Vandeha* Evelyn Waugh: TITO doods vijand van wat ons heilig is Mensen en ytiluzen Hef werk van en KFA Zijn bezoek voor Engeland een nationale schande 60 Jaarbeurzen sinds 1917 ('L De verzamelde Gedichten van Paul van Ostaijen Wal een Wonderlijke Wereld RADIO TWEEDE BLAD DINSDAG 10 MAART 1953 Onnoembaar droef Scherven gericht Yoego-Slavischedictator op naar Engeland L it groei tot internationale marktorganisatie Josephine bestuurde. Zijn tante Dorothy Isaacs T<™ —V'^sr S#ta d=tSndk?;^eonpf- parI?endeomWedge SKS De Krachtproef i-njt NEDERLANDSE Bioscoopwet O laat de mogelijkheid open, dat de gemeentebesturen de reeds door de Rijkskeuring gekeurde films nog eens aan een speciale gemeentelijke nakeuring onderwer pen. Dit zij-deurtje betekende een zo groot commercieel gevaar voor film-importeur en -expoitant, dat de Ned. Bioscoopbond tegen wil en dank zijn goedkeuring hechtte aan het feit, dat de, in 1923 opgerichte Vereniging van Nederlandse ge meenten voor gemeenschappelijke filmkeuring op katholieke grond slag" de Katholieke Filmcentrale (K.F.C.) als haar speciaal nakeu- rings-orgaan koos. Daarmee kregen de katholieken in Nederland een eigen, wettelijke keuringscommissie die, in Amster dam volgens katholieke normen, alle films keurt op toelaatbaarheid. Zij laat een film dus al dan niet toe, maar geeft met haar uitspraak geen oordeel over de geschiktheid van de film. De verantwoordelijk heid van exploitanten en bezoekers is daarmee niet te niet gedaan. Alhoewel haar werk dus in zeke re zin negatief is, hef ft de K.F.C. toch een zeer nuttig effect, mits in de bioscopen aan de toelaatbaar heidsuitspraak door controle streng de hand wordt gehouden. Rond 90 gemeenten zijn aangesloten bij de „Vereniging" en zij bestrijkt onge veer anderhalf millioen ingezete nen, buiten de bioscopen die zich vrijwillig bij de K.F.C.-normen aan sluiten (in Amsterdam 13 van de 38 bioscopen). DLIJFT NOG de vraag of een spe- ciale Zuidelijke nakeuring ge wenst en noodzakelijk is. Voor op zij gesteld, dat een bioscoop niet selecteert, zoals bijvoorbeeld een toneel-, concert-, of cabaret-uitvoe ring, die telkens een apart publiek hebben. In de bioscoop komt alles tesamen. En de K.F.C. moet dus keuren met het oog op de grote massa, met normen voor een gemid deld katholiek bioscooppubliek. De ze normen kunnen vaak ruimer zijn dan voor Brabant en Limburg wen selijk. Hier immers overheersen de katholieke opvattingen sterk en leeft men nog in een gebondenheid met katholieke traditie en levens houding. Op deze gronden heeft men het steeds wenselijk gevonden de films, voorzover zij tot me ningsverschil aanleiding geven in de Amsterdamse keuring, door een speciale katholieke commissie in het Zuiden te doen nakeuren, die met de eigen situatie rekening kan houden. Het resultaat dezer na-keuringen (die om de beurt te Heerlen en te St. Michiels Gestel gehouden wor den) kan men allezen uit de resul taten van het jaar 1952: 47 films werden herkeurd, in 31 gevallen bevestigde men de uitspraak der K.F.C.; in 8 gevallen ging de leef tijdsgrens omlaag; in 8 andere ge vallen omhoog. In 16 van de 47 ge vallen werd de K.F.C.-uitslag door de nakeuring voor het Zuiden ge wijzigd. Er zit in deze keuringen, welke slechts met een (bepaalde) massa rekening houdt, natuurlijk de iet wat gevaarlijke tendentie, dat men sommige, artistiek bijzondere films verwijderd houdt. Dit bezwaar kan echter gemakkelijk door de steeds talrijker wordende filmkeuringen ondervangen worden. fOT SLOT willen wij voor be langstellenden nog een enkel woord wijden aan de Katholie ke Film-Actie. De Katholieke Film Centrale is het katholieke filmkeurings-orgaan. De Katholieke Film-Actie is de or ganisatie die, via propaganda, ac ties enz., invloed op de katholieken in Nederland uitoefent om zich aan de keuringsuitslagen der K.F.C. te houden en met contributies bij te dragen tot instandhouding der K.F.C. Na de laatste wereldoorlog heeft de K.F.A., onder de drang der ge wijzigde omstandigheden haar taak meer en meer in positieve richting trachten uit te bouwen (filmkader cursussen enzovoort). En wanneer wij ons niet vergissen, mag mep eerlang verwachten, dat deze meer positieve richting (film-opvoeding van het katholieke volk in Neder land) duidelijk aan het licht gaat treden via een belangrijke organi satie. Zaak is echter op de allereerste plaats, dat katholiek Nederland in de toekomstige politieke strijd zijn Katholieke Filmkeuring weet te behouden als iets, waar het recht op heeft en dat noodzakelijk en wenselijk is ten overstaan van een bevolkingsgroep, die een groot deel van het bioscooppubliek levert en die volgens eigen normen wenst te leven en voorgelicht te worden. L. M. QNNOEMBAAR droef noemde de omroeper van Radio Moskou de laatste tocht van maarschalk Stalin. Inderdaad, onnoembaar droef was deze plechtigheid. Niet vanwege de belangstelling, die overweldigend was. Niet vanwege de uiterlijke regie, die uitstekend verzorgd was met een indrukwek kende stoet, met bloemen en kran sen, met muziek van Massenet en Tsjaikowsky. Onnoembaar droef was het echter, dat daar geen enkel woord werd gesproken, geen enkele hymne gezongen, waarin van Gods barmhartigheden of de hoop op een eeuwig leven werd gewaagd. Dat bestaat niet meer in het officiële denkleven van dit millioenenrijk Dat is er met geweld uit verdreven Aan de kinderen op school wordt ï-eeds verhaald, dat dit sprookjes zijn. Onnoembaar droef is het dit te overwegen bij de praal van deze begrafenis. Maar ergens in een ach terkamertje heeft wellicht toch wel een oud Russisch moedertje met tranen in de ogen zitten bidden voor die arme man, die zo veel te ver antwoorden had. Zij deed veel meer voor Josef Stalin dan al die uitvin ders van een pompeus ceremonieel zonder zin en zonder ziel. gTALIN GING. Het communistisch systeem blijft. En de kleine mannen in ons land spelen ook zuiverinkje. Thans is dokter B. S. Polak, communistisch raadslid te Amsterdam en lid van de Provin ciale Staten van Noord-Holland daarvan het mikpunt. In De Waar heid worden zijn misdaden opge somd: TITO en zijn minister van buitenlandse zaken Popovitsj zijn Zaterdag naar Engeland vertrokken aan boord van het Zuid-Slavische opleidingsschip „Galeb", dat van het zeegebied van Malta af geëscorteerd wordt door Britse oorlogsschepen. Waar Tito in Engeland aan land zal gaan, is nog niet bekend. Er zijn in Engeland bizondere voorzorgsmaatregelen genomen. Vooral communisten en aanhangers van ex-koning Peter zul len in het oog gehouden worden. Doch ook buiten die kringen is er veel verzet tegen dit vriendschapsbezoek. De Labour-afge- vaardigde Richard Stoker, gesteund door parlementsleden uit andere partijen, leidde een protestactie in. LIET felste protest heeft echter de wereldvermaarde katholieke schrijver, Evelvn Waugh, in de ..The Sunday Express" laten horen, een protest dat juist hierom zo belang rijk is. omdat Evelyn Waugh terzake deskundig is. Gedurende de oorlog immers ver bleef Waugh als Brits verbindings officier en als officiële waarnemer van de Britse Regering in het Hoofd kwartier van Maarschalk Tito, die hij door en door kent. „Wie is deze man eigenlijk®", zo vraagt Evelyn Waugh zich in .The Sunday Express" af. Hij komt thans tot ons onder zijn nieuwste titel als Maarschalk Tito, een naam, die hij van de Russen heeft gekregen, als agent van de Kominform. Slechts het Russische leger kent de maarschalk- titel. een militaire rang die in Joego slavië onbekend is. Daarom ook heeft Stalin hem als dank voor de bewezen diensten de maarschalk-pet moeten sturen. Ik kan mij nog goed herinneren, toen Tito deze pet voor de eerste maal droeg. Het was op het eiland Vis. waar Tito zich in Augustus 1944 onder de bescherming van onze Ma rine en van onze Luchtmacht kon ophouden. Naar onze Engelse smaak was het beslist geen mooie pet, die hem daarbij niet eens goed paste. Tito paradeerde er echter mee op het eiland zo trots als een hond met twee staarten, omdat zijn hoofd een zwakke afstraling droeg van de Rus sische hemel. In die tijd had hij het even druk als vandaag en was met hetzelfde be zig, een bezigheid, waarvoor hij uiter mate geschikt is, n.l. de Engelsen zand in cle ogen strooien en bedriegen. De Duitsers waren toen op de te rugtocht en hadden Joego-Slavië al leen maar nodig als doorgangsland De partisanen van Tito verscholen zich toen in de bossen en in de ber gen en lieten de hoofdverkeerswegen vrij \oor de terugtrekkende Duitsers. Zij hadden het te druk met het be strijden van de Servische royalisten en de Kroatische nationalisten. Tito trachtte toen van ons gedaan te krij gen. dat wij hem van wapenen voor- zagen om deze twee tegenstanders te kunnen bestrijden, onder het voor wendsel, dat deze wapens tegen de Duitsers zouden worden gebruikt. En dit is hem goed gelukt ook. Zo dra het Rode Leger kwam. heeft hij zich hierbij aangesloten, zonder ons Commando hiervan op de hoogte te stellen" ONZE DOODSVIJAND 1. Hij hechtte geen geloof aan de mededelingen uit Moskou, om trent de „moordenaarsdaden" van de Joodse doktoren; 2. Hij heeft een bijeenkomst bij gewoond ten huize van Prof. Jan Romein, „bekend tegen stander van het communisme'', waar een voordracht werd ge houden door iemand, die zes jaar geleden redacteur van Het Vrije Volk was; 3. Hij heeft als arts in persoon lijke gesprekken de politiek der C.P.N. aangevallen en de bestuurders onbekwaam noemd. Aan de afdelingen wordt nu „verzocht" stelling te nemen ten aanzien van deze feiten". M.a.w.: Jullie moeten dokter Po lak een ellendige agent van het Amerikaanse imperialisme noemen en deswege zijn royement eisen. Gelukkig voor dokter Polak, dat al die resoluties ook zijn doodvon nis niet kunnen eisen. Woonde hij achter het IJzeren Gordijn, da zouden we voor zijn leven geen cent meer geven. (Van onze correspondent) ALS DE Koninklijke Nederlandse Jaarbeurs straks voor de zestig ste maal punt van contact zal zijn tussen producent en afnemer, zyn er ruim dertig jaar voorbij sinds de ope ning van dit instituut op 26 Februari 1917 door H. M. Koningin Wilhelmina. Uw correspondent heeft sindsdien vrijwel alle Beurzen bezocht om in deze marktorganisatie de rol van de publiciteit mee te spelen. Eigenlijk had de eerste Jaarbeurs haar voorloopster in de tentoonstel ling van „monsters en stalen", reeds in 1908 te Utrecht gehouden. Maar de organisatoren begrepen wel, dat zij het niet moesten hebben van exposi ties, die slechts demonstraties beoog den. Gericht op de Leipziger Messe werd daarop een instituut in het le ven geroepen in de vorm van 'n Jaar beurs, een van staatswege erkende tentoonstelling in de zin van de Oc- trooiwet. GRATIS TERUGREIS. ge- finitieve hal aan de Croeselaan. aan welke hal de naam van Prins Bern- hard, beschermheer van de Jaarbeurs zal worden verbonden. Had de eerste Beurs in 1917 hoofd zakelijk nog slechts een demonstra tief karakter, de èestigste zal evenals haar voorgangsters streng zakelijk zijn en in zoverre internationaal, dat het buitenland sterker dan het eigen land is vertegenwoordigd. Doch hoe zeer de Jaarbeurs zich steeds meer beweegt in internationale richting, ze behoudt als steeds een krachtige na tionale inslag. ""POT slot vervolgt Evelyn Waugh A dan: „Onze politici willen thans, dat de ze man als ere-gast tot ons komt. De ze politici zien echter het feit over het hoofd, dat er in dit land een me nigte trouwe onderdanen van Hare Majesteit zijn. voor wie deze man al; een van de zes of zeven doodsvijan den geldt van alles wat ons heilig is. Want laten we ons toch niets wijs maken: Tito wil in Joego-Slavië het christendom uitroeien. Zeker, bij 'het aanstaande bezoek van Tito zullen velen in de straten te hoop lopen wanneer de stoet voorbijtrekt, zoals er altijd mensen samenstromen, wan neer er iets te zien valt. Men zal zelfs welkomst-roepen horen. Maar Mr. Eden moet niet denken, dat zijn gast bij ons welkom is. Wi, zullen heus geen ruiten inslaan ol stinkbommen gooien, omdat wij En gelse christenen zijn, die de moderne leer van geweld en aanslagen af keuren. Doch zonder twijfel zullen, wanneer deze betreurenswaardige stoet voor bijtrekt. talloze hoofden op de borst zinken over deze nationale schande en zal er in stilte gebeden worden dat alle bedoelingen van dit bezoek mogen mislukken. (~\mdat het oorlog was in die dagen, kon de Beurs slechts een natio naal karakter dragen. Nochtans werd ze een groot succes met haar 690 deelnemers. 439 monsterkamers, 294 meter tafelvlakte en 150 vierkante meter open ruimte. We herinneren ons de houten paviljoens op Vredenburg en Janskerkhof, later ook in de Ma liebaan, waar al aanstonds goede za ken werden gedaan. Er kwamen niet minder dan 110.000 bezoekers, die van wege de Spoorwegen gratis terugreis ontvingen. De eerste keer reeds kon de omzet op 10 millioen gulden wor den becijferd. In 1921 werd het eerste vaste ge bouw in gebruik genomen, daarna het tweede en derde in 1938 de Beatrixhal en 1945 de Irenehal. En thans staat de opening te wachten van de eerste de- Autoriteiten op bezoek op de eerste Jaarbeurs in 1917. Rechts nog een van die schilderachtige Utrechtse politie mannen met een helm, in de wande ling „tuut" genoemd. gIJ Damen's Uitgeversmaatschappij in Den Haag verschenen de beide eerste delen van Paul van Ostaijens „Verzamelde Werken". Deze delen bevatten de poëzie uit Van Ostaijen oeuvre, terwijl deel III en IV zijn verhalend en critisch proza zullen bevatten. Daul van Ostaijen werd in 1896 te Antwerpen geboren. Hij behoort tot de generatie die volwassen werd tijdens de oorlog en in zijn evolutie zijn de kenmerken van die bewogen tijd duidelijk te zien. In 1916 verscheen zijn eerste bun del „Music Hall". De oorlog was twee jaar aan de gang, maar de verschrik kingen ervan gingen aan de jonge Van Ostaijen nog gedeeltelijk voorbij. De ze gedichten sluiten in hun speelsheid aan bij de Boomgaardgroep, waartoe o.a. Van Hecke en André de Ridder behoorden. Sentimentaliteit, lente en liefde overheersen hier nog duidelijk het gemeenschapsideaal. Van Ostaijen werd activist en in zijn volgende bundel „Het Sienjaal" drukte hij de idealen en de levenshou ding van die generatie duidelijk uit. Deze bundel verscheen in 1918 en er is een vrij sterke invloed in te be speuren van Emile Verhaeren, van Walt Whitman, van Duitse expressio nisten als Werfel, Trahl, Else Las- ker-Schüler. Van Ostaijen belijdt in deze poë zie zijn humanitair gemeenschaps ideaal de dichter is, aangegrepen door een grote liefde voor de mensheid, De dingen wil hij „de levende uit drukking van goedheid geven en schoonheid schenken". Toch zijn er onder deze ge dichten veel die te zeer aan de tijd van toen gebonden zijn om ons nu nog geheel te bevredigen. Bovendien maken de vele invloeden die hij on derging deze gedichten soms moei lijk verstaanbaar, maar zijn plasti sche oriëntatie door aanleg en ont wikkeling geven er ook dikwijls een grote bekoorlijkheid aan. En vooral wanneer deze sensualiteit de ethiek verdringt is het, dat Van Ostaijen zijn grootste hoogte bereikt. Voor de rest „pakt" deze humani taire poëzie, die omwille van het op de voorgrond plaatsen van de ethiek gebruik maakt van een profetisch religieuze toon, ons niet meer zo erg en is vooral literair-historisch van be lang. Deze bundel was namelijk de literaire zin van het woord „het signaal" voor de Vlaamse expressio nisten als Burssens, Brunclair, Moens, Bijsen en Mussche, die zich verenig den om het tijdschrift „Ruimte" dat in 1920 opgericht werd en dat on danks zijn korte levensduur van on gemeen grote betekenis is geweest. Ondertussen echter was „Het Sien jaal" in beslag genomen en de dich ter om politieke redenen naar Berlij uitgeweken. Ook zijn opvattingen had den zich gewijzigd: zijn eerste jeugd was voorbij, de oorlog was afgelopen en het activisme gefailleerd en hard handig onderdrukt. En toen Van Ostaijen in België terugkeerde was hij de dadaitische richting in de kunst toegedaan: dat wil zeggen dat men er naar streefde het verstand bij het tot stand komen van kunst zoveel mo gelijk uit te schakelen. /O verscheen dan in 1921 „Bezette Stad". Hierin verloochent Van lev, die zonder rijbewijs een wagen de negerdanseres, tiepost verscneen. Daarna was het de beurt aan de moeder van L'on- ley, die, na inlichtingen te hebben J no JtJananos"), de in de twintiger jaren een kapi taal bijeenüanste, is 11a Wereldoorlog II weer .meter de schijnwerper geko. ,ot van z00n en men door de felle taal die ze tegen d (ante acJlter slot en grendel werd verenigde Staten gebruikte ten aan- et omdat zy de openbare rust zien van de verhouding blanken-negers. had verstHord Tenslottc was het de Ze gaat nu privé net beurt aan de vader, die zijn spijt oplossen d0°' drl«kwam betuigen, maar hij werd bij adopteren: een blank, een zwart en ramiiie opgesloten, omdat zyn een geel en daarmee wil ze het bewijs t ingeschreven was. leveren, dat die gelukkig kunnen sa- Eens geplakt. MAG MEN een postzegel, onaf- gestempeld, doch reeds geplakt geweest op een eenveloppe, Kleurverschil TN LOS ANGELES heeft zich het wel wonderlijke feit voorgedaan, dat Service een vrouw naar de rechter toog om losmaken en opnieuw gebruiken? zich te beklagen over het gezang van Een vraagstuk, waar denkelijk haar man. De echtgenoot van mevrouw weinigen zich in hebben verdiept. Ruth Haughy zong namelijk steeds Maar een Engelse rechter heeft maar: „Jij met je mooie bruine ogen.." uitspraak hierover gedaan, zij het En mevrouw's ogen zijn blauw. dan, dat het dit7naal ging om een rentezegel. Een vrouw, die een on- Boutjes afgetekende rentezegel van een JAGERS OP konijnenboutjes Iwti- ^w^d^ptïï^rd* v™- Ten in9 Australië? wTar°ten oordeeld tot 250 gulden boete, tussen de 500 millioen en de een milliard konijnen heeft, die elk voor vijf gulden schade per jaar tiet Wallnuttree hospitaal in aanrichten. Hoe meer men er i schiet, hoe liever, want als er het Engelse Sudburey is geen konijnen waren, kon men er goed voor zijn patiënten. Er tweemaal zoveel schapen houden zijn miniatuur-luidspreker- tjes aangebracht onder de kussens van de patiënten en TN DE WACHTKAMER van dokter ,l 1 William Harvey in het Engelse de ene kan, zonder de andere Southwick, liggen geen tijdschrit- te storen, luisteren naar het ten meer van vorig jaar, maar er programma Van zijn keUZe. staat een mand met breinaalden met r o a bollen wol. Er liggen ten dele vol- tooide vierkante breilappen en op :\iet tlllllS een bordje leest men: „Willen pa- /AN MIDDERNACHT tot 6 uur tiënten die wachten, met dit brei- V ,g morgens js de politiepost van werk doorgaan? De vierkanten wor- hct Zweedse stadje Hornefors den aan elkaar gezet tot dekens gesj0ten Dieven wisten het, braken als thans. Praten en breien in en stalen met behulp van de po litionele breekijzers 2300 kronen uit de kas. voor behoeftige oudjes". Leuk vliegveld GEZAGVOERDER Voorspuy van de K.L.M. ontving te Preto ria in Zuid-Afrika het vol- fTLKE DAG liep de Italiaanse post- gende bericht: bode Senatore Bcrtoldi 32 kilo- T ippelaar „Op het ogenblik bevinden zich meter. En nu hij na een 41-jari- ii! de nabijheid van het vliegveld ge diensttijd met pensioen is gegaan Mala-Mala een groot aantal leeu- heett men berekend, dat hij 448.UUU wen, benevens een leeuwin met k.m. heeft afgelegd, dat is ruim elf haar welpen. Mocht daarom een maal de omtrek van de aarde. vlieger in de eersvolgende zes of acht weken op Mala-Mala landen, Gedrang dan zal hij er goed aan doen, in rjjj pg grote Paas-parade op de het vliegtuig te blijven, totdat de O Fifth Avenue in New-York eigenaar of diens vertegenwoordi ger arriveert, die natuurlijk be stonden op verschillende punten e LL'V? te „nemen". Maar voor elke camera feit, dat de leeuwen op één mid- Ar.~ z,ii„ ..i;ij nni,4n,. onisLona daa alle op het vliegveld achter gelaten schoppen en houwelen fijn hebben gekauwd een verschrikkelijk ge drang van de lieve jeugd van rond de twintig en ook van ouderen, die zichzelf verschrikkelijk knap von den en ook graag eens op het tele visie-scherm wilden verschijnen. Om dit nu te voorkomen, heeft lamidessi in Turijn trok op zijn men besloten, de camera's op de verjaardag zijn eigen horoscoop zesde verdiepingen van gebouwen en daarin zei hij: „Ik verwacht be- 1 zoekers van buiten de stad" Het kwam uit: twee rechercheurs Gelijk had hij £)E HELDERZIENDE Tomaso Pa- langs de weg op te stellen. Kleintje jyiEN KENT de wire-recorder, dat wonderlijke instrument ter grootte van een koffer-schrijf machine, dat op een draadje alle ge- tm ™.m luiden opneemt en later kan weer- JN TWEE uur tijds werden te Ha- geven. In Amerika kan men er nu milton (Ohio), vier leden van een kopen van 950 gram. Het kan het gezin Clemans aangehouden. 2U uur opnemen, het loopt op bat- Eerst was het de 15-jarige Con- terijen en is van Duits fabrikaat. uit Milaan kwamen hem arresteren, omdat Tomaso biljetten van honderd lire had vervalst. Familie-reunie Ostaijen alle vroegere idealen van vrede en liefde als overspannen idea lisme. Ook deze bundel was een ex periment. Bij de uitgave ervan werd hij geholpen door zijn vriend, de schilder Jespers, die de typografie verzorgde. Van Ostaijen maakte hier n.l. gebruik van verschillende letter typen en kleuren om zijn poëtische gewaarwordingen volkomener uit te drukken. In een gedicht over regen bijv. „striemen" de regels schuins over de bladzijde. Zoals hij in een artikel in „Het Getij" uiteenzette gaat het bij poëzie niet op de eerste plaats om gevoel en affect, maar het is het ritme, de klank waar het op aan komt, de plaatsing, van de woorden en hun onderlinge werking, het verschuiven der beelden: hij kiest dus voor de zuiver poëtische middelen; humani taire gevoelens e.d. noemt hij buiten- lyrisch. Van Ostaijen zelf noemt deze „organisch expressionisme". Tn zijn volgende bundel „Het eerste Boek van Schmoil" en in de na gelaten „Gedichten", die door' Gaston Burssens werden uitgegeven, treft een zekere overeenkomst met Abbe Brémont, die een boek over poëzie pure schreef, maar toch bereikt Van Ostaijen iets geheel eigens en dik wijls zijn deze gedichten van een grote poëtische schoonheid. In „Self Defense" zegt Van Ostaijen over deze poëzie: „Poësie is woordkunst. Poëzie is niet: gedachte, geest, fraaie zinnen, is noch doctoraal, noch dada. Zij is eenvoudig een in het metafysiese ge ankerd spel met woorden". Ook in „Gebruiksaanwijzingen der lyriek" spreekt de dichter erover. Hij vergelijkt de lyriek met de extase, waarvan zij een andere, zwakkere vorm is. Voor de gelovige is er de hemelse zaligheid, waarnaar hij ver langt. Uit dit verlangen ontstaan het gebed en de extase. Zo is er voor de dichter het onbereikbare zuiver en volmaakte weten. In geen van beide, gebed noch gedicht, kan men het onzegbare, waardoor men vervuld wordt, verwoorden. De betekenis van het woord in het gedicht is dus niet alleen de klankwaarde, maar door het woord wil de dichter doordringen in het absolute geheim.. Het woord, het gedicht vindt zijn oorsprong in het onderbewuste. Daar om ook dat Van Ostayen de logische gedachtegang los laat, hoewel hij dit subjectivisme niet zo ver doordrijft dat het gedicht daardoor onverstaan baar zou worden. T aat dit alles dikwijls experiment geweest zijn, toch kan men aan deze gedichten poëtische ontroering niet ontzeggen. Hun grote en feilloze poëtische zuiverheid werkte boven dien niet alleen zuiverend, maar ook verhelderend, evenals zijn buitenge woon scherpe en diep doordringende prozastukken, die hier vrijwel buiten beschouwing bleven. In 1928 stierf Paul van Ostaijen in het sanatorium te Miavoye-Anthée bij Dinant, waar men ook zijn graf kan vinden, met het opschrift: Hier rust de dichter van „Het eerste Boek van Schmoil". H. VAN RIJSSEP 23) door Nico J. P. Smith Ik ben hier zoveel als voorman verzekert hij. Je hebt misschien wel gemerkt, dat je hier in de eerste plaats moet gehoorzamen ook aan hetgeen de voorman zegt. Henk heeft moeite z'n lachen te houden- Wat is dat toch allemaal een poppekast. Hij zou moeten doen, wat dat valse element beweert. Z'n luste loosheid en onverschilligheid zijn plotseling verdwenen en met een grijnslach hoort hij naar hetgeen do rooie zit te orakelen. Ja, dat begrijp ik, zegt hij lief. Maar hij denkt: dat moet je me bui ten eens vertellen als we onder vier ogen zijn. Nou heb ik hier een schoen, die moet worden gerepareerd, vervolgt Dries. Zou je niet zeggen, antwoordt Henk onnozel, terwijl hij het ding van alle kanten bekijkt. De rooie kijkt hem onderzoekena aan. Maar blijkbaar gerust gesteld door het strakke gezicht, vervolgt hij: De zool is versleten die moet er af- Daarvoor gebruiken we deze tang. Je knijpt het leer er tussen je geeft een flinke ruk. Je moet na tuurlijk oppassen, dat je daarbij de schoen zelf niet uit elkaar trekt. Henk, die nu naast Dries op een stoel zit zonder leuning, pakt de schoen aan. die dé ander hém toe- duwt. Dan zit-ie met de tang te knip pen langs de oude zool, tot Dries met een vlug gebaar hem de schoen uit de handen haalt en zegt: Jij lijkt me niet erg handig.... een schoenmaker moet handig zijn. Dat dacht ik al, zegt Henk snel. Jij ziet er zo handig uit- Een van de jongens, die een zool onder een schoen zit te slaan, kijkt even op. Neemt die nieuwe die rooie Dries even in de maling? Of lijkt het maar zo? Weer kijkt Dries z'ij leerling wan trouwend aan. Maar deze heeft een strak gezicht en hij kijkt tevreden toe hoe de iongen, die hij al dadelijk niet kon uitstaan, de zool met de tang weg neemt. Hij grijpt een andere schoen, die hij eerst aandachtig bekijkt. Dan duwt hij Henk de schoen toe en zegt: Hier, zeg eerst eens wat eraan moet gebeuren, 's Kijken of je daar benul van hebt. Henk heeft moeite, niet te grinniken, Hij heeft zich al voorgenomen, ner gens benul van te hebben. Die rooie zal knap zijn, als hij hem van dat schoenmakersvak iets zal leren. Hij zal steeds stommer worden z'n han den zullen helemaal verkeerd staan. Alleen moet hij er voor oppassen, dat zijn toeleg niet in de gaten loopt 7? dat die meneer Boorder met z'n kippige oogjes er geen erg in heeft. Het zal anders niet moeilijk zijn, die rooie er tussen te nemen. Want Henk heeft al lang door. dat hij met de anderen zeker even veel moeite heeft gehad. Je snapt het niet, dat die igen daar tegenover hem er nog kans voor ziet, een hamer vast te houden. Met z'n tong half uit de mond prikt-ie met een cis gaatjes- in de zool om er dan voorzichtig een houten pen netje in te meppen. Wat een intens onnozel gezicht heeft die knaap zo. Henk kijkt de kring tens rond en stelt vast, dat de stomsten blijkbaar voor de schoenmakerij worden uitge zocht een mening, die al eens door meneer Boorder in de directiekamer is verkondigd. Hézit je te maffen? vraagt de rooie ruw. Het scheelt niet veel, antwoordt Henk vriendelijk. Het is hier nogal benauwd hè. Kan er geen raampje open? De jongen die met de els aan het prikken is, grijnst even. Een raampje open Op z'n hoogst mag de ventilator worden aangezet. Zal ik hem laten draaien, meneer Dries? vraagt de on nozele. Bemoei je er niet mee, snauwt de rooie. Blijf op je plaats. Meneer Drieseen mooie me neer! schiet door Henk heen. Het is de trots van de rooie, dat hij de onnozele jongens, die hij de eerste beginselen van het schoenmakersvak moet bijbrengen, aan hot verstand brengt, dat ze „meneer" tegen hem moeten zeggen. Tegen een vakman moet je me neer zeggen, orakelt hij dan. Hier in de werkplaats ben ik voorman .dan zeg je meneer Dries goed be grepen? De onnozeien vinden het best, maar hoewel het Dries niet ontbreekt aan superioriteitsgevoel, heeft hij dit Henk nog niet durven zeggen. Hij vertrouwt dat jog niet te best en bo vendien heeft hij al gemerkt, dat Henk hem buiten de werkplaats op velerlei terrein glad de baas is. Neem me niet kwalijk, zegt Henk zoetsappig, als hij dat meneer heeft gehoord. Ik ben hier pas ik weet niet, dat ik meneer tegen u moet zeg gen, menéér Dries. De rooie hoort duidelijk de spot in Henks stem. Geen van die halzen hier is op f'e gedachte gekomen, de rooie ook buiten de schoenmakerij als me neer aan te spreken en Henk verkneu tert er zich op, dat hij de eerste zal zijn. Henk neemt zich nu al voor, ook Willem uit de keuken hiervan op de hoogte te stellen. Dat zal je wat wor den. De eerste keer dat ze handballen zal het geroep om een balletje van menéér Dries overgespeeld te krijgen, niet van de lucht zijn! Meneer. Wat verbeeldt zich dat stuk ver driet eigenlij'k wel Nou, let op we g^an verder, snauwt Dries, die zich lang niet pret tig voelt. Wij werken hier alleen voor het gesticht. Mooi werk wordt niet ge vraagd, als het maar sterk is. Hij grijpt een werkschoen uit een berg naast hem en vraagt: Wat moet er nu aan deze schoen gebeu ren? Halve zolen en achterlappen, een nieuw neusje erop en nieuwe veters erin, meneer Dries, zegt Henk sar rend. Weet hij veel! Wat kan het hem schelen, wat er aan die schoen kapot is. Dries wordt nog roder dan hij al is. Hij ziet nu duidelijk in, dat de ander een loopje met hem neemt en woedend antwoordt hij: Nee, suf ferd. geen halve zolen Hij komt niet verder. Want nauwe lijks heeft hij Henk voor een sufferd uitgemaakt of deze duwt hem met een brede zwaai de zware schoen in de maagstreek, zodat meneer Dries naar lucht zit te happen. Het duurt even, voor hij goed en wel weet wat er ge beurt en juist zal hij Henk z'n directe aanval betaald zetten, als meneer Boorder, de van de aanval niets heett gezien, met z'n krasstem Hendrik Ve der bij zich ontbiedt. Met twee spron gen is Henk bij de lessenaar van me neer Boorder, terwijl de rooie nog naar lucht zit te happen. U riep me? vraagt Henk beleefd. Je moet beneden komen, bij de administratie, zegt meneer Boorder. De telefoon is gegaan en Henk heeft het niet eens gemerkt. Weet je die te vinden? Zal hij die administratie niet vin denzal hij verdwalenóók erg, denkt Henk. Maar hij verzekert op gewekt, dat hij de administratie wel weet. Mooi, doe je schort dan maar af, dan zal ik je uitlaten, zegt meneer Boorder, terwijl hij al opstaat. In een wip heeft Henk z'n blauwe voorschoot afgedaan. Leg daar maar neer, piept me neer Boorder welwillend. De deur gaat open en gaat achter hem weer op slot. Henk heeft niet eens gelegenheid gehad om te zien, hoe Dries het maakt na de por in z'n maag. Hij staat op de -gang helemaal alleen. Het geeft hem even het idee, geheel vrij te zijn. Maar dan ziet Henk, alle dichte deuren en dadelijk heeft hij weer het besef, aan handen en voeten gebonden te zijn. (Wordt vervolgd). WOENSDAG 11 MAART 1953 HILVERSUM I 402 meter VARA: 7.00 Nieuws; 7.13 en 7.30 Gramofoonmu ziek; 8.00 Nieuws en weerberichten; 8.18 Gramofoonmuziek; 8.50 Voor de huis vrouw; 9.00 Gramofoonmuziek; 9 35 Wa_ terstanden; 9.40 Gramofoonmuziek; VPRO: 10.00 Schoolradio; VARA: 10.20 Voor de vrouw; 11.00 Gramofoonmuziek; 12.00 Orgelspel; 12.30 Land. en tuin- bouwmededelingen; 12.33 Voor het plat teland; 12.38 Gramofoonmuziek; 13.00 Nieuws en commentaar; 13.20 Omroep orkest; 14.00 ,,De weg omhoog", cause rie; 14.15 Jeugdconcert; 15.00 Voor de kinderen; 15.30 Voor de jeugd; 15.50 Pia. noreoit/al: 16.10 Voor de jeugd; 16.45 Voor de zieken; 17.15 Dansmuziek; 71.50 Re- gerimgsuitzending: Jeugduitzending: Sie. nen bijl en bulldozer in Nieuw-Guinea, door H. M. Laupman; 18.00 Nieuws; 18.15 VAR A-Varia; 18.20 Militaire causerie; 18.30 Acutaliteiten; 18.35 Lichte muziek; 19.00 „De katholieken en het socialisme", toespraak; 19 15 Gramofoonmuziek; VPRO: 19.30 Voor de jeugd; VARA 20.00 Nieuws; 20.05 Politiek commentaar; 20.15 Dansmuziek; 20.45 „Het laatste re cept". hoorspel; 21.55 Lichte muziek; 22.18 „Tussen mens en nevelvlek: Moeten de zeegaten dicht?", causerie; 22.33 Sopraan en piano; 23 00 Nieuws; 23.15 Socialis tisch nieuws in Esperainto; 23.20-24.00 Gramofoonmuziek; HILVERSUM II 298 meter NCRV: 7.00 Nieuws; 7.10 Gramofoonmuziek; 7.15 Ochtendgymnastiek; 7.30 Gramofoonmu. ziek; 7.45 Een woord voor de dag; 8.00 Nieuws en weerberichten; 8 18 Gewijde muziek; 8.45 Gramofoonmuziek; 9.00 Voor de zieken; 9.30 Voor de vrouw; 9.35 Gra mofoonmuziek; 10.15 Idem; 10.30 Mor gendienst; 11.00 Radio Philharmoniscb Orkest; 12.00 Mezzo-sopraan en piano; 12.30 Land. en tuinbouwmededelingen; 12.33 Dichte muiziek; 12.59 Klckgelui; 13.00 Nieuws; 13.15 Protestants Interker kelijk Thuisfront; 13.20 Mandoline-en semble; 13.50 „Lakmé" (2e acte), opera. Cgr.pl.); 14 45 Voor de meisjes; 15.00 Or kestconcert; 15.45 Gramofoonmuziek; 16.00 Voor de jeugd; 17.20 Orgelspel; 17.50 Mi litaire causerie; 18.00 Viool, clavecimbel en cello; 18.30 Spectrum van het Chris telijk Organisatie- en Verenigingsleven; 18 40 „Een ramp door de ram.p", vraag gesprek; 18.45 Psalmen; 19.00 Nieuws en weerberichten; 19.10 Boekbespreking; 19.25 Gramofoonmuziek; 19.30 Buiten, lands overzicht; 19.50 Gramofoonmuziek; 20.00 Radiokrant; 20.20 Bidstond voor Ge was en Arbeid: 21.45 Pianorecital: 22.10 Gramofoonmuziek; 22.30 Internationaal Evangelisch commentaar; 22.40 Gramo foonmuziek: 22.45 Avondoverdenking; 23.00 Nieuws en SOS-berichten; 23.15- 24.00 Gramofoonmuziek. BRUSSEL. VLAAMS, 324 meter 11.45 en 12.15 Gramofoonmuziek- 12 30 Weer- berichten; 12.34 Gramofoonmuziek; (Om 12.50 Koersen); 13.00 Nieuws; 13.15 Svm- phonie-orkest; 13.50 Gramofoonmuziek- 14.00 Schoolradio; 15.-10 Gramcfoonmu-' Ziek; 16.30 Idem; 17 00 Nieuws- 17 10 Gramofoonmuziek: 17.30 Causerie- 1740 Gramofoonmuziek; 17.50 Boekbespre king: 18.00 Cellorecital; 18.30 Voor de soldaten; 19.00 Nieuws; 19 40 Griekse volksliederen; 20 00 „Maryse". opera; 22 00 Nieuws: 72.15 Strijkkwartet; 22.55- 23 00 Nieuws. BRUSEL. FRANS, 484 meter 12 03 Gramofoonmuziek; 12.15 Lichte muziek; 12.45 Gramofoonmuziek; 13 00 Nieuws; 13.10 en 15.00 Gramofoonmuziek; 16.00 Lichte muziek; 17.00 Nieuws; 17.15, 18.30. 19.20 en 19 40 Gramofoonmuziek; 19.45 Nieuws; 20.00 Gramofoonmuziek- 20 15 Orkes^concert: 21.30 Gramofoonmuziek; •'1° ?oem: 22 00 Nieuws; 22.15 Jazzmu ziek; 22.45 Gramofoonmuziek; 22.50 Nws.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1953 | | pagina 5