Koningin ratificeert de Souvereiniteitsoverdracht
Stukwerk
HISTORISCHE PLECHTIGHEID IN HET PALEIS OP DE DAM
I i ,v
"A
„De verwonderde wereld ziet dit aan
NEDERLANDS OUDSTE BURGER,
de heer Honnerlage Grete, overleden
HATTA HOOPT OP WELVAART EH GELUK
VOOR BEIDE VOLKEREN
Rust en waardige
vreugde
Rede van H» M. Koningin Juliana
Het bestaan van de Verenigde Staten van Indo
nesië en de Nederlands-Indonesische Unie thans
voor de gehele wereld een feit
Aanhoudend zacht
Koninklijk telegram
Bakkers tegen loons
verhoging
NEDERLAND staat tot helpen klaar,
zodra IND0NES1E daarom vraagt
»v
Ouderdomszwakte won het Van levenswil
EEN LEVEN, DAT NIET SLECHTS LANG,
MAAR 00K VRUCHTBAAR WAS
Honderd jaar... nu ja...
ZESDE JAARGANG No. 1572
Uitgave: N.V. Uitgevers Mij. Neerlandta
verschijnt elke werkdag. Bureau: Breda
Reigerstraat 16, Tel.: Redactie 8181, Admini
stratie 8778. Redactieraad: A. F. J. Aernoudts.
A rv.Hoo'egem. A E. Langenhorst, Mr. Dr.
A. J. J. M. Mes. Mr. H B L. de Rechter. Hoofd-
redacteur J. j. H A. Bruna Abonnements
prijs bij vooruitbetaling 3.90 per kwartaal
per post 4.75. per week (uitsluitend bij niet-
postbestelling) 0.30. Losse nummers 8 cent.
Postrek. no. 278841 Prijzen van buitenlandse
abonnementen worden op aanvraag verstrekt.
Voor God, Koningin en Vaderland
WOENSDAG 28 DECEMBER 1949
Advertentieprijs voor de gehele oplage: 0.25
per m/m. (Ingezonden Mededelingen 0.60
per m/m). Voor advertenties van plaatselijke
aard uit Zeeland, uitsluitend in de Zeeuwse
editie 0.10 per m/m. (Ingezonden Mede
delingen 0.25 per m/m). Staatwerk 3 cent
per m/m extra Incasso wordt berekend. Voor
prijzen van de rubriek ,,'t Kleintje" wordt
verwezen naar de desbetreffende rubriek
Inzendingen op advertenties, welke de uit
gevers om redenen te hunner beoordeling niet
verlangen af te geven, worden vernietigd.
Bureau voor de Zeeuwse Eilanden: GOES, Westsingel 75. Telefoon 2236 Bureau voor Zeeuws-Vlaanderen: HULST, Dubbele Poort 7. Telefoon 102. (Bijbureaux: OOSTBURG, Nieuwstraat 22. Telefoon 35, TERNEUZEN, Axelsestraat 4.i. Telefoon
(Van onze ondcrwijsmedewerker)
Jets groots nodig, betoogden we
In aanwezigheid van de ministerraad,
de leden van de Eerste en Tweede
Kamer, het corps diplomatique en an
dere autoriteiten, is gisterenmorgen
in de Burgerzaal van liet Koninklijk
Paleis op de Dam te Amsterdam de
souvereiniteit over Indonesië overge
dragen. Drs. Hatta aanvaardt de over
dracht namens de Verenigde Staten
van Indonesië
nE INDRUKWEKKENDE „BURGERZAAL" van het Konink
lijk Paleis op de Dam te Amsterdam: 10.15 uur.
Onder plechtige stilte zet H. M. de Koningin haar handtekening
onder de acte waarin de nieuwe rechtsorde tussen het Konink
rijk der Nederlanden en de republiek der Verenigde Staten van
Indonesië wordt bekrachtigd. En even later zet II. M. haar
handtekening onder de acte, die voor de historie het tot
stand komen van de Nederlands-Indonesische Unie vastlegt.
Door deze handtekeningen is Indonesië een souvereine staat
geworden. Het is een moment, dat in de historie van de jonge
staat als het grootste en belangrijkste zal geboekstaafd blijven.
Tal van autoriteiten hebben dit grote historische moment bij
gewoond.
precies om 9 uur heeft zich gisteren-
morgen de koninklijke standaard
aan de vlaggestok van het koninklijk
paleis ontplooid. Toen heeft de Ko
ningin in gezelschap van de prins het
paleis betreden, terwijl de mariniers
kapel het Wilhelmus speelde en de
erewacht van matrozen strak in de
houding de eerbewijzen bracht.
Ongeveer 5 minuten later klonk het
Wien Neerlands bloed op voor minis
ter-president Drees, die zich naar de
Burgerzaal begaf, vrijwel direct ge
volgd door de ministers van Maarse-
veen en Stikker. Kort daarna volgden
ook de andere ministers en Kamerle
den. (van de anti-revolutionaire frac
ties alleen de heer Meyerink, geen
DE DISTRIBUTIE van benzine in
Australië, per 15 November opnieuw
ingevoerd, zal volgens betrouwbare
berichten, binnenkort worden opgehe
ven.
IN FRANKRIJK, nl. te Saint-Etien-
ne (Dep. Loire) zijn meer dan 100 ge
vallen van typhus gesignaleerd. In
verschillende wijken van Lyon heeft
men eveneens de ziekte geconstateerd.
DR. ELIRO SUDAN van de universi
teit van New-Orleans heeft een nieu
we vitamine B ontdekt, genaamd
PGA. Dit is de eerste bekend gewor
den vitamine tegen parasieten en be
schermt o.a. kuikens tegen wormen.
VAN OORLOGSINVALIDEN zullen
op internationaal niveau werkstukken
worden geëxposeerd. De eerste ten
toonstelling wordt gehouden in Maas
tricht in April a.s. Inzendingen kun
nen met prijzen worden bekroond.
DE WAPENLEVERING van Amerika
aan West-Europa is een maand uit
gesteld, in verband met de moeilijk
heden, gerezen bij de onderhandelin
gen over de voorwaarden aan de leve
ring verbonden. Met name Engeland
had bezwaren.
ENGELAND, Pakistan, Australië, In
dia, Canada, Ceylon en ZuidAfrika
hebben de V.S.I. erkend. Engeland
heeft consul-generaal Stewart als voor
lopig zaakgelastigde aangewezen,
EEN GEHEIME Nazi-beweging onder
leiding van een oud S.S.-officier werd
in Oostenrijk ontdekt, nadat een der
leden zijn moeder en zuster met een
machine-geweer verwondde. Veertien
Jongelieden werden gearresteerd.
HATTA zal morgen naar Zwit-
vertrekken met prof. Supomo
V SI aUdanten' De Prelnier van de
een' m vet'band met
bataUon IKLÏ~GüINEA werden een
chementen dér N^ChiIlende deta*
verscheept. N«*erlandse troepen
DE „SIBAJAK" is
binnengekomen berichtend® glSteren
ne omstandigheden K'dvoorzie"
vanmorgen om 9 uur U bS?? h
gedebarkeerd. Rotterdam
DE SLEEPBOOT R S ïi
Marine liep Vrijdag i' 1 bii a n'
aan de grond. G^eren il h/t
gezonken. schip
AUS DER FUENTEN iet
voorbij:R°giSIrEen 1Sv1yel°reeneenYOrk
mdeddate^^pi^^benkubieke
voirs. n he reser-
ACADEMISCHE GRAnvw
begeerte, behaald aan de Ni?™WljS"
universiteit worden voortaan
H. Stoel erkend. uo"aan door de
der leden van de C.P.N., terwijl ook
de heer Weiter en Leden van de Staat
kundig Gereformeerde Partij afwezig
bleven).
Ook oud-minister dr. Beel begaf zich
naar de zaal waar de grote plechtig
heid zou plaats vinden.
Hatta legde, na de overdracht der
souvereiniteit, een krans bij het na
tionale monument op de Dam.
INDONESIËRS KOMEN AAN
JJet zal ongeveer 9,10 uur geweest
zijn toen de marinierskapel het
Indonesische volkslied inzette. Dit
ter ere van de leider der Indonesische
delegatie Moh. Hatta, wiens auto de
rood-witte standaard droeg. Hatta in
specteerde de erewacht en begaf zich
vervolgens met de intussen aangeko
men andere leden van zijn delegatie
naar de tafel in de Burgerzaal.
In de resterende tijd vóór 10 uur,
het tijdstip dat de plechtigheid in de
Burgerzaal begon, traden vele diplo
matieke vertegenwoordigers bij het
Nederlandse Hof, legercommandanten
etc. het paleis binnen. Vooral de ge
zant van India, gekleed in het cos-
tuum van zijn land met een kostbare
tulband van goud-brocaat, trok in het
hoge gezelschap de aandacht van het
niet zo bizonder groot aantal belang
stellenden op de Dam.
OM DE LANGE TAFEL
tot
Weersverwachting, geldit
vanavond:
Half tot zwaar bewolkt, maar
verwegend droog weer. Meest
matige winu tussen Zuid-West en
west. Aanhoudend zacht.
tandaag: Zon onder 16,35 uur.
on a*VP 12'43 ,Iur- Morgen: Zon
848 "ar. Maan onder 2,47 uur.
Tn de Burgerzaal hebben om klokslag
10 uur de Nederlandse en Indone
sische delegaties, de voorzitters der
Eerste en Tweede Kamer der St. Ge
neraal en de vertegenwoordigers van
de Ned. Antillen en Suriname om de
7 meter lange tafel plaats genomen.
Achter de groene tafel, waarop de
belangrijke stukken in twee grote
rood-lederen dozen prijken, zijn in
rijen gezeten de leden van het corps
diplomatique, de leden van de Eerste
en de Tweede Kamer der St. Gen., de
vice president van de Raad van State,
leden van het internationale Hof van
Justitie, enige leden van de Neder
landse delegatie ter Ronde Tafel
Conferentie en de heren Neher en dr.
Beel.
In het midden van de met rode
pluche bedekte tafel zijn zetels open
gehouden voor het koninklijk paar.
Links van de ene zetel heeft dr. Drees
plaats genomen en rechts drs. Hatta.
En naast de andere lege zetel de voor
zitter der Kamers der Staten Generaal
H. M. .en de prins zullen vanuit de
Troonzaal naar de tafel worden geleid
als het protocol reeds is getekend
door minister-president Drees, de mi
nisters, de Indonesische delegatie en
de vertegenwoordigers van de Ned. An
tillen en Suriname.
Met heldere stem kondigt de mi
nister-president deze ondertekening
van het protocol aan, waarna de se
cretaris van de ministerraad, dr.
Prinsen de tekst voorleest. Daarbij
blijkt, dat twee exemplaren van het
r® ratificeren stuk opgemaakt zijn in
net Nederlands, twee in de Indonesi
sche taal, terwijl er daarnaast twee
digtT en in het ^^els zÜn vervaar-
JVJ'nister-president en minister van
k'Rarseveen begeven zich daarna
aar de Troonzaal, vergezeld van de
voorzitters der twee Kamers van de
St. Generaal.
En dan is het grote ogenblik aan
gebroken, dat H.M. de Koningin en
de prins de Burgerzaal betreden.
H.M., gekleed in een zwart fluwelen
toilet, wordt daarbij vergezeld van
de heren Drees en van Maarseveen,
terwijl naast de prins, gekleed in
de uniform van luit-gen. der Caval-
Icrie, de Kamervoorzitters gaan. Het
binnenschrijden van de stoet ge
schiedt onder de grootse stilte. Al
len hebben zich van hun zetels ver
heven.
(vervolg op pag. 2)
U VI DE KONINGIN heeft
II Irl. na afloop van de plech
tigheid der souvereiniteitsover
dracht het volgende telegram
aan president Sukarno gezon
den
„Op deze aangrijpende dag,
waarop Indonesië haar onaf
hankelijkheid heeft verwor
ven, zend ik U, mijnheer de
President, mijn beste wensen
voor het geluk en de voorspoed
van uw land en volk. Moge de
Unie, welke thans onze beide
landen verbindt, strekken tot
zegen van Nederland en Indo
nesië.
(get.) Juliana".
'AT
:i A
I
-i
v>\
V* «V..
Tenzij z.g. regeringsbrood
duurder wordt
T>E samenwerkende organisaties
van werkgevers in het bakkers
bedrijf hebben zich beraden, om
trent de mogelijkheden om de loons
verhoging van 5 pet. in hun bedrijfs
tak door te voeren. Unaniem waren
zij van, mening, dat, hoezeer op zich
zelf ook deze loonsverhoging sociaal
gerechtvaardigd moet worden geacht,
de rendabiliteit in het bakkersbedrijf
niet toelaat, de ondernemingen de
daaruit voortvloeiende lasten te laten
dragen.
Zij achten derhalve deze loons
verhoging slechts dan aanvaardbaar,
indien gelijktijdig daarmee gepaard
gaat een verhoging van de prijs van
het zogenaamde regeringsbrood.
In verband hiermee achten zij het
noodzakelijk, dat het College van
Rijiksbemiddelaars in deze zijn uit
spraak doet, waardoor de verant
woordelijkheid uiteraard geheel bij
dit College berust.
DE EMIGRATIE-bemiddeling, welke
door een bepaalde groep wordt aan
geboden, voor vertrek naar het Sara-
manca-district in Suriname, moet men
volgens advies van de Centr. Stich
ting Landbouw-emigratie niet accpe-
teren. Deze groep zal nl. niet in Su
riname worden toegelaten.
De AANVAARDING van haar souvereiniteit door
de jonge staat, de Republiek der Verenigde Staten
van Indonesië, alsmede het afstand doen daarvan door
het Koninkrijk der Nederlanden, en het aangaan van
een Unie, is één van de meest aangrijpende en in
grijpende gebeurtenissen van deze tijd die aan
grijpt enerzijds door de onnatuurlijkheid van een
verloop als dit, en anderzijds doordat nooit duide
lijker naar voren is gekomen de diepe sympathie der
beide volken voor elkaar.
Niet langer staan wij gedeeltelijk tegenover el
kander. Wij zijn nu naast elkaar gaan staan, hoezeer
ook geschonden en gescheurd en vol van de littekens
van wrok en spijt.
Deze documenten vertegenwoordigen een resultaat,
dat in beide landen langs democratische weg tot stand
is gekomen. Beide landen voelen zich sterk en veer
krachtig genoeg om een nieuw begin te maken, in een
samengaan van Oost en West. De verwonderde wereld
ziet dit aan, en constateert, dat, hier en thans, door
deze beide landen, haar diepste begeren, haar vredes
wil wordt verwezenlijkt.
Wij vertrouwen voor de toekomst op al die goede
cn ware elementen van wat voor overtuiging ook,
uit beide volkeren, zoals die op deze aarde nog steeds
de pioniers voor beter tijden gebleken zijn zij
het ook dat die soms tijdelijk worden miskend, en
zelfs soms elkaar aanvankelijk niet vinden.
Onmeetbaar groot is de voldoening van een volk,
dat zijn vrijheid verwezenlijkt ziet hoe immens
zwaar de taak ook is, die deze jonge natie zich op de
schouders tilt. In Nederland slaat men dat met be
zorgdheid gade. Maar op dit ogenblik en op deze
plaats wil ik uitdrukkelijk constateren, dat in Ne
derland iedereen met het beginsel van overdracht
der souvereiniteit instemt.
En ik doe een beroep op allen loyaal in het nieuwe
bestel mee te werken.
Nederland staat tot helpen klaar, zodra en wanneer
Indonesië daar om vraagt. Er spruit hier hulpvaar
digheid voort uit een diepgewortelde verbondenheid.
Het is een voorrecht, deze daad van overdracht
der souvereiniteit te verrichten, tegenover de ge
schiedenis, of beter gezegd voor het Aangezicht Gods,
Die weet, waarom dit samengaan in vrijheid niet
eerder en ook niet later werd bereikt, en Die het
falen kent der generaties, maar Die óók ziet, of wij
kunnen dienen in het plan voor de gang der mens
heid. Moge dit thans zo zijn.
De overdracht te Batavia
yOOR de H.V.K., dr. Lovink, was
tien minuten voor zes te Batavia
een zwaar moment: onze driekleur
werd neergehaald en de verzamelde
menigte voor het Paleis juichte. Zo
iets doet iedere Nederlander pijn,
zelfs al stemt hij loyaal in met de
souvereiniteitsoverdracht en zelfs al
bezit hij een goede dosis vertrouwen
op de toekomstige samenwerking bin
nen de Unie.
Druilerig viel de regen, neer, geen
onderscheid makend tussen het
witte costuum van de H.V.K. en de
groene uniform van de sultan van
Djokja, gelijkelijk neervallend op de
Nederlandse vlag en op het rood-wit
van de V.S.I.
Het was of die zachte regen de
menselijke gevoelens wilde vertolken
van de Nederlanders, die het uur
daarvoor getuigen waren geweest van
de officiële' plechtigheid van> de be-
stuursoverdracht. De rede van dr.
Lovink, eindigend met „God zegene
uw land en volk", was waardig en
mannelijk. De toespraak van de sul-
tam van Djokja, die de nadruk legde
op de toekomstige samenwerking,
was ontroerend en indrukwekkend.
Daarna werden de besluiten voor
gelezen, de handtekeningen werden
gezet en de fotografen deden hun
uiterste best om dit historisch moment
aan de vergankelijkheid te ontrukken.
Nederland had vrijwillig macht afge
staan en vrijwillig samenwerking op
zich genomen: de V.S.I. waren formeel
geboren.
Ini Batavia was alles en iedereen op
vallend rustig. Er was geen sprake
van ordeloosheid, er waren erepoor
ten en er klonk hier en daar gejuich,
vooral uit bussen en trams, waarmee
jongere mensen zich stadwaarts be
gaven. Op het Koningsplein was het
gedurende de plechtigheid druk, hoe
wel men niet zou kunnen spreken van
een overweldigende menigte.
DE DOUANE-UNIE der Scandinavi
sche landen zou volgens een door een
gemeenschappelijke commissie opge
steld rapport, dat na 2 jaar studie ge
reed kwam, tot de onmogelijkheden
behoren.
JJREDA's 103-jarige, de heer M. L. Honnerlage Grete, is in de nacht
van Maandag op Dinsdag overleden. Vrijdag was hij reeds van de
laatste H.H. Sacramenten voorzien en alles wees er toen al op, dat de
strijd tussen ouderdomszwakte en levenswil niet meer in het voordeel
van de laatste zou uitvallen. Al eerder had de heer Honnerlage inzin
kingen gehad, die deden vermoeden dat het eind ging komen, maar tel
kens kwam hij die inzinkingen weer te boven. Deze keer echter heeft
het niet meer zo mogen zijn. En zo is dan met de heer Honnerlage Grete
niet alleen de oudste inwoner van Breda, maar ook de oudste burger
van ons land heengegaan.
HPot het laatst toe heeft de heer
Honnerlage met hart en ziel aan
het hem omringende leven deelge
nomen. Dat hij het grootste deel van
zijn levensjaren in, de vorige eeuw
sleet, betekende niet. dat zijn be
langstelling van deze eeuw was af
gewend. Zijn verzoek, om de oude
route van de stadsbus weer in, ere te
herstellen, werd immers in de laatste
Raadsvergadering behandeld en bij
de verkiezingen van vorig jaar han
teerde hij nog met een verwonderlijke
politieke geestdrift het rode potlood.
Familieleden noch geneesheren kon
den hem van een gang naar het
stembureau weerhouden.
Toen hij honderd jaar werd, brach
ten we hem een bezoek. En zelf ver
telde hij toen van zijn levensloop.
Hij somde niet alleen feiten op, maar
omkleedde die bovendien met com
mentaar. Op de tafel lag een aantal
kranten, die hij zelf nog doorspelde
en wier inhoud hij confronteerde met
de gebeurtenissen uit de jaren toen
hij nog op de burgemeesterszetel van
Schiedam zat. Dat was in een tijd,
die wij niet meer gekend hebben.
Want toen de heer Hennerlage met
HONNERLAGE GRETE
pensioen ging moesten we nog steeds
geboren worden.
Bij zijn laatste verjaaj-dagsdiner
hield hij zelf een tafelrede en eigen
lijk was hü een beetje verwonderd
om al die belangstelling voor zijn
persoon. „Honderd jaar, nu ja, dat is
een jubileum, maar honderd en drie
toch niet
JAREN IN SCHIEDAM.
T)e heer Honnerlage had nog persoon
lijke herinneringen aan de tijd
van de Frans-Duitse oorlog. Want in
1870 was hij al een jongeman van 24
jaar. Toen de Boerenoorlog uitbrak
had hij Abraham gezien en als be
jaard man, volgde hij de gebeurtenis
sen tussen 1914 en 1918. Er zit altijd
een vreemd boeiendi en ietwat roman
tisch element in de overweging, dat
iemand getuige is geweest van, feiten,
die jezelf alleen uit het geschiedenis
boekje kent
De heer Honnerlage werd op 10
Augustus 1846 in Schiedam geboren.
Toen hij 16 jaar was kwam hij op een
kantoor bij de distilleerderij van P.
Melchers in zijn geboortestad, de fir
ma waar hij later ook een dertigtal
jaren vennoot is geweest. Behalve voor
het zakenleven, toonde hij ook be
langstelling voor de practische politiek
Hij werd gekozen tot lid van de Ge
meenteraad in Schiedam, kreeg een
wethouderszetel en in 1910 kwam zijn
benoeming af tot burgemeester van
zijn geboorteplaats.
Tot 1919 heeft hij dat ambt bekleed.
Toen werd hij gepensioenneerd. Hij
koos zich een rustige woning in de
Baroniestad en het is niet waarschijn
lijk, dat hij toen heeft vermoed, hoe
lang hij van zijn rust zou kunnen ge
nieten.
J7n al lagen er dan heel wat jaartjes
tussen zijn vertrek uit Schiedam
en zijn honderdste verjaardag, men
bleek hem daarginds oog lang niet
vergeten te zijn. Het Mannenkoor
Orpheus uit Schiedam, bracht hem
een zanghulde, waarmee het hem te
vens eerde als de enige, toen nog in
leven zijnde oprichter. Tussen 1875
en 1919 had de heer Honnerlage in 't
algemeen zeer actief deelgenomen aan
het muzikale leven. Hij was heel wat
jaren directeur van een Schiedams
kerkkoor en tevens commissaris van
de Muziekschool der Maatschappij tot
Bevordering van, de Toonkunst daar
ginds.
Ook op sociaal terrein heeft de heer
Honnerlage mooi en goed werk ver
richt. En dat hij voor dit werk voelde,
zou alleen al mogen blijken uit 't feit
dat hij tot 1940 penningmeester was
van de St. Vincentiusscholen in Breda.
Zijn verdiensten op maatschappelijk
gebied werden erkend in zijn benoe
ming tot Officier in de Orde van
Orax.je-Nassau en in de ere-medaille.
die hij van het Duitse Rode Kruis
mocht ontvangen.
De plechtige uitvaartmis voor de
heer Honnerlage Grete zal Vrijdag
morgen om 10,30 uur worden opgedra
gen in de kerk van het H. Hart aan
de Baronielaan.
I11 een vorig artikel ten aan
zien van onze onderwijsvernieu
wing en dat geschiedde niet zonder
aptuele aanleiding. Zoals men uit
radio en pers weet, werd het veel
besproken wetsontwerp tot wijzi
ging v/d L.O.-wet in de Tweede
Kamer zonder belangrijke wijzigin
gen aangenomen. Dit was wel e-
nigszins merkwaardig, want door
sommige afgevaardigden was aan
vankelijk ferm uitgepakt. Maar de
minister hield voet bi) stuk en
speelde het klaar, zijn wetsont
werp vrij gaaf door de Kamer
heen te krijgen.
Vanaf 1 Januari 1950 bestaat er
dus weer een 8-jarige leerplicht.
De gehele Kamer en ook de minis
ter was er van doordrongen, dat
deze verlengde leerplicht alleen
betekenis had, wanneer de toege
voegde jaren zouden worden be
steed aan ander dan het gebrui
kelijke lager onderwijs. Het daar
toe geprojecteerde onderwijs, het
v.g.l.o., krijgt dus bij voortduring
een kans om te tonen, wat het be
tekenen 'kan. Helaas is er op die
geboden kans vrij aanzienlijk be
knibbeld, vooral door het hevig
bestreden instellen van een voor
bereidende klasse aan de am
bachtsschool.
jytOET men nu zeggen, dat dit
wetsontwerp nog steeds
„ontwerp", want ook de Eerste
Kamer moet zich nog uitspreken
een succes of een mislukking
betekent? Wanneer men de rede
voeringen bestudeert, die de on-
derwijsspecialisten in de Kamer
hebben gehouden, zou men ver
wachten, dat er een strikt positief
of negatief antwoord op de vraag
te geven is. De bewindsman heeft
in zijn replieken echter dergelijke
argumenten naar voren gebracht,
dat het uiteindelijke resultaat v d
botsing der meningen enigszins
zwevend is gebleven. Typerend
voor de afwachtende houding, die
betrokkenen thans aannemen, is
een hoofdartikel in een der Neder
landse onderwijs-bladen: „De tijd
zal het leren". Inderdaad, hoe deze
wetswijzigingen in de practijk zul
len voldoen, dient te worden afge
wacht.
JN deze periode dient het eind
oordeel tijdelijk te worden op
geschort. Alle partijen zien met
spanning toe, wie van hen straks
zal moeten zeggen: „Zie Je nu
wel!"
Maar toch moet één ding op
vallen, bij het doornemen der Ka
mer-redevoeringen, namelijk de
veelzijdige en veelsoortige beoor
deling van het aansluitingspro
bleem. Waarom komt dit probleem
telkens ter sprake? Omdat wij in
Nederland, zoals meerdere afge
vaardigden ook beklemtoonden, er
maar niet in kunnen slagen, de
grote lijn te vinden bij onze on
derwijshervorming. De heer Peters
stelde de minister het buitenland
met name Zweden, ten voorbeeld,
waar men na jarenlange, uitput
tende bestudering van het totale
probleem een omvattende hervor
ming op stapel zette, die juist door
het onderwijs van kleuterschool
tot universiteit te omvatten, een
vaste basis en een organische op
bouw garandeerde.
Iedereen weet, hoe kostbaar en
tijdrovend het is, om de electri-
sche leidingen in een huis bij stuk
jes en beetjes te vernieuwen. Doel
treffender is het, de zaak intens
in zijn geheel te bekijken en in
één slag het totale systeem te ver
nieuwen. Dan nog kunnen delen
van de oude leiding goed bruik
baar blijken. Maar men weet zich
tenminste zeker van een behoor
lijk overzicht over het gehele werk.
Toch is deze werkwijze binnen
het systeem van ons onderwijsbe
stel tot heden onbekend. Wij ken
nen slechts stukwerk links en
rechts en telkens als een ver
nieuwd of hervormd deel in het
grote geheel moet worden inge
past, blijken er „kortsluitingen" op
te treden, die weer haastige cor
recties naar allerlei zijden noodza
kelijk maken.
Dit zo dringend nodige werk
echter volgens grote lijnen op
principiële grondslag eist veel tijd
en veel geld. terwijl de tussentijdse
gedeeltelijke aanpassingen, zoals
Nederland dit tot heden kent wo
1 wat men noemt en - passant
plaats vinden. Hiermede komen we
dus terug bij het betoog van ons
eerste artikel: Er is iets groots
nodig.
Ter stembus in 1948... En toen was hij de honderd al heel ruim gepasseerd.
