Titoïsme splitst Hongaarse communisten
KoHie-rantsoen
gehalveerd
Toen de peppel van mr Kolff dood ging...
Mr. Eikhuizen verheugd over
zijn benoeming te Halsteren
Gerard van der Meeren knutselt „miniatuurtjes
Nederland
in 1949
Vrijspraak in „prikkellectuur-zaken"
DE SPLIJTZWAM ACHTER HET IJZEREN GORDIJN:
TEGENZET: NATIONALISERING OP GROTE SCHAAL
Waarom dook mevr.
Grotewohl onder
Service voor Churchill
Regerings-surprise
voor Oud en Nieuu):
Staatsbosbeheer in de Eerste Kamer
Toekomstig burgemeester ging al voorzichtig op verkenning...
In Ovezande laat hij de beste herinneringen na
Iets kouder
HET bericht van de benoeming was
voor ons geen verrassing. Al een
week geleden hoorden we, dat de pa
pieren van Mr. Eikhuizen voor de be
noeming in Halsteren het best stonden
genoteerd. Maar het is met burge
meestersbenoemingen eenmaal zo, je
bent er nooit zeker van, voordat ze
officieel zijn afgekomen. Dat hebben
we onlangs ln Den Haag wel ervaren.
Daarom hebben wij voorzichtigheids-
,me<ie °P verzoek van bevoegde
het bericht ingehouden. Gister
tomen" ecllter is het off'ciecl doorge-
Nog kleine groepen
militairen naar
de Oost
Vogt blijft bij AVRO
Hitlergroet in ere
hersteld
Rotterdamse jongen over zijn hobby
MET FIGUURZAAG EN TRIPLEX SCHEPT
HIJ LEVENDE MENSJES
HOE, hij tot zijn hobby is gekomen?
IN ieder geval zitten we met het
ZESDE JAARGANG No. 1574
Uitgave: N.V. Uitgevers Mij. Neerlandia
verschijnt elke werkdag Bureau: Breda
Reigerstraat 16, Tel.: Redactie 8181, Admini
stratie 8778. Redactieraad: a. F. J. Aernoudts.
C. J. v. Hootegem. a e Langenhorst, Mr. Dr.
A. J.J. M. Mes, Mr. H B L. de Rechter. Hoofd
redacteur: J. J. H. A Bruna Abonnements
prijs bij vooruitbetaling 3.90 per kwartaal
per post 4.75. per week (uitsluitend bij met-
postbestelling) 0.30. Losse nummers 8 cent
Postrek no 278841 Prijzen van buitenlandse
abonnementen worden op aanvraag verstrekt.
Bureau voor de Zeeuwse Eilanden: GOES
afgWa
Voor God, Koningin en Vaderland
VRIJDAG 30 DECEMBER 1949
Advertentieprijs voor de gehele oplage: 0.25
per m/m. (Ingezonden Mededelingen 0.60
per m/m). Voor advertenties van plaatselijke
aard uit Zeeland, uitsluitend in de Zeeuwse
editie 0.10 per m/m. (Ingezonden Mede
delingen 0.25 per m/m). Staatwerk 3 cent
per m/m extra. Incasso wordt berekend. Voor
prijzen van de rubriek ,,'t Kleintje" wordt
verwezen naar de desbetreffende rubriek.
Inzendingen op advertenties, welke de uit
gevers om redenen te hunner beoordeling niet
verlangen af te geven, worden vernietigd.
TERNEUZEN, Axelsestraat 45. Telefoon 2347)
rplTO WAS EEN JAAR GELEDEN wellicht de enige op de gehele wereld.
die kon vermoeden of voorzien, hoe het conflict tussen hem en de Ko-
minform als een kwaadaardige splijtzwam in de landen achter het IJzeren
Go. dijn zou dringen. Het is na een jaar nu al zo geworden, dat de „grote
politiek" zowel van West als van Oost voor een niet onbelangrijk deel draait
om de beslissende vraag: pro- of anti-Tïtoismc.
Nog niet lang geleden schreven we op deze plaats uitvoerig over infil
tratie van verzetsgroepen binnen het Sovjet-leger, kort daarvoor meldden
we de Partij-waarschuwing „Op uw hoede voor Titoisme" vanuit Frankrijk
terwijl we nog maar nauwelijks van verbazing bekomen waren over het
Titoisme in Polen.
Nu is klaarblijkelijk Hongarije aan de beurt. Niet alleen wordt
het sovjetisme straffer aangepakt blijkens een plotseling aan
gekondigde nationalisering van bedrijven met meer dan 10
man personeel, maar het stellige bericht heeft ons bereikt, dat
de Hongaarse communistische partij lijdt aan de zo gevreesde
kwaal: splitsing door Titoïsme.
CONTACT MET ANDERE
LANDEN.
TfOLGENS te Wenen uit Budapest
ontvangen berichten, zou het in de
Hongaarse communistische partij reeds
tot een splitsing zijn gekomen. Bijna
50.000 partijleden zouden zich in het
geheim tegen de „imperialistische po
litiek" van Rusland hebben verklaard.
Zij zouden contact willen opnemen
met de Joego-Slavische regering en
gelijkgezinde groepen in Duitsland,
Tsjecho-Slowakije en Bulgarije.
In een boodschap, die aan de „Ti-
toisten" in Duitsland zou zijn gezon
den. klaagden de Hongaarse mede
standers over een groeiende Russi
sche infiltratie in het leger, de grens
bewaking, de geheime poütie en de
industrie van Hongarije. In de plaats
van de hoge Hongaarse politie-func-
tionarissen, die gedurende het proces-
Rajk zijn verwijderd, zouden 84 Rus
sische NKVD-mannen zijn gekomen.
Voorts wordt in de boodschap gezegd
dat de „40.000 man Russische troepen
in Hongarije de bevolking van Zuid-
West-Hongarije terroriseren door hun
slecht gedrag".
OOK PHILIPS SLACHTOFFER.
/^ISTEREN is in Hongarije een re-
geringsverordening gepubliceerd,
op grond waarvan alle ondernemin
gen met meer dan tien werknemers
genationaliseerd worden. Ook buiten
landse ondernemingen vallen onder
het besluit. Aan alle eigenaren, Hon
gaarse zowel als buitenlandse, wordt
schadeloosstelling beloofd.
Het besluit vermeldt o.m. de vol
gende buitenlandse ondernemingen:
Standard Electric Company, de Hon
gaarse Telefoonmaatschappij, Vacuum
Oil, Shell, Philips, Radio Brown-
Bocery. de Brits-Hongaarse jute-in-
dustrie en verscheidene textielfabrie
ken. Alle eigenaren moeten binnen 90
dagen de activa opgeven.
De directeur van economische za
ken. Erno Gero, heeft verklaard dat
buitenlandse eigenaren van industri
ële bedrijven in Hongarije hun belan
gen hebben gebruik om „organisaties
voor spionnage en sabotage op te
richten".
Naar schatting vallen 1500 maat
schappijen te Budapest en omgeving
onder de bepalingen van het natio
nalisatie-besluit, waaronder fabrieken,
drukkerijen, foto-technische laborato
ria, scheepvaart- en rivierjransport-
bedrijven, grote garages, restaurants,
die meer dan tien kellners in dienst
hebben, grote juwelierszaken en kle
dingmagazijnen.
Men meent, dat de kleinere bedrij
ven uiteindelijk in coöperaties zullen
worden samengevoegd.
Zweden heeft zijn handels- en beta
lingsovereenkomst met Hongarije bui
ten werking gesteld als protest tegen
de nationalisatie van alle Zweedse on
dernemingen, waarin meer dan 10
personen werkzaam zijn.
TaE COMMISSARIS van politie te
Keulen heeft aan Reuter meege
deeld, dat „onthulling van het huidi
ge adres van mevrouw Martha Gro
tewohl, de vrouw van de Oost-Duitse
premier Otto Grotewohl, zeer ernsti
ge gevolgen kon hebben".
Hij bevestigde de berichten, dat
mevrouw Grotewohl ongeveer een
week bij vrienden heeft vertoefd,
maar wilde geen verdere bijzonder
heden meedelen.
Grotewohl zelf wordt in een zieken
huis in Oost-Berlijn wegens infuenza
verpleegd. De Oost-Duitse Voorlich
tingsdienst heeft Woensdag verklaard
dat Grotewohl een persconferentie
zou houden, zodra zijn gezondheids
toestand dat toeliet.
Familieleden van mevr. Grotewohl
hebben meegedeeld, dat zij voorne
mens is haar interzonale paspoort, dat
10 Januari afloopt, te laten verlen
gen.
Het Oost-Berlijnse blad „Neues
Deutschland" (SED) spreekt over
mevr. Grotewohl als „de gescheiden
echtgenote" van de premier, terwijl
mevr. Grotewohl zelf onlangs heeft
gezegd, dat Grotewohl niet aan een
scheiding denkt.
TjOORDAT Winston Churchill, die
met zijn echtgenote een vacantie
van veertien dagen op Madeira gaat
doorbrengen, Donderdag te laat in
DE KIP van de heer Bloos te Zalt-
'oommel heeft op één dag drie eieren
gelegd.
PATER BOOTS, een Nederlandse mis
sionaris, ontving te Reykjavik de
Franse onderscheiding „Officier d'
Académie". Pater Boots stelde een
Frans-IJslands woordenboek samen
met bijbehorende grammatica.
DOOR DE LUCHT reisden in dit
jaar gemiddeld 70.000 personen per
dag. waarvan 10.000 in Europa. Iedere
5 seconden vertrok op een der vlieg
velden ter wereld een vliegtuig.
VIER VISSERSBOTEN uit Bruinisse.
de BR 9, 41, 42 en 24 zijn door de
Belgische zeepolitie naar Ostende
opgebracht. De netten en 8.000 kilo
haring zijn in beslag genomen. Ze
visten op Belgische territoriale wate
ren.
DE POLITIEMACHT van Oost-Duits-
land mag van Stalin hoogstens 200.000
man sterk zijn. Dit bericht gaf hij op
zijn verjaardag aan vice-president
Ulbricht mee.
DE UITSPRAAK teen de ex-secreta- i IN HET OVEZANDSE GEMEENTEHUIS vonden wij gisterenmiddag een
ris van oudtourgemêester Visser van j gelukkig man. Tussen verschillende felicitatie-telefoontjes heen, kregen
Den Haag is bepaald op 4 Januari en i we gelegenheid voor een kort maar krachtig interview met burgemeester
zal schriftelijk worden gewezen. I Mr. A. J. M. Eikhuizen, wiens benoeming tot burgemeester van Halsteren
De Rotterdamse econoom C. W. van I met ingang van 16 Januari zo juist officieel was afgekomen,
der K. hoorde drie maanden met af-
trek eisen. I AAR. ELKHUIZEN wond ergeendoek-
l'l 1,111 „ti„
Southampton arriveerde, is het vertrek
van de boot. de „Durban Castle" var
de „Union Castle-lijn", Jwintig minu
ten vertraagd Het was in deze eeuw
nog slechts één keer voorgekomen, da:
het vertrek van een schip van deze
maatschappij omwille van een passa
gier werd uitgesteld.
T>E REGERING ziet zich genood-
zaak),, in verband met de zeer
hoge prijzen van koffie op de wereld
markt verandering te brengen in de
koffievoorziening van het Nederland
se volk.
Gedacht is aan de invoering van 'n
nationale melange van surrogaat en
echte koffie. Hiertegen zijn evenwel
vele bezwaren voor de bedrijven, voor
de overheid en voor de consument.
De regering heeft daarom besloten de
nog aanwezige voorraden koffie nor
maal .te blijven distribueren, doch
met een vermindering van het rant
soen, dat voortaan per zes weken 125
gram zal bedragen.
De eerstvolgende koffiebon, welke
op 26 Januari 1950 zal worden aan
gewezen, zal dus recht geven op 125
gram koffie. Deze bon zal dienen voor
een periode van zes weken.
Op deze wijze kan de rantsoenering
nog geruime tijd worden voortgezet.
De prijs van de aldus gedistribueer
de koffie zal niet hoger zijn, dan de
thans geldende prijs, doch naarmate
voorraden „goedkope koffie" uitge
put raken zal een geringe prijsstij
ging onvermijdelijk zijn. Daarnaast
zal koffiesurrogaat van goede kwa
liteit vrij in de handel in ruime mate
verkrijgbaar zijn.
In het paleis aan het Koningsplein te Djakarta had Dinsdagmiddag de
ondertekening plaats van het protocol van de bewindsoverdracht door
de Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon, de heer A. H. J. Lovink en
de Sultan van Djokja. Aan de tafel van links naar rechts: Anak Agung.
minister van Binnenlandse Zaken, de Sultan van Djokja, dr. A H J. Lovink
en dr. YVahab. Staande: J. van Boetzelaer en van Ravesteyn.
TN DE vergadering der Eerste Ka-
rner is gisteren o.m. aan de orde
geweest het wetsontwerp tot verlen
ging van de geldigheidsduur van
de artikelen 2 en 3 van de
wet van 12 Februari 1948. tot intrek
king van het besluit Staatstoezicht op
de bossen 1943.
De heer Kolff (CH) vertelde bij de
behandeling van dit wetsontwerp, dat
hij in zijn tuin een halfwas kastanje
boom had omgehakt. In verband daar
mede was er een man in een lederen
jas op een motorfiets bij hem geko
men, die hem aankondigde dat hij
/BISTEREN heeft de Bredase Recht-
bank uitspraak gedaan in de zaak
betreffende „prikkellectuur", die 14
dagen geleden werd behandeld.
Een agent van de spoorwegboekhan
del V. van A. uit Tilburg, had ge
schriften verkocht, die in strijd zou
den zijn met de goede zeden, even
als de boekhandelaar F. de W. uit
Tilburg, De Tilburgse kantonrechter
had hen veroordeeld tot een geldboe
te van resp. 25 en 20 gulden. De Of-
DE OOSTENRIJKER Karl Urbanitsch
had veel last van maagpijn. Om de
pijn te verdrijven, bedronk hij zich.
Onder Invloed van de drank opereerde
hij zichzelf met een snoeimes. Nu is
hij dood.
DE „GIL"-ZAAK tegen het tijdens de
bezetting verschenen weekblad van die
naam diende gisteren voor de Raad
van beroep voor de perszuivering. Van
daag gaan de verhoren voort.
een NOODWEER boven Buenos Aires
kostte Woensdag aan 12 mensen het
leven. Er werd voor millioenen peso's
schade aangericht.
het kabinet van Bidault hangt
f30 draad. De Franse Na
tionale Vergadering zal vandaag stem
men over de motie van vertrouwen.
DE MERCEDES 1940 van Himmler, 16
«winder en met een snelheid van 120
k-m. per uur is te koop voor 11.000 gul
den. Vervoerskosten uit Duitsland ko
men er nog bij.
TEGEN DE ZWEED Hjelm, verdacht
van economische sabotage, werd giste-
rfn ,'e Eraag 3 jaar 'dwangarbeid als
straf uitgesproken.
MERLE COCHRAN, benoemd tot am
bassadeur van de V. s. in Djakarta,
vrordt als UNCI-lid opgevolgd door Ed
ward A. Dow Jr.
A. H. J. LOVINK, de laatste Ho<*e
Vertegenwoordiger van de Kroon, is
op Schiphol aangekomen. Hij werd
o m. verwelkomd door de ministers van
Maarseveen. Goetzen en van Schaik.
HET UNIE-SECRETARIAAT zal een
kantoor hebben in Den Haag, Bezui-
21' onder leiding van dr p
Idenburg en een kantoor in Djakarta
onder mr. Pringgodigdo, die tevens de
flf Tkh* leldins va" het Secretariaat
zal hebben voor het eerste jaar.
DE „WATERMAN" is met 1465 man
°E thu!f^s' boot vertrok
24 December uit Tandjong Priok De
„Grote Beer' wordt omstreeks in
Januari te Amsterdam verwacht
jes om en zei oprecht blij te zijn
met deze benoeming, daar die een
flinke promotie v<x>r hem betekent.
Halsteren staat me erg aan, hoorden
we verder; het is een mooie gemeente,
die gunstig gelegen is en vijfmaal
i meer inwoners heeft dan Ovezande en
dus ook heel wat meer mogelijkheden
biedt.
Zou u, vroegen wij. aan de Brabant
se geaardheid wennen?
Burgemeester Eikhuizen lachte eens
fijntjes. „Ik ben, antwoordde hij, reeds
jaren met een Brabantse getrouwd, en
had dus een v<x>rtreffelijke leerschool.
Bovendien is mijn tweede moeder een
Brabantse en heb ik veel famillie in
deze provincie, welke ik veel bezocht
en waar ik van houd."
„Kent u uw nieuwe gemeente reeds?"
Weer lachte mr. Eikhuizen. „Natuur
lijk ben ik er al eens voorzichtig op
verkenning uitgegaan, toen ik wist dat
mijn kansen niet slecht stonden, en
die kennismaking viel mee. Ik zag er
een mooi gerestaureerd gemeentehuis
staan en de omgeving met bos en duin-
tjes vond ik schitterend.
We hoorden verder, dat mr. Eikhui
zen ondanks zijn blijdschap Ovezande
met gemengde gevoelens verlaat. Er
ligt een mooi stuk van zijn leven en
een belangrijk stuk werk, terwijl hij
er veel vriendschap mocht ondervin
den. Het doet echter altijd prettig aan
vervolgde de burgemeester, als men
jong is, nog eens opnieuw te kunnen
beginnen. Een paradijs verwacht ik nr
Halsteren niet. bewust als ik ben ook
daar veel zorgen te krijgen, maar ge
leerd door de ervaring, deins ik daar
niet v<x)r terug en begin, geïnspireerd
door de mogelijkheden welke in dit
groter arbeidsterrein schuilen, vol moed
straks aan mijn nieuwe taak.
21o gauw de -nieuwbenoemde burge
meester gelegenheid vindt, gaat hij
opnieuw en dan intensiever kennis
maken met zijn nieuwe gmeente, die
hem trouwens de eerste felicitaties al
deed toekomen.
Met een stevige handdruk scheidden
we van mr. Eikhuizen, die over drie
weken niet langer een Zeeuwse burge
meester meer is.
ZIJN ARBEID IN
OVEZANDE.
geldig
W eeTsverwachting,
vanavond:
tot
b"volkt met plaatselijke
pklaringen en vooral aanvanke-
OvcrZV//„S,ïhiUende |,laats('" mist
tot mar dro°R weer. Zwakke
teetMr.tUSSen ZUifl
16'37 üur'
uzu°rn
En dat is ook onzerzijds een harte
lijke felicitatie waard.
Tien jaar stond burgemeester Eik
huizen in Ovezande, tien jaren, die
lang niet gemakkelijk waren. Toch
wist hij veel tot stand te brengen op
het gebied van woningbouw, wegen
aanleg en sociaal-maatschappelijk
werk.
Aan zijn initiatief js het voorname
lijk te danken, dat Ovezande onlangs
zijn eigen nieuw Wit-Gele Kruisgebouw
kreeg. De plaatselijke afdeling van
deze vereniging, waarvan hij voorzitter
is, kreeg daardoor een waardig home
Ondanks zijn drukke dagtaak
sinds vorig jaar is mr. Eikhuizen ook
secretaris van zijn gemeente ont
plooide hij naast sociale ook politieke
activiteit, waarvan zijn voorzitter
schap van de Statenkring Goes der
K.V.P. getuigenis aflegt.
Door zijn prettig karakter en grote
hulpvaardigheid verwierf mr. Eikhui
zen te Ovezande ieders sympathie, en
we zijn ervan overtuigd, dat hem dat
in Halsteren ook best zal lukken!
LEVENSLOOP
TENSLOTTE in het kort enkele
levensbijzonderheden. Mr. Eikhui
zen is 38 jaar oud. Op 5 Februari 1911
wei-d hij te Den Haag geboren. Na de
middelbare school te hebben doorlopen
volgde universitaire studie te Leiden
en in Mei» 1937 legde hij met goed ge
volg doctoraal examen in de rechten
af.
Na twee jaar gevolontaird te hebben
op de gemeente-secretarie te Llsse
werd mr. Eikhuizen in 1939 tot burge
meester van Ovezande benoemd.
ficier van Justitie te Breda eiste twee
weken geleden een hogere boete, nl.
driemaal f 50 subs. 3 maal 10 dagen
en verbeurdverklaring van het in be-
slaggenomene en voor F. de W. vrij
spraak. omdat het boek niet zinne-
prikkeiend geacht kan worden. Hij eis
te daarnaast, dat er een nieuwe dag
vaarding opgesteld zou worden op
grond van art. 451 Wetboek van Straf
recht.
Ten aanzien van F. de W. werd het
vonnis van de kantonrechter vernie
tigd. Opnieuw rechtdoende achtte de
rechtbank het ten laste gelegde niet
wettig en overtuigend bewezen, wes
halve de W. vrijgesproken werd. In de
zaak tegen F. van A. werd het vonnis
van de kantonrechter eveneens ver
nietigd en de dagvaarding nietig ver
klaard. De rechtbank ontsloeg van A.
van alle rechtsvervolging.
/BISTEREN kwam in de Eerste Ka
mer aan de orde het wetsontwerp
inzake uitzending van dienstplichti
gen. Het ontwerp beoogt te bepalen
dat het verblijf overzee niet langer
zal duren dan tot het einde van 1950
(dit was 1949).
Nadat verschillende sprekers 't woord
gevoerd hadden, gaf Minister Schok
king o.m. te kennen, dat het nodig is
dat nog kleine groepen naar Indone
sië gaan. Het zou onbillijk zijn dege
nen die ze moeten aflossen, langer
daar te houden. Het aantal geneeskun
digen dat gereed stond voor uitzen
ding, is zeer aanmerkelijk terugge
bracht.
Als de omstandigheden blijven zo
als ze zijn en zoals spr. ze ziet, wor
den. dan ziet hij het ogenblik aan
breken, dat van Indonesische zijde
een beroep zal worden gedaan op de
tienduizenden militairen van wie ve
le technisch bekwaam zijn, om hand
en spandiensten te verrichten. Daarna
werd het ontwerp z.h.st. aangeno
men.
deswege een proces-verbaal zou krij
gen, maar het liep goed af: de heer
Kolff was toen kantonrechter, Een
poos later is er in zijn tuin een pep-
peltje doodgegaan. Hij heeft toen aan
Staatsbosbeheer vergunning gevraagd
het te mogen vellen. Na veertien da
gen kreeg hij de vereiste toestem-
rrri>;, welke verleend werd in een
schrijven, waarin een aantal instan
ties werd opgesomd, aan welke be
richt gezonden was, dat mr. Kolff
een dood peppeleboompje mocht op
ruimen. Nu vroeg de heer Kolff de
minister of hij in dergelijke zaken
niet een klein beetje matiging kon
aanbevelen.
De minister van Landbouw, de heer
Mansholt kenschetste de wijze van
behandeling dezer materie als volko
men onjuist. Hij noemde het een vorm
van bureaucratie, welke hij niet
wenst. Hij zeide er onmiddellijk aan
dacht aan te zullen schenken. De be
palingen behoren soepel te worden
toegepast.
Het wetsontwerp is daarna z.h.st.
goedgekeurd.
Geschillen bijgelegd
TAE HEER W. VOGT, directeur van
de AVRO had zijn ontslag als zo
danig aangeboden. De samenwerking
tussen de heer Vogt en het dagelijks
bestuur, in 't bijzonder die met de
voorzitter, de heer G. de Clercq, was
reeds lang niet goed meer.
Het bestuur van de AVRO is bij
eengekomen om de ontslagaanvrage
van de heer W. Vogt te bespreken.
„Het bestuur der AVRO heeft in
een vergadering de ontslagaanvrage
van de directeur niet aanvaard. De
gerezen geschillen zijn bijgelegd en in
aansluiting daarop werd de directeur
verzocht aan te blijven. De heer Vogt
heeft aan dit verzoek voldaan".
tfoor
der
de nog leerplichtige leden
volksdemocratische staats-
jeugd in Sovjet-Duitsland. genaamd
de „Jonge Pioniers", wordt thans door
de partijleiding weer een verplichte
groet ingevoerd. Bijna als ten tijde van
Hitier moeten de kinderen in Oost-
Duitsland weer de hand opsteken bij
het groeten. Niet zoals bij de leden
van de communistische partij met de
gebalde vuist, maar met vijf gestrekte
vingers. Volgens officiële toelichting
moet dit de verbondenheid uitdruk
ken met de „vredelievende" bevol
king der vijf werelddelen. Het ophef
fen van de hand boven het eigen hoofd
moet volgens dezelfde toelichting tot
uiting brengen, dat het welzijn van
de algemeenheid hoger dient te wor
den gesteld dan het eigen ik. Ondanks
deze officiële uitleg blijft het voor de
bevolking der voormalige Sovjet-zone
de Hitlergroet.
gEN 20-JARIG ROTTERDAMS KLEERMAKERTJE uit de Nicolaas Zasstraat
Gerard J. van der Meeren, heeft de aandacht getrokken op de nationale
tentoonstelling voor vrije tijdbesteding „Gouden Handen", die onlangs
te Ede werd gehouden. Hij noemt het zelf geen poppen, die hij
maakt, al zijn het kleine menselijk aandoende figuurtjes, en kleedt
hij ze naar menselijke aard. „Noemt u het liever miniatuurtjes"
toch nog naar een betere benaming zoekend, al is hij er nog niet tevreden
mee.
ADAM, EVA en TEXTIELNOOD
Het zijn ook eigenlijk geen enkelvou
dige, op zichzelf staande figuur
tjes, die 'hij maakt, want ze maken als
het ware deel uit van een statistische
scene. Het zijn groepen die hij ver
vaardigt, gerangschikt temidden van
een decor. Men zou het een soort ta
bleaux kunnen noemen. De figuurtjes
zijn niet beweegbaar, al drukken ze
beweging uit. Het zijn geen mario
netten of poesjenellen daarvoor
zijn ze met hun 20 tot 30 cm. ook te
klein maar eenvoudig popjes om
neer te zetten en die tezamen iets uit
beelden: de gedanste Notenkrakers
suite van Tschaikowsky, Adam en Eva
kijkend voor de etalage van een kle
dingmagazijn tijdens de textielnood,
figuren uit schilderijen van Rembrandt
Mata Hari in actie enz. Hij wordt ge
ïnspireerd door een boek, dat hij leest,
door voorvallen op straat.
Op straat zoekt hij ook veelal zijn
voorbeelden. Dan gaat hij voor een
vel kleermakers-patroonpapier zitten
en schetst met potlood de mensjes, die
hem gefrappeerd hebben en die hij wil
uitbeelden, niet in uitdrukkingloze vor
men, maar met een houding van het
lichaam, welke leven en beweging sug
gereert.
Zo b.v. de kinderen, die handje in
handje op weg zijn naar opoe's ver
jaardag, een jongen en een meisje, het
meisje opgewekt, maar de knaap loom
en traag, om niet te zeggen pruilend,
omdat hij liever met zijn kornuiten
gaat voetballen.
OOK PICASSO
JTN DAN weer heeft hij de danseres
1-1 Cilly Wang op de planken gezien
in haar parodie, waarbij ze twee kunst
benen gebruikt. Of een andere keer
heeft Picasso met zijn uitzonderlijke
stijl hem getroffen. Dan zit hij met
het potlood in de hand en tekent en
tekent, net zo lang tot hij het beeld
van zijn fantasie op papier heeft
staan. Het tekenen heeft hij immers
geleerd, een jaar lang op de Academie,
al is hij dan gedoemd ridder van de
naald te zijn. De aangeboren handig
heid, die hij blijkt te bezitten, heelt
hij voorts ontwikkeld op de ambachts
school. Nu combineert hij de geleerde
techniek met zijn hobby en hij is er
gelukkig mee.
En zijn zijn schetsjes gereed, dan
schaft hij zich het goedkoopste tri
plex aan, dat hij krijgen kan, grijpt
zijn figuurzaag en iaat zijn kleine
mensjes geboren worden. Daarna komt
de plakaatverf eraan te pas en ze te
beschilderen. Maar ook djn is hij nog
niet tevreden. Hij gaat dan naar de
Zaterdagse markt op het Noordplein,
zoekt aan een rommelkraam wat lap
jes of snuisterijen uit. Een vodje van
bont misschien, koopt hij bij een gri
meur voor enkele centen een imitatie
snorretje, vormt dat om tot een pruikje
voor het imitatiemensje en gaat dan
thuis voor het hele toilet en de kledij
van zijn poppen zorgen. Daarna zoekt
hij er een miüeu voor uit, een soort
verkleind decor, nooit breder dan een
meter, soms op hardbord een meng
sel van carton en houtvezels ge
schilderd, dan weer op gewoon aquarel
papier.
Zo vervaardigde hij op 17-jarige
leeftijd reeds zijn Notenkrakersuite,
vijftien figuurtjes, gegroepeerd temid
den van een geschilderd milieu. En
ook de verlichting vergeet hij niet.
Daarvoor zoekt hij net zo lang, tot
naar zijn smaak de ideale belichting
gevonden is.
NAAR HET LEVEN
LJOEVEEL van zijn miniatuurtjes hij
wel per jaar maakt. Hij weet het
zelf niet. Zijn het er dertig? Veel vrij?
tijd heeft hij niet., maar komt het,
eens voor, dat hij door ziekte thuis' dag te komen.
moet blijven, ja dan werkt hij als hij
herstellende is met dubbele ijver aan
zijn hobby. Men zou eigenlijk kun
nen zeggen: zoveel boeken als hem
inspiratie geven, zoveel poppen komen
er uit zijn fantasie te voorschijn. Maar
ook zijn schafttijd bij zijn patroon
benut hij. Dan bestudeert hij de
luidjes op straat, die ook lunchtijd
hebben: een winkelmeisje, een kan
toorbediende, een reclameman, een
dienstertje uit een cafetaria samen
met een kok, die in zijn costuum even
'n luchtje schept. Hij maakt ziin werk
niet om te verkopen, maar voor zich
zelf, al zou hij wel gaarne een op
dracht uitvoeren, mits de iaee en de
uitvoering aan hemzelf overgelaten
worden.
IN ZIJN EENTJE
Nu ja, hij houdt veel van de dans
een tijdje beoefende hij de ballet-
dans en ook heeft het toneel zijn
liefde. En het is de mode in de loop
der eeuwen, die eveneens zijn belang
stelling heeft. Maar hij zal wel bij zijn
kleermakerstafel moeten blijven en
benut daarom zijn vrije tijd, om aan
zijn liefhebberij aardigheid te beleven.
Met de grote kunstenaar heeft hij dit
gemeen, dat hij alleen kan werken
als hij inspiratie heeft.
Shakespeare? Nee, toneelwerk uit
het binnen- of buitenland heeft hij
r.og niet tot onderwerp van zijn ta
bleaux gekozen, maar wat niet is kan
komen. Voor zover hem bekend, is hij
de enige, die aan dit soort liefhebberij
doet. Medehelpers heeft hij niet, alles
doet hij zelf.
Op de tentoonstelling in Ede kwam
hij met. 78 popjes uit. Nu heeft hij er
al veel bij gemaakt, maar Gerard zou
dol Mij zijn, als hij ook elders in de
gelegenheid werd gesteld op een ten
toonstelling met zijn arbeid voor de
CTEL U VOOR het jaar 2000. Over
gangsexamen op een middel
bare school. De geschiedenisleraar
vraagt aan Piet jansen: En vertel
me eens een belangrijke gebeurte
nis uit het jaar 1949. Piet Jansen
zegt vlot: Souvereiniteitsoverdracht
aan de Verenigde Staten van In
donesië.
We zijn gauw geneigd iets wat
we zelf meemaken als een histori
sche gebeurtenis te bestempelen.
Maar het kan toch moeilijk een
overschatting zijn van het feit der
souvereiniteitsoverdracht in Indo
nesië, als we thans reeds zeggen:
Dit wordt een jaartal. Hiermede
is immers een periode van kolo
niale heerschappij in Zuid Oost-
Azië voorgoed beëindigd. Wat er
ook uit de daad van 27 December
1949 voortspruit, goed of kwaad,
met hit kolonialisme is het gedaan.
Het is een gebeurtenis, die alle ge
beurtenissen in ons goede vader
land van het afgelopen jaar over
schaduwt. Er is veel aan vooraf
gegaan en ons politiek leven werd
door de liquidatie dezer kwestie
ook beheerst.- Het afsluiten van de
tweede politiële actie, storende in
menging door de Veiligheidsraad,
het heengaan van een Minister
van Overzeese Gebiedsdelen, de
batten en nog eens debatten in de
Kamer en buiten de Kamer, de be
sprekingen ter Ronde Tafel Confe
rentie, hebben de gemoederen he
vig beroerd. En onderwijl waren
er maar verlieslijsten, tien doden,
vijf doden, zestien dodeneen
zware druk op het Nederlandse
volkl Nu de souvereiniteit is door
gegeven, leeft de grote verwach
ting op spoedige terugkeer van alle
jongens. En zo zal er in de Neder
landse samenleving meer tropen-
ervaring verweven worden dan ooit
in onze geschiedenis. Zal ze ten
goede werwen? Het zal nog moe
ten blijken.
ontzaglijke probleem van de in
schakeling der teruggekeerden in
het arbeidsproces. Wat dat arbeids
proces in het algemeen betreft,
mag Nederland niet ontevreden
zijn over het jaar 1949. De sei
zoenwerkloosheid Is in het najaar
niet hoger opgelopen dan anders.
Maar wel heeft het bereiken van
het bevolkingscijfer 10.000.000 ons
weer eens ingescherpt, dat we in
dustrialiseren moeten, steeds meer
industrialiseren. Minister van den
Brink heeft daarvoor richtlijnen
opgesteld, die de socialisten niet
helemaal bevielen, doch die getuig
den van een gezonde kijk op de
werkelijkheid. Als de plannen nu
maar niet te veel in de paperassen
blijven steken! Van groot belang is
ook het opvoeren van het aantal
geschoolde arbeiders, van laag tot
hoog.
En dan kan het ook van enorme
betekenis worden, als de P.B.O. een
levend verschijnsel wordt in ons
economisch bestel, als de ontvoog
ding van de werker meer zal blij
ken te zijn dan een papieren be
sluit.
Industrialisatie alleen kan ons
intussen niet redden uit de benau
wenis der overbevolking. In verre
gewesten zullen tienduizenden éen
nieuw bestaan moeten gaan opbou
wen. In de emigratie is dit jaar
reeds meer stelsel en regel geko
men. Daar zullen we mee moeten
voortgaan. Terwijl ook Indonesië,
willen we hopen, een goed oord
zal blijven voor ondernemingslus-
tige Nederlanders.
Van groot belang voor de uitbrei
ding der werkgelegenheid in het
eigen land blijft een verdere ge
zondmaking van het hele econo
mische bestel. Mede dank zij de
Marshall-hulp konden we erin sla
gen, het leven van de Nederlan
ders weer zo goed als bohnenvrij
te maken. Het monetaire even
wicht is wellicht benaderd door de
devalyatie. welke we overigens
niet op eigen initiatief doorvoer
den. Daardoor is echter wel een
stootje gegeven aan de toch al ge
spannen verhouding tussen lonen
en prijzen. In die spanning heeft
de Regering enige verlichting ge
bracht door toestemming te geven
tot de derde loonronde. Er zit ech
ter nog meer muziek in het geval
door de aangekondigde huurver
hoging en verdere vermindering
der subsidies op levensmiddelen,
wat aan de andere kant weer ge
paard zal gaan met belastingver
lagingen.
Het nieuwe jaar zal hier oplos
singen moeten brengen, mede in
verband met het voornemen om
de Vóór-Unie met België en Lu
xemburg in een wezenlijke Unie
om te zetten. Of dat inderdaad
lukken zal?.. We zijn er wel
nieuwsgierig naar. En niet veel
minder nieuwsgierig naar de vraag
of de dit jaar ingestelde kanalen-
commissie het oude en stekelige
geschil van de Schelde-Rijnverbin-
ding tot een bevredigende oplos
sing weet te brengen.
In wijder kader zijn Nederlands
internationale verbindingen ook
weer verstevigd door het Atlan
tisch Pact. Wat onze militaire ver
plichtingen precies zullen worden,
weten we nog niet. We weten ech
ter wel, dat de communisten erg
kwaad zijn over onze toetredingen
dat is een prettig teken.
(Voor vervolg zie pag. 2 kolom 1.)
