ONZE PUZZLE
1
1
i
f
1
1
r
VAARDIGE VINGERS IN VRIJE
ZEVEN Bergse broers en|
allen even handig
UREN
Gips-relief
Het gieten van een
Zn
irmen
UG
t&Zn
Het epos van de oorlogsduiven
l
Van Tilborg: bijna hetzelfde als huisvlijt j
Schoorsteenmantel eigen werk,
maar radio en schilderijen ook
IJver en geduld
4
ZATERDAG 10 JANUARI 1953
keringen
gzaken
*90
7.98
(Dikken Bruines Duivenkroniek
Een uitstapje op ander terrein
Oplossing: van de
week
vorige
l oor de amateur-beeldhouwer
T
Tanuari a.s.:
T)
ren
Ie Zondagen
ingen
en
Tel. 252
ELEFOON 19
(U 49.—.
7.50
140 x 170
Telef. 2527
iningen
n 3 tot 5 uur
GRANEN
'EN
Telet 3
m Uw lijnzaad
LE.
IIERVOOR IS
65 - HULST
Majoor W. H. Osman, uitge
ver van de „Racing Pigeon"
te Londen, een kolossaal ge
bouwd vriendelijk heer, met het
gezicht van een wereldkam
pioen zwaargewicht, heeft een
rapport samengesteld, waarin
alle gegevens, betrekkelijk de
prestaties, verwezenlijkt door
de militaire duiven van het
Royal Corps of Signals, in de
oorlog werden verzameld.
Bij onze laatste ontmoeting,
nu weer een jaar of drie gele
den. tijdens de People Show in
Horticultural Hall, vertrouwde
hij mij toe dat hij er al reeds
geruimen tijd op zat te zweten,
nu daar kan ik in meevoelen,
de stiel van artikelschrijver
over duivensport is verantwoor
delijk en zwaar.
Bij het uitbreken der vijandelijk
heden, staat er in Osman's boek te le
zen, werden er seffens tweehonderd
duizend duiven door de Engelse mel
kers aan de Staat geschonken. Alle
maal jonge beesten, waarvan de af
richting met bekwame spoed ter hand
genomen werd door mannen als mijn
vriend Wingcommander W. D. Lea
Rainer en konsoorten. Zestienduizend
vogels werden aan parachuutjes uit
vliegtuigen neergelaten in bezet ge
bied, ten behoeve van de verzetslie
den en van de spionnagediensten. Tij
dens de vijf jaar van de oorlog wer
den circa vijf en zeventig honderd be
langrijke berichten door de duiven
binnengebracht en rond de twee dui
zend strategische rapporten, bevatten
de vele foto's, schema's, diagrammen
enz. kwamen veilig door bij de Britse
generale staf.
BIZONDERE FEITEN
Viehier enkele bijzonderheden. Ring-
nummer Nurp 39 D.X. werd in
de nacht van 16 December '41 uitge
worpen en meldde een succesvolle
aanval van bombardeurs. Spijts de
mistige en koude winterlucht en de
vele stekvogels kwam de duif terug
op 13 December. Bij de retourvlucht
van het vliegtuig moet hetzelfde ver
ongelukt zijn, neergepaft of in zee ge
stort, want dit staat vast: nimmer
vernam men nog iets over machine en
inzittenden.
Ringnummer Nurp 38 C A.R deed
meer dan honderd vluchten boven
vijandelijk gebied, was altijd op reis
met de bemanning der vliegende for
ten en werd in alle richtingen gelost.
De laatste maal werd de afstand van
360 Engelse mijlen bij afschuwelijk
slecht weder over zee en land, afge
legd in acht uur en vijf minuten.
Ringnummer Nurp 36 J.H., een gro
te geschelpte duiver, werd gebezigd
voor de inlichtingen uit bezet Frank
rijk. Hij werd neergelaten op Franse
grond in uiterst moeilijke omstandig
heden en de geheime agent, die ge
waarschuwd was hem te ontvangen,
slaagde er in de vogel in het veld te
vinden, na verscheidene nachten ge
zocht te hebben. Vermits de inlich
tingen nog niet gereed waren, moest
de duif nog elf dagen verborgen ge
houden worden om nadien gelost te
worden 's morgens te 8.20 uur en al
reeds in Engeland aan te komen de
zelfde dag te omtrent 15 uur, na een
afstand te hebben afgelegd van ruim
driehonderd mijlen wat ongeveer
overeenkomt met vijfhonderd km De
zelfde vogel werd nadien en wel op
16 Febr. '41 terug op missie neergela
ten bij dezelfde geheime agent in
Frankrijk. Deze keer werd de duif
eerst na vier nachten zoeken gevon
den en dezkeer werd in recordtijd
de legerbasis vervoegd met inlichtin
gen welke naar het oordeel van de
Britse legerleiding van onschatbare
waarde moesten geacht worden. De
hoogste dierenonderscheiding. de
„Dickin Medal", voor de mensen ge
lijkstaande met het Victoria-Cross
werd het wakkere dier hiervoor toe
gekend.
Ringnummer Nurp 39 N.R.S. rode
duiver, die meer dan honderd maal
de bemanning van de Skymasters ver
gezelde, werd gekwetst op 29 Juni '43
op de dag, dat b\j het bombardement
van Keulen, de machine werd neerge
schoten door Hitler's Messerschmidt's.
Niettegenstaande een gebroken horst
been en zware inwendige bloedingen,
kwam de dappere vogel zeven'ien da
gen latfer in Engeland toe. Deze duif.
eigendom van dhr. Payne te Notting
ham, werd insgelijks vereerd met de
..Dickin-Medal".
En zo gaat de erelijst voort Niet
minder dan 1842 gevallen zijn op de
legerdagorde aan te stippen.
Vele watervliegtuigen, die in volle
zee met onklaar geraakte zendappara
ten ronddobberden, hebben hun red
ding aan de duif te danken.
Een duif, die meegevoerd op bom-
bardementsvlucht, alleen naar haar
hok terugkeerde, zonder bericht bij
zich te hebben, werd door de Over
heid aanzien als een laatste groet van
het neerstortende vliegtuig en zijn
heldhaftige bemanning
't Is een magnifiek schoon epos wat
deze wakkere diertjes gepresenteerd
hebben.
DE ROL VAN DE PERS
Liet is te hopen, dat de generaals en
1 1 veldmaarschalken, die vroeger
door de politiekers naai het front ge
stuurd werden doch nu overal in de
wereld zelf het roer in handen geno
men hebben (Stalin, Franco. Tito. Na-
guib, Peron. Eisenhower enz. enz.) het
verstandiger zullen bekijken en dat
het oude Romeinse gezegde, houdende
die grimmige paradox: Si vis pacem,
oara bellum. zal bewaarheid worden.
Het ziet er anders met de vooruit
zichten zo maar bedenkelijk uit. Op
alle terreinen van het maatschappe
lijk leven is het te doen overal alarm,
ontsnappik bedoel ontploffingen
en uitslaande branden, zo is eindelijk
en ten lange leste ook de bom in de
Keuze Commissie gebarsten. Ze heb
ben nu de blik laten vallen op Denis
en Pellikaan, de eerste met 56, de
tweede met 13 interlandwedstrijden
(omdat hij de pech had in de periode-
Bas Pauwe zijn beste jaren te bele
ven. anders waren het er wellicht ook
veertig geweest!), mannen van de
practijk dus. Slechter dan de laatste
iaren kan het de Leeuw niet vergaan,
de tandeloze stakkerd was heel en
gans uitgekleed en had op ,de duur
geen eens een hempie meer aan.
In zijn tijd kon Harrie Denis, ge
tuige de krantenverslagen, die na ie
dere interland vol over hem stonden,
en dan in de goede zin, uitmuntend
met de pers overweg, Henk Pellikaan
idem hetzelfde. Ik verwacht, dat ze
zulks in hun nieuwe functie nog niet
verleerd zullen hebben, wat hun taak
trouwens ten zeerste zou vergemak
kelijken.
Heeft zelfs een man als generaal
MacArthur niet gezegd, dat hij meer
dan een halve eeuw geleefd, alle
windstreken bereisd en grote legers
gecommandeerd had, te land, ter zee
en in de lucht, om tot de erkenning
te komen, dat de pers de koningin der
aarde is?
En schrijft de nieuwe president der
Verenigde Staten, Eisenhower, die
toch alle macht en letterlijk alles en
iedereen te commanderen had, met
het volgende: „Er zijn commandan
ten, die bezwaar hebben tegen de
aanwezigheid van deze groep non
combattanten (bedoeld wordt de groep
persvertegenwoordigers in het opera
tiegebied) De soldaat in het gevecht
wil echter erkend worden, hij wil we
ten, dat zijn lijden en zijn ontberin
gen aan anderen bekend zijn en op
hun waarde worden geschat. Niets
schijnt hem meer genoegen te doen
dan wanneer bjjn bataljon, regiment
of divisie in de pers wordt geprezen.
Wanneer men als een struisvogel de
ze omstandigheid negeert, brengt men
slechts de pers op haar achterste be
nen en bereikt men niets".
Overgebracht op terrein van de
sport, verliezen deze wijze woorden
niets van hun geldigheid.
MET DE TELEPAATH!
7°ndag a.s. worden in het Club-
kaal van de C.C. de kampioen
duiven van Breda, winnaars van eer
ste prijzen op de concoursen in het
afgelopen seizoen, tentoongesteld.
Zij zullen geblinddoekt worden ge
keurd door de fijnste keurmeester
van Nederland (naam wordt strict
geheim gehouden) aan de hand van
een beroemd telepaath.
Deze sensatie is nooit nergens ter
wereld vertoond. Aller opkomst in
daarom aangeraden. Succes verzekerd
op voorhand.
Allemaal goeie.
DIKKEN BRUINE
1
2
3
4
5
7
8
9
10
11
12
13
16
17
10
20
21
23
24
25
27
30
31
32
35
36
57
V
40
41
Horizontaal: 1 ambachtsman,
10 wapen, 12 voegwoord. 13 houding,
15 vis, 16 lekker van smaak. 18 godin
van de dageraad, 20 familielid, 22 ge
bak, 24 vertaler, 25 vreemde titel, 27
goeierd, 29 niet harde klap, 31 hout-
of s'.romaat, 32 boom, 35 universiteits
zaal, 37 afstammeling, 39 muziek- of
zangstuk, 41 ambachtsman.
Verticaal: 1 priem, 2 noot, 3
nauw, 4 voorzetsel, 5 omwenteling 6
voorzetsel, 7. electrisch geladen deeltje
8 boom, 9 proper, 11 verstompt, 13
De heer Kriele, voorzitter van
de huisvlijtactie in de parochie
van 't Fort te Bergen op Zoom,
bewondert de magnifieke gong,
die vader van Tilborg nog heeft 2
gemaakt. Naast hem Dries van 2
Tilborg. Diens broers, Henk en 2
Kees, bekijken de door Dries 2
gemaakte aquarellen. De 2
schoorsteenmantel is eigen 2
werk en het meubilair ook.
/\LS U spreekt over de huisvlijtactie in de parochie van 't Fort
te Bergen op Zoom, vergeet dan niet de naam van Tilfeórg te
noemen. .Aan. die naam. zit zowat alles:.vast wat met huisvlijt te
maken heeft. Aan de Antwerpsestraatweg woont de weduwe J.
van Tilborg met haar zeven zoons en aan de Prinses Irenestraat
woont het gezin van Willem 'van Tilborg. Beide families zijn een
treffende, ongewilde propaganda voor de actie „Het Gouden Uur".
Heel wat gulden avonduren immers hebben zij gewijd aan het
maken van mooie en nuttige dingen
A an de Antwerpsestraatweg: zeven
broers en alle zeven „huisvlijtig"
Als moeder van Tilborg zelf niet aan
huisvlijt doet. is dat alleen maar om
dat ze telkens de handen vol heeft
met op te ruimen wat haar zoons na
volbrachte avondtaak op tafel achter
laten.
Henk, Dries, Kees, Piet. Josef, Sjaak
en Frans. Het halve interieur van de
ouderlijke woning hebben ze zelf ge
maakt. De solide en l'risse schoor
steenmantel in de voorkamer is eigen
werk, maar ook het olieverf-schilde
rij dat aan de muur hangt en de radio
die een gezellig wijsje door de kamer
doet klinken. Je valt van de ene ver
bazing in de andere.
Het begint met de aquarellen van
Dries. Teer gekleurde werkjes zijn
het, waar hij alle zorg aan heeft ge
wijd. Een hele map vol en allemaal
mag men ze zien. Landschapjes zijn
•er en stadsgezichten, het ene beter
geslaagd dan het andere, maar zon
der uitzondering kenmerkend voor
de goede smaak en het artistieke ge
voel van de maker.
Het is meer dan een tijdverdrijf
voor hem, dit werk. H(j deed het al
voor de huisvljjtactic in zijn parochie
begon. Lang daarvoor. En hij zal het
bltjven doen, omdat hij aan penscel
en waterverf nn eenmaal zijn hart
heeft verpand. Toch is Dries geen
schilder van professie. Hü werkt bü
Roset, maar zijn vrije uren wijdt hij
aan het nobele spel met kleuren cn
contouren.
DUIZELINGWEKKEND I
stukken beginnen een wervelen
de dans achter ons voorhoofd.
En moeder van Tilborg staat er
maar bij te glimlachen. Zij heeft
er wel eens wat rommel mee,
maar haar trots over de handig
heid en werkkracht van zeven
zulke zonen kan ze toch moei
lijk verbloemen.
O ja, en Josef heeft dc kamer be
hangen
Dan schiet er werkelijk niets meer
over. En dus stappen we naar de Ire
nestraat. Naar den huize Willem van
Tilborg.
KOPER
J"Ne heer van Tilborg en zijn zoon
Rens hebben aan hun vorm van
huisvlijt een gezonde basis gegeven.
Zij zijn uitgegaan van het standpunt,
dat in de oorlog het goede materiaal
voor wapens en munitie wordt ge
bruikt. Het koper van hun werkstuk
ken heeft voor een groot deel een
avontuurlijk verleden. Het is name
lijk afkomstig van granaathulzen en
meer van dat tuig.
Nu staat daar een rustig scheepje.
De romp is gemaakt uit twee gelijk
vormige helften, die op de miiimeter
nauwkeurig zijn afgevijld. Minstens
20 weken heeft vader van Tilborg er
aan gewerkt. Zijn vrouw stoud op het
punt het vonnis „krankzinnig" over
hem uit te spréken, omdat hij uren
en dagen en weken in de schuur stond
te vijlen en dan in de huiskamer ver
scheen als iemand, die een zak meel
over zijn hoofd heeft gehad.
Maar dit is de ware vlijt! De resul
taten zijn om te stelen Een smeed
ijzeren. staande schemerlamp heeft
van Tilborg gemaakt en een andere is
hij aan het restaureren. Een mijn-
lampje hangt aan de muur. ook zelf
gemaakt. En Hens van Tilborg, de
zoon, die meer dan zijn vader „in het
vak" zit, komt met een paar werk
stukken aandragen, die ai even su
bliem zijn.
Een wajangpop, die op een gong
slaat. Uit koper geslagen en niet in
een werkplaats. Rens heeft de pop
gemaakt in de jungle van Indonesië,
met een gewone bolhamer.
Een electrische klok, waarvan het
uurwerk omrankt wordt door tulpen
met zwierige bladen en stengels. Ook
een „Indonesisch" idee.Verder
werkt Rens graag mét plexi-glas.
Daar is hij nu een schemerlampje van
aan het maken.
Na een half uurtje staat de hele ta
fel vol met het werk van vader en
zoon. En de vrouwen, alsof kousen
stoppen cn breien geen huisvlijt is,
zitten er een beetje verweesd bij.
Daarom springt de verloofde van
Rens bescheidenlijk in de bres. Een
prachtig kleed heeft zij gemaakt,
kruissteek op jute. Voor de uitzet na
tuurlijk!
van de zijkanten. De zijkanten zijn
ongeveer i c.m. hoger dan de beeld
vlakte van het reliëf. Het bakje moet
vrijwel waterdicht zijn. Is dit niet het
geval, dan worden de naden aange
smeerd aan de binnenzijde rr.et voch
tige klei (A).
Blijkt uit de proef, dat de gips goed
is, dan vullen we een schaaltje voor
een deel met water en sprenkelen
over het water een paar tanden vol
gips met de droge hand, zo lang. tof
er een flinke kop boven het water
uitsteekt.
Van te voren hebben we in het wa
ter rode waterverf of verfpoeder ge
roerd, zodat het water een donker
rode tint heeft gekregen. F gips-op-
los«ing is nu rose.
We laten de gips-oplossing een hal
ve minuut staan en roeren die dan
flink om, zodat de gips goed in 't wa
ter is verdeeld Flink van de bodem
roeren, daar gips de neiging heeft te
bezinken. Niet langer roeren, dan
stnkt noodzakelijk is.
Denkt u er aan, gips bjj water te
doen en niét omgekeerd!
Nadat de oplossing geroerd is be
ginnen we direct het bakje voorzich
tig (vooral voorzichtig om het vor
men van luchtbellen te vermijden)
vol te gieten tot ongeveer 3 tot 4 mm.
boven de beeldvlakte van het relief.
Is dit gebeurd, dan wassen we direct
het schaaltje af. voordat de gips hard
is en we wachten plm. 10 minuten.
Dan leggen we over de gipslag in het
bakje een draad in de lengte en 3 in
de breedte, goed tot aan de randen
(B).
DE VERSTERKING
■Wervolgens mengen we wat klei en
water tot een dikke brei en strij
ken dit in de ruimte tussen de dra
den: vooral zorgen de draden en de
plaatsen daaronder niet te raken. (Zie
arcering B).
Wanneer we in een gipsvorm wa
pening aanbrengen is deze sterker en
behoeft men niet zoveel gips te ge
bruiken, vandaar de draden. Waar de
klei voor dient zult U straks zien. Nu
maken we weer een oplossing, nu ge
woon wit-klaar en gieten hiermede
het bakje vol tot de rand (C). Na een
uur kunnen we aannemen, dat de gips
goed hard is; we breken de zijwanden
van het bakje weg en keren de vorm
om (D). De klei die er in zit kunnen
we er uit halen, (In het midden be
ginnen en naar de randen toe werken
gaat het vlugste). Aan de binnenkant
van de vorm zien we nu keurig het
relief-negafief afgedrukt (E). De vorm
wordt nu met een kwastje goéd van
klei ontdaan en uitgespoeld (L).
Eventuele luchtbellen en beschadigin
gen opvullen met gips en met een
natte vinger bijwerken. Nadat dit ge'
beurd is moet de vorm ingezeept wor
den aan de binnenzijde en op de ran
den. Let U goed op, want dit inzepen
is zeer belangrijk.
ZEEPWATER
VTfe doen in een kwart liter heet wa-
ter zoveel zeep. dat het niet meer
oplost (een paar flinke eetlepels) Na
dat dit afgekoeld is gieten we de op
lossing in de vorm en strijken dit nu
20 minuten vooral niet langer
met de scheerkwast losjes over de
vorm. zodat alle plaatsen goed en re
smart, 14 kleine opening, 17 muziek
instrument, 18 gravure, 19 plaaggeest,
20 plaats in Noordbrabant, 21 dwaas,
22 weldoorvoed, 23 woonschuit, 26
voorzetsel, 28 telwoord, 30 zangstem.
31 insect, 33 inhoudsmaat, 34 voertuig
32 noot, 37 voegwoord, 38 noot, 40
pers. voorn.
FIELT
U T M A D
N O P K O
DRIER
A M P O R
M E E S A
E N T H A
N T M E R
TEINT
F S T
I T A
LOM
I T E
G I E
R E R
AST
APO
N F R
OOP
F P A
BAS
R T S
ORE
OOM
MOE
P N N
ONT
gelmatig worden geraakt. Vooral ook
de binnenzijde van de opstaande ran
den. Tijdens het zepen moet in de
vorm een dichte wolk schuim staan.
U moet niet te hard strijken, daar dan
de fijna puntjes van het relief kunnen
vervlakken. Nadat we 20 minuten
hebben gezeept, moet de vorm schoon
gespoeld en alle zeepresten nauwkeu
rig verwijderd worden, daar zeepres
ten een verwoestende invloed op de
positieve vorm, die in de negatieve
gegoten wordt, uitoefenen.
Het zepen dient om de positieve en
negatieve vorm van elkaar te isole
ren.
Het vet uit de zeep trekt in het gips
van het negatief (G). De vorm wordt
nu plm 15 minuten onder water gezef.
zodat deze geheel verzadigd is, doet
men dit niet dan vormen zich lucht
bellen in de positieve vorm.
Nadat de vorm uit het water is ge
nomen, deze goed laten uitlekken en
insmeren met wat sla- of lijnolie; een
of twee druppels op een kwast voor
de hele vórm, vooral niet meer.
HET GIETEN'
Ullul
J^yk zegt Dries, „en dat is het
werk van Henk en Kees." Hij
duidt op de radio, die nog kastloos >s.
Broer Henk heeft het technische deel
voor zijn rekening genomen. Kees is
ue man van de „entourage".
En de stoel waar we op zitten heeft
Josef gemaakt. Niet alleen de stoel
waar wij 0p zitten, maar alle stoelen
in de voorkamer. En het tafeltje bo
vendien. Een compleet ameublement,
stevig en met smaak gestoffeerd. Dit
laatste als een vanzelfsprekendheid,
want Josef is nu eenmaal stoffeerder
van professie.
Aan de muur hangt een m'inlampje
en dat is weer van Smak. Hii is el'cc-
khaki" nil mom<'riteel draagt hij het
,..7a' dan wel de reden zijn.
waarom hij weinig tijd heeft voor de
hoTnen M J ook aan hee£t meeSe'
hi?konaa1ï«wau!r is nu dood- ••Maar
m-'-i a's ?n-.l „n eVen*oad met
vaan" -''n
aan-kt. i„vt 00k a,tijd
B'-oer Piet is nog vo'op aan het
voUlonre=na Hij he?.ft dl,s «on Uid om
zei? n a huisvlijt te doen. „Maar"
a? eer, rleS.'- begint °°k b'J hem
al e^n beetle te korn^n." Alsof het an-
.,rs. zou kunnen 7o'n huisvliit-acti-
yiteit moet voor iedereen in het huis
besmettelijk zijn Er is geen ontko
men aan.
En dat schilderijtje is van
Henk. En dat lampje is van
Sjaak. En die gong (een pracht
stuk) heeft vader nog gemaakt.
En nu zijn we bezigHet is
om te duizelen. Namen en werk-
Door H. van Dijk in het Januari
nummer van ..Handig Beke
ken", Uitg. V. M. De
Muiderkring
te Bussum.
\fOOR MEN MET HET GIPSGIETEN begint,
moet men zich eerst enkele punten goed
inprenten:
1 Maak het eerste gipsvorm niet in de keu
ken, maar in de schuur. Afspattende gips
geeft n.l. wit af. Naarmate men meer han
digheid krijgt, wor^it ook de rommel min
der.
2 Gebruik emaille of goed geglazuurd aar
dewerk schaaltjes, geen aluminium of
verzinkte; hierin hecht harde gips zich
zo vast, dat ze niet meer schoon te krijgen
zyn.
3 Maak, als het even kan, het gereedschap schoon, als de gips nog niet
geheel verhard is.
4 Spoel gereedschappen nooit in gootsteen of fontein schoon; de gips
zal in de afvoerleiding hard worden en deze verstoppen. Gebruik
voor het wassen een oude teil, die speciaal voor dit doel wordt ge
reserveerd en probeer het water buiten kwijt te raken. Bent u etage
bewoner, dan gaat dat natuurlijk niet; dóch als u gebruik moet ma
ken van de gootsteen, spoel er dan direct enige liters schoon water
achter aan.
|EN HEEFT hier „officieel" geen
gere-dsehap voor nodig. Voot het
karweitje, dat hierna wordt be
schreven, moet men hebben;
een emaille schaaltje;
h "en tube'je rode waterverf (of 'n
andere warme kleur, violet, don
kergroen, bruin; geen geel, blauw
enz.) of wat rocte verfpoeder. dat
aoed oplosbaar is in water, pl.in
20 gram;
c pl.m. 75 c.m. dun ijzer- of koper
draad;
d. een stukje vitrage of een lapje van
'<T:.
con oude zijden kous (zo oot als
het gemaakte reliëf);
e. een plat kwastje (bijv, een beits-
k wast je).
f. een scheerkwast (hij lijdt er niet
an);
g. een paar druppels lijn- of sla-olie;
h. enkele lepels groene vette zeep;
i. een paar plankjes;
j. 3 tot 4 pond modelgips. verkrijg
baar bij drogist of schFder.
agt u voor modelgi - s.
Andere soorten gips geven meestal
slechtere resultaten.
Bent u van plan veel in gips te ma
ken, dan kunt ji er van profiteren, dat
hoeveelheden van 25 of 50 k.g. be
langrijk goedkoper zijn. dan per pond
uitgewogen gips.
Vergeet niet, voor u gaat beginnen,
te proberen of uw gips goed is. Het
wordt bij handelaars wel eens wat
lang bewaard, zodat het aan bind-
kracht heeft verloren.
Vul een theekopje half vol water en
gooi in het water zoveel gips, dat het
flink boven het water uitkomt.
Laat het even (een halve minuut)
staan en roer dan eenmaal met een
stokje of lepeltje om. Niet vaker, daar
roeren de bindkracht van gips ver
zwakt. Na 20 minuten tot een half
uur moet de oplossing steenhard zijn.
Het kan zijn, dat er een beetje water
op staat, doch dat hinder niet. Lukt
het niet. dan moet een iets dikkere
oplossing gemaakt worden. Deze proef
leert u tevens, hoeveel gips u naar
verhouding in het water moet doen en
hoe lang de bindtijd is. Dit loopt n.l.
voor verschillende partijen nogal uit
een. Normaal is echter, dat de verhou
ding 100 (water) op 80-90 (gips) is en
de bindtijd plus minus 20 minuten.
U kunt ook de hardheid - Van gips
beproeven door er los met een mesje
over te krassen. Hoort u krassen, dan
is het goed. hoort u geen geluid en
krabt u vochtige gips los, dan is het
niet hard genoeg.
We beginnet) met een eenvoudig
werkje, n.l. het gieten in verloren
vorm van een reliëf, plus ~>inus 30
c.m. lang en ongeveer 15 cm. hoog,
dat in klei is geboetseerd.
In de tiV. dat de „proefo-rlossing"
staat te binden', maken we een soort
bakje, waarin het kleireliëf past op
aan alle zijden plus mirfus li/» c.m.
Mu gieten we voorzichtig de vorm
half vol met een witte gipsoplos-
sing (H). Is deze laag bijna hard, dan
spreiden we hierover, goed tot aan de
randen, een in gips gedoopt stukje
oude vitrage of iets dergelijks (I).
Daarna gieten we de vorm vol en
vlakken deze aan de bovenzijde af
met een latje (K).
Na een uur kunt U proberen het
positief uit het negatief te nemen. Is
het relief vrij vlak met taludvormige
randen, dan valt na een paar korte
scherpe tikken met een houten voor
werp op het negatief de positieve
vorm er wel uit. Is dit het geval dan
boft U; U kunt dan nog enkele exem
plaren van deze negatieve vorm gie
ten. Als regel zult U echter niet zo
gelukkig zijn. Valt de positieve vorm
niet zonder meer uit het negatief, dan
moet U met een stompe beitel en eon
houten hamer (een houten latje is ook
prachtig) de witte laag weghakken.
Deze „lost" makkelijk omdat er
tussen de rode en witte laag isole
rend kleiwater is aan
gebracht. Daarna neemt
U de draden weg en U
begint de randen van
de rode laag met de
beitel rechthoekig op
de oppervlakte voor
zichtig weg te hakken.
Zijn de randen weg.
dan kunt U het mid
dengedeelte er zo af
lichten. Denkt U er aan
tijdens het hakken een
oude deken onder het
geheel te leggen, anders
zou 't positief hunnen
beschadigen (L). Is het
relief onverhoopt be
schadigd, dan kunt U
de gaatjes eenvoudig
opvullen met gips-na-
modelleren met een
natte vinger doch
van te voren moet het
relief goed met water
verzadigd zijn; is dit
niet het geval, dan wor
den de bijgewerkte
plaatsen donkerder van
kleur.
Breekt het relief, dar.
kunt U de zijkanten van
de breuken uithollen
zoals een tandarts een
te plomberen kies
en de holten opvullen
met gips, waarna U de
stukken tegen elkaar
legt. Is de gips hard ge
worden. dan zitten do
stukken vast aan el
kaar, de dan nog zicht
bare scheur kan met
een penseeltje met gips
bijgewerkt worden.
Nu is uw eerste gips
afgietsel klaar; na on
geveer een week tot 14
dagen is het geheel
droog en kunt U het
kleuren. Om gips te
kleuren zijn er ver
schillende werkwijzen
die we echter in een
volgend artikel moeten
behandelen.
Als U het relief wilt
ophangen, kuit U ei-
holten in maken aan de
achterzijde, daarin legt
men oogjes van ijzer-
draad en vult de gaat
jes weer met gips. Na
enige beoefening kunt
U ook, terwijl de vorm
aan het verharden is
dus nog tijdens het gie
ten deze oo-tos er
in it
ecbt-»r niet de e 'e
keer; want het is enigs
zins riskant (KI).
