Pagblaü fB e Stem
Mensen en
Opleiding of selectie
Wat een Wonderlijke Wereld
„Hexspoor
De
van Walter Breedveld
„Veedieven", ons nieuw feuilleton
HHBK fl
Drie huizen
op de heuvel
RADIO
TWEEDE BLAD
DINSDAG 7 JULI 1953
Ariëns
Gisting
Zo at Curasao Hol-
landse Nieuwe
Weer
beste katholieke roman
van de laatste jaren
WE leven in de tijd van de herboren „Western". De romantiek
van de wijde vlakte met de op eenzame posten werkende pio
niers spreekt ons sterker aan dan ooit. Hoppalong Cassidy greep
de Amerikaanse jeugd reeds enkele jaren. Aan het kampvuur in
de Prairie" werd een radio-tophit. De spijkerbroek, geïnspireerd
ap de cowboydracht, verovert de conjectierekken.
Totius (J. D. du Toit)
overleden
(Van onze onderwjjsmedewerker).
JN DEZE nationale
den is het geen overbodigeluxe
een ogenblik stil te staan bij de tal
loze problemen, die juist naar aan
leiding van deze examens °Pdl^-
ken bij ouders, leraren, onderwij-
Ken u.j Qyer en weer
in deze tijd
zers en kinderen,
immers klinken juist
de verwijten: „U hebt ons kind niet
voldoende voorbereid. „Die la
gere school levert ons minderwaar
dig materiaal." „Die middelbare
school vraagt totaal overbodige
kennis". - „Daar hebben wij bij
ons op school nooit iets van ge-
kVanuit' elk dezer gezichtshoeken
is het probleem voor en na in tal
loze publicaties belicht. Zelfs in
spotprenten is geschimpt op de
verbrokkeling van ons Nederland
se onderwijs. Maar aan de feiten
verandert weinig. In enkele rayons
van ons land heeft men een plan
matige overgang tussen lager en
voortgezet onderwijs, maar het me
rendeel drijft voort op dril, exa
men-africhters en enkele onbe
trouwbare afspraken met examina
toren.
Met dat al haalt nog immer
slechts de helft der leerlingen van
de middelbare school het eindexa
men. Wij hebben het al meer be
toogd: geen enkel economisch be
drijf zou het zich kunnen of dur
ven veroorloven om zo in-efficiënt
te werken als onze onderwijswe
reld.
Qe kwestie is evenwel neteliger
dan op het oog lijkt. Het exa
men saneren betekent namelijk
noodzakelijk tevens: het onderwijs
saneren. En we hebben in deze acht
na-oorlogse jaren wel ervaren, dat
onderwijs-sanering zich gemakke
lijker op papier dan in werkelijk
heid voltrekt. Het ongeluk wil bo
vendien, dat een deel der ouders de
kwestie simplistisch stelt: maak de
kinderen klaar voor verdere studie
en verder geen poespas. Dit ongeluk
is des te groter, omdat men de
meeste aanhangers van deze opvat
ting vindt in de intellectuele krin
gen, waaruit het merendeel der exa-
men-candidaten voortkomt. Deze
ouders herinneren zich niets meer
van hun eigen lagere schooljaren.
Pas het M.O. is uit wetenschappe
lijk oogpunt het herinneren waard.
Derhalve: leid mijn kind op, leer
het zo nodig dan maar wat ballast,
maar breng het in ieder geval het
M.O. binnen. Wanneer men deze
ouders tegenwerpt, dat de lagere
school een andere taak heeft, dan
te drillen voor een luttel uur van
weetjes-show, dan luidt hun ant
woord: best, viert U paedagogische
en culturele lusten dan uit op een
schare die niet verder moet.
Vormt u dan maar een extra
klasje voor onze kinderen.
Practisch gezien schijnen deze
ouders het gelijk aan hun zijde te
hebben. Evenwel: wij plaatsten
trainen en te laten opleiden, tot het
in staat is, de horden te nemen.
Het woord „selectie" echter ver
tegenwoordigt een tegengestelde
denkwereld. Hier staat niet de
studierooster, maar het kind in het
centrum van de gedachte. Hier
gaat men uit van de capaciteit der
groep leerlingen en men zoekt naar
middelen, om de juiste weg voor
ieder te vinden.
Welnu: het begrip opleiding
kweekt ouders, die voldaan zijn,
wanneer hun kind op het nip
pertje het toelatingsexamen heeft
gehaald. Hoera, hij is er gekomen,
al is het met de hakken over de
sloot. Ouders, die in de lijn der se
lectie denken, zouden in ditzelfde
geval zeggen: de examenprestatie
is te miniem; zo weinig speling be
wijst wel, dat dit op de duur niet
JTEN comité van actie is bezig gel
den in te zamelen voor de
bouw van een gedachteniskerk van
Ariëns in Enschede. Van die kerk
zal de eerste steen reeds gelegd
worden op 8 Augustus. Ze wordt
toegewijd aan het H. Hart, maar als
ooit de heiligverklaring van Mgr.
Ariëns een feit zou worden, dan
zal hij als tweede patroonheilige
van deze kerk worden uitgeroepen.
Prof. Dr. Gerard Brom zei er
dezer dagen dit van: „De verering
van Ariëns moet men niet opvatten
als een hobby van enkele ouderen,
die deze godvrezende, hardwer
kende en sociale priester van nabij
hebben gekend. Ariëns is een man
geweest, die men op zuiver gods
dienstig gebied als een voortrekker
moet bezien. Poels en Schaepman
zijn van grote betekenis voor Ne
derlands Katholicisme geweest, maar
op het graf van Ariëns is het volk
van stonde af gaan bidden". En
Professor Rogier viel hem bij met
deze woorden: „Naar mijn overtui
ging zou Ariëns reeds heilig ver
klaard zijn, indien het proces daar
toe, zoals in de vroege middel
eeuwen, uitsluitend afhankelijk was
geweest van de spontane volksver
ering".
Het is een mooi werk, dat hier
wordt begonnen. We willen er mét
deze citaten ook de aandacht van
onze lezers voor vragen.
gEGINT het communistische ge
bouw werkelijk te kraken
Met verhalen van reizigers en
vluchtelingen moeten we zeker
voorzichtig zijn. Doch de fei-
de juiste weg voor mijn kind kan
zijn.
|_Ielaas, 's is 'n lange weg, voor alle
betrokkenen deze andere gees
tesgesteldheid zullen hebben eigen
gemaakt. Wij zijn er echter van
overtuigd, dat elke sanering van
onderwijs en examen tot mislukking
is gedoemd, zolang de betrokkenen
de opleidings-gedachte prefereren
boven de selectie-idee. Zolang dit
blijft, wordt iedere sanering gede
gradeerd tot een gewijzigd oplei
dingsschema. Terwijl met name het
bedrijfsleven sinds lang niet meer
voldaan is met de toning van en
kele diploma's van een sollicitant,
gaan ouders en school maar voort
met de jacht op het papieren eind.
examen. De meest tragische zijde
van deze fout is wel, dat we
daarmede aan vele kinderen niet
alleen hun carrière ontnemen, maar
veelal ook de vreugde tijdens hun
studie-jaren en de arbeidslust in
hun volwassen bestaan.
F\e nieuwe haring heeft dit
weekeinde stormenderhand
Curagao veroverd. Om een getal
te noemen: twee winkels die ha-
ring verkochten en er een koel
2 biertje bij serveerden bereik-
2 ten alléén op Zaterdagmiddag 'm
2 omzet van 11.000 stuks.
2 Een haringlustige, die kwam
2 proeven nam er toen 80 mee naar
huis voor moeder de vrouw. Ver-
moedelijk heeft een andere Cura-
gaoënaar het record-haringeten
voor 1953 gevestigd. De man at
er namelijk 27 achter elkaar op!
HET voorspellen van het weer
is op het ogenblik eigenlijk
meer een kunst dan een weten
schap". meent de heer professor
Oliver Sutton, de pas benoemde di
recteur van het Amerikaanse De
Bilt. Ais hij het figuurlijk bedoelt,
moet deze heer Sutton een gees
tige man zijn, die zijn mensen graag
voorspiegelt, dat het mooi weer
wordt, hen dan stiekum gadeslaat
wanneer ze luchtig gekleed opstap
pen en dan nog stickumer toekijkt
wanneer ze druipnat thuis komen.
Bedoelt hij het letterlijk dan moet
dit de abstracte kunst zijn waarvan
men de laatste tijd zo veel hoort.
Daar deugt schijnbaar ook niets van.
nn
of selectie. Er moest gekozen wor
den tussen deze twee begrippen,
die elk een geheel andere visie ver
tegenwoordigen op het examen-pro
bleem.
Opleiding: dril het kind, bestu
deer wat het examen aan parate
kennis eist, leer desnoods kunst
grepen en foefjes aan, wanneer het
begrip ontbreekt.
Selectie: ga uit van de innerlijke
capaciteit van het kind en beoor
deel daarnaar, welk onderwijs voor
dit kind geschikt en doelmatig is.
Nu staan wij in ons land nog aan
het begin van een bruikbare stu
die van de leerling. Het leerproces
is sinds lang bekend terrein. Maar
jarenlange observatie van het kind,
controle op zijn psychische groei,
het verband met zijn karakter, dat
zijn facetten van het onderwijs bij
ons nog weinig bekend.
En toch, van deze instelling hangt
in feite de sanering van het onder-
wijs-systeem af. Het begrip oplei
ding stamt uit de gedachtenwe-
reld, waarin leerstof, leerprogram,
lesrooster, exameneisen vaste, on
wrikbare feiten zijn. Zij vormen de
renbaan met horden; de baan is
uitgezet, de hoogte der horden is
bepaald. Voor het kind blijft er
niets anders over, dan zich te
XJIJ begon te begrijpen, dat het boek in vele gevallen nog een
functie vervult dan alleen enkele uren verpozing te gev
andere
verpozing te geven aan
de lezer". Dit zegt de schrijver Walter Breedveld ergens over Hexspoor,
de hoofdpersoon uit de gelijknamige roman, die zo juist bij De Fontein
in Utrecht is verschenen. Het is een constatering, die voor honderd pro
cent opgaat voor dit boek zelf, dat wij zonder aarzeling de beste katho
lieke roman noemen, die de laatste jaren is verschenen,
pen op zichzelf banaal geval, het katholieken, die niet leven volgens de
hierboven het alternatief: opleiding j ten, die ongetwijfeld vast staan,
corresponderen wonderwel met de
geruchten over opstanden en sabo
tage, welke ons in een voortduren
de stroom bereiken.
De feiten vormen niet alleen al
les wat het Westen zelf kan waar
nemen in de Oost-Berlijnse etalage,
dat zijn ook de vele officiële berich
ten over abrupte koersveranderin
gen. Sinds de dood van Stalin is
het Kremlin niet meer zeker van
zichzelf. De ijzeren consequentie is
losgelaten. Het economisch com-
muisme wordt teruggebogen naar
een vrijere economie, maar dit
ondermijnt ook de politiek-dictato-
riale gedachte, die er aan ten
grondslag lag. Ge krijgt meer vrij
heid in uw handel en productie,
zeggen de machthebbers. Ja maar'
dan ook meer vrijheid in gedach-
tenuiting, dan ook vrijheid van kie
zen, dan ook weg met 't politie-
dwangsysteem! is de gevolgtrek
king, welke in de massa's gaat
gisten. Zal het Kremlin dat
ook aandurven Het valt
nauwelijks aan te nemen. Want die
politieke vrijheid zou automatisch
het uiteenvallen van het Sovjet-
bloc betekenen. Is echter de poli
tieke gisting op de duur met mi
trailleurs en pantserwagens te be
dwingen?
eeuwige schabloon der drie
hoeksverhouding van de man, die bij
een vreemde vrouw begrip vindt, dat
hij thuis tevergeefs zoekt, komt in de
figuur van Hexspoor op een hoger
plan te staan. Het wordt een zonde
en het blijft een zonde tegen de hei
ligheid en onverbrekelijkheid van 't
huwelijk, hoe gekneusd en gedeukt
dit ook in de loop der jaren door de
dagelijkse botsingen tussen man en
vrouw is geworden, hoe zeer ook dit
leven van een intelligent man aan de
zijde van zijn domme en stompzin
nige vrouw tot een hel werd.
Deze hel schildert Breedveld ons in
het begin van zijn boek op een waar
lijk suggestieve wijze. Het verhaal
speelt op een klein dorp in de omge
ving van Den Bosch.
EEN STERKE FIGUUR
LIexspoor van de Brabantse Walter
Breedveld is een door en door ka
tholiek boek, dat nochtans wegens 't
behandelde onderwerp voorbehouden
moet blijven aan geestelijk volwassen
lezers. De schrijver schroomt niet de
dingen bij hun naam te noemen, doch
doet dit nergens op een wijze, die
stootend is. Toch legt hij af en toe
de vinger op een wonde plek in onze
katholieke samenleving, veroordeelt
hij scherp de levenswijze van sommige
leer, die zij belijden.
Wanneer Hexspoors oude vader en
moeder zich niet meer kunnen hel
pen, beslist zijn schoonmoeder, dat zij
in het Liefdehuis worden opgenomen,
vader Hexspoor in de mannenzaal en
moeder Hexspoor bij de oude besjes.
Wanneer Hexspoor van deze beslis
sing hoort, die buiten hem om geno
men is, gaat hij onverwijld naar de
Moeder Overste van het Liefdehuis
en tracht een kamer voor de beide
oudjes te krijgen, die in hun meer
dan 50-jarige huwelijksleven nooit 'n
enkele nacht van elkaar gescheiden
waren. Hij is in staat ervoor te beta
len en wil zijn ouders deze laatste
dienst graag bewijzen. Maar de Moe
der Overste is een Haanen, een zus
ter van zijn schoonmoeder, en de
oude Hexspoor is maar een arme dag
loner. Het recht om op hun levens
avond niet van elkaar gescheiden te
worden komt alleen toe aan echtparen
uit de gegoede stand. God heeft de
standen gewild, nietwaar? „Je ouders
komen op de zaal waar zij thuishoren
of zij komen hier niet!" zegt deze zus
ter, die als kloosternaam Clementine
heeft gekozen, doch die door de
oude Hexspoor een „schijnheilige
schijtekster" wordt genoemd. Ook bij
deze liefdeloosheid moet Hexspoor
zich neerleggen, hoewel er in zijn
huis vele kamers leegstaan. Zijn
Morgen beginnen wij met een nieuw feuilleton, ge
ïnspireerd op het leven der Amerikaanse farmers. Wes Wil
der is de held van het verhaal. Hij zoekt zijn weg door het
barre land waar „ieder voor zich en God voor ons allen"
leefregel is en waar de staatswetten slechts beschermd wor
den door eenzame sheriffs.
Wij zijn ervan overtuigd, dat Emart Kinsburns roman onze
lezers zal boeien tot de laatste letter, wanneer Wesley Wilders
na harde strijd zijn beloning ontvangt.
vrome vrouw Carola en zijn even
vrome schoonmoeder beseffen niet
eens, dat zij hiermede kwaad doen.
De hoofdpersoon uit deze boeiende
roman is een sterke figuur, die een
plaats zal krijgen in de katholieke li
teratuur. Hij is een God-zoeker, die
herhaaldelijk afwijkt van de rechte
weg, doch die dan steeds weet ,dat
hij dwaalt en eerlijk tracht weer op
het goede pad terecht te komen.
Walter Breedveld heeft zich met dit
boek in de voorste rij geplaatst der
katholieke romanciers en ons de ka
tholieke roman geschonken, waarop
men reeds jarenlang wachtte.
Bekend Z.-Afrikaans dichter
75-jarige leeftijd overleed de Z.-
Afrikaanse dichter Jacob Daniel
du Toit. Hij was slechts enkele weken
ziek. Als dichter genoot hy onder de
schuilnaam Totius een internationale
vermaardheid.
Jacob Daniel, de zoon van ds S- J.
du Toit van Paarl (Kaapprovincie),
was een van de leidende figuren in
de eerste Afrikaanse Taalbeweging.
Bij het uitbreken van de tweede Vrij
heidsoorlog was hij veldprediker. Tot
1900 bleef hij in dienst te velde en
vertrok toen naar Amsterdam om te
promoveren. Dit geschiedde „met lof
in 1903. In 1914 werd hij professor te
Potchefstroorn.
Samen met de dichters Celliers en
Leipoldt heeft Totius een grote rol
gespeeld in het culturele leven van
Zuid-Afrika. Hij vertaalde de Bijbel
in zijn landstaal en berijmde een
groot aantal psalmen. Zijn bekendste
gedichten hebben een vaste ereplaats
veroverd in de Zuid-Afrikaanse lite
ratuur. Noemen we van zijn hand
slechts „By die monument", „Wilger
boombogies", „Trekkerswee", „Pas-
sieblomme" en „Uit donker Afrika".
Aparte lof verdient zeker „Rachel"
door dr. Dekker in zijn proefschrift
betiteld als „de grootste conceptie in
de Zuid-Afrikaanse letterkunde".
Bof
TAE ongetwijfeld charmante typis-
te Brenda Bright in Norwich
zat veertien uur voor de uitverkoop
in een kledingmagazijn begon, op 't
stoepje. Zij had trek in een sterk in
prijs verlaagde mantel. Toen de
winkel opende, kocht Breanda eerst
snel een zakdoekje om niet al te
zeer in de gaten te laten lopen, wat
ze eigenlijk wilde. „Weet je wat",
zei de eigenaar, „ik ben ook niet de
eerste de beste. Bij dat zakdoekje
krijgt u deze mantel cadeau, bij
wijze van reclame. Wat kan het mij
schelen". Het was de mantel, die
onze Brenda zo graag had.
Schok
£EN onguur persoon, die in
volledige vorm op het gebo
gen doek van een drie-dimen
sionale film optrad, heeft zijn
werkzaamheid ook tot in de
zaal uitgebreid. De 26-jarige
Albert Orsini vond namelijk
door zijn toedoen de dood. De
jongeman kreeg een schok
toen hij de wandaden van deze
ongure moordenaar gadesloeg
en hij bleef er in.
Nichtje
plastic uiteraard. De fabrieken, die
hij het ontwerp heeft aangeboden,
zijn echter -nogal geschrokken van
zijn prijs: Bijna 100.000 gulden. Zij
kijken dus nog even de fiets uit de
boom. Voor 100.000 pietermannen
kun je desnoods een heel eind lopen.
Begrafenis
HET is allemaal goed gegaan met
de uitvoering van de laatste
wensen, die Francis Covell omtrent
zijn begrafenis had geuit. De hele
familie trok naar de hoogste heuvel
in de buurt, allen gekleed in lange
Chinese klederdracht. Daar begon
de negenjarige kleinzoon van de
overledene, de heer Lee, op een
cither te spelen, zijn broertje han
teerde de trom en de dochter van
Covell begon met een stengun op de
balonnen te schieten, die in papie
ren zakjes de as van deze heer
meevoerden De balonnen klapten en
de as verspreidde zich stemmig.
VY7IJ hebben een neefje. Dat is aan
geen twijfel onderhevig. Ieder
een gelooft dat. Maar dat neefje
heeft weer een oudere broer. En die
broer zegt, dat hij een nichtje heeft.
(Zie boven). Het merkwaardige is
dat dat niemand gelooft.
Fiets
|~)R. August Raspet uit Mississippi
is er wel achter. Daarvan niet.
Hij heeft een luchtfiets ontworpen,
waarbij je maar 1/20 deel van een
paardenkracht nodig hebt om van
de grond te komen en precies een
1/2 pk om niet direct weer naar
beneden te kieperen. Gemaakt van
Ontbijt
T~\E heer David Dodge, die het wel
weet, heeft in een „Gids voor
Engeland voor arme mensen",
medegedeeld, dat het ontbijt daar
het beste maal is. Verder raadt hij
adspirant-toeristen, dat het beter is
een gepeperde prijs te betalen in 'n
groot restaurant, dan de honger te
trachten te stillen bij vrienden, die
je misschien wel willen verzadigen,
maar het niet kunnen. De econo
mische positie van het hongerige
Engeland is te slecht om te denken
aan een hartig stukje spek of een
onversneden uitsmijter. Maar goed,
dat de Tour de France niet in En
geland wordt verreden, zeggen
onze sportjournalisten, die meestal
wel weten, waar ze het laten moe
ten.
Chauffeur
TN Oakland had de heer Emmet Wil-
liarns zich te verantwoorden, om
dat hij met een auto op de openbare
weg was gesignaleerd zonder dat t
voertuig van een stuurrad was voor
zien. Hoe dat kon? vroeg de rechter.
De heer Williams legde breedvoerig
zijn draaisysteem uit. Het ging met
een veer, die op de stuurstang was
bevestigd en die het enige maar on
miskenbare nadeel had, dat die nog
al eens weigerde. Zelfs zonder stuw
draaide het echter tenslotte op 75
gulden boete by.
Senator
CEN standbeeld van de commu-
nistenverdelger senator McCar
thy, 12 ton zwaar (dat standbeeld)
is in de maak. Dit naar het voor
beeld van Laocoon, die, zoals ge
zeker weet, zijn land waarschuwde
voor het paard van Troje, dat zijn
landgenoten in een ver verleden met
alle geweld wilden binnenhalen in
hun reeds lang belegerde stad.
Onze senator Joe krijgt dezelfde
houding als die Laocoon, die ook zo
treffend de slangen, die zijn vader
land bedreigden, de lange hals om
draaide. Het doet er niet toe, dat
bij Joe de slangen zullen worden
voorzien van een rood bekje. Men
sen, die denken wel wat van kunst
af te weten, zeggen, dat het een
groot zoodje is, dat hele beeld van
McCarthy.
Reclame
rvE Veilig Verkeer-mannen in
Amerika zijn er wel achter. Zy
plaatsen tijdens de weekends, als
millioenen en nog eens millioenen
Amerikanen zich per auto verplaat
sen, borden langs de hoofdwegen
met deze opwekkende tekst: „Ry
nog een beetje harder. Waag een
kansje om dwars door wat huizen
te rijden. Wij kopen verwoeste
auto's".
Het helpt nog ook. Ln de goede
zin dan.
i
i
B. A. Williams
41)
Ik heb, dom genoeg, die melk op
de grond laten vallen..,.
Maar zijn vrouw wilde van al die
zelfverwijten niets horen.
Op slot van zaken heb je Rab
toch het leven gered en tengevolge
van jouw aanwezigheid is Asa zo ge
schrokken, dat hij zich te pletter ge
reden heeft. Was jij daar niet geweest,
dan zou hij Rab vermoord hebben, en
June en de oude heer Hurder boven
dien. Ik sta er nog* verwonderd van,
dat je het zo duidelijk doorzien hebt.
Dat je het zo precies wist!
Inspecteur Heale kwam naar hen
toe.
Gabler zegt, dat Rab nu wel ver
hoord kan worden, Tope, zei hij. Ik
heb Derry gisteravond niet te pakken
kunnen krijgen. Ik heb de boodschap
achtergelaten, dat hij hierheen komen
ynoest. zodra hij thuis kwam, maar we
kunnen nu toch niet op hem wachten.
Tope en zijn vrouw volgden hem
"aar de keuken, waar dokter Gabler
naast de gewonde stond. Lissa stond
ook naast hem. Rab scheen nu vol
doende hersteld om iets te kunnen
zeggen, maar dokter Gabler wilde toch
liever niet, dat hem een echt verhoor
hemW°r<len afgenomen' HÜ zelf zei tot
Hier deze heren zouden graag we-
er tussen jou en Asa gepas-
nil,Is vannachtmaar je moogt
ie7. praten. Rab want dan maak
Je Jezelf moe!
Het ging.... over Lissa, zei Rab.
WOENSDAG 8 JULI
HILVERSUM I 402 m: 7 Nieuws, .710
Gram., 7.15 Gymn. 7.30 Gram., 7.45 Een
woord v. d. dag, 8 Nws. en weerber..
8.10 Gewijde muziek, 8.45 Gramofoon,
9.00 Voor de zieken, 9.30 Voor
de vrouw, 9.35 Gram., 10,30 Morgen
dienst, 11.00 Gram., 12.00 Pianoduo,
12.30 Land- en Tuinbouwmeded., 12.33
Gram., 12,59 Klokgelui, 13.00 Nieuws,
13.15 Met PIT op pad. 13.20 Mariniers
kapel, 14.00 Gram., 16.00 Voor de jeugd
17.20 Orgelspel, 17.50 Gram., 18.00
Koorzang, 18.25 Gram., 18.30 Spectrum
v. h. Chr. Organisatie- en verenigings
leven, 18.45 Accordeonmuziek. 19.00
Nieuws en weerber., 19.10 Boekbespr.
19.25 Gram.. 19.30 Buitenl. overz.. 19.50
Gram.. 20.00 Radiokrant, 20.20 Radio
Philharm. ork.. en soliste, 21.15 Klank
beeld over de Luchtafweer, 21.45 Ham
mondorgelspel, 22.00 Speurtocht door
Zuid-Afrika. 22.10 Weense muziek.
22.40 Gram.. 22.45 Avondoverdenking,
23.00 Nieuws, en SOS-ber., 23.1524.00
Gram.
HILVERSUM II 298 m: 7.00 Nieuws.
7.15 Gram.. 8.00 Nieuws. 8.18 Gram.,
8.50 V. d. huisvrouw. 9.00 Gymn., 9.10
Gram.. 10.00 Boekbespr., 10.05 Morgen
wijding. 10.20 V. d. vrouw. 11.00 Gram.
12.00 Metropole-orkest. 12.30 Land- en
Tuinbouwmededed.. 12.33 V. h. platte
land, 12.38 Orgelspel, 13.00 Nieuws.
13.15 Tentoonstellingsagenda. 13.18
Accordeonork., 13.50 Gram.. 14.00 De
weg omhoog, caus., 14.15 Kamerork.,
15.00 Kinderkoor. 16.00 Hobo's en kla
rinet (tussen 16.10 en 18.00 Ronde v.
Frankrijk). 16.10 V. d. jeugd, 16.45
V. d. zieken. 17.15 Gram.. 17.25 Lichte
muziek, 17.50 Regeringsuitz., J. B. ten
Broek: Mexico. 18.00 Nws. en comm.,
18.20 Act.. 18.30 Gram., 19.15 Praatje
over consumentenbelangen. 19.30 V. d.
jeugd, 20.00 Nieuws. 20.05 Pol. comm..
20.15 Amus. muz., 20.50 „Met de hak
ken over de sloot", hoorsp.. 22.05 Ron
de van Frankr., 22.15 Pianorecital.
22.45 ..Bacteriën, onze vrienden of
vijanden?". caus., 23.00 Nws.. 23.15
Soc. nws. in Esperanto. 23.20-24.00
Gram.
BRUSSEL 324 m: 11.45 Gram.. 12.15
Piano en zang. 12.30 Weerber., 12.34
Pmno en zang, 12.50 Koersen. 12.55
P/2P-A 13 00 Nws- 13-15 en 14.00 Gr.,
14.30 Symph. ork., 15.10 en 16.00 Gr.,
i7§n r?WS" ï&lft Sra^- 17-25 Idem,
17.30 Caus.. 17.40 Gram.. 17.50 Boek-
bespr 18.°0 Gram.. 18.30 V. d. sold.,
iS'SS 19'40 Gram- 20.00 Hoorsp.,
21.00 Gram 21.15 Omr.ork.. 22.00
22^55-23.00 Nws.n0reC^al' 2"5 Gram"
BRUSSEL 484 m: 11.45 Gram.. 12.10
Omroepork.; 13.00 Nws, 13.10, 14.00 en
15.00 Gram.. 16.30 Lichte muz.. 17.00
Nws.. 17.15 Lichte muz. 18.30 en 19.40
Gram., 19.45 Nws., 20.00 Gram.. 21.55
Idem. 22.00 Nws., 22.10 Lichte muz.,
22.50 Nws.
Waar is moeder? Ik wou liever, dat
ze het niet hoorde.
Moeder slaapt, zei Gabler.
Rab knikte even en vroeg dan: En
Asa?
Niemand gaf hem antwoord, maar
dat scheen niet tot hem door te drin
gen.
Het ging over Lissa, herhaalde
hij. U moet weten, dat ik met haar
getrouwd ben. Maar we hielden het
geheim, omdat Asa en ik niet zonder
toestemming van de familie mochten
trouwen. In het testament, zowel van
opa Bowdon als in dat van opa Hurder
stond, dat degene, die zonder toestem
ming van oma Bowdon trouwde, zou
onterfd worden. EnAsa viel Lissa
dikwijls lastig. Dat heb ik niet gewe
ten vóór de nacht van de brand. Ze
was toen naar Providence met me ge
weest, zoals we gewoonlijk samen gin
gen, wanneer ik ergens voor zaken
heen moest. Die nacht is hij erg on
hebbelijk tegen haar geweest en ik
vond haar huilend in het bos. Ik werd
nijdig en besloot hem onderhanden te
nemen.... En toen hoorde ik van in
specteur Heale, dat de dood van tante
Kitty en die brand aan opzet te wijten
waren geweest en daardoor vergat ik
mijn wrok tegen Asa voor het ogen
blik. Maar vanavond trof ik hem in
de garage en wilde het toen met hem
uitmaken.... Ik ze' dat hij Lissa niet
meer moest hinderen en treiteren en
toen lachte hij me uit en zei, dat, als
ik herrie wilde maken, hij aan de fa
milie vertellen zou, dat ik buiten hun
toestemming met Lissa getrouwd
was.
Hij weifelde enige ogenblikken en
vervolgde dan langzaam:
Maar ik was er verleden week
achter gekomen, dat Asa op kantoor
fondsen had weggemaakt Ik vertelde
dat tegen opa Bowdon op de dag van
diens dood. Hij was er heel erg door
i van streek. Misschien is het wel oor
zaak van zijn dood geworden. En toen
heb ik dat vannacht ook tegen Asa
gezegd en hem gedreigd met de ge
vangenis, als hij zijn mond niet hield
over mijn huwelijk met Lisa.. Asa
zei daarop niets. Ik dacht, dat ik' hem
tot zwijgen gebracht had en was dom
genoeg me om te draaien met mijn
rug naar hem toe. Dat is het laatste
waarvan ik nog iets afweet. Opeens
voelde ik een slag en wist niets meer
Die klap tegen mijn hoofdIk kan
me ook niets meer herinneren....
Wat is zijn lezing van het geval?
Inspecteur Heale wilde iets zeggen,
maar Tope tikte hem snel op zijn arm
om hem te beduiden, dat hij zwijgen
zou. Dokter Gabler zei heel ernstig:
Nu heb je wel genoeg gepraat,
RabGa nu nog maar wat slapen.
Hij joeg de anderen het vertrek uit.
Top begaf zich met Heale door de
gang naar de veranda en daar geko
men. schudde Heale het hoofd en zei:
Och, dat brengt ons ook al geen
steek verder. Zo schieten we niet op.
Maar Tope glimlachte met vertrou
wen en hield tegenover hem vol:
Je hebt ongelijk, man! Dat verklaart
de hele zaak volkomen.
Heale keek hem verwonderd aan,
miss Moss voegde zich bij hen en
Tope zei:
Ik heb Asa voortdurend in de
gaten gehouden sedert het ogenblik,
dat hij met dat flesje aangedragen
kwam. Wat voor reden had hij om
het in de kelder, bij het vuile was
goed, te gaan zoeken? Het antwoord
daarop is, dat hij daarvoor helemaal
geen reden had, maar dat hij een
andere reden moest gehad hebben,
om naar de kelder te gaan.
Geloof je dan, dat hij dat flesje
daar gevonden heeft?
Ja zeker, antwoordde Tope be
slist. Justus Taine heeft het door
het luik voor het wasgoed in de kel
der weggegooid. Hij had de deur van
het huis van Bowdon dien avond
niet gegrendeld, omdat hij er wilde
terugkomen om een paar tabletjes
van mevrouw Leaford te stelen. Er
zaten er nog maar twee in het fles
je en dus nam hij die weg en ontdeed
zich van het flesje, zodra hij daar
voor een geschikte plek gevonden
had. Omdat er zo weinig tabletjes
in dat flesje zaten, zou ze het na
tuurlijk de volgende morgen bemerkt
hebben, dat die twee laatste waren
weggenomen; maar als het hele fles
je weg was, dan zou ze veronderstel
len, dat iemand het op een andere
plaats gezet had.... Ten minste, zo
heb ik het me voorgesteld. Het ge
val, voor zover we het kennen, ligt
dus zo, Asa was een dief; en hij had
geld nodig. Je hebt zelf gehoord hoe
Rab vertelde, dat de jongelui zouden
onterfd worden als ze trouwden. Wel
nuRab was getrouwd en Asa
wist dat. En Asa kocht voor June
nieuwe kleren en spoorde haar her
haaldelijk aan met Clint te trouwen
En zoals de oude heer dood, en
Kitty Leaford dood, en June getrouwd
of.... doodwas en Rab getrouwd
zonder toestemming en dus onterfd
was.wel, zó zou al het geld, èn
volgens het testament van Bowdon
èn volgens dat van Hurder, aan Asa
komen.
Heale luisterde met een grimmigen
trek op het gelaat. Tope vervolgde:
In iederen moord vind je drie
bestanddelende beweegredenen,
de gelegenheid en de euvelen moed
van de dader. Geld was voor Asa be
weegredenen genoeg. Gelegenheid had
hij te over. Hij had gelegenheid om
nu en dan tabletjes van Kitty Lea
ford weg te nemen. Hij vond de ge
legenheid, om er een paar in haar
melk te gooien, toen hij dien avond
naar de keuken ging, om er een glas
water te-drinken. En hij had ook ge-
gelegenheid genoeg om melk voor do
Hurders te vergiftigen. Hij kwam die
avond in de keuken om een kop
theenam zelf wat melk uit het
flesje en kon die melk toen gemak
kelijk genoeg vergiftigen. Of hij dat
toen gedaan heeft, weet ik niet zeker.
Het komt er ook minder op aan. Maar
ik weet wel zeker, dat hij de brand
heeft gesticht. Hij was alleen in het
huis van Bowdon op de benedenver
dieping, zijn moeder en mevrouw
Bowdon waren boven. Hij sloop naar
buiten en kwam naar dit thuis. Bo
ven de buitendeur hier zit een elec-
trische lamp. Je kunt je ervan over
tuigen, dat het lampje kapot is en
dat de fitting zwart is gebrand. Asa
heeft daar kortsluiting gemaakt en
is toen haastig teruggekeerd naar de
eetkamer van Bowdon's huis, voordat
mevrouw Taine beneden kwam. En
vannacht heeft hij meer dan voldoen
de bewezen, dat hij boze wilskracht
genoeg had en in staat was iemand
te doden. Hij trachtte Rab te ver
moorden en was van plan ook June
en de oude Hurder om te brengen.
Tope zweeg enige ogenblikken en
besloot dan ernstig:
Maar dit gaf voor mij de door
slag, Heale. Hij wist, dat wij de dood
van mevrouw Leaford als moord be
schouwden. Doch daarover heeft hij
geen woord gesproken, noch tegen
over Rab noch tegenover iemand
anders van zijn familie. Waarom hield
hij dat zo stil. als hij onschuldig was?
Ja, dat klinkt allemaal heel re
delijk, Tope, zei Heale langzaam.
Maar het blijft toch niet meer dan
een gissing. Je kunt niets bewijzen.
Dat is ook niet nodig, antwoord
de Tope, zonder zich uit het veld te
laten slaan. Asa heeft zichzelf van
nacht veroordeeld. En.... terechtge
steld. Dat heeft jou heel wat zorg
en moeite bespaard, Heale!
Heale bleef een poosje zwijgen. De
dag begon aan te breken en de op
komende zon verdreef de nevelen.
Eindelijk zei hij:
Je weet, hoe verschrikkelijk ik
dit soort dingen vind. En voor die lui
daarboven vind ik het heel erg. Vier
doden in een maand tijds. Ze hebben
hun deel wel beet. zou ik zeggen.
Ja, stemde Tope toe met een
zwak glimlachje. Met uitzondering
van een stuk of wat lui, die er niet
over zullen praten, kan het gebeurde
hier gemakkelijk genoeg voor een on
geluk doorgaan, inspecteur. Er zijn
wel meer wagens tegen een boom
verpletterd.
En terwijl Heale hierover stond na
te denken, vervolgde Tope: Je
hebt mijnheer Leaford toch nog niet
aangeklaagd, wel? En niets in de
kranten gezet?
Neen. Ik heb hem alleen maar
vastgehouden, antwoordde Heale.
Hij stemde er zelf mee in, dat we
zouden wachten tot er iets aan het
licht zou komen of gebeuren.
Tope knikte en keek de weg langs.
Hij begon te glimlachen. Een auto
had voor het huis stilgehouden. De
jonge dokter Derry sprong eruit en
kwam met veerkrachtige stappen over
het grasperk naar hen toe Hij groet
te joviaal.
En Healewat is er aan de
hand?, vroeg hij.
Nog meer moeilijkheden hier?
Heale aarzelde even.
Och, zei hij, ze zijn met een
auto tegen een boom opgereden. Asa
Taine is dood en Rab ligt met een
hersenschudding.
Dat ziet er lelijk uit!, zei Derry
ernstig. Maar dan keek hij Tope aan
en grinnikte: Wilt u daar soms óók
een moord uit distilleren?
Weineen. dokter, antwoordde To
pe. gemoedelijk het hoofd schuddend.
Neen, het zal wel een ongeluk ge
weest zijn.
De jonge dokter glom van ple
zier.
Zeker, antwoordde hij triomfan
telijk, Net zoals ik gezegd heb. U
hebt heus spoken in donker gezien,
oude heer!.... Kom, ik zal eens naar
binnen gaan en de slachtoffers even
bekijken.
Hij ging naar binnen en inspecteur
Heale keek Tope vol eerbiedige be
wondering aan.
Ik geloof nooit, dat ik daartoe
in staat zou zijn geweest, Tope, zei hij
oprecht gemeend. Ik zou hem op
zijn nummer gezet hebben.
Och, het doet een jong mens
goed, te denken, dat hij het bij het
rechte eind heeft gehad, zei Tope
mild. Bij het trainen van een hond
laat je hem toch ook zijn eerste ge
vechten winnen? Derry wordt nog
wel verstandiger. Hij komt er wel!
Enwat ben je nu verder van
plan?, vroeg Heale en toen Tope wei
felde, zei zijn vrouw opgeruimd en
gemoedelijk:
Wel, we moesten Clint en June
maar gaan roepen en dan haar vader
uit de gevangenis halen en met z'n
allen rustig naar huis gaan!
Dat zal ik per telefoon wel even
voor u in orde maken, mevrouw To
pe! Dan is meneer Leaford op slag
weer vrij man.
Hij liep het huis binnen om te tele
foneren. Tope bleef roerloos staan,
alsof hij doodop was. Maar miss Moss
pakte hem hartelijk bij zijn arm,
schudde hem door elkaar, keek vol
trots glimlachend naar hem op en
haar ogen straalden, toen ze tegen
hem zei:
Je weet het zelf óók wel, lief
ste...dat je een groot man bent!
Hij glimlachte onwennig en streek
met zijn hand over zijn mond; zij
ging op haar tenen staan en kuste
hem.
Toen gingen ze samen het gras
perk over, om Clint en June te halen.
EINDE.