4*
ffle jSte
tti
Interieur van Middelburgs stadhuis
nadert zijn voltooiing
Hoe Terneuzen z'n zelfstandigheid kreeg
Terneuzen monstert de gemeentetoren
men
Zierikzee van gevel tot gevel
„Triniteit" had eens een eigen kerk
WEK DE GAL
IN UW LEVER OP
Terneuzen en de „Pavilion d'Or"
rerking
4"
hooi
TWEEDE BLAD
ZATERDAG 29 JULI 1950
29 JULI t.m. 5 AU6.1950
29 JUU L>. 5 AU6.1950
Ter inleiding
J
Rivaliteit tussen drie plaatsen gaf de doorslag
Hoe hoog zou die zijn?
Een winkelweek met tal van attracties
,Jlome" in een binnenlandse uitgave
Van een andere Dam en andere Kalverstraat
„De ijver voor uw huis"
Internationale belangstelling voor
Uit de historie van Terneuzen
Dank zij de godsvrucht üan Maria van Artois
Raadszaal: geslaagde harmonie tussen
oud en nieuw
Itatie die In
Idzaamheden
le prijskaar-
fell practised
Iteit „Nieuw
jis als volgt:
Ivos; 2 A. v,
3 L. Ver.
de Bock-A.
|ilt-A. Mai--
Hove; 7 P.
J (le Block-P.
Lb:\ Baert.
I KTE HIT.
|alarmeerd en
om te velde
lisabethpolder
l'n. De land-
I lelijk gerste-
op het 2and
hstoken, zon-
I gevaar voor
I zou leveren.
|h zo snel in
dat de hulp
I ingeroepen,
lezwoor.
1VEREEDEN
['wilgen uit
vee wagens
Ir zijn boer-
Ijn schoen los
1 ijl de twee
1 heer Uijter-
Is over zich
I arm, een ge-
plaatsen ge-
|»rminkte voet
het St. An-
burg opgeno-
■deelde, is zijn
plaagde R. de
het diploma
pijn, hevige
Ipijnen niet
lm dan eens
pblei bevai
genees-
Chelarox-
gevoeligste
preek raakt.
l[e' bijeenkomst
lerberg een
lief eigen werk
I gebied te be-
onder leiding
heer Martien
|gs_ en begi'oe-
jng van zaken
lerste klasse is
Ide en de hoop
Ind jaar in ei-
Jen zal kunnen
|g, die gestimu-
liwezigheid van
Imsterdam, die
eh in de porte-
fndlessen heeft
iet een enkel
Idiploma's aan
iESLAAGDEN
AREN de jon-
Dsse. Driewe-
le; G. Doens,
Jmynse, Oude
dorp; K. Drij-
|ijk, Heinkens-
ieerenhoek; S.
Ivan Cruyssen,
pm. Lewedorp;
Nijsten, Bors-
van Zunde-
Jvezande.
werden door
„te hierop de
fiers geluk en
diploma noch
maar dat het
.nkomt. Spr.
angen vorming
ten voordeel
goede gezinnen
;oor een goede
ssen sprak me-
it en betrok
en leraressen,
i nog vaak in
school te ko
len en belang-
nda te maken
ooi.
sprak nog na-
van de L.T.B.
emoreerde pro-
it.
het slotwoord.
OA
indag 30 Juli.
laert, begin om
Zondag 30 Juli.
de bergen" in
bij P. Metz om
je film ,.Twee
Van Dijck bij
0 Juli. Schie-
p door de Socië-
Juli. Grote
Helsland, begin
Zaterdag 29 Juli.
nde wip Willem
Zondag 30 Juli.
ide wip door de
Zaterdag 29 Juli.
ssemeer.
tg 29 en Zondag
ifeest van de St.
TOREK WINKELWEEK IE TERKEUZEN
„raar~aai.T
QETROOST MIJ een kort woord ter inleiding van Uw
nummer, dat gewijd is aan de -Terneuzense winkel
week. Hoewel ik gaarne aan dergelijke verzoeken pleeg
gevolg te geven, vraag ik mij hier toch af: Is dit nu wel
nodig? De jaarlijkse winkelweek in Terneuzen heeft in
de loop der jaren nu wel zo'n bekendheid gekregen, dat
zfj mijn aanbeveling niet meer nodig heeft. Bovendien valt
er ditmaal de Pavilion d'Or in, waarvan de eerste deel
nemers in de loop van Maandag zullen aankomen en
waarvan de start op Woensdag zal plaats vinden. Ik behoef
nu niet te zeggen, dat het ijverige comité er voor heeft
gezorgd, dat de tussenliggende tijd goed gevuld is. Zo zal
er hier dan o.a. een boogschuttersfestijn, een concert van
de harmonie, een demonstratie van de hydrofine te waar
deren zijn.
De winkelweek zal dan besluiten met een voetbal
wedstrijd tussen de Zeeuwse en Gentse politie, opge
luisterd door een concert van de harmonie van de Gentse
nolitie, ons allen nog wel bekend uit de goede tijd voor
de oorlog. Maar U weet dat alles toch al en uw lezers
hebben het programma van de winkelweek toch wel uit
geknipt en de dag gereserveerd voor een extra bezoek aan
Terneuzen. Mag ik het er dan bij houden, dat ik alle deel
nemers veel succes toewens en eindigen met de verzeke
ring, dat ik overtuigd ben, dat ook bij het bal-champêtre
op de Markt, deze veel te klein zal blijken.
P. TELLEGEN,
Burgemeester, Terneuzen
rpERNETJZEN, nu onbetwist de grootste en belangrijkste plaats van
geheel Zeeuwsch-Vlaanderen, was in het verleden heel wat minder
in tel dan thans het geval is. In de tweede helft der 16de eeuw werd
het geheel als een aanhangsel van Axel beschouwd en ook vanuit deze
laatste plaats geregeerd, natuurlijk zeer ten spijt van de vele Terney-
zenaren, die zich reeds meermalen tegen deze ondergeschikte positie
hadden verzet. Echter steeds zonder succes.
EEN EIGEN MAGISTRAAT
Tn November 1583 veranderde de toe
stand echter plotseling in hun
voordeel. De Graaf van Hohenlo trok
in opdracht van Prins Willem van
Oranje met een flinke krijgsmacht
Vlaanderen binnen en veroverde Ter
neuzen voor de Prins. Axel daarente
gen bleef nog een aantal jaren in
Spaanse handen en de Terneuzenaren,
die begrepen, dat dit de kans was, be.
toogden bij Prins Willem, dat zij zo
lang deze toestand duurde onmogelijk
in Axel konden terecht staan en dat
hierin moest worden voorzien, wilde
er geen toestand van wetteloosheid
gaan heersen! Natuurlijk kon hierüi
enkel worden voorzien, door de stad
een eigen regering te geven en hier
was het dan ook om begonnen!
Prins Willem, die de moeilijkheden
van het ogenblik inzag, stemde toe en
verleende op 23 April 1584 Terneuzen
het recht tot het instellen van een
eigen Magistraat en eigen Rechtbank
Voorzichtigheidshalve werd er echter
TRADITIEGETROUW maakt Terneuzen zich weer op, om in de week
van 29 Juli tot en met 5 Augustus een feestweek te gaan organise
ren. De V.V.V., De Vereniging voor de Handeldrijvende Middenstand
„Klimop" en het Watersportcomité, hebben gezamenlijk de organisatie
op zich genomen.
Uit de samenstelling van dit organisatiecomité blijkt, al min of
meer de aard van de komende feestweek. Het Watersportcomité zal de
deelnemers aan de Pavilion d'Or een goede ontvangst bereiden, de
Vereniging voor de Handeldrijvende Middenstand organiseert in het
bijzonder de Winkelweek, terwijl deze vereniging in samenwerking met
de Ver. voor Vreemdelingenverkeer andere punten van het programma
voor haar rekening heeft genomen.
ORIGINEEL IDEE
Vlfat de vorige door de Vereniging
voor de Handeldrijvende Midden
stand georganiseerde winkelweken be
treft. daar ging steeds de roep van uit:
origineel, goed geslaagd en goed geor
ganiseerd! Men denke maar eens te
rug aan de Klokjesweek met zijn vele
en grote geldprijzen! Ditmaal is deze
goede traditie voortgezet en heeft men
weer een origineel idee kunnen be
denken, om de wütfcelweek attractief
te maken.
Als iets het stadsbeeld beheerst, dan
is het toch zeker de stadhuistoren,
hoe klein en onaanzienlijk deze ook
mag zijn en het mag dan ook een ori
ginele vondst worden genoemd deze
(Advertentie)
U nlt 's morgen, „kiplekker"
■it bed springen.
Elke dog moet uw lever een liter gal ln
uw ingewanden doen stromen, anders ver
teert uw voedsel niet. het bederft. U raakt
verstopt, wordt humeurig en loom. Neem
de plantaardige CARTER'S LEVERPZL-
LETJES om die liter gal op te wekken en
uw spijsvertering en stoelgang op natuur
lijke wijze te regelen. Een plantaardig zacht
middel, onovertroffen om de gal te doen
atromeo. Eist Carter's Leveroilleties.
toren middelpunt van de blikken der
tijdens 2e feestweek in Terneuzen win
kelende kopers te hebben gemaakt.
Hoe dit is geschied?
Voor iedere gulden, die men tijdens
deze winkelweek besteedt in de zaken
der deelnemene winkeliers, ontvangt
men een Torenbon. Op deze bon moet
worden ingevuld, hoe hoog men de af
stand schat van het trottoir in de
Noordstraat tot aan de as van de
wijzerplaat op de stadhuistoren. Na
invulling moet men deze bon inleve
ren bij één der deelnemende winke
liers, niet persé waar men deze heeft
ontvangen, maar alle deelnemende
winkeliers nemen deze bonnen aan.
De aangehechte strook moet men voor
het inleveren afscheuren en bewaren
Voor de beste schatters zijn een greet
aantal prijzen beschikbaar o.w. zelfs
rijwielen, radio's en een stofzuiger en
verder vele geldprijzen. De uitslag zal
o.a. in de Stem bekend worden ge
maakt.
DAGELIJKSE ATTRACTIE
Liet winkelen in Terneuzen geduren
de de komende feestweek wordt
dus wel attractief! Een groot aantal
fraai ingerichte zaken op elk gebied
met frari verzorgde etalages, grote sor
teringen goederen van prima kwaliteit
lage prijzen en vakkundige verkoop
sters en verkopers verzekeren gratis
kans op een van de waardevolle prijzen.
QNLANGS hebben we Zie
rikzee doorkruist „van
poort tot poort". Maar toen
zijn we. in de letterlijke zin
van het woord, aan veel
schoons voorbij gegaan. Zie
rikzee telt tal van mooie ge
vels, waarvan we er ln onder
staand kijkje enkele onder de
loupe zullen nemen.
ZIERIKZEE, het stadje met de meer
dan grootvaderlijke leeftijd en de
5"eh?vereenkomstige waardigheid,
„Yan verrassingen binnen zijn
rl" zou er nu gedacht heb-
C °i, <;at men niet eens naar Italië
Ht,relzen 0Ih Rome te bezichti-
tt „u SLv?rrassen(ie Zierikzee nodigt
cirJic ziin centrum de Meel-
bezoek te vereren en
ach deze overtuiging
kl i t» aar is -.Rome" in één
nnJlintoS zij®de een huis met
speklagen, dat in zijn prille Jeugd de
Stadsmunt onderdak verschafte La
ter - en hieruit blijkt, dat het Zie-
nkzeese Rome ta waardigheid niet
voor het echte onderdoet later dan
woonde er de beroemde plaat.sniider
Anthoni van der Willigen in Deze
grote man maakte de platen van de
Sint Lievensmonstertoren. Reproduc
ties van zijn werk sieren nog heden
ten dage de wanden van het stadhuis,
van het verenigingsgebouw en van ve
le noortershuizen.
Enige passen verder staat men voor
het stadhuis dat aangebouwd is aan
de Vleeshal en als uitbouwsel het po
litiebureau heeft Een kleine wrat op
een zeer fraai gebouw, dat echter in
de betrekkelijk smalle straat niet tot
zijn recht komt De prachtige renais
sance toren, welke later is gebouwd,
vereist een ruime speelsere omgeving
En de Zierikzeese poorters zijn heus
niet zo bekrompen, dat 'ze dit niet be
merken. Er schijnt zelfs een plan te
zijn. Op papier is gedacht aan een
ruim markant plein, een portierswo
ning en een betere indeling der afde
lingen, welke in het stadhuis zijn on
dergebracht. Maar papier is geduldig,
een verandering zal vooreerst nog niet
plaats hebben.
De bekapping van het stadhuis ver
toont een omgekeerd scheepsmodel en
is geheel getoogd. D.w.ÉJ dat er geen
enkele spijker is gebruikt. Voorbij het
stadhuis, de hoek om, zien we een
zeldzaam poortje met een tudorboog.
Een eigenaardigheid is dat het geheel
gemetseld is van geslepen steentjes
waartussen geen specie te vinden is.
Het poortje is een bekwaamheidsproef
van een metselaarsgezel, lid van „Sint
Ontkommer". Dit Maarstraatje (,,maar
betekent afval) doorlopend, zien we
prachtige geveltjes van nieuwe steen
steeds gemaakt naar het Middeleeuws
stadsbeeld,
ROST VAN TONNINGEN I
yiERIKZEE heeft niet alleen een
.Rome" maar ook „De Dam" en
zelfs een Kalverstraat, die in de volks
mond genoemd werd Koe-Kinder
straat. later vereenvoudigd tot Kin
derstraat. Uit deze straat neeft men
wel het prachtigste panorama op het
stadhuis, al staan de nieuwgebouwde
huizen wat in de weg. Na de middag
als de zen uit het westen haar stra
len op de toren, kaatst, straalt de glo
rie er van af. als t ware samenge
bundeld op de top belichtend de me
tershoge Neptunus met drietand Ko
mend langs de vroegere Joodse syna
goge. te zien aan de leeuw als wind
vaan met een Salomonszegel, bereiken
we op het Kerkhof een gevel met spek
lagen. Tijdens de Franse revolutie
woonde de stads-thesaurier Rost van
nningen in dit grootse huis. Een
„waardig" voorvader van onze Rost
van Tonningen uit de laatste oorlog,
was hij. want ook hij sprong op vreem
de wijze met het geld van Zierikzee
om. Van deze Rost stamt de latere in
rechte lijn af.
Gezicht op het gemeentehuls van
Terneuzen.
Alleen hierom zal de trek naar Ter
neuzen onbetwist het middelpunt
en winkelcentrum van Zeeuwsch-
Vlaanderen reeds groot zijn, maar
er is nog meer! Van Zaterdag 29 Juli
tot en met 5 Augustus is er in Terneu
zen elke dag iets te beleven, dat men
niet elke dag hoort of ziet.
Zaterdag 29 Juli starten op de
Scheldekade een 100-tal auto's voor
een Oriëntatierit door Oost-Zeeuwsch-
Vlaanderen. Als prijs is voor de win
naar een fraaie wisselbeker uitge
loofd. die eigendom wordt van degene
die hen. voor de tweede maal weet te
winnen. Om ca. half acht maken de
tamboers en pijpers van de Chr. Gym
nastiekvereniging „E.M.M." een rond
gang door de stad, terwijl na afloop
daarvan een grote taptoe op de Markt
zal worden gegeven.
Maandag 31 Juli vallen kort na de
middag ue meeste van de aan de Pa
vilion d'Or deelnemende jachten de
Middenhaven binnen, wat steeds weer
opnieuw een machtig interessant ge
zicht is. Van 4 tot 6 uur wordt op het
schietterrein bij de Oostkolk een boog.
schutterswedstrijd gehouden, waaraan
wordt deelgenomen door schutters uit
Zuid-Beveland in hun Zeeuwse dracht.
Tot slot geeft om 8 uur de fraai ge-
uniformeerde Harmonie een concert
op de Markt.
Dinsdag 1 Augustus wordt in de
Middenkanaalarm aan de Schependijk
een demonstratie gegeven met de T a-
tervleugelboot „Hydrofin", die volgens
kenners een enorme ssielheid moet
kunnen ontwikkelen.
Woensdag 2 Augustus zal de week
markt wel een ongekende drukte mee
brengen, vooral als het weer een beet
je wil meewerken. Van vorige winkel
weken Lrrinneren wij ons nog, dat
men in de winkelstraten op dergelijke
Woensdagen slechts voetje voor voet
je vooruit wist te komen! In de voor
middag ca. half twaalf trekt de Pavfl.
ion d'Or de Terneuzense haven uit
en rlke watersportliefhebber zal deze
gebeurtenis willen meemaken, Het
gelijktijdige vertrek van een 100-tal
jachten is nu eenmaal geen alledaagse
gebeurtenis en het zien overwaard.
Ook deze avond geeft de Harmonie
weer een concert op de Markt (8 uur).
Donderdag 3 Augustus en Vrijdag 4
Augustus wordt op de Markt een groot
Bal Champêtre gegeven, dat wordt op
geluisterd door het grootste en mooi
ste orgel van Europa. Aanvang 8 uur.
Zaterdag 5 Augustus arriveert om
ongeveer 3 uur de beroemde Kon.
Politie Harmonie uit Gent per salon
boot aan de Schependijk Om 5 uur
vindt op het terrein van de Voetbal
vereniging „Terneuzen" aan de Mo
lendijk een voetbalwedstrijd plaats
tussen het Belgische Provinciale Po-
litie-elftal van Oost-Vlaanderen en
het Politie-elftal van Zeeland. Deze
wedstrijd wordt opgeluisterd door de
Politie Harmonie uit Gent en na af
loop volgt een muzikale wandeling te
rug naar de stad. Om acht uur geeft
deze Harmonie een concert op de
Markt en na afloop daarvan wordt een
taptoe gegeven.
Boven lien wordt in dezelfde week
in de tuin van de R. K, Pastorie nog
een rrote Vlaamse, of liever Zeeuwsch
Vlaamse kennis georganiseerd, waar
op vele attracties U zullen toelachei
en waar U zich beslist niet zult ver
velen.
bij bepaald, dat deze toestemming
niet definitief was en ten allen tijde
kon worden herzien. Deze bepaling
was ook zeker niet overbodig want
het stond natuurlijk bij voorbaat vast
dat Axel zodra mogelijk tegen deze
regeling zou protesteren en zich niet
maar zo zonder slag of stoot zijn
eeuwenoude eerste plaats ln Axeleram-
bacht zou laten ontnemen.
Op 17 Juli 1587 namen de Staatse
troepen vanuit Terneuzen eindelijk
ook Axel in. Een groot aantal burgers
waaronder vele notabelen, weken met
de Spanjaarden mee uit, zodat er
maar weinig aanzienlijken in Axel
overbleven. Bij gebrek aan geschikte
personen, om de zaak aan het rollen
te brengen, konden dus de Axelaren
nog niet tegen de afscheiding van
Terneuzen gaan protesteren en zij
zwegen dus wijselijk.
Enkele jaren later, in 1590, toen
Axel, Terneuzen en Biervliet onder
één bestuur werden verenigd, barstte
echter de bom. Bij deze Unie werden
de in 1584 door Terneuzen verkregen
rechten niet alleen gehandhaafd
maar nog verder uitgebreid en dit
vonden de Axelaren blijkbaar toch
wat al te verregaand! De Unie schreef
zelfs voor, dat de Magistraat voortaan
te Terneuzen zou zetelen!
TEVEEL HOOI
Qegrijpelijkerwijze voelde Axel zich
door deze regeling heel erg tekort
gedaan en betoogde, dat het niet aan
ging, een plaatsje dat op haar eigen
kosten was aangelegd en onderhouder
en nog uas zes jaren een eigen rege
ring had, zo te bevoordelen, boven een
stad, die' reeds zeven eeuwen oud en
beroemd was. Een klein beetje hielpen
deze argumenten wel, want de acte
werd in zoverre gewijzigd, dat ook in
Axel weer een eigen Magistraat werd
aangesteld.
Na enige jaren bleek, dat Terneu
zen teveel hooi op zijn vork genomen
had. Langzaam maar zeker begon het
weer te vervallen, terwijl Axel daar
entegen weer opbloeide en op aan
drang van Axel en Biervliet werd in
1600 het Unieverdrag weer grondig
herzien. Het gezamenlijke college van
Openluchtspelen te
St. Jansteen
CT. JANSTEEN was jarenlang het
dorp der openluchtspelen in
Zeeuwsch-Vlaanderen en na een paar
jaar onderbeking wordt dit jaar de
oude traditie hersteld, naar aanleiding
van het zilveren pastóorsfeest van de
zeereerw. heer J. Preyers.
Op 30 Juli, 6 en 13 Augustus wordt
in het prachtige openluchttheater het
beroemde spel van de Engêlse schrij-
ster Dorothy Sayers: „De IJver voor
Uw huis" gebracht, in een uitstekend
decor, groots van opzet, van Omèr
Bertram, met medewerking van het
bekende Caeciliakoor onder leiding
van Willem Bartz; het geheel onder
regie van drs. Louis Lockefeier, die
vroeger in dit theater reeds drie spe
len regisseerde.
De IJver voor Uw huis, is een zéér
moeilijk spel en eist goede tonelisten.
Maar het spel is de inzet van alle
krachten waard.
Bernard Verhoeven spreekt ln zijn
inleiding op dit werk van een magis
traal spel. Het zal inderdaad de moei
te lonen om dit werk te gaan zien, dat
ongetwijfeld in de stille avonduren 'n
grote indruk achterlaten zal.
burgemeesters en schepenen zou uit
8 personen bestaan. Vier hiervan
moesten uit Axel komen, terwijl Ter
neuzen er drie en Biervliet er één
moest leveren. De Burgemeester zou
om het jaar uit Axel en Terneuzen
afkomstig moeten zijn. De Baljuw
bleef te Terneuzen wonen, maar moest
te Axel en Biervliet een Luitenant
aanstellen. Elke week zou recht wor
den gesproken, de ene week in Axel
de andere in Terneuzen, terwijl Bier
vliet deze eer drie A viermaal 's ja ars
deelachtig zou worden. Deze regeling
voldeed echter evenmin en werd oor
zaak van vele ruzies en geharrewar.
Tensotte werd hieraan een radicaal
einde gemaakt door de volledige er
definitieve scheiding van Terneuzen,
Axel en Biervliet.
HET ZWAANTJE
/-Jok het gehucht Het Zwaantje bij
Terneuzen is historisch gebied
Dit plukje huizen, tot in het midden
Jfoals elke tak van sport haar hoog-
tijdagen kent, heelt ook het bonte
wereldje der internationale jachtbe-
zitters deze en het stemt tot genoegen,
dat ook Nederland hierbij is betrokken,
doordat de befaamde „Pavilion d'Or"
op regelmatige tijden Terneuzen ris
aanloophaven heeft.
Voor velen is de naam „Pavilion
d'Or", hoewel men deze naam we!
kent. toch een mysterie. Als men ech
ter weet, dat deze internationale ster-
tocht van motorjachten haar naam
ontleent aan de door de Union Inter
nationale Mononautique uitgeloofde
wisselprijs een gouden wimpel
welke wordt toegekend aan het jacht
dat de verste weg naar de startplaats
dit jaar Terneuzen dus heeft af
gelegd, dan is hiermede met weinig
woorden dit mysterie ontsluierd. Naast
deze gouden wimpel worden prijzen
uitgeloofd voor de langste non-stop-
reis overzee, het kleinste jacht, dat
over zee is gekomen, de grootste afge
legde afstand over binnenwateren, het
grootste aantal gepasseerde sluizen,
het grootste aantal deelnemers van
één jachtclub, enz.
Zoals reeds gezegd, vindt dit jaar
de start plaats te Terneuzen en wel
op Woensdag 2 Augustus. De Engelse
deelnemers zullen veelal te voren deel
nemen aan de op 27 Juli te houden
wedstrijd Engeland—Gstende. Te ver
wachten is. dat de voorafgaande da
gen reeds een groot aantal Belgische
en Nederlandse jachten te Terneuzen
ligplaats zal kiezen en dat deze deel-
ELKE STREEK heeft zo zijn eigen plekjes, waaraan een oude en rijke
historie is verbonden. Ook de Zeeuwsch-Vlaamse grond is rijk aan
zulke plekjes en het is alleen maar jammer, dat vele van deze geschie
denissen in de loop de rjaren in het vergeetboek zijn geraakt en men
geen idéé meer heeft van wat zich eeuwen geleden daar soms heeft af
gespeeld. Ieder schoolgaand kind leert wel de geschiedenis van ons land,
maar de historie van eigen gewest of stad wordt veronachtzaamd. Zou
in het algemeen de liefde Voor eigen streek niet groter zijn, ais men
meer de geschiedenis ervan kende?
der vorige eeuw Triniteit geheten,
staat op eerbiedwaardige oude bodem
en had eens een kerk in zijn directe
nabijheid. De stichting van deze oude
kerk is in oude, vergeelde oorkonden
zo precies vastgelegd, dat we vandaag
aan de dag weten, wat daar zes eeu
wen geleden is gebeurd.
Het begin van ons verhaal ligt in
een ver verleden, Zeeuwsch-Vlaande
ren zag er toen begin 1300 heel
anders uit dan nu. Enkele grotere en
kleine eilanden, wat schorren en slik
ken en moerassen, afgewisseld en van
elkaar gescheiden door brede stromen,
was ai wat er toen van bestond. Het
aaneengesloten gebied van d'Ee tot
Hontenisse en van Hulst tot aan Cad-
zand, zoals het Zeeuwsch-Vlaamse
volkslied zegt, is pas veel later ont
staan,
Eén dier vele stromen droeg de
naam van Blije en stroomde van Axel
naar Neuzen. Voor eerstgenoemde
plaats was deze stroom de verbinding
met de zee. Niet ver van het punt
waar de Blije in zee uitmondde, onge
veer daar, waar nu het zwaantje ligt,
verdeelde deze zich in twee armen.
Tussen deze twee armen was langza
merhand een schor ontstaan, dat ei
gendom was van Maria van Artois,
gravin van Namen, nauw verwant
aan de toenmalige graaf van Vlaande
ren, die hier regeerde. Deze Maria van
Artois moet een werkzame en gods
dienstige vrouw zijn geweest, want uit
de oorkonden blijkt, da, ze, toen ze dit
schor had laten bedijken en bewonen,
ook aan de godsdienstige behoeften
der opwonenden dacht.
vreemdelingen hiervoor zeker wei groot
zijn. Des avonds wordt door de har
monie Terneuzen op de Markt een con
cert gegeven.
De voormiddag van 1 Augustus is
bestemd voor geld wisselen, winkelen,
enz., terwijl op de Middenkanaalarm
met de watervleugelboot Hydrofin een
demonstratie zal worden gegeven. Des
middags gaan de deelnemers per au
tobus r aar de boerderij van de heer
J. de Putter te Axel, om daar de hoog
staande Zeeuwse paardenfokkerij te
gaan bewonderen. Tijdens dit bezoek
wordt door de dames in Axelse dracht
wafels met koffie aangeboden. Des
avonds vindt de officiële ontvangst
der deelnemers door het gemeentebe
stuur van Terneuzen plaats. Burge
meester Teilegen zal herinnerings
bordjes uitreiken. In aansluiting hier
op wordt een filmavond aangeboden
met kleurenfilms over de attracties
van Nederland zoals klederdrachten,
bloemen en bloembollencultuur, land-
schapsschoon enz.
De tocht gaat dan verder over Ant
werpen, Hasselt en Luik, waar eer
regelmatigheidsproef moet worden af
gelegd. Voor alle bootjes met een bui
tenboordmotor wordt nog een handi
cap-wedstrijd op de Maas gehouden
Verder maken de deelnemers aan de
ze stertocht dan nog een uitstapje
naar de Belgische Ardennen, waar te
Chaudfontaine de gouden wimpel en
de andere prijzen zullen worden uit
gereikt, Wie wil kan dan nog een
tochtje maken naar de Boven-Maas
nemers dus reeds dagen tevoren fleur ortlt dan georganiseerd door de
aan Terneuzen zullen geven.
ONTSPANNING VOOR DE
DEELNEMERS.
Tn de middag van 31 Juli wordt voor
de deelnemers een demonstratie
gegeven van een boogschutterswed
strijd door leden van boogschutters
verenigingen uit Zuid-Beveland. Daar
deze schutters in nationaal costuum
zijn, zal de belangstelling der vele
..Royal Yacht Club de Sambre et
Meuse".
Dank zij het initiatief van het Wa
tersportcomité te Terneuzen, dat hier
voor bergen werk heeft moeten verzet,
ten, zal het bont gewemel van in zei-
lercostuum gestoken jachtliefhebbers
Terneuzen weer gedurende enkele da
gen een geheel apart cachet geven en
Terneuzen mag deze initiatiefnemers
dan ook wel dankbaar zijn voor hun
bemoeiingen.
DE KERK VAN TRINITEIT
ftp 19 Leptember 1336 wendde ze zich
tot de bisschop van Utrecht en
gaf deze te kennen, dat op grond, die
-tot haar huwelijksgoed behoort, zowel
door ebbe en vloed, als door der men
sen arbeid op hare grote kosten een
eiland is opgewassen, gewoonlijk het
schor van Neusen bij Axle genaamd.
Zij gaf ce bisschop te kennen, dat ze
zich had voorgenomen met de hulp
en ter ere van God dit schor te zul
len bevolken met katholieke personen
van beiderlei geslacht. Opdat de in
gezetenen hun kerkelijke plichten
zouden kunnen vervullen, verzocht zij
de bisschop haar te willen toestaan
hierop op hare kosten een kerk te mo
gen stxhten. Deze toestemming werd
haar verleend en zo zien we op 21 Ja
nuari van het jaar 1340 Mgr. Everar-
dus. vicaris van de bisschop van
Utrecht kerk en kerkhof van Triniteit
wilden
Vele stormen zijn over dit Godsge
bouw heengegaan en nu ruim zes eeu
wen larti is er geen spoor meer van
te herkennen. De kerk is reeds lang
verdwenen, maar het kerkhof heeft
langer stand gehouden. Tot op het
eind van de vorige eeuw diende de
dodenakker, die in 1340 is gewijd de
gemeente Terneuzen tot kerkhof. Pas
toen werd dit stukje grond aan zijn
eeuwenoude bestemming onttrokken,
tot weiland gemaakt en gevoegd bij
de hoeve, die nu door de heer de
Regt bewoond wordt. De familie de
Regt is nog in het bezit van een oude
kaart, waarop de plaats van dit kerk
hof precies is aangeduid en daaruit
blijkt, dat het gelegen heeft precies
achter de enige huizenrij, die het
Zwaantje rijk is, links van de weg als
men van Terneuzen komt. De inrij
poort naast het huis van de heer
Smallegange diende eens tot ingang
van dit kerkhof.
NU de schutting, die voor het Middelburgse stadhuis stond, einde
lijk is verdwenen, wordt ook van de buitenkant zichtbaar met
hoeveel ijver er aan de restauratie wordt voortgewerkt. Binnen enkele
weken zal het monumentale gebouw, voor een groot deel hersteld van
de zware slagen, die in de oorlog werden toegebracht, in tegenwoordig
heid van H.K.Il. Koningin Juliana en Z.K.H. Prins Bernhard, heropend
worden.
Deeds nu loont het alleszins de
moeite eens rond te kijken in d;
gerestaureerde zalen, waarin werklie
den thans de laatste hand leggen ran
het" grote werk dat zo vele jaren heeft
geduurd.
Hoewel de zijvleugel in de Noord
straat nog een betonnen skelet is,
waarin een mastbos van ijzeren stut-
palen verhinderd een indruk te ver
krijgen van de vormen die er aan ge
geven worden, en de toren (met de
foeilelijke klok!) nog droef herinnert
aan de zwarte dag waarin Zeeland's
fraaiste cultuurbezit zo hevig werd
geschonden, is het toch verheugend
dat er reeds zo veel gebeurd is en dat
men in dit oude Stadhuis weer kan
genieten van de weergaloze architec
tuur van de grote bouwmeester.
VOORNAAMHEID IN „GROTE
HAL".
Nu het bordes weer zichtbaar is, valt
onmiddellijk de grote deur op. ge.
schilderd in de Middeleeuwse kleuren
Deze toegang is echter niet definitief;
er zullen andere, nieuwe deuren komen
en vat ïen binnen op dit gebied ziet,
vestigt wel de indruk dat deze een ver
fraaiing zullen betekenen.
De Grote Hal. waarin men na bin
nenkomst het eerste komt, imponeert
reeds direct door zijn grootse, voor
name ruimte, sober doch uiterst
smaakvol gemeubileerd. Een „dam-
bordvloer" van leisteen en travertin
schept de sfeer welke bij zo'n gebouw
behoort. Jammer is, dat de ramen nog
slechts noodvoorzieningen zijn. De de
finitieve glas-in-lood ramen zullen bij
de heropening nog niet gereed zijn.
evenmin als de nieuwe buitendeuren.
Langs de wanden treft men ver
schillende tegeltableaux aan en aan
de zoldering komen nog, behalve Ge
zo goed mogelijk weggewerkte electri-
sche lampen, twee oude koperen kaar
senkronen,. Vier grote kasten, waar
onder een eiken sacristiekast uit de
17e eeuw, geven de ruimte een voor
name indruk. Natuurstenen kapitelen,
voorstellende verschillende ambachten
en beroepen die Middelburgs bewoners
uitoefenen, dragen de zware eiken bal
ken van 't plafond en op verschillen
de plaatsen is een kunstzinnig smeed
ijzeren hekwerkje aangebracht, zoals
bijv. in de hoek bij de wenteltrap, die
toegang geeft tot de publieke tribune
van de raadszaal en de omloop van
de courtoren.
Zo veel mogelijk heeft men verme
den de tegenwoordig onmisbare ele
menten in het oog te laten springen.
Zo zijn de radiatoren van de centrale
verwarming in nissen met zitbankjes
weggewerkt terwijl de afvoer van de
lucht geschiedt door gaten in de muur
welke niet opvallen door vorm of door
een rooster.
MONUMENTALE INDRUK
Liet zou veel te ver voeren alles te
vertellen van het fraais dat in
het Stadhuis te zien is. Reeds de en
kele zalen die nu zo goed ais gereed
zijn, zouden een urenlange bezichti
ging waard zijn en een complete be
schrijving zou vele kolommen vergen
Niettemin willen we toch een indruk
geven van wat het meeste treft. De
trouwzaal, achter de Grote Hal, doet
in architectonische schoonheid niet
onder voor deze hal. Grote gobelins
en enkele schilderijen sieren de wan
den. Een prachtige natuurstenen
schouw met uitgehouwen versieringen
en ingemetselde, gebeeldhouwde pla
vuizen geven ook hier weer de voor
naamheid. Hier stellen de kapitelen,
in cleze zaal zeer toepasselijk, geboor
te, jeugd, huwelijk en ouderdom voor.
Het moet de Middelburgers wel een
vreugde zijn. temidden van een mid
deleeuwse pracht als hier bijeen ge
bracht is in het huwelijk te treden!
Alle natuursteen, welke bij de res
tauratie is gebruikt, is het zg. Franse
Vaurignon, een fraaie, harde steen
soort, die uitnemend past in de sfeer
van dit orde gebouw
Ook in de Burgerzaal, een verdie
ping hoger gelegen, wordt nog hard
gewerkt. De enorme zaal wordt monu
mentaal overkoepeld door een fraai
eiken tongewelf, dat deze ruimte een
welhaast kathedrale aanblik geeft.
Hier is men bezig de vensters in de
originele toestand te brengen. Ook
hier wordt glas-in-lood gebruikt, ter
wijl de helft van de ramen afgesloten
kan worden door eikenhouten „deur
tjes" De zaal zal worden gemeubeld
met verschillende tafels en stoelen.
Daarboven worden drie grote koperen
kronen gehangen.
De trots van de kamer van Burge
meester en wethouders is een rijk-ge
beeldhouwde ..pui", een wandbetimme-
ring met drie zware deuren, waar
van de middelste toegang geeft tot de
raadszaal. De schouw valt hier op
door de twee tegeltableaux, voorstel
lende I'annibal en Schipion.
LEST BEST: DE NIEUWE
RAADSZAAL!
p venals een fijnproever het beste tot
het laatste ogenblik bewaart, heb
ben we met opzet nog gezwegen van
de raadszaal van het Middelburgse
stadhuis, alhoewel we er tijdens oi^e
wandeling al eerder langs gekomen
waren.
Reeds na de eerste stap over de
drempel van deze fraaie vergader
ruimte, blijft men getroffen stil staan
om de wonderlijk geslaagde harmonie
van oude bouwkunst en moderne In
richting te bewonderen. De tafel voor
Burgemeester en wethouders, het
..hoefijzer" voor de raadsleden en in
het midden daarvan het tafeltje van
de stenograaf, dit alles is op luxueze
wijze uitgevoerd in warmkleurig ma
honiehout. ,.Tegendraads''-ingelegde
sterren van wisselend helderwit ahorn
diepzwart ebben- en glinsterend rood
rozenhout onderbreken de grote vlak
ken en ,even 'n eigenaardige synthese
tussen speelsheid en voornaamheid.
Over dit alles ligt de diepe glans van
de politoer-laag, door vakkundige han
den en met veel geduld aangebracht.
Ook de stoelen (die van B. en W.
met een „burgje" op de rugleuning)
zijn fraai uitgevoerd, zowel in hout
als stoffering en tevens hebben be
langstellende burgers en verslaggevers
gemakkelijke en mooie zitplaatsen.
Langs de wanden komen nog wand-
armtn. waaraan de lampen bevestigd
zijn en goudkleurige gordijnen zullen
het fraaie interieur, gevat in de fraaie
lijn van Keldermans' schepping, vol
maken. De gerestaureerde zoldering
is op de betonnen balken bewerkt met
schlablone-figuurtjes, die een geslaagd
wit-zwart effect te voorschijn toveren.
Tegen de muur links van de bur
gemeesterszetel, is een enorme repro
ductie van het Middelburgse wapen
aangebracht, en daarnaast staat in
Gotische letters, duidelijk zichtbaar
voor alle raadsleden „Wie sal 't
maecken, dat niemand 't kan laecken".
Neen, dit is inderdaad een moeilij
ke opgave, doch het lijkt ons in een
zo weldadige sfeer voor de Middelburg
se raadsleden een eenvoudiger opgave
dan voor hun collega's die het in een
minder fraaie omgeving moeten pro-
baren!