford op slag weer vrij man. Hij liep het huis binnen om te tele foneren. Tope bleef roerloos staan, alsof hij doodop was. Maar miss Moss pakte hem hartelijk bij zijn arm, schudde hem door elkaar, keek vol trots glimlachend naar hem op en haar ogen straalden, toen ze tegen hem zei: Je weet het zelf óók wel, lief ste...dat je een groot man bent! Hij glimlachte onwennig en streek met zijn hand over zijn mond; zij ging op haar tenen staan en kuste hem. Toen gingen ze samen het gras perk over, om Clint en June te halen. EINDE.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1953 | | pagina 5