1948 op de beklaagdenbank Hensen en t „De grauwe wacht VIJFDE JAARGANG No. 1268 2e BLAD DONKER EN LICHT Moeten, kunnen we nu al recht spreken? De aanklacht Het pleidooi VRIJDAG 3! DECEMBER 1948 Een Zeeuwse roman van J. W. Hofwijk Nieuwjaarsnacht Tegelse passiespelen 1950 Gedenkraam in het Bossche stadhuis Wielerkoning Schutte reed in 1948 zo goed als ooit. Hiernaast 'n snapshot tijdens de nationale weg- kampioenschap pen op de Cau- berg, welk kam pioenschap Schul- te in de wacht sleepte Later be haalde hij ook de nationale titel in achtervolging. Broekman en de „oude" Langendijk hielden de Nederlandse schaats- kleurqn in het buitenland hoog en nog wei op zeer verdienstelijke manier. """C o Nel van Vliet bezorgde ons land op de Olympi sche Spelen te Londen 'n gouden medaille op de 200 m. schoolslag. En hier de ath- leiiek fenomene Fanny Blankers- Koen. op het mo ment, dat zij in Londen de vierde gouden medaille krijgt (100 m„ 200 m., 80 m. horden en 4 x 100 m. es tafette). Juichend ging de Luxemburger Goldschmidt over de eindstreep bij de Ronde van Vederiand. Maar ïelaas. maanden ater kreeg hij -en bericht, dat niet hij. maar Rogiers de Rond" gewonnen had Dr Max Euwe schaakte in 1918 naar hartelust Hij behaalde weer de nationale titel, maar was bij 't wereldkampioenschap niet erg fortuinlijk. De voetbalwedstrijden tegen België vormden in hét afgelopen jaar weer hoogtepunten voor de voetballiefhebbers. Van de 3 wedstrijden won Ne derland er een, en speelde er twee gelijk. De foto rechts een moment >p het Nederlandse doel, waarbij ijverig naar de bal wordt gezocht. D< delg van Steelant (no. 8) is er maar bij gaan zitten en Mermans (no. 9: kan zich met deze situatie blijkbaar nie verenigen. -- jyjOETEN, kunnen Wt nu al ove- het jaar 1948 recht spreken? Het is maar 'z0° s™PeJ Jaar je in de grote drom der eeuwen, zo'n nietig ver- schijmnkje, dat zo weinig kansen heeft gehad. Kunnen de mensen vi.n 2048 8 ?.r ov^ oor e e" dan WÜ. vol met wrange ervaringen en bittere rangunes, dae ook met weten, wat er uit zijn daden en plannen nog zal ortspruiten We kunnen echter zo moeilijk wachten. We willen toch pro beren een balans op te maken. I aten we de openbare aanklager aan het woord: „Beklaagde, die U hier voor U ziet miine heren leden der jury, is het kind van een vader met niet al te gunstige reputatie van 1947. u weet, die heeft het itzeren gordijn wat hechter be vestigd. '.iet in Indië zo wat alle on derhandelingen mislukken, vond het instrument van de Kominform uit. om allerwegen in de vrije wereld sta kingen aan te stichten. Maar op zijn sterfbed had hij wat berouw en gaf aan zi'n erige zoon de nodige goede en stichteliike raadgevingen mee Die heeft dat ionemens ook in een over stelpende mate gekregen van alle staatslieden dagbladen tijdschriften er. radio-commentators. die adem of drukinkt hadden op het moment, dat hij zijn veelbelovende neus in de we reld stak Als hij maar een honderd ste part van dat alles opgevolgd had. leefden we nu in een na--adiis, waarin leeuwen en lammeren elkaar de har telijkste Nieuwjaarsbezoeken brachten Ik kan de afkomst van de beklaagde dan ook slechts zeer ten dele als verzachtende omstandigheid aanvaar den. En nu komen we dan aan zijn zondenregister. Mijne heren leden Ier jury. het is lang en indrukwekkend. Ik wil sober zijn in het gebruiken van adjectieven. De feiten op zich maken het beeld ai somber genoeg. Al op jeugdige leeftijd vermoorddp de de linquent de edele Gandhi, wiens enigp misdaad het was de vrede hartstoch telijk te hebben liefgehad en nage streefd. Nog was hij niet veel ouder, toen hij een nieuwe en nog vreselijke- gewelddaad pleegde' de moord op de Tsjecho-Slowaakse vrijheid, met heel de droevige nasleep van diep. Ja. ik weet het. er zijn lieden, die deze daad verheerliiken als een blijk van „hogere" democratie, doch ik verwacht bij Ij, heren leden der jury, genoeg gezond versband aanwezig om de treffende gelijkenis van deze apologie te ontdek ken met de leuterkouserij van wijlen de heer Goebbels over de „hogere" de mocratie, welke het Nazidom bracht. Ik noem de Februari-revolutie in Praag een zwarte schandvlek op het levens boek van de beklaagde. Ik blader ver der in dit boek. En dan vind ik daar met. bloedrode letters het woord „Pa lestina". Het land. dat we ondanks alles steeds als „heilig" zullen blijven beti telen, is onder auspiciën van de be klaagde een toneel van onontknoopbare verwarring en woeste strijd geweest. Ja. hij drufde de schennende hand te slaan aan de figuur van een andere vredestichter, Graaf Bemadotte. Hooit dt bommen vallen in de Kerstnacht zelfs op het gezegende Nazareth.... Is er een gruwelijker hoon mogelijk? Mijne heren, wendt weer Uw blik naar Europa, waar deze beklaagde ook met zijn wurghanden een greep deed naar de vrijheid van de ruïnenstad Berlijn. Het is een lang en bitter dra- ma. Nog gaat het verder en niemand kent de ontknoping. Wat is er nog meer. dat het zwarte geweten van deze beklaagde belat? Moordaanslagen op welvaart en vrij heid in Frankrijk en Italië, een ver- betei strijd tegen de rechten van Kerk en ouders in tal van landen, het in richten van concentratiekampen en het recruteren van dwangarbeiders in niet te tellen hoeveelheden. Nog in zijn laatste levensdagen heeft hij de dappere Kardinaal Mindszeny onder 'n vloed van lasten in de kerker gesme ten. Mijne heren leden der jury, traent U eens voor te stellen wat dit betekev.t 230 millioen kinderen lijden er in deze wereld van 1948 gebrek. Ziet China waar beklaagde de communistische horden uitzond, om als een springvloed een groot deel van Azië te verzwelgen Ontwaart, hoe deze beklaagde met list en kuiperij en vals ideologisch ge praat brand en bloedstorting bracht in Birma, Malakka en Indonesië. Ter wijl de dragers en beveiligers van orde en recht op een beklaagdenbank wei den gedrukt. Mijne heren leden der jury. ziet, hoe dit heerschap conferen ties belegde en resoluties neerschreef, welke als monumenten van huichelarij en machteloosheid de geschiedenis voor eeuwig zullen ontsieren. Geruch ten van oorlogsgevaar heeft hij ver spreid en ze waaien over de grens -*n het nieuwe jaar. Mijne heien leden der jury, mijn materiaal is hiermee niet uitgeput Ik zou U over elk van deze en nog vele andere punter, weci kunnen bezig houden Dit dunk me echter genoeg. ïk klaag 1948 aan als een, die gebrandmerkt moet worden als een laaghartig misdadiger, als moordenaar valse-munter en oproei kraaier. Ik kan niet anders verwach ten dan dat U het „schuldig' zult uitspaken..." pr klinkt applaus en protest onder de toehoorders, dat echter spoedig onderdrukt wordt. En de verdediger neemt het woord: „Mijne heren leden der jury, het is een dankbare taak. om op dit beeld van zwarte misdadigheid, door de open bare aanklager ook het iicht der ver dediging te laten spelen. En ik verze ker U, dit licht zal menige harde trek verzachten, zal U weer laten zien, hoe „diersheid en engelsheid" altijd in de mensen en hun historie samengaan. Beklaagde had inderdaad zijn afkomst niet mee. Hij kwam ter wereld in een milieu van verwarring en verwaarlo zing. Materiële en geestelijke ruïnes tekenden zich af aan de horizon zijner kindsheid. De gruwelijke verarming, door zijn betovergrootvader achtergela- ten, kon niet in drie korte geslachten zijn weggewerkt. Hij was erfelijk be last en dit moest wel degelijk als zeer ernstige verzachtende omstandigheid gelden. En in die ongunstige omstan digheden heeft de beklaagde toch ook een serie goede daden weten te stellen. Mijne heren leden van de jury, heeft U wel eens van Marshall gehoord' Welnu, deze Marshall kreeg van deze. de beklaagde, gelegenheid, om m het verarmde Europa grote kapitalen aan dollars en goederen te pompen, welke nieuwe hoop schonken aan millioenen. welke de geestkracht en energie van het Avondland bevruchtten, welke rot- Het Nederlandse hockey-team was prima op dreef. Het behaalde ver schillende belangwekkende resultaten en bereikte op de Olympische Spelen de derde plaats. Dit is een opname uit de wedstrijd BelgiëNe derland, die door de Nederlandse ploeg met 4-2 werd gewonnen. sen wegwentelden van de baan naar nieuwe welvaart. Dit feit valt niet te loochenen. Het staat op het conto van 1948. Er is meer. Het zwakke Benelux- kindje verliet de couveuse en groe't nu levenskrachtig op, dank zij de uit stekende zorgen van beklaagde. Hij stond bij het kraambed van de Wester se Unie en bezoigde het een voorspoe dige geboorte, voedde het met stevige kost. Doet dat een tot in het hart verdorven misdadiger? Beklaagde zette de stembussen neer in vele landen. Ik weet het, in het Oosten liet hij toe. dat er stevig op z'n volksdemocratisch mee werd geknoeid. Doch wat zegt U van de uitslagen in het vrije Westen? Hebben ze Uw hart niet verwarmd? Ei heeft mijn cliënt ook niet ge toond de gave van de humor te bezitten door alle journalisten en Gallup-pro- feten zo heerlijk bij de neus te nemen bij het Dewey-Truman-duel' Dat wa ren toch goede momenten, welke U niet graag zoudt gemist hebben Wai zegt U van het organiseren van de luchtbrug op Berlijn? Had U zo iets een jaar geleden mogelijk geacht? Prestatie van mijn cliënt, mijne heren leden van de jury. Dan de rebellie van Tito tegenover de Moskouse zetbazen. Knap en verrassend werk, iedereen zal het moetèn toegeven. En kijkt ook eens dicht bij huis. Mijn cliënt re gisseerde voor de Nederlandse monar chie historische dagen, prachtige da gen. De ziel van 't volk is weer door gloeid van eendracht in Oranjeliefde. Dit volk is door het jaar 1948 ook geïn spireerd tot krachtige daden van her stel. Vele banden in de economie konden worden geslaakt. Verkiezingen bevestigden de zin voor orde en ge zonde progressiviteit in dit land. Op hitsers van urofessie kregen geen voet aan de grond. En er kwam na de nodige strubbelingen een Regering tot stand, die weet wat zij wil. Dat hebben we gezien aan de Indonesische kwestie. Ja, mijne heren leden der jury, U hebt dit geval-Inaonesië met zijn veie don kere kanten op het misdadenconto van mijn cliënt gezet. Maar is dit geval nu juist niet het beste bewijs, dat alles ook zijn lichtzijde heeft» Het was smartelijk te moeten optreden toen alle onderhandelen gefaald had. Het gaf echter ook gelegenheid, om Nederlands fierheid en Nederlands zin voor gerechtigheid te tonen. Alles wat de Veiligheidsraad daartegenin bracht, kon dit feit niet raken We danken het aan 1948, de beklaagde, die U zo juist Is een vat vol misdaden is afgeschil derd. Miine heren leden der jury, on derscheidt goed licht en donker. En laat het eindoordeel over aan een na geslacht, dat het verlengstuk van de keten ook kan zien...." lVfloeten, kunnen we al over het jaar 1S48 recht spreken? Laten we het maar niet doen. XTOFWIJK, de bekende Zeeuwsch- ■n Vlaamse journalist, deponeerde met „De grauwe wacht", zijn jeugd ten spijt, reeds zijn tweede loman op onze boekentafel. Evenals voor de „Purpert n vaart", op 17-jarige leeftijd geschreven, koos Hofwijk voor zijn jongste werk weer het schippersmilieu op de Zeeuwse wate- ren. Er is meer dat in zijn tweede boek aan het eerate herinnert, bijvoorbeeld het monotone en troosteloze, maar ontegenzeggelijk is er grote groei 'n ontwikkeling in dit schrijverstalent van betekenis te bespeuren. Als de registers van de Burgerlij ke Stand het niet uitwezen, zou men niet kunnen geloven, dat de „Grau we wacht" geschreven is door een 22- jarig jongmens. Het komt meer voor, dat de jeugd een hang vertoont naar het sombe re en macabere, doch het blijft een zeldzaamheid, dat op die jaren de geschetste neigin. gepaard gaat met het peilen vaa de diepste diepten van het menselijk gemoed en var. een bij na huiveringwekkend vermogen tot inleving '.i de zwartste krachten van de menselijke geest. Hofwijk heeft dit vermogen en de monstreert i" zijn jongste werk die geniale aanleg overtuigend Dit ge niale slaat ook op de schrijfkunst van de auteur Niet alleen dat hij de moeilijkste situaties aandurft en feilloos doorvoelt, maar hij brengt ze ook taalkundig met groot beeldend vermogen naar voren. De uitspraak dat Hofwijk met de „Grauwe wacht" een meesterlijk werk schiep, duiven wij gerust onderschrij ven, waarmede we echter niet wil len zeggen, dat het een meesterwerk is. Het scheppen van sfeer is Hofwijk toevertrouwd als aan geen ander, maar aan de milieu-tekening behal ve aan die van het schipperswereldje, mankeert nog veel. Daardoor wordt o.a het leven op de boe; terij van Schuitvlot, schim-achtig en beteke nisloos. Ook de karaktertekening van de nevenpersonen is zeer onvolko men. De broer en zuster van Schuit- vlot blijven niets anders dan een paar namen. üRGER is nog dat Hofwijk bij zijn uitzonderlijke kracht zich te ver diepen in het innerlijk leven van zijn held, de vaart van zijn verhaal laat schieten waard„or de spanning voor al in het eerste gedeelte van zijn boek, herhaaldelijk verloren gaat. Was schipper Schuitvlot nu een buitengewoon interessant, karaktervol mensenkind, dan zou de lezer zich misschien met 't eindeloos observeren van zijn stemmingen genoegen ne men. maar uiteindelijk is deze Karei Schuitvlot een eenzelvige nurks, een psychopaath, die zich de ene keer aanstelt als m sukkelaar en dan weer uitbarst als een beestmens en tenslotte, zich opsluitend in eigen wezen, stumperachtig afglijdt en de genereert. Ondanks de vele glanzen de passages en suggestieve beschrij vingen zoals Hofwijk bijv. de moord op de Tholenaar en d- reac ties daarop weergeeft zullen weini ge schrijve: hem dat nadoen laat de „Grauwe wacht", een triestige en onbevredigende indruk achter. Dit lijvige boek waarin Hofwijk zich zon der voldoende zelfbeperking uit schreef, verhelft niet doch drukt neer. Wie een talent bezit als Hofwijk moet dit anders en beter gebruiken, want een zieke samenleving is niet te sa neren met boeken, welke geen uit zicht bieden en inplaats van de christelijke blijmoedigheid, welke Hofwijk als kathdliek toch niet on bekend zal zijn een zwartgallig pes simisme uitstralen. NIC. J. KARHOF VOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO^ IK ZAT aan mijn tafel te schrijven; geen geluid drong in 't bastion; ik dacht: kon het zóó nu maar blijven, het is goed, wat eenzaam begon Oud maanlicht scheen ver op de schansen, over 't water schoof de ponton; soldaten beklommen de transen en richtten het afweerkanon. Ik kuste het klein medaillon; de luchtdruk werd plots'ling ondraag'lijk: 't waS het nieuwe jaar, dat y begon. X (Uit „Steenen"). X ED. HOORNIK. >0000000000000000<>000000 TN 1950 worden weer passiespelen te Tegelen opgevoerd. De voorbe reidingen beginnen reeds thans met een wervingsactie voor nieuwe ac teurs, waarvoor voorlopig alleen per sonen geboren vóór 1932 in aanmer king komen. Zij moeten inwoners zijn van Tegelen. Verschillende acteurs zullen een verklaring moeten tekenen dat zij bereid zijn hun hoofdhaar en- of baard te laten groeien in verband met de rol, welke zij eventueel te vervullen zullen krijgen. De passiespelen 1948 werden door 127 000 personen van buiten Tegelen bezocht. tteT Centraal comité Koninginne- feesten 's-Hertogenbosch heeft bij monde van de voorzitter van dit comité, de heer C. Verhees, de bur gemeester mr, Loeff meegedeeld, dat aan de gemeente 's-Hertogenbosch door de vereniging een gedenkraam zal worden aangeboden ter plaatsing in het Bossche stadhuis. Dit raam, ontworpen door de prix de Rome- winnaar 1947 Marius de Leeuw, zal een blijvende herinnering zijn aan de viering van het gouden regeringsju bileum van Koningin Wilhelmlna. En hier de start van de „reuzen op de weg" te Pa rijs: de Tour de France, die ons land mooie en droeve dagen bracht. Het nationale voetbalkampioen schap belandde bij B.V.V. Dit is 'n interessant moment uit een der wedstrijden van de kampioeos- eom petitie.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1948 | | pagina 5