f
CAGA0 DE ZAAN 500
BRABANDER begint nieuw leven
in Amerika
Races per vliegtuig voor
registreren der claims
In Alaska gaat men aluminium maken
"EEN NACHT IN VENETIë"
Bij
hèm
grijpt
de Griep
er naast!
Tot 15 Januari
Heri
innenngen
Koningin Uraniumcity is Nederlandse
Uranium-eeuw
Vliegtuigongeluk in En geland - Geen doden
Moet Canada kracht leveren aan „de concurrentie
En aan de grens, in Kitimat, ook
Enorme kapitalen
Publieke Tribune
D1
DAGBLAD DE STEM VAN MAANDAG 5 JANUARI 1953
Goede daad vindt ruime beloning
DOOR HEM GEREDDE PILOTEN
BEZORGDEN HEM HUIS EN BAAN
NA
Uraniumavonturiers jagen naar kapitalen
WERKLOZEMEED
Officiële mededelingen
U voelt het aankomen,
de koorts, de rillingen...;
het leven is grauw als een mistige dag!
Groot, royaal pak
gram slechts f
(dat komt dus overeen jpet slechts 39 cent per 100 gram)
De avonturen van Suske en Wiske
DE STERRENPLUKKERS
Stik'Jkmsniko meerrikmdat imitdaiheh tpverkeeld/e)
iemhad/...ik benznaarbeledig7.
Je rod md nooit meer weerzien.
(MtidoneMot
ook niet alles.hoor. 'Me) verdriettehtbkntlatsaat
rsnodoodo/meMk/et
OoootL. 1st ml je rok'.Haak rriónlsedoruoke
70 mot al fik.Hel mooie kieren, (enkec
moeteen meisje worden.Levend. Spreken en
(open ento!)
Mm. hedoruske rat ion Hike
mensenpop weden,,naar ie maan
mkomen.'x
JjjE HEER A. BROEREN uit Schijndel, zal tijdens de laatste oorlogsjaren
toen hij als lid van de ondergrondse tientallen geallieerde vliegers
voor de Duitse bezetter verborgen heeft gehouden, wel niet gedroomd
hebben, dat hij met zijn gezin ruim acht jaar later Kerstfeest zou vieren
in de Verenigde Staten ten huize van een der vele piloten, wier leven,
mede door zijn toedoen, werd gered, en dat hij hiermee een nieuwe pe
riode van zijn leven zou inluiden.
J7VEN VOOR KERSTMIS arriveer
den de heer Broeren, zijn echtge
note, de beide dochtertjes van res
pectievelijk twee en acht jaar en het
zoontje van zes, in Chicago, waar zij
uitbundig werden begroet door de vier
Amerikaanse oorlogsveteranen, die
door de Nederlander op 23 September
1944 zijn gered, nadat zij nabij Schijn
del met hun vliegtuig waren neerge
schoten.
VERBORGEN
IN EEN GREPPEL
JS^ATUURLIJK werden na de begroe
ting direct de nodige verhalen uit
de zware oorlogsjaren opgehaald.
De heer Broeren fietste op de bewuste
dag in de buurt van Schijndel en daar
ontwaarde hij drie piloten, die ver
borgen lagen in een greppel langs de
weg.
„We trokken zijn aandacht door te
wenken", zo herinnerde een van hen,
Tillman Beikes, zich de gebeurtenis.
..maar hij legde zijn vinger op zijn
lippen en beduidde ons stil te zijn.
Hij verkende de omtrek en keerde
even later naar ons terug cn nam ons
mee naar een schuur bij zijn woning
De heer Broeren sprak toen nog geen
Engels en het kostte de Amerikanen
een hele dag om de Nederlander aan
zijn verstand te brengen, dat er nog
een vierde man ergens in de omge
ving verborgen zat. Toen Broeren het
uiteindelijk begreep, zocht hij net zo
lang, tot deze vierde man gevonden
was. Het was de bestuurder van het
vliegtuig, Tipton Webb uit het plaats
je Peoria nabij Chic-o. De geallieerde
soldaten hadden geluk, dat zij in han
den waren gevallen van de heer Broe
ren, omdat hij als lid van eer illegale
organisatie i-e«ds meer rr-
eerde soldaten had helpen ontsnappen.
De vier Amerikanen bleven tien da
gen in de schuur verborgen en later
verbleven zij met 20 andere gealli
eerde militairen gedurende enkele we
ken in de kelders van het dorpskerk
je. Toen bevrijdden de Britten het
plaatsje en alle geallieerde militairen
waren veilig,
TEGENSLAG
DE OORLOG geraakte de heer
Broeren door verschillende om
standigheden in grote moeilijkhe
den. Twee van zijn broers kwar en om
het leven e- later brandde zijn huis
geheel af. Hij had grote moeite de kost
voor zijn gezin te verdienen en in
een wanhopige stemming schreef hij
naar lVebb en vroeg naar een moge
lijkheid om te emigTeren.
Webb overlegde met zijn drie vrien
den en zij zagen een schone kans om
een oude schuld bij de Nederlander
in te lossen. Zij overwonnen alle
moeilijkheden en maakten alles voor
de emigratie van het gezin Broeren
gereed. Met de „Maasdam" vertrok
het gezin naar New-York, vanwaar
het per vliegtuig naar Chicago reisde.
Doch een hevige mist boven het vlieg
veld deed het toestel in Saint Louis
landen. De Broerens zijn toen per
trein naar Chicago gereisd, waar een
1 T»
hevig verontrust viertal op dc Ne
derlandse gasten stond te wachten.
De Kerstdagen heeft de familie
Broeren doorgebracht bij mr. Webb en
zijn familie. Taalmoeilijkheden beho
ren gelukkig tot het verleden, want
de heer Broeren had sedert geruime
tijd Engels gestudeerd, zodat zij ir,
Peoria volop hebben genoten.
In de plaats wacht hen, dank zij de
goede zorgen van de vier oorlogsvete
ranen, een volledig gemeubileerd huis
met vier kamers. De bewoners van de
omstreken hadden voor de meubels en
stoffering ongeveer 7500 gulden bij
een gebracht, nadat de burgemeester
van Peoria, de heer Ray Allison, hier
voor een actie op touw had gezet.
En straks zal de heer Broeren een
functie vervullen in de tractorfabriek,
waar ook zijn vriend Webb werkzaam
is.
Broeren temidden van Amerikanen, die hij in de oorlog in Nederland
hielp onderduiken.
TXLONDYKE herleeft in de moderne vorm; liet goud heeft
plaats gemaakt voor uranium en de hondenslee voor snelle
vliegtuigen en jeeps. Overigens is de sfeer dezelfde gebleven.
Lieden van onderscheidene nationaliteiten, die een laatste mo
gelijkheid willen aangrijpen om snel en pijnloos rijk te worden,
zwerven door de werelddelen, op zoek naar uranium, het tover
middel der twintigste eeuw. Er vallen doden en gewonden.
Slechts weinigen slagen er in man-in-bonus te worden.
In het algemeen zijn het handige kooplieden, die door de handel in
levensmiddelen en drank de twijfelachtige vruchten trekken van de
koorts, die duizenden heeft getroffen. Er zijn altijd lieden geweest, die
gaarne de ene kans op de duizend willen grijpen. Er zullen ook altijd
lieden blijven, die onweerstaanbaar worden aangetrokken door de
entourage
IN Zuid-Afrika spreekt men al van
de uranium-eeuw en men heeft
nauwelijks nog belangstelling voor 't
goud, waarbij de pioniersgeest ook
meespreekt. Onder de rook van Jo
hannesburg, in Krügersdorp is urani
um gevonden en worden momenteel
al grote installaties gebouwd voor de
winning en masse. Men treft het,
want het uraniumoxj'de was hier tot
nu toe een afvalproduct der goudmij
nen. De eerste proefnemingen met de
nieuwe machines hebben al aange
toond, dat de herbewerking van het
erts flinke hoeveelheden oplevert,
hetgeen zelfs een verlaging van de
goudprijs zou kunnen betekenen. De
nieuwe onderneming werkt met Brits
en Amerikaans kapitaal en is ver
plicht het uranium aan de Zuid-Afri
kaanse regering te verkopen. Pretoria
echter is contractueel gebonden aan
doorverkoop aan Amerika en Enge
land. Ver in het noorden schijnt men
nieuwe velden op het spoor te zijn.
Avonturiers uit alle windstreken zijn
erheen getrokken en hoewel er nog
De 25 inzittenden van een ,Aer Lin-
gus Dakota" kwamen met de schrik
vrij toen deze machine op Nieuw
jaarsdag een noodlanding moest uit
voeren te Spernall, dichtbij Birming
ham. Dc Dakota maakte een expres
landing, waarbij een motor werd af
gerukt, en de staart brak. Twee leden
van de bemanning liepen lichte ver
wondingen op. Het vliegtuig was op
weg van Dublin naar Birmingham,
toen een motor uitviel. Men liet het
toestel iets zakken doch kreeg ook
met de tweede ongeregeldheden.
«Advertentie)
Om Zuurbranden
op de maag te blussen;
Eén of twee Rennies nemen.
En zo xtuit U aau .v-er zona-, zor
gen alles eten wat U graag lust; zon
der vrees voor die brandende pijn.
Kijk eens om U heen hoe tientallen
mannen en vrouwen het gebruik van
Rennies tot een vaste gewoonte ma
ken. En met succes. Zij weten niet
meer wat brandend maagzuur is!
geen gram is gevonden, is er al een
nederzetting gesticht: uraniumcity,
bestaande uit tenten, hutten en hou
ten café's. In één der tentjes woont
een Nederlands meisje. Hanni Groot
uit Amsterdam, die inmiddels geko
zen is tot miss Uranium 1952.
TOVERSPREUK
IN Australië is het woord uranium
een toverspreuk geworden. Er is 'n
veld ontdekt in het uiterste Zuid-
Oosten, waarop een tentendorp is
ontstaan, dat de naam Radium-Hill
heeft gekregen. Het tweede gebied
begint een goede honderd kilometer
ten Zuiden van Darwin, de hoofdstad
van het Noord-territorium.
Vele avonturiers uit alle delen van
Australië zijn vooral hierheen ge
sneld in de hoop fortuin te kunnen
maken. Ook hier heerst de sfeer van
Klondyke. Met jeeps en vliegtuigen
komen ze aangevlogen om hun claim
af te zetten. Er worden snelheidsra
ces gehouden voor de registratie,
maar zodra er inderdaad uranium op
een claim is gevonden, houden de
rechten van de claimhouder op. De re
gering neemt dc claim in beslag en
vergoedt hem duizend tot dertig
duizend pond sterling voor dc bewe
zen diensten.
Velen vinden deze beloning blijk
baar de moeite. Het is echter maar
voor de gelukkigen. Een oude Itali
aanse zeeman had uranium gevonden
en kreeg 15.000 pond voor zijn claim.
Drie dagen en drie nachten vierde hij
feest en toenwas het geld op. De
volgende dag paalde hij een nieuw
veld uit ener zat wederom ura
nium en nu ontving hij niet minder
dan 25.000 pond. Anderen zoeken en
speuren al maanden zonder succes en
dreigen van honger te sterven.
TOD OrTLMISME
IN de Canadese uranium-clty heerst
wild optimisme en iedereen schijnt
hier in fortuna te geloven. Velen
hebben ook inderdaad al suces gehad.
De rijkste vindplaatsen liggen in
het uiterste Noordwesten en in Al
berta. Duizenden trotseren hier de
barre winter in provisorische hutten
of tenten.
Er zijn drie nederzettingen ge
groeid, waarin grote bedrijvigheid is.
Evenals in Klondyke worden ook
hier door iedere zoeker de claims af
gezet en daarna geregistreerd. Soms
geschiedt het dat diverse personen
eenzelfde claim afzetten, omdat er
uraniumsporen zijn. Dan ontstaat er
een wedloop naar het registratie-kan
toor.
Iedere nederzetting hier heeft haar
eigen vliegveld, waarop steeds toe
stellen met piloten gereed staan. Dc
piloten, die met hun eigen toestellen
werken, verdienen handen vol geld,
want dagelijks moet er naar de regis
tratie gevlogen worden cn.wie er
het eerst komt is claimeigenaar. Hier
blijft de claim eigendom van de afpa
len Hij mag zelf de exploitatie orga
niseren. waarvoor hem zelfs kapita-
(Van een correspondent bij de Canadese Omroep C.B.C.).
UMINIUM is een woord, dat de laatste jaren nogal wordt gebruikt
in de provincie British Columbia, maar nu is het helemaal niet
meer van de lucht. De Amerikaanse Aluminium-Maatschappij heeft
namelijk aangekondigd, dat zij een fabriek wil gaan bouwen in
Alaska,.. een bedrijf, dat 400 millioen dollar (1520 millioen gulden
moet kosten. Hoewel de nieuwe industrie dus een volkomen Ameri
kaanse onderneming zou worden op Amerikaans grondgebied, zou de
hydro-electrische kracht geleverd moeten worden door rivieren op
Canadese bodem. Wanneer deze plannen inderdaad doorgaan kan het
kustgebied in het Noorden van de Stille Oceaan een van de voornaam
ste aluminium-producerende streken ter wereld worden.
lijkse productie zal hebben van twee
honderdduizend ton. Maar er zijn een
paar dingen, die eerst nog gladgestre
ken moeten worden. Daar is bijvoor
beeld de vraag of een groot bedrijf
in Alaska niet van ongunstige invloed
zal zijn op de verkoopsmarkt van het
bedrijf in Kitimat. De Amerikanen
zeggen kortweg: Nee. De wereld
markt voor aluminium is zo groot, dat
de productie van beide bedrijven ge
makkelijk kan worden afgezet. En
dan is er de kwestie van de electri-
sche stroom. De moderne fabricage
van aluminium vergt enorme hoeveel
heden electriciteit en de voorgestelde
fabriek bij Skagaway zou geheel af
hankelijk zijn voor de opwekking van
hydro-electrische kracht van water,
dat zich op Canadese bodem bevindt.
DAM IN DE YUKON
wanneer men tot overeenstemming
kan komen, dan is de industriële toe
komst van het kustgebied van dc Stil
le Oceaan nog rooskleuriger dan men
haar op het ogenblik afschildert.
LIET is geen wonder, dat men bij
het horen van het nieuwe pro-
jet in British Columbia onmiddellijk
de vraag stelde: En hoe moet het dan
gaan met Kitimat? De Canadese Al-
luminium-Maatschappij is in de buurt
van dit plaatsje n.l. bezig met de
bouw van een aluminium-smelterij,
die 600 millioen dollar gaat kosten.
Zesduizend arbeiders zijn in dit woes
te bergland van deze Westelijkste Ca
nadese provincie bezig met de con
structie van een geweldige hydro-
electrische centrale en verder maakt
men het terrein gereed voor de bouw
van de eigenlijke fabriek en voor een
nieuwe stad. Tegen 1954 hoopt men
met de eerste fase van deze fantasti
sche onderneming gereed te zijn. La
ter zal de productie worden vergroot
tot een half millioen ton aluminium
per jaar en Kitimat zal uitgroeien
van een klein dorp tot een stad waar
35- tot 50 duizend mensen zullen wo
nen.
En nu komt de Amerikaanse maat
schappij met haar plannen. Men doet
er goed aan om er de nadruk op te
leggen, dat het pp het ogenblik inder
daad alleen nog maar plannen zijn.
Ze houden de bouw in van een fa
briek in de Taiya-vallei in de buurt
van Skagaway in Alaska, die een jaar-
len en technici ter beschikking worden
gesteld. Hij is evenwel verplicht het
uranium te leveren aan de inkoop
centrale van de regering. Voelt hij
niets voor eigen exploitatie, dan kan
hij de staat opdragen zijn mijn te ont
ginnen en zo lang de mijn voort
brengt krijgt hij een deel van de
winst. Hier zijn er al honderden rijk
geworden.
Het barre Noorden schijnt schatten
te herbergen. Ook Uncle Harold werd
hier steenrijk. Hij was houthakker
van beroep en hij had zuinig geleefd
en weinig gedronken, zodat hij ge
noeg spaarcentjes had zich een grote
vrachtwagen te kopen, die hij vol
stopte met wollen ondergoed, laarzen,
levensmiddelen en snuisterijen. Hij
reed er mee naar Uranium-city en
was in drie uur zijn hele voorraad
kwijt. De winst was voldoende om
een tweede vrachtwagen te kopen en
beide auto's vol te stoppen met spul
len. Hij opereert nu drie maanden als
gemechaniseerde marskramer en moet
in die tijd een kleine twee millioen
dollar hebben verdiend!
LIET nieuwe bedrijf moet de be
schikking hebben over tenmin
ste een millioen zeshonderdduizend
paardekrachte en om daar aan te ko
men zou de Yukon-rivier in de buurt
van Whitehorse moeten worden af
gedamd. Voor de opslag van water
zouden vijf meren (twee in de Yu
kon en drie in British Columbia) ver
anderd moeten worden in geweldige
reservoirs. U begrijpt hieruit, dat Ca
nada zich in een vrij gunstige onder
handelingspositie bevindt.
De situatie is deze: Er is een tijd
geweest, dat de Amerikaanse en dc
Canadese aluminium-maatschappij
beschouwd konden worden als één fir
ma. Ze zijn nu geseheiden, voorname
lijk door de anti-trust wetgeving in
de Verenigde Staten. Maar uiteraard
is het doel van beide maatschappijen
vrijwel hetzelfde en het is dan ook
niet waarschijnlijk, dat de ene maat
schappij op leven en dood zal gaan
concurreren tegen de andere. En het
is niet aannemelijk, dat Canada con-
sessies. zoals waterkracht, aan de
Amerikaanse firma zal geven, wan
neer zulks een averechtse uitwerking
zou hebben op de Canadese onderne
ming in Kitimat.
Het Amerikaanse plan in Alaska
kan alleen doorgaan, wanneer Canada
de beschikking geeft over water-
krachtbronnen. En men kan er bijna
zeker van zijn, dat de Canadese re
gering dat alleen maar zal doen wan
neer het absoluut vast staat, dat het
project-Kitimat volgens plan kan
worden uitgevoerd. En verder zal Ca
nada er zeker van willen zijn, dat an
dere natuurlijke hulpbronnen, zoals
houtopstand, visserij en dergelijke,
geen schade wordt berokkend. Maar
In uw krant stond dezer dagen, dat
wij gelukkig niet meer overgeleverd
zijn aan de overbrugging. Dit geef ik
volmondig toe. maar dan moet men
ook vertellen dat er in de wachtgeld
regeling nog veel haken zitten, wat
voor vele huisgezinnen allerdroevigst
is, daar er een massa mensen zijn, (ik
spreek van ondervinding) die 7 en
meer weken lopen met een voorschot
wat precies is of men van den arme
onderhouden moet worden. Ik neem
maar één geval in Bergen op Zoom:
Wij werden 15 Nov. bedankt aan de
kazerne in Ossendrecht, hadden allen
dagen over .boven 156 dagen bij één
werkgever, dus lopen wij nu 7 weken
en nog geen afrekening. Dus met de
Kerstdagen en Nieuwjaar nog geen
geld en nu de uitverkoop in zicht is
geen geld waarop men recht heeft.
Dus van ons eigen geld geen koop
jes. U begrijpt dat er in menig huis
gezin, die het Nieuwjaar wensen, een
wens geweest is die, ondanks dat er
niemand van het huisgezin iets kan
doen, daar men werkloos is, wat juist
in deze tijd meestal het geval is, niet
hartelijk is, want moeder met lege
beurs heeft voor die dagen niets kun
nen doen, daar het leven in de huis
houding voor iedere huisvrouw toch
al te zwaar is. Verbeeldt u dat iemand
op afbetaling gekocht heeft. Moet hij
nu meer procenten betalen daar hij
niet aan zijn verplichting kan vol
doen ?Krijgen wij nu ook interest
van ons geld?
Bergen op Zoom. W. A. G.
BELANGRIJK BERICHT VOOR DE
GENEN, DIE OVER 1952 EEN VOR
DERING HEBBEN OP EEN RIJKS
INSTELLING.
Het Ministerie van Financiën vestigt
er de aandacht op, dat alle vorderin
gen op Rijksinstellingen over 1952
zo spoedig mogelijk moeten worden
ingediend. Vorderingen ten laste van
de verschillende departementen van
Algemeen Bestuur en de daaronder
ressorterende diensten, instellingen enz
moeten uiterlijk 28 Februari a.s. bij 't
betrokken departement zjn ingediend
Vorderingen op het Staatsdrukkerij
en Uitgeversbedrijf op bet Staatsbe
drijf der Posterijen, Telegrafie en Te
lefonie, op Staatsmuntbedrijf, op 't
Staatsvisserhavenbedrijf te IJmuiden
en op de Staatsmijnen moeten uiter
lijk 15 Januari a.s. worden inge
zonden.
In het belang van de schuldeisers
wordt er nadrukkelijk de aandacht op
gevestigd dat latere indiening tot
langdurig uitstel der afdoening kan
leiden. Van dc indiening kan, op
verzoek, een schriftelijk bewijs wor
den verkregen. 265-00
FAMILIEBERICHTEN
(Uit andere bladen).
Verloofd: Jackie Mut-
saerts en Jan Loven, Tilburg.
Do van den Bergh en G. Ge-
rards, arts, Breda-Maastrieht.
Ondertrouwd: Elly
Vet en J. van den Assum,
AmsterdamDongen.
Overleden: Jos Swin-
kels, 91 jaar, Helmond, Frans
Ragemans, 's-Hertogenbosch.
De gewone audiëntie
van de Commissaris der
Koningin in Zeeland op
Donderdag 8 Januari
a.s. zal NIET doorgaan.
Uitsl. voor de Zeeuwse
oplage 4 regels of min-
aer f 0.90, iedere regel
meer 10 ct. Bij 3 achier-
eenvolgende gelijklui
dende plaatsingen wordt
de derde plaatsing tegen
halve prijs berekend 25
sens gelden voor een
regel.
PERSONEEL GEVK.
Twee dienstmeisje gevr. voor
alle werk, liefst gezusters, 17 a
20 jaar, verlof 3 dagen alle twee
maanden. Familieleven. Goed
loon. Zedelkae waarborgen.
Schrijven met verlangd loon
aan W. Vandersteen, Edouard
Kufferathlaan 59, Brussel II
België.
Dienstbode gevr. voor d. en n.
in gez. met 4 schoolg. kinderen.
Ivlevr. v. Olphen, Ginnekenstr.
64, Breda.
TE KOOP AANGEB.
Een Renault 4 te koop aangebo
den, eind 1950 gereviseerd. Prijs
f 2500.-. Br. onder no. 8696 bijk
Bergen op Zoom.
Een i.g.st.z. Philips radio met
batterij te koop aangeboden. Te
bevr. Hengstdijk 3, Vogelwaarde
HUIZEN
Uit de hand te koop woning met
inboedel en 50 roeden tuingrond
Bevr. C. Driessen, Groede, nabij
Zeedijk Lakó.
Hebt U zich reeds van toegangskaarten voorzien
voor deze operette, welke de Goesse Operettever
eniging Vrijdag en Zaterdag a.s. in het Schutters
hof te Goes geeft? Haast U! 228-0
snel oplosbare ouwel-*\
omhulsel't bedekt de smaak
can de geneeskrachtige In
houd volkomen. Zorg steeds
een doosje.AKKERTJES"
in huis te hebben. Elk
.AKKERTJE" is oerpakt
en draagt het AKKER-merk.
Neem U in acht, nog is het niet te laat! Vlug
onder de wol met een hete kruik, een warme
drank en... natuurlijk een paar „AKKERTJES"!
Tien tegen één dat de griep ernaast grijpt, want
„AKKERTJES" doen hun werk terwijl U slaapt.
En als U opstaat bent U verbaasd, dat er van dat
griepgevoel van de vorige dag geen spoor mee»
te bekennen is.
-1
159-160. Zo kwaad is Tan
te Sidonie over de absurde
weigering van Lambik de
nuchtere tovenaar, dat zij
niet meer naar rede wil
luisteren en in het schilders
pakje nog de (lange) benen
neemt. Maar onze dikzak
blijkt dikwijls te maken te
hebben gehad met de gehei
men van een vrouwenhart,
want met een nonchalant
gebaar wijst hij alle wroe
ging en verantwoording van
zich af, toelichtende, dat
kwade vrouwen geen ver
driet kennen en Sidonie wel
van zelf terug zal komen
Ondertussen is Wiskes wens
vervuld en staat Schabolleke
in levende lijve voor haar.
Wat. een prettig weerzien is
dat!
DUOR W- VAN DER STEEN
Bureau
MGR.g
naar
Ned
men.