NELLIE JASPERS: „Er
is vooruitgang in t dorp
ANGST voor SNELLE
VEROUDERING blijft...
Van de Penny-Galerij naar Hollywood
Vijfjarig meisje wil niet naar
moeder terug
„IKGA VEEL LIEVER
Nieuwe secte verovert Japan
Wilt u niet eens de verlichte waterval
op lopen voor 5 ct.
Wil bij pleegouders in België blijven
Adolf Zukor
tachtig jaar
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 11 APRIL 1953
WONEN
IN DE STAD
99
Simpele gesprekken
De Hunter voor Nederland
INïeuwe Russische
dnding
en
„Ik geloof, dat liet wel zal mee
vallen, een huisje, wat zon en....
Jonge mensen
over de toekomst
Oude vrouw
stichtte Tenrikyo
1890: Er ging een „gehaaide jongen" naar Amerika
40 Dollar in zijn vest
genaaid
Rechter uit Aken staat voor Salomons oordeel
Marie werd Mariene
Reünie van
Oud-VHertogenbosch
bij de opening van
Muziekstad
is eenvoudig nooit gedacht er heen te
trekken. En bovendien ik moet zeggen,
dat het ook niet altijd mogelijk is ge
weest. Het is voor niemand een ge
heim, dat er in Sint Willebrord vaak
en veel werkloosheid heerst. Ook al
heb je een vader, die een vak kent en
die arbeidt, dan nog kan het gebeu
ren, dat hij werkloos wordt. Ik had
misschien wel een huishoudschool
kunnen volgen, ik heb er nooit zo
over nagedacht als nu. Ik zie het be
lang wel in, maar gedane zaken ne
men geen keer."
„Of ik er bepaalde liefhebberijen
op na houdt, natuurlijk, ik ben een
vriendin van de wielersport. Dat
klinkt misschien een beetje gek, er
zijn niet veel Sint Willebrorders, die
niet naar een wielerwedstrijd gaan
kijken. Het is een onderdeel van de
ontspanning van de mensen hier. Ze
houden bijna allemaal van de wieler
sport en dus gaan ze kijken."
„Of ik vind, dat er de laatste jaren
in Sint Willebrord veel veranderd is.
We praten daar thuis nog al eens
over? We zien ook wel, dat er talrijke
woningen worden gebouwd en ver
schillende wegen verbeterd. We heb
ben het echter ook dikwijls over de
mensen en dan moet ik toch zeggen,
dat Sint Willebrord een dorp is ge
worden zoals alle andere. Kijk eens
zeven of acht jaren terug. Wat deden
toen de Sint Willebrorders en wat
doen ze nu?"
Nellie Jaspers is dus van mening,
dat er wel degelijk en omwenteling is
gekomen in de Sint Willebrordse be
volking. Een omwenteling, die nog
niet de oude gedachten heeft uitge
bannen en die nog wel eens opleeft
in de herinnering: het is echter een
herinnering, een sprookje haast uit 'n
ver verleden tijd.
„Ik ben nooit lid geweest van een
vereniging of zo", zegt Nellie. „De
laatste jaren zijn er talrijke clubs bij
gekomen en zijn er veel meisjes bij
verenigingen gegaan. Ik heb echter
verkering en ja, ik zoek zo'n beetje
mijn eigen weg. Ik geloof, dat de toe
komst werkelijk zal meevallen, een
huisje, wat zon enach, wat er
nu nog volgt weet iedereen
TJET zijn simpele gesprekken, die
n jn enkele artikelen worden weer-
gegeven. Simpele gesprekken met
J jongeren uit Sint Willebrord, die vol-
J komen willekeurig werden gekozen.
J Zij vertelden over de werkloosheid,
zij verhaalden over hun dorp, of zij
J daarin wilden blijven wonen of niet,
zij spraken vooral over hun toe-
komst.
Het zal de moeite waard zijn deze
gesprekken met deze eenvoudige
mensen te lezen. Niet, omdat er diepe
5 en grote problemen worden aange-
sneden. Maar zij geven precies weer,
hoe de jongeren denken, wat zij van
plan zijn, hoe zij zich de toekomst
J hebben gedroomd.
J Blijken zal, dat deze interviews,
waarvan hier het eerste wordt afge-
t drukt, toch wel waarde, zelfs belang-
rijke waarde bezitten.
■VU de Nederlandse lucht-
1 macht een zelfstandig wa
pen geworden is en ook het
praedicaat „Koninklijk" ver-l
kregen heeft, zal met voldoe
ning vernomen zijn, dat dit
nieuwe „wapen" ook behoorlijk
materieel kan verwachten: de
Hawker Hunter is voor ons
land bestemd, een volwaardig
jachtvliegtuig, waarmee reeds
supersonische snelheden bereikt
zijn.
I ANGE tijd meende men, dat de
keuze van de luchtmachtleiding
op de Swift, eveneens een Engels toe
stel. zou zijn gevallen, doch de Hun-
ter behoorde ook tot de favorieten,
zodat de uiteindelijke beslissing niet
aeheel als een verrassing komt. Er
moet alleen worden aangetekend, dat
men nog weinig practische ervaring
rnet de Hunter heeft en dat betekent
dus, dat de Hunter zijn krachten nog
met duidelijk met de Russische MIG
heeft kunnen meten. De Hunter blijft
derhalve in vele opzichten nog een
theoretische kans, waarvan men de
volledige bruikbaarheid nog maar
dient af te wachten.
OP GANG KOMEN
£EN tweede is, dat er geen enkele
reden is om thans hoera te roe
pen. Alvorens de Fokkerfabrieken die
het Britse toestel in licentie bouwen
zullen de eerste vliegtuigen in serie
kunnen afleveren, zullen verschillen
de seizoenen verstrijken. Voor de zo
mer van 1954 kan men derhalve nog
weinig verwachten, wèl kan men ge
voegelijk aannemen, dat tegen die
,,J,d de Russen weer een stap verder
fm-ïn ,zlJn me|: een fU'ote waarschijn
lijkheid zelfs, dat onze Hunter dan
worden" °Ud b6eSt3e Zal Zijn ge"
.degint langzamerhand te be-
seiien.dat alleen met de allergrootste
Krachtinspanning een evenwicht in
oe lucht tussen Oost en West tot
stand gebracht zal kunnen worden.
De snelste jager, welke tegenwoordig
m serie gebouwd wordt is nog steeds
Qe nieuwste versie van de Sabre, het
Amerikaanse standaard type straal
jager van Korea, welke elk ogenblik
de MIG 15 is en blijft.
VLIEGENDE DRIEHOEK
JK ben een geboren en getogen Sint Willebrordse.
Ik vind het een aardig dorp, maar ik zou er mijn
hele leven lang niet willen blijven wonen", zegt
Nellie Jaspers, twintig jaar, blonde krullen en een
lachend gezicht. „Ik ga natuurlijk niet op staande
voet verhuizen, maar om nu eeuwig en altijd in Sint
Willebrord te blijven, daar voel ik eerlijk gezegd
niets voor. Een dorp is maar een dorp, ik geloof
dat een stad veel aardiger is. De
oorzaak daarvan is misschien,
dat ik vrij veel in de steden
kom. Ik zwerf nog al eens graag
een keer door Breda en Antwer
pen, ik kom wel eens in Namen
en Brussel. Onwillekeurig ga je
dan van de drukte houden, raak
je ermee vertrouwd. Ik geloof,
dat ik uiteindelijk in een stad
terecht zal 'komen. Ik kan niet
precies zeggen, waarom, maar
ik voel dat zo."
Mellie Jaspers, dochter uit een net
arbeidersgezin, altijd keurig ge
kleed en altijd vrolijk lachend, ziet
de toekomst niet zo somber in. Zij
gelooft, dat zij het eens goed zal krij
gen, een geloof, dat niemand haar zou
willen ontnemen. „Ik ging vroeger
natuurlijk in Sint Willebrord op
school. Ik kan me dat allemaal nog
levendig voorstellen. Toen ik de klas-
Waarnemers hebben op vlieg
velden in Mandsjoerije en ook
«en enkele maal ver achter het Ko
reaanse luchtfront nieuwe Russen ge
signaleerd, die aantonen dat de Rus
sische vliegtuigindustrie niet bij de
lauweren van de uitnemende MIG is
gaan rusten. Kort geleden is een zo
genaamd Delta-vliegtuig opgemerkt,
een toestqj, dat nauwelijks meer een
onderscheiding van vleugels heeft
doch eerder op een driehoek gelijkt,
terwijl ook bekend is geworden dat
een gelijkwaardige tegenstander van
de rode luchtmacht een nieuw type
heeft, waarbij de stuurhut van plas
tic bij hoge snelheden als het ware
kan worden ingetrokken, waarmede
de bestuurder toch voldoende zicht
behoudt zelfs om een landing te kun
nen maken
Indien al deze mededelingen op
waarheid berusten - en er is in feite
geen enkele aanleiding om hieraan
te twijfelen - dan moet men erken
nen, dat de Russische luchtmacht
niet alleen numeriek de meerderheid
heeft - en dat wisten wij al - doch
ook kwalitatief niet voor de Ameri
kaanse industrie onder doet.
Toch gaan de Amerikanen voort er
op te wijzen, dat zij het evenwicht in
de lucht zullen herstellen door een
kwalitatief beter product. Wel, dan
wordt het tijd. hoog tijd zelfs, dat er
iets van die fantastische nieuwe toe
stellen in de practijk getoond wordt.
De waarnemende luchtvaartwereld
hier op het Europese vasteland krijgt
veeleer de indruk, dat Engeland hard
op weg is om wat industrieel initiatief
en ondernemingslust» aangaat Anteri
or? 3 ?treven. Het is toch wel
kentekenend dat Amerika uit gebrek
aan eigen producten, in. Engeland
twee-motorige straalbommenwerpers
besteld heeft.
Met dat al blijft de waarde van de
Koninklijke Nederlandse Luchtmacht
in het internationaal milieu nog een
zeer onzekere en onstabiele, uitgerust
als zij is met vliegtuigen, welke op
dit ogenblik sterk verouderd zijn en
in geen geval het hoofd zou kunnen
bieden aan een overval van een met
MIG-toestellen uitgeruste luchtvloot.
sen doorgemaakt had, ben ik thuis
gebleven. Moeder had wel wat werk
voor me. Mijn zusje ging in een ate
lier haar kost verdienen. Ik kwam in
het huishouden. Ik ben nog altijd blij,
die keuze gedaan te hebben, want ik
heb veel in het huishouden geleerden
ik geloof, dat dat voor een meisje
toch wel het belangrijkste is. Ik ben
nooit naar een huishoudschool gegaan.
Of ik daar nu spijt van moet hebben
of niet, ik durf het niet te zeggen. Er
EEN Nederlands missionaris in Japan, pater Harry van Strae-
len S.V.D., die zich reeds een internationale faam als kenner
van dit land heeft verworven, verklaart in een opzienbarend ar
tikel in het Japanse missiebulletin, dat niet zoals meestal wordt
aangenomen het Boeddhisme en het Shintoisme, maar het
Tenrikyo thans de godsdienst met de grootste wervingskracht is
in het land van de Rijzende Zon.
Deze nog jonge godsdienstige secte is aldus pater van Straelen,
een mengeling van Oosterse mystiek en Christelijke ideologie. Zij werd
gesticht door een bejaarde vrouw, Miki Nakayama, die in 1887 op 90-
jarige leeftijd stierf, na twee van de 35 boeken van de Tenrikyo-bijbel
te hebben voltooid.
TN Januari 1953 bezochten op de ver-
jaardag van haar afsterven niet
minder dan 100.000 pelgrims de grote
Tenrikyo-tempel te Tambaichi. Bij
verschilende andere gelegenheden
werd een half millioen bezoekers ge
noteerd.
Zoals bekend is, is de eigen in
heemse godsdienst van Japan het
Shintoisme, dat teruggaat tot de tijd.
waarin Mongools-Maleise stammen de
Japanse eilandengroep bezetten. Toen
na 600 echter ook het Boeddhisme
door de keizers werd beschermd en
bevorderd, ontstond een compromis
tussen beide erediensten, die de na
tionale vorm bleef, waarin het Japan
se volk zijn religieuze gevoelens be
leefde.
Mede door de aanraking met de
veel Japanners geen bevrediging meer
Westerse beschaving vinden echter
in deze oude godsdiensten. Zij zoeken
iets anders, dat bij hun veranderde
opvattingen past. Vaak wenden zij
zich tot het Christendom, waarin ver
schillende elementen hen kunnen be
vredigen. maar dat hun nationale
trots niet kan voldoen. De leer van
het Westen willen zij overnemen,
maar alleen voor zover zij daardoor
hun land groter kunnen maken.
Pater van Straelen wijst er in zijn
artikel op, dat het Tenrikyo zeer veel
Christelijke elementen bevat. Hij
noemt o.a. het scheppingsverhaal, dat
rechtstreeks uit het boek Genesis
overgenomen zou kunnen zijn. „In
den beginne", zo leert het Tenrikyo.
„was de wereld slechts een chaos. De
schepper wilde die toestand echter
niet handhaven en het idee kwam bij
hem op: „Laat ons de mens maken
en ons verheugen in zijn vreugdevol
bestaan".
DRIEVULDIGHEID
QOK erkent het Tenrikyo een soort
Drievuldigheid, die aanbeden
wordt onder de aspecten van Schep
per. Bestuurder en Verlosser.
De Nederlandse missionaris wijst er
op, dat de innerlijke structuur van de
nieuwe secte eveneens veel overeen
komst vertoont met die van de Ka
tholieke Kerk. Zij bezitten een paus
(hun huidige leider is een kleinzoon
van de stichteres van het Tenrikyo),
vele bestuurscongregaties en een „Va-
ticaan", dat te Tambaichi, nabij Kyo
to is gelegen.
Maar ondanks deze overeenkom
sten met het Christendom zijn er
diepgaande verschillen, elementen,
afkomstig uit de oude Japanse ere
diensten. Een van de voornaamste is
wel, dat indien de wereld gered zal
zijn, ieder menselijk wezen 115 jaar
oud zal worden om dan opnieuw voor
115 jaar geboren te worden. Het Ten
rikyo leert, dat de reïncarnaties
eeuwig doorgaan.
Pater van Straelen verklaart in
zijn artikel, dat het Tenrikyo een
enorme dynamische kracht en reli
gieus fanatisme bezit. De secte bezit
een eigen universiteit met een biblio
theek van meer dan 600.000 boeken,
die de theologische werken van alle
belangrijke godsdiensten omvat. Om
echter een bekering tot andere gods
diensten te voorkomen, wordt de stu
denten systematisch ingeprent, dat de
godsdienstige schrijvers van andere
secten slechts gedeeltelijk „verlicht"
zijn geweest, terwijl hun eigen lera
ren de „volheid van weten" hebben
ontvangen.
J)ICSE is een klein dorp in Hongarije. En het leek voor het
kleine jongetje, dat er op 7 Januari 1873 was geboren, nog
kleiner te worden, to enhij daar als weesje met zijn broertje Ar
thur onder voogdij van een oom werd gesteld. Die kleine jongen
was Adolph Zukor, de „vader" van de tegenwoordige Paramount
en ieder die wel eens met de bioscoop te maken heeft, weet, dat
Paramount eigenlijk een ander woord is voor Hollywood, het
grote Amerikaanse filmcentrum.
Deeds vele generaties lang was het
een traditie in de Zukor-familie,
dat de zonen óf theologie gingen stu
deren óf in de handel gingen. Arthur
besloot om voor rabbijn te gaan stu
deren, terwijl Adolph Zukor van plan
was om in de handel te gaan. Toen
Adolph 13 jaar was, verliet hU de
school en kwam als leerjongen in
dienst bij een groot warenhuis, waar
hij drie jaar bleef. Hoewel hjj toen
dus pas 16 jaar was, wist Adolph
reeds, dat hij niet in Hongarije wilde
blijven.
Toen alle officiële hinderpalen uit
de weg waren geruimd, kon Adolph
naar Amerika vertrekken met een
„kapitaal" dat juist toereikend was
om zijn passage te betalen, waarna hij
nog 40 dollar overhield, die zorgvul
dig tussen het linnen van zijn vest
werden genaaid, met de instructies
P)E RECHTER IN AKEN zal dezer dagen een moeilijk geval op te
lossen krijgen. Hij moet namelijk beslissen, aan wie een vijfjarig
meisje toekomt. Ofwel aan zijn natuurlijke moeder, die het kind prac-
tisch van zijn geboorte af aan zijn lot overliet, ofwel aan de pleeg
moeder, die in België woont en die het meisje als haar eigen kind
aannam.
Liet vijfjarig meisje heet Marlène
en werd in 1947 geboren, in Frei-
enburg, bij Aken. Toen heette ze nog
Maria Magdalena. De moeder van het
kind, Elisabeth Kleinert, wilde het
meisje echter niet bij zich houden
en raakte het tenslotte kwijt aan een
vriendin, zekere Hubertine, die in
Aken woonde. In het geboortedorp,
zo zei de moeder, zou ze voor het
kind niet het nodige eten bij elkaar
krijgen. De voedsteltoestand was
toen in Duitsland zeer slecht en in
Aken zou het kind niets te kort
hebben, aangezien daar door de
smokkelaars letterlijk alles werd be
machtigd.
NAAR HERBESTAHL.
[Wlarlène werd mee naar Aken geno
men, maar ze zou er niet lang
blijven. Haar pleegmoeder vernam
aldra, dat met smokkelen grote som
men te verdienen waren en zij sloot
zich aan bij een smokkelaarsbende.
Ze werd echter betrapt en kwam in
de gevangenis terecht. Er moest ech
ter iets met het kind gebeuren. Ge
lukkig vond Hubertine nog een an
dere vriendin, die het toen negen
maanden oude meisje adopteerde.
Deze vrouw, Wally, woonde in Dus-
seldorf en verhuisde naderhand naar
Hamburg. In deze havenstad knoopte
ze kennis aan met een Belgisch za
kenman, waarmee ze tenslotte huwde.
Op de bruiloftsfoto poseerde Mar
lène ook. En ze ging mee naar Her-
bestahl toen haar pleegouders zich te
Herbestahl vestigden.
DE HERRIE BEGINT.
JTlisabeth Kleinert verscheen weer
ten tonele. Zij herinnerde zich
plotseling dat ze nog een kind had,
Marlène, en benieuwd wat met haar
gebeurd was begin ze naar het kind
te zoeken. Zij kwam terecht bij Hu
bertine, die juist uit de gevangenis
ontslagen was, reisde naar Dusseldorf
en Hamburg, om tenslotte bij Wally
in Herbestahl uit te komen. Er wa
ren drie jaren voorbijgegaan sinds
ze haar dochtertje nog gezien had.
Het meisje maakte het opperbest,
was keurig gekleed, gedroeg zich
welopgevoed, kortom het maakte de
indruk van een kind uit een welva
rend en beschaafd gezin. Elisabeth
ging er mee accoord, dat het kind
voortaan maar in België zou blijven,
op voorwar rde, dat Wally en het kind
haar af en toe eens kwamen bezoeken
in Aken. En dat gebeurde ook. Het
kind noemde zijn echter moeder
„Else", terwijl het de pleegmoeder
eenvoudig moeder noemde. Op een
keer, toen Wally en Marlène nog eens
op bezoek waren in Aken, wilde Eli
sabeth persé het kind bij zich hou
den. Het werd een herrie van belang
en de politie werd er bij gehaald. Nu
voor de politie bleek aldra dat Mï/t-
lène het kind was van Elisibeth en
Wally moest dan ook zonder kind
naar Herbestahl terug. De pleegmoe
der wilde het er echter niet bij laten.
In Februari van dit jaar kwam Wal
ly terug in Aken.om het kind te be
zoeken. Elisabeth vreesde echter een
ontvoering en verbood Wally het kind
te zien. Van dit ogenblik zon Wally
op een list. Op een Zondagmorgen,
toen Elisabeth haar dochtertje met
een buurmeisje naar de kerk had ge
stuurd ontmoette Marlène Wally, Da
delijk stapten ze beiden in een taxi
en reden de weg ..naar de grens toe.
Het buurmeisje ging verschrikt Elisa
beth Kleinert waarschuwen. De poli
tie werd opgebeld en dadelijk wer
den de grensposten gealarmeerd, dat
ze het kind niet mochten laten pas
seren. Op het Belgisch paspoort van
Wally stond Marlène echter als
aangenomen kind" opgegeven, zodat
de grensbeambten het kind niet
konden tegenhouden. En toen de
Akense politie ter plaatse verscheen,
waren de twee al lang verdwenen.
Elisabeth Kleinert heeft thans een
aanklacht ingediend bij het gerecht
en de zaak zal binnenkort te Aken
voorkomen. Het vijf jaar oude meisje
wil niet terug naar Duitsland, waar
het, zoals het zegt, steeds gehuild
heeft. Harerzijds zegt haar natuur
lijke moeder, dat Marlène haar kind
is en dat niemand op haar rechten
kan doen gelden.
Dat betwist Wally met te argumen
teren dat, indien tot voor enkele we
ken Elisabeth Kleinert haar kind
aan haar lot had overgelaten, ze thans
ook geen rechten als moeder kan doen
gelden. Voor de rechter te Aken zal
het ongetwijfeld een Salomons-oor-
deel worden.
dat hij onder geen enkele voorwaarde
dit geld mocht gebruiken, vóórdat hij
in Amerika aankwam!
VAN 2 OP 4 DOLLAR
("Onmiddellijk na aankomst zocht hij
contact met andere immigranten
uit zijn geboorteplaats. Deze vriende
lijke Hongaarse-Amerikanen intro
duceerden hem weer bij anderen en
via deze nieuwe kennissen vond hij
spoedig een baantje als jongste be
diende in een stoffeerderij waar hij
het niet bepaald fantastische salaris
van 2 dollar per week verdiende. Ge
lukkig ontmoette hij enige weken la
ter een oude schoolvriend uit Honga
rije, wiens broer werkzaam was als
chef op een bontpelterij. Deze broer
nam hem in dienst als leerling bont
werker tegen een loon van 4 dollar
per week. Zodra hij zich enigszins in
dit vak had ingewerkt, ging hij
avondlessen volgen in de Engelse
taal en bestudeerde hij de Ameri
kaanse zaken-methoden.
Adolph Zukor vertrok, nadat hij 4
jaar in het bontbedrijf werkzaam
was geweest, in 1892 naar Chicago.
Hier gebruikte hij zijn spaargeld
aangevuld met gelden, die hij leende
van mensen, die vertrouwen hadden
in zijn capaciteiten om een eigen
bontzaak te openen. Korte tijd daarna
ontmoette Mr. Zukor Lottie Kaufman
op wie hij verliefd werd en nadat de
zaken eenmaal goed gingen, trouwden
zij. In filmkringen acht men dit hu
welijk een waar model-huwelijk. Zijn
erfdeel liet hij aan zijn broer, de
Hongaarse rabbijn.
STAAN KIJKEN
("\mstreeks de eeuwwisseling bracht
Adolph Zukor een zakenbezoek
aan New-York. Hier interesseerden hij
en een viertal vrienden zich voor de
nieuwe ontwikkeling van bewegende
beelden op film. Het vijftal huurde 'n
gebouw in 14th Street bij Union
Square en op 4 Maart 1903 werd des
werelds eerste Penny Galerij geopend.
Van het moment af, dat de deuren
geopend werden, stroomde geheel
New-York naar dit nieuwe amuse
mentsbedrijf. In lange rijen stond men
te wachten tot men aan de beurt
was om een penny in de machine te
stoppen, waardoor men ècht-bewegen-
de beelden kon zien! De Penny Ga
lerij was een succes en naar alle
waarschijnlijkheid heeft zelfs Adolph
Zukor zich toen niet kunnen realise
ren, dat dit eens uit zou groeien tot
een milliarden-industrie.
Tot die tijd had Adolph Zukor zich
zelf altijd beschouwd als een zaken
man. Doch zes maanden later demon
streerde hij voor het eerst ook zijn
kwaliteiten als „showman". „Als
mensen willen betalen om in de Pen
ny Galerij te gaan staan om naar be
wegende beelden te kijken", zo rede
neerde hij, „waarom zouden ze dan
niet méér willen betalen om te kun
nen zitten?" Gemak plus amusement
moest toch meer geld opbrengen dan
amusement alleen. Dus overtuigde
Mr. Zukor zijn compagnons ervan,
dat er stoelen geplaatst moesten wor
den op de tweede verdieping van het
gebouw, waarin de Penny Galerij ge-
ADOLPH ZUKOR
Als stoffeerder 2 dollar-
vestig;} was, en er een „nickel" aan
entree geheven moest worden. Het
idee van de eerste „nickelodeon" was
geboren.
ZITTEN KIJKEN
7ijn compagnons voelden er wel
wat voor, doch zij betwijfelden of
de mensen twee trappen op zouden
lopen voor méér geld, dan ze zouden
moeten uitgeven als ze op de begane
grond bleven. Doch ook daar had
Adolph Zukor een antwoord op.
Timmerlieden werden aan het
werk gezet om de oude bestaande
trappen weg te breken. Daarna werd
er een glazen koker in bevestigd,
waardoor voortdurend water stroom
de en deze werd bedekt door door
schijnende glazen traptreden, waarin
electrisch licht werd aangebracht.
Grote reclameborden nodigden de be
zoekers uit de verlichte waterval op
te lopen naar „Crystal Hall" waar
men op even comfortabele wijze van
de films kon genieten alsof men thuis
.was. „Crystal Hall" werd een nog
grote'succes dan de Penny Galerij.
Toen het pand naast het gebouw,
waarin de Penny Galerij en de „Crys
tal Hall" waren gevestigd, leeg kwam
te staan, probeerde Zukor zijn deelge
noten ertoe over te halen ook dit pand
te kopen, daar de kans anders zeer
groot was, dat een concurrerende fir
ma zich daarin zou vestigen. Zijn com
pagnons voelden ei- echter weinig
voor en dus besloot Zukor geheel voor
eigen rekening in dit pand een theater
te gaan exploiteren. Deze tweede
nickelodeon was eigenlijk een bio
scooptheater, zoals wij dit tegenwoor
dig kennen. Behalve films, bracht hij
op een klein toneel ook variété en heel
wat jonge onbekende artisten zijn via
dit kleine toneel in Zukor's theater
beroemd geworden. Een van hen is
Sophie Tucker.
NAMAAK-TREIN
Qmstreeks 1906 verrezen overal
nieuwe bioscooptheaters cn Zu
kor's zakeninstinct zei hem. dat de
enige manier om publiek te blijven
trekken was om voortdurend iet;
nieuws te brengen. Hij ging samen
werken met William A. Bradv. een
grote figuur uit de theaterwereld
die dagen, die de rechten had ver
kregen van Hale's Tours. Hale's Tours
bestond uit een spoorwegwagon, die
gemonteerd was op een aantal veren,
ieder voorzien van een handle. Aan 't
ene uiteinde van de wagon was het
doek bevestigd, en terwijl het publiek
gezeten op de coupébanken, naar de
film zat te kijken, werd het door mid
del van de veren gezellig door elkaar
geschud en gerammeld. Het geheel
gaf de illusie, dat men zich in een
echt rijdende trein bevond cn tevens
een film kon zien.... In 1912 vpnd
men er een op het Entos-feestterrein
te Amsterdam benoorden het IJ.
Het succes van „Hale's Tours" on
der leiding van Zukor en Brady was
ongekend. De mensen stroomden in
zulke grote massa's toe, dat in korte
tijd alle beschikbare films reeds ver
toond waren en er geen nieuwe meer
voorradig waren om het publiek te
trekken. Zukor maakte zich echter
niet bezorgd. Hij verwisselde de
coupébanken voor gewone theater-
stoelen en liet een toneel vóór het
doek bouwen. Hij opende dit nieuwe
„variété-theater" en liet er enige va-
riété-artisten optreden, terwijl hij
tevens een komische éénacter ver
toonde, Alles tegen verhoogde entree
prijzen
Omstreeks 1912 voorzag Zukor, dat
de belangstelling voor korte
filmpjes spoedig zou afnemen. Hij
hoordé, dat men het jaar daarvoor in
Frankrijk reeds een film van vier ac-
ten had vervaardigd, genaamd
„Queen Elizabeth", met de beroemde
Sarah Bernhardt in de hoofdrol. De
productie van deze film had. in Ame
rikaans geld omgerekend 40.000 dol
lar gekost, hetgeen vele malen hoger
was dan de kosten van elke tot nu toe
gemaakte film in Amerika, doch Zu
kor betaalde de gehele productiekos
ten in ruil voor de vertoningsrechten
voor Amerika en Canada. Hoewel nie
mand. zelfs Sarah Bernhardt niet, ge
loofde dat Zukor deze kosten eruit zou
halen, zette hij zijn plan door.
Hij trad uit de combinatie met Jo
seph en Nicholas Schenck en Marcus
Loew, opdat hij al zijn tijd zou kun
nen wijden aan de propagandacam
pagne voor „Queen Elizabeth". Het
resultaat was. dat Zukor met deze
film een netto-winst behaalde van
20.000 dollar. Nu was de tijd geko
men om te gaan werken aan de ver
vulling van een wens. waarvan hij
reeds droomde sinds de opening van
de eerste Penny Galerij. Deze droom
was: de films tot een hoger niveau te
verheffen door gebruik te maken van
de grote klassieken uit de literatuur
als basis voor een filmverhaal en de
rollen te laten vertolken door be
roemde toneelspelers.
Tot nu toe was het zo, dat de gro
ten uit de toneelwereld de film als
iets minderwaardigs beschouwden. Als
een acteur door geldgebrek gedwon
gen was zich te „vernederen" en een
rol in een film accepteerde, eiste hij,
dat zijn naam niet gebruikt mocht
worden.
Met het doel om zijn films een
goede inhoud te geven en zijn ster
ren nooit te laten optreden in pro
ducten van slechte kwaliteit, stichtte
Zukor in 1912 zijn „Famous Players
Film Company", samen met Daniel
Frohman, de nestor der Amerikaanse
toneelproducenten. De eerste film,
die zij vervaardigden was „De gevan
gene van Zenda", naar het boek van
Anthony Hope. De hoofdrolspeler was
James K. Hackett, in die tijd een van
de beroemdheden van het Broadway-
toneel. Hun tweede product was „De
Graaf van Monte Cristo".
Het succes van de nieuwe maat
schappij trok steeds meer toneelspe
lers aan, o.a. de Barrymores. Na zijn
succes met „Famous Players", bracht
Mr. Zukor weer iets nieuws, nl. het
lanceren van totaal onbekenden in zijn
films. De gehele wereld weet wat er
gebeurde met het meisje, genaamd
Gladys Smith, dat later haar naam
wijzigde in Mary Pickford en als
'„America's Sweetheart" beroemd
werd.
HET NET GEWEVEN
A ndere maatschappijen volgden het
.voorbeeld van „Famous Players"
en ook deze werd een groot succes
deelachtig. Mr. Zukor's visie had ge
zegevierd! In Juli 1916 ging „Famous
Players" een fusie aan met de Jesse
L. Lasky Feature Play Company on
der de naam „Famous Players Lasky
Corporation". Zes maanden later
kwamen daar nog meer maatschap
pijen bij, o.a. de Paramount Pictures
Corporation, doch hoewel deze laatst
genoemde firma geheel opging in het
concern, achtte Zukor d naam zo
suggestief, dat hij deze koos als nieuw
symbool voor de levenskracht der
nieuwe combinatie. Sindsdien houdt
Paramount letterlijk de wereld om
spannen....
Op 7 Januari jl. vierde Zukor zijn
80ste verjaardag. Op een leeftijd dat
anderen zich reeds lang uit het zaken
leven hebben teruggetrokken, is hij
nog even actief als 50 jaar geleden.
Tijdens de bijeenkomsten van de Raad
van Beheer van Paramount klinkt zijn
stem met onverminderde kracht en
vastberadenheid en iedereen luistert
altijd met de grootste aandacht als
hij zijn ideeën en inzichten uiteenzet.
Want men weet, dat men luistert naar
de stem van „Mr. Motion Pictures",
de mjn, wiens dromen en rustige
kracht deze gigantische industrie op
bouwde.
1935-1953
TN de annaelen van de stede van
Hertog Hendrik staet met guldene
letteren geschreven, dat de feesten,
ghevierd bij haar seven honderd en
vijftig jaer bestaen sijn gheweest vol
luister cn tot groot profijt haerer
borgeren. Het was een seer goede ghe-
dagte alle dieghenen, die in 1935 hun
tijd ende florijnen besteedden aen
het welslaegen s-an de feesten nog
eene mael bijeen te vergaeren.
Aldus de uitnodiging, die de com
missie Reünie Oud-'s-Hertogenbosch
een dezer dagen verzond aan vele
autoriteiten en borgeren van Oud-
's-Hertogenbosch om bij de opening
van de Muziekhof, die zal geschie
den door de Magistratuur van Oud-
's-Hertogenbosch 1953, ..tesaemen te
komen op het stadhuys aen de Grote
Merkt, om dan ghesaementlijck te
gaen naer den hof, waer jolijt sal
zijn en waer men praeten sal over
den ouden tijd".
Deze reünie belooft een groot en
gezellig feest te worden als men het
programma mag geloven:
Als de Kloek „drie" sal hebben ghe-
slaegen ende de Waghter van den to
ren sijnen hoorn sal hebben ghesto-
ken, dan sullen allen, die verlanghen
te vergaederen sich versaemeien op
het stadt.huys aan de Grote Merkt
van 's-Hertogenbosch.
Een half uur daernae sal men den
stoet formeren en ghesaementlijck
gaen naer den Musyckhof. dewelcke
pleghtiklijk sal worden openghesteld
door de Magistratuur van Oud-'s-Her
togenbosch 1953.
Te vijf uren sal een waterspuyter
versiert met beeldekens, daer ge-
piaetst ter naeghedagthenirse van
den rechtveerdigen en groter ere
burger Herman van den Eerenbeemt
worden ontdaen van 't laecken en
sullen daertoe genoode borgeren een
kort woort en spreecken.
Daarnae sal men kouten en 'n glas
drincken. De Meester van 't accijns
heeft goed ghevonden voor dien dagh
d accijns niet t« sullen verhogen.
Te ses ure en dertigh minuten sal
men sich sgaeren rond den disch om
den poirtersmaaltijd te ghebduicken.
Tot slot sal daer si.in musyeken en
sal men als van ouds lighten de bee-
nen van de vloer, doch sal 't op pee-
ne van verbeur van eenen silveren
Hendrik verboden sijn samen te dan
sen door twee borgers van 't selfde
geslaght.