Bij Sin Kiang miste
het Westen de boot
„Op Engels
Ook vissers houden van 'n hartig hapje
Nederlanders
bevel goede
geliquideerd
De prijzenpolitiek wordt
gewijzigd
IN 'T KORT
Max van Poll ter
aarde besteld
Montgomery
voorzitter Defensie
commissie
Haagse
Brieven
VIERDE JAARGANG No. 1191
DONDERDAG 30 SEPTEMBER 1943
Azië en. Australië Voor de Sovjets
Russen bouwen er een reusachtig bolwerk
voor de opmars naar het Zuiden
Krachtsverhoudingen
ongunstiger dan
in 1939
T reindieven
J uilekkeriand, klinkt bijna hetzelfde'
de als België, tenminste in sommi
ge opzichten: hei bericht kvrani door,
dat het vlees daar wciura erg goed
koop zal worden, omdat er een te grote
voorraad komt.
Nieuive bonnen
Scheerzeep
DE ZAAK POOS EN SLAGTER
Inzake in- en uitvoerprocediires streeft Econ.
Zaken naar doorbreking van de verstarring
TO Droog
O*
Vliegtuig van Gilze-
Rijen bij Boxtel
neergestort
Anthraciet wordt
duurder
Met de Batavianaar de Doggersbank
Over koks, kookkunst
en kombuizen
Beel en van Mook
Uitgave N> V Uitgeversmij Neerlandia Redactieraad:
A. F. J. Aernoudts, C. J v. Hooteghem; A E. Langenhorst. Mr.
Dr. A. J. J. M Mes; Mr H. B. B. de Rechter Verschijnt elke
werkdag Abonnementsprijs by vooruitbetaling t 3.38 per kwar
taal, per post I 4.25, per week (uitsluitend bij niet postbestelling)
t 0.26. Losse exemplaren 6 cent. Postrekening 278841 Prijzen
voor buitenlandse abonnementen worden op aanvraag verstrekt.
Voor God, Koningin en Vaderland
Bureau voor Zeeuwsch-Vlaanderen Hulst. Dubbele Poort 7, tele
foon 102 (Bijbureau: Oostburg, Nieuwstraat 22, telefoon 35). Bu
reau voor de Zeeuwse Eilanden: Goes, Westsingel 75. telefoon
2236. Hoofdredacteur: J. J H. A. Bruna. Advertentieprijs (uit
sluitend voor de Zeeuwse oplage): f 0.10 per m/m: voor Re
clames (Ingezonden Mededelingen) t 0.25 per m/m. (Voor de
gehele oplage resp. f 0.25 en f 0.60). Incasso wordt berekend.
(Van onze Parijse correspondent)
r\E oorlog heeft de Russen in Sin-Kiang gebracht en ze zijn er ook na de
oorlog gebleven, want dit uiterst Zuid-Westelijke deel van China is thans
de voornaamste pion op het bolsjewistische schaakbord in het Verre-Oosten.
Van hieruit moeten India, Malaka en Indonesië veroverd worden. Van hieruit
stromen de wapens naar de rode oproerlingen in China. Van hieruit bestu
deert Stalin de situatie in Australië en Nieuw-Guinea. In alle stilte wordt er
hier met man en macht gewerkt. Men legt er enorme vliegvelden aan, o.a. bij
Toerfanh, Kasjgarh, Keria en Khotanh, in koortsachtig tempo zijn de Russen
doende de oliebronnen bij Wushu te exploiteren, opmerkelijk druk is het
luchtvaartverkeer en bij het ijzeren gordijn, dat de Russen hier hebben laten
neerdalen, is dat in Berlijn slechts kinderspel.
jyjisschien lijkt het te vergaand om
reeds nu te constateren, dat Indo
nesië en Australië het eigenlijke doel
van Moskou zijn, doch laat ons dan in
dit verband wijzen op de rode staats
greep in Indonesië, waar sterke com
munistische eenheden, die kennelijk
door het buitenland worden gesteund,
een zeer gevaarlijke situatie hebben
veroorzaakt, zo gevaarlijk, dat Mar
shall onmiddelijk na aankomst in Pa
rijs zelfs verklaarde: „De situatie in
het Oosten is gevaarlijker dan die in
het Westen." Ook de jongste uitlatin
gen van Bevin en tenslotte het feit,
dat Evatt, de Australische minister
van Buitenlandse Zaken tot voorzitter
van de Assemblee werd gekozen, accen
tueren de gevaarlijke sittuatie in Azië
In het Westen heeft men een lijn ge
trokken. Aan gene zijde staan de bols
jewisten met hun rode politiek en hun
militair apparaat, aan deze zijde staan
de westelijke machten met hun demo
cratie en hun legers.
(")OK DIEVEN hebben voorkeur
voor werkterrein en arbeids-
methode. Zo zijn er zakkenrollers
en hotelratten, insluipers en dood
gewone inbrekers. Maar er zijn ook
treindieven.
Twee lieden van dat soort zijn
door de Amsterdamse recherche
gepakt. Zij maakten er een gewoon
te van om tussen het Centraalsta
tion en de Muiderpoort op rijdende
treinen te springen en dan weg te
pakken aan goederen, wat maar van
hun gading was. Zo stalen zij o.a.
275 kg. boter, 3 koffers met kle
ding, stoffen enz. Maar een van
hen iiep in de val, omdat eer, heer
consiateeide: die kerel ioopt met
het pak, dat me ontstolen is
Toen was het gauw bekeken voor
de politie en we gaan in de toe
komst wat rustiger op reis.
JJE POLITIEKE commissie van de V.
N. zal achtereenvolgens behande
len: verslag commissie atoomenergie,
ontwapeningsvoorstel van Rusland en
het verslag van Bernadotte over Pa
lestina.
yERMICELLI EN MACARONI wor
den 1 cent per twee ons duurder.
Een ongevulde reep melkchocolade,
mag hoogstens 13 cent kosten.
JPEN LANDBOUWER in de omgeving
van Schiebroek verspeelde 50.000
kg. hooi door brand, omdat zijn 5-jarig
dochtertje met lucifers had gespeeld.
TVE KLOMPENMAKERS vrezen, dat
een massa-ontslag in hun bedrijf
niet lang meer kan uitblijven, omdat
ze bijna geen hout kunnen kopen.
IJIANTE MIETJE is 105 jaar, daar
mee de oudste inwoonster van Bar-
neveld en misschien wel van Neder
land. Zaterdag is ze jarig.
TAE BEGROTING van Financiën, in
gediend bij de Tweede Kamer, wijst
voor 1949 Gewone Dienst f 3.250.576 en
voor de Buitengew. Dienst f 131.552.876
minder aan dan vorig jaar.
J)E MILLIOENEN-GORDEL van de
in Singapore gegrepen smokkelende
KLM-mécanicien heeft hem twee maan
den celstraf opgeleverd.
JJEN GANGSTERBENDE heeft met
tommyguns gewapend het gebouw
van de Franse Spoorwegen te Parijs
bestormd. Ze namen 50 millioen francs
mee.
ijl WEE VLIEGTUIGEN zochten naar
het met drie koppen bemande in
de Noordzee vermiste zeilbootje. Bei
de toestellen keerde onverrichterzake
terug.
yAN DE VIJF gevangen genomen
bendeleden, die op 18 Juli de Ban-
doeng-Exprcss deden ontsporen en uit
plunderden werden er gisteren twee
ter dood veroordeeld.
JAN KIEPOERA en Martha Eggerth
komen 2 Ocftiber naar ons land.
Jan Kiepoera zal 19 October in de Con
certzaal te Amsterdam optreden.
A7"OOR HET TIJDVAK van 3 t.
m. 16 October 1948 zijn van de
tabaks- en versnaperingenkaarten
enz. QA, QC 808 aangewezen de
bonnen:
109, 110, 113 tabak: 2 rantsoenen
sigaretten of kerftabak.
Voorts is tot nader order geldig:
Reserve H tabak: 50 gram scheer
zeep of 100 gram scheercrême
of 400 gram snelscheercrême.
Bovengenoemde bonnen kunnen
reeds op Vrijdag 1 October wor
den gebruikt.
Voor het tijdvak van 27 Septem
ber t.m. 9 October is reeds de
volgende bon voor vlees aange
wezen:
244 vlees: 100 gram vlees.
Doch wat kunnen de Westerse mo
gendheden tegenover de rode millioe-
nenmacht stellen, die thans is samen
getrokken in het Zuiden van Siberië,
Mongolië, Mansjoerije, en Sin-Xiajig?
De krachtsverhoudingen liggen nog
belangrijk ongunstiger dan in 1939 en
men vraagt zich in de kringen der U.N.
O. te Parijs dan ook terecht af, of het
handjevol Engelsen, Fransen en Neder
landers in staat moet worden geacht
een eventuele Russische opmars te
kunnen vertragen, totdat meerdere
troepen zijn aangevoerd. Het feit bo
vendien, dat het nationaal bewustzijn
van de Aziatische volkeren de laatste
acht jaar zo sterk is toegenomen, waar
van vooral de Russen profiteren doet
het ergste vrezen.
DE LIGGING VAN SIN KIANG
^yaarom zocht Stalin juist Sin-Kiang
uit, om er de basis te leggen voor
zijn verdere plannen?
In het Westen raakte Sin-Kiang juist
Afghanistan, verder wordt de west
grens gevormd door Zuid-Siberië, de
Noordgrens door Mongolië. In het Oos
ten grenst het land aan China, Tibet
en in het Zuiden aan Kashmir en In
dia. Ook strategisch heeft het derhalve
grote betekenis. De afstand van Sin-
Kiang tot Sumatra is niet groter dan
die van Gibraltar naar Stockholm.
Malaka, Indo-Chma, Birma, India en
Tibet liggen nog dichter bij.
Van hieruit moet de opmars straks
worden voortgezet. Vandaar dat men
allereerst poogde om de bevolking te
winnen. De Russen trokken hun fluwe
len handschoenen aan. In ruil voor de
wol, de olie, de steenkool en het goud,
arriveren er wagonk vol textielproduc
ten, wodka en machlnerién,. Alle Rus
sische soldaten en burgers, die hier
vertoeven hebben nauwkeurige instruc
ties gekregen, waarin men o.a. kan le
zen dat de burgers „uiterst minzaam"
behandeld moeten worden, „hun zeden
en gewoonten volledig ge-eerbiediga
moeten worden" en „men moet pogen
de burgers op alle mogelijke wijzen van i
dienst te zijn
De crème van het rode leger is
hier samengetrokken. Do elite
btatin-rad en de Kahkasus, meren-
deels jonge manschappen en officie
ren die onder uiterst strenge con
trole staan, moeten hier het nieuwe
Russische bolwerk en de rode ultvals-
poort vestigen en consolideren.
Met man en macht wordt er gewerkt
aan de aanleg van nieuwe wegen, die j
kennelijk voor militaire transporten j
zijn bedoeld. Om de bevolking gunstig
te stemmen verdienen de arbeiders in
vergelijking met vroeger, hoge Ionen,
zodat ze zich in een mate van welstand
kunnen verheugen, die voor deze stre
ken hoog te noemen is. Gelijktijdig
wordt een grote activiteit ontwikkeld,
in de uiterste zuidhoek van Siberië, dat
juist tegen Sin-Kiang grenst. Hier is
men o.a. doende niet minder dan 57
krachtstations aan te leggen.
Bovendien verrijzen er geheel nieu
we chemische fabrieken uit de grond,
terwijl een groot gebied tussen
Bokhara en Samarkandh hermetisch
van de buitenwereld is afgesloten.
Wat daar gebeurt laat zich slechts
gissen, doch hardnekkige geruchten
doen de ronde over experimenten
met geheime wapenen.
Alle werkzaamheden geschieden in
een nerveus ijltempo en worden hier
voornamelijk verricht door gedepor
teerden. Het nieuwe, meer dan vijf en
veertig kilometer lange kanaal van
Ferghannah werd voltooid in minder
dan vijf weken. Hier in het uiterste
Zuiden van Siberië, juist -ten Noorden
van Iran, India, Afghanistan, ont
staat een nieuw wereldcentrum, een
nieuwe macht, een nieuw bolwerk, waar
van de bedoeling maar al te duidelijk
is. Sin-Kiang, Tibet, Arghanistan en
Iran. worden overstroomd met commu
nistische propaganda-lectuur. Ook ;n
Tibet zijn sterke Russische invloeden
niet te ontkennen. Een Brits officier,
juist terugkerende uit Tibet, vertelde
ons dat er een opmerkelijk groot aan
tal Russische touristen vertoeft die er
zich als heer en meester gedragen.
WELOVERWOGEN PLAN.
lyel overwogen volgens 'n nauwkeurig
uitgestippeld plan, dat kennelijk
is ontworpen door Oosterse experts,
gaat men te werk. Moskou zoekt hier
zijn vrienden. De Mongoolse prins gaat
met zijn vrouw vrijwel ieder kwartaal
naar Moskou, waar hij door Stalin
zelf wordt ontvangen. Telkens krijgt
hij een groot banket te verwerken, doch
intussen wordt zijn land geregeerd
door de secretaris van de communis
tische partij.
Voor de zoons der groten van Sin-
Kiang smijt zelfs Stalin zijn commu
nistische principes schijnbaar over
boord. Moskou geeft namelijk privile
ges aan de zoons der ambtenaren en
leiders in Sin-Kiang, indien deze in
Moskou komen studeren Zo zijn o.m.
de reiskosten gratis, terwijUn bepaal
de gevallen ook hun verblijf aldaar, als
mede hun studiegeld door de commu
nistische partij wordt betaald
Ze leven in Moskou als prinsen en
ze komen terug als enthousiaste
marxisten, voor wie Stalins gecamou
fleerd imperialisme slechts commu
nistische menslievendheid is. Ze krij
gen in hun eigen land onmiddellijk
de hoogste posten, want Sin-Kiang
moet sterk staan. Van hieruit moet
de opmars naar het Zuiden beginnen.
Bij Sin-Kiang heeft de Westerse de
mocratie de boot gemist en de historie
ral daarover een hard oordeel vellen.
/^ISTEREN is Max van Poll, de rus-
teloze, dan te rusten gelegd op
het St. Catharinakerkhof te Eindho
ven, naast het graf van oud-minister
Dr. Huysmans. Er waren grote bloem
kransen van Dr. van Mook en zijn
echtgenote, van de N.V. Uitgevers-
Mij. „Neerlandia", van de kinderen
en kleinkinderen. Vooraf werd in de
St. Catharinakerk een plechtige H.
Mis van Requiem opgedragen, door
Pastoor Smitz O.F.M.. uit Leiden, ge
assisteerd door de Pastoors Smitz O.
F.M. uit Venray en Franeker, alle
drie zwagers van de overledene. Er
was ruime belangstelling vooral uit
politieke en journalistieke kring. Noe
men we prof. Schermerhorn, oud-mi
nister Gielen, Dr. Albering, secretaris
van de KVP, de Kamerleden Ruys de
Beerenbrouck, Teulings, Mr. van Thiel
Burgemeester Kolfschoten van Eind
hoven en Burgemeester Moons van
Helmond, Mr. Jacobs, gedelegeerd
commissaris van „Neerlandia", oud
minister Wijffels, commissaris en de
heren Hermens en van der Grinten,
directeurengeneraal dier Uitgeversmij
vertegenwoordigers van de K.N.J.K.,
Pieter van der Meer de Walcheren,
Gerard Knuvelder.
Aan het graf zijn geen redevoerin
gen gehouden. De heer F. van Poll
sprak alleen een kort, treffend dank
woord.
TVTATUURLIJK is het met Poos en Slagter nu al voor de derde dag hetzelfde
onverkwikkelijke historie, met telkens weer een of andere misdadige
c" lugubere variant.
/BISTEREN kwam o.m. de arrestatie
(door Poos) van een houthande
laar ter sprake, die verd. beweerde te
hebben vrijgelaten uit „altruisme". Een
broer van deze houthandelaar kwam
echter vertellen, dat het jenever, siga
ren en tien mille had gekost...
Er was in de ochtenduren een uit
voerige ruzie tussen beide verdach
ten en getuige Hamer, voormalig hoofd
commissaris van den Haag, thans voor
15 jaar gedetineerd. Deze Hamer be
weerde, dat Poos en Slagter uit vrije
wil en vanwege de promotiekansen
(om te zwijgen van de douceurtjes)
bij de S.D waren gegaan. De twee
verdachten stelden daar tegenover, dat
het juist Hamer was geweest, die
hen had „bevolen" bij de S.D. te
gaan.
Voor de afwisseling kwam er nog
een „ras-spion", P. Roberts, die vóór
de oorlog voor de Franse en Engelse
Geheime Dienst en tijdens de oorlog
voor de Duitsers had „gewerkt" in de
yERSCHENEN is de begroting
van Economischs zaken. Daar
van
uit valt af te leiden, dat in 1947
voor f 120 mihioen aan credieten
voor industrie uitbreidingen en
nieuwe industrieën ziia verstrekt.
In 1947 kwamen 41 en in 1948 (tot
1 Augustus) 20 handelsovereenkom
sten tot stand. Ket streven blijft er
op gericht tot een vrij b rgsver-
keer op multilaterale basis -omen
met name tussen de WW.-L ..ropese
landen, teneinde aldus o m. de aan
schaffing van kapitaalgoederen, wel
ke voor onze industriële on'. wik
keling onontbeerlijk zijn, tot een
voldoende hoogte op te voeren.
VOORZIEN IN G5*5ELE1D.
rp.a.v. het voorj;icningsbeleid wordt
opgemerkt, «-ai overwogen zal
worden of op het gebied van de
in- en uitvoer met handhaving van
fppv'
Weersverwachting, geldig tot
vanavond:
Plaatselijk ochtendmist, overi
gens wisselend bewolkt en droog
Langs de Waddenkust tij-
mi vriJ krachtige Weste-
2*e elders zwakke tot ma-
«gewjnd tussen West en Noord,
tuur1S veran(*ering in tempera-
Maai?d!S5! zon onder 18*21
wn17fnr 17 53 UUr' Mor^n:
P 6.40 uur. Maan op 4.19 uur
zekere waarborgen t.a.v. de besteding
van onze deviezen kan worden over
gegaan tct eenvoudiger procedures,
waardoor wellicht ook op dit ge
bied veelvuldig voorkomende ver
starring kan werden doorbroken.
Dezelfde gedachten gang zal er ook
toe kunnen leiden, dat rantsoenerin
gen worden opgeheven voordat er
sprake-is van volledige maclitsverza-
diging.
het bedrijfsvergunningenbesluit
1941 in zijn huidige vorm zal wor
den gehandhaafd, kan pas gezien wor
den als de economische raad advies
heeft uitgebracht.
Zowel de vestigingspolitiek voor
het groot-, als voor het kleinbe
drijf zullen aan een grondige be.
studering worden onderworpen ten
einde na te gaan aan welke wet
telijke bevoegdheid de overheid op
dit terrein, mede met het oog op
de toekomst, nog behoefte zal neb
ben. Op de samenwerking met Bel
gië dient hierbij te worden gelet.
MIDDENSTANDSPOLITIEK
Yyat de middenstandspolitiek betref i,
hoopt de minister dat in het
komende zittingsjaar de ontwerpen
betreffende de herziene vestigings
wet kleinbedrijf, de nieuwe winkel
sluitingswet, de wet op het cadeau
stelsel on de nieuwe wet op de K.
v. K„ de Staten-generaal zullen be
reiken. Een herziene wettelijke rege
ling van he.t afbetalingsbeclrijf en
van de spaar- en betaalzegelbedrijven
zijn in voorbereiding. Vooraf wordt
echter overleg gepleegd met de orga
nisaties der direct betrokkenen en
met organen welker mening van
waarde wordt geacht. Daarmee is
tijd gemoeid. Een bedrag van f 100.000
is uitgetrokken voor steun aan de
verheffing van de middenstand.
PRIJSPOLITIEK.
Woensdag had op het voorplein van de van Ghent-kazerne te Rotterdam
het afscheid plaats van Luitenant-Admiraal C. E. L. Helfrich als bevel
hebber der Zeestrijdkrachten. Tijdens de inspectie van de in carré opge
stelde troepen, brengt de scheidende bevelhebber een groet aan het
vaandel. Achter de bevelhebber de commandant van het korps Mariniers.
Generaal-Majoor der Mariniers M. R. de Bruyne.
{Aver de loon- en prijspolitiek ver-
telt de begroting, dat de minister
het mogelijk en noodzakelijk acht
om in de loop van 1949 belangrijke
wijzigingen in de uitvoering van de
prijspolitiek aan te brengen. Bij de
samenstelling van de begroting voor
het directoraat-generaal voor de prij
zen is van een vrij vergaande in
krimping van het prijsvormings. en
prijscontrole apparaat uitgegaan.
getui ge-bank Daarna verscheen
Schreieder weer.
Poos en Slagter waren als „betrouw
baar -aangesteld als „ontvangst-comi
té' voor de gedropte agenten uit het
Englandspiel. Zij vroegen deze agen
ten uit en leverden hen aan de beul
over. Bij wapendroppings lokten zij
verzetsgroepjes in de val (door zelf
zogenaamd mee te doen) cn speelden
bij vele voorkomende gelegenheden
de verradersrol, waarvoor ze dan zo
buitengewoon betrouwbaar waren!
De verdachten op hun beurt be
schuldigden Schreieder ervan, da4 hij
een liquidatie-lijst had opgesteld, waar
o.m. de namen van Mr. Trip en Jhr.
de Graaff op stonden, welke alleen
moest dienen om onrust in Nederland
te zaaien. Schreieder beweerde dood
onschuldig, dat deze liquidatie door
Engeland werd voorgeschreven, en
dat hij deze alleen en dan nog on
der protest uitvoerde om het „Eng
landspiel volmaakt te spelen"....
Van de h<*er F. J. Goedhart (Pieter
't Hoen) werd een verklaring voor
gelezen, waarin hij zegt Poos noch
Slagter na zijn arrestatie te hebben
ontmoet: hij heeft dus ook niet kun
nen „doorslaan".
Tenslotte ging de president over tot
voorlezing van de nog resterende schrif
telijke verklaringen. De ene bundel
volgde op de andere en van het ver
raad en de andere misdaden, welke in
de tenlastelegging beknopt zijn weer
gegeven, werden steeds mer détails
bekend. Stil werd er geluisterd naar
de sobere beschrijving van geraffi
neerd opgezette hinderlagen, misleidin
gen en provocaties. Het grootste deel
van deze verhalen eindigt met de dood
van de betrokkenen.
"yAN gezaghebbende zijde is te Parijs
vernomen, dat veldmaarschalk Mont
gomery, stafchef van het Britse impe
rium, is gekozen als voorzitter van de
permanente militaire defensie-commis
sie, die gevormd is door Engeland,
Frankrijk, België, Nederland en Lu
xemburg.
Eeri Franse generaal zal opperbevel
hebber worden van de landstrijdkrach
ten van de West-Europese Unie, zo
wordt vernomen.
De officiële mededeling hiervan
wordt de volgende week verwacht.
De twee inzittenden kwamen om.
rjRIE kilometer Z.O. van Boxtel,
zagen gisterenmorgen half twaalf
verschrikte toeschouwers plotseling
een vliegtuig, dat zich in een vrille
bevond, neerstorten op een weiland.
De Harvard, waarin zich de twee vlie
gers, oficier C. M. Velders en de leer
ling-onderofficier P. Nicolai bevon
den, ook nabij de boerderij van L.
Kurstjens onder het gehucht Lennis-
heuvel met de neus in de grond. Bei
de inzittenden kwamen om het leven
De slachtoffers waren verbonden
aan de V.V.O. te Gilze-Rijen. resp. als
instructeur en als leerling. Hun stof
felijk overschot is voorlopig naar de
ze vliegbasis overgebracht.
De officier-vlieger tweede klas C.
M. Velders, 33 jaar, was gehuwd en
woonde in Den Haag, de leerling P.
Nicolai, 22 jaar, was ongehuwd
EIERKOLEN en gascokes worden niet
duurder, maar veelzeggend is
de ministeriële mededeling, dat de
vermindering van de subsidie
op de brandstoffen welke
voor 1948 op f 100.000 kon worden ge
raamd een kostenverhoging in het
bijzonder voor het bedrijfsleven, bete
kent. Voor liet bedrijfsleven èn voor
de anthracietstokers ziet liet er dus
maar somber uit.
f1 ERRIT, de kok van de „Batavia" blijkt een wondermens te zijn. Dat \yanneer we alle verhaIen moesten
ontdekken we eigenlijk pas als er een stevig windje is gaan wa.aien navertellen, die Jan de machinist,
en de trawier op de golven steigert als een ontembare mustang. We moe
ten ons met beide handen vastgrijpen aan tafels en stangen om niet via
de deur van het kombuis in de machinekamer geslingerd te worden.
staat op het aanrecht en de kok gooit
wel een paa^- nieuwe in de pan.
„Een paar jaar geleden", zegt Ger
rit, „was er een matroos aan boord,
die me nooit overlast aan deed. Want
hij werkte de vis eenvoudig rauw naar
binnen. Als hij zin in een haring had.
graaide hij hem tussen de vangst uit.
maakte hij met z'n zakmes een beetje
schoon en liet hem in zijn keelgat
jaar nog aan het schrijven zijn. We
hebben ze ook niet allemaal onthou
den. Daarom bepalen we ons tot dit
specimen. Het typeert de moeilijk-
Maar Gerrit jongleert met zijn potten en pannen, alsof hij bij zijn vrouw heden van een scheepskok, die wel al
ons tijdens die negendaagse tocht
heeft gedaan, dan zouden we over een 'g J^iddags krijgt Gerrit de hele
»«- - scheepsfamilie in zijn kom
buis en het gebeurt maar hoogst zel
den, dat zij iets over iaat van wat de
pot schaft. Erwtensoep laten de vis-
in de keuken staat..
en kombuizen heeft hij een rijkdom
aan ervaringen opgedaan.
Een perperbus.die van het aanrecht
op de grond vliegt en een kop koffie,
die zijn inhoud Ieegstort in de bin
nenzak van ons colbertjasje slaan zijn
herinneringen los.
In de oorlog zegt hij, zat ik op 'n En
gelse boot. En op die boot hadden we
Qmdat de zee vandaag te woelig is
voor „makreeltje jagen" wordt er
op haring gevist. Het net ligt uit en
de uurtjes, die aan het binnenhalen
voorafgaan, besteden we aan een speur een"Chinese kok. En vlak boven het
tocht door en over het schip. De vorige kombuis stond een kanon. Geen ge-
oag is onze aandacht te zeer woon kanon, maar een bakbeest van
j op de makreel gericht ge- een kanon. Het was weer een maand-
weest, dan dat we daar tijd je of wat geleden dat we met het ding
Y?°r §ehau hebben. geschoten hadden en de commandant
Etl zo zitten we nu dan bij vond dat-we er de roestplekken maar
Gerrit m de keuken, met Jan de weer eens moesten uitvegen. Niet met
machinist die zoals heel wat andere
leden van de bemanning ongeveer
de hele wereld heeft rondgezworven.
Hij heeft bij Bombay de maan zien
schijnen op het fosforiserende water,
hij heeft stormen getrotseerd bij Kaap
de Goede Hoop en als iemand vertelt
over zijn wederwaardigheden, dan
weet hij altijd een verhaal, dat nóg
sterker is. Ook met betrekking tot koks
een bezem, maar met* een granaat.
Nou ja, en toen schoten we dan... Een
klap vader! En alle pannen op d'r
kop. De aardappels zaten tegen het
plafond en de snert stond bij de kok
in zijn schoenen. Drie minuten lang
stond hij naar adem te snakken, want
hij was niet gewaarschuwd. Toen
vroeg hij of de torpedo midscheeps
was ingeslagen
zijn pannen met dwarslatten vast
heeft staan maar die toch nooit weet
wat hem boven het hoofd hangt.
Om dus op Gerrit terug te komen:
niet alleen als jongleur blijkt hij een
fenomeen maar ook als kookkunste
naar. In Engeland heeft hij tijdens
de oorlog nog voor Prins Bernhard ge
kookt en wat hij klaar maakt, mag
er zijn. Zijn ménu varieert van dag
tot dag en hij is het afgodje van de
bemanning, vooral van machinist Jan.
Maar er wordt gefluisterd, dat die een
gat in zijn maag heeft.
Voor één ding moet Gerrit oppassen.
De matrozen hebben namelijk nogal
eens een handje van, tussen het
werk door even bij hem binnen te
wippen, bij voorkeur als hij panne-
koek aan het bakken is. Als hij er
negen gebakken heeft en de zaak niet
in de gaten houdt, vindt hij er nog
maar drie in zijn voorraadschaal. En
je xunt nu eenmaal niet aan c j gang
blijven.
Met vis is het anders gesteld. Ha
ringen zijn tr genoeg en als iemand
trek in een visje heep, de schaal
sers nooit staan, want als de snert
niet op is, wordt ruw weer.
Vanmiddag is er snert. Hij ziet er
even smakkelijk uit ais in het duurste
hotel, al wordt zij dan niet uit bor
den maar uit ijzeren schaaltjes ge
geten.
Matroos Piet, die blijkbaar in de
veronderstelling verkeert, dat hij een
mand makreel voor zich heeft, graait
met zijn handen in de zoutpot en
strooit nonchalant een onsje van het
witte goed in zijn portie.
„Hé", brult een collega hem in het
oor, „je bent niet thuis...." En dan
kleurt Piet een beetje. Maar zijn soep
verdwijnt met een snelheid, die aan
het ongelooflijke grenst.
Ja. ze kunnen heel wat aan, de man
nen van de Noordzee-trawlers. Maar
verwondering hoeft dat niet te baren.
Want werkdagen van twintig uur zijn
voor hen geen zeldzaamheid en wat zij
aan nachtrust en warmte moeten
ontberen, kan slechts door een stevig
maal worden aangevuld.
TN MIJN gesprekken met politieke
vrienden gedurende de laatste da
gen zijn de namen van Dr. Beel,
oud-minister-president, thans gede
legeerde der Nederlandse regering in
Indonesië en van Dr. van Mook. lui
tenant-gouverneur-generaal, wel. bij
zonder vaak genoemd.
Het heeft wel heel lang geduurd,
maar eindelijk kwam Dr.' van Mook
eens naar Nederland, niet alleen om
besprekingen te voeren met de Ne
derlandse regering, maar vooral ook
met de Indonesische vertegenwoor
digers, afgevaardigden van de fede
rale staten-in-opbouw, die hier aan
wezig zijn met een dubbel doel. Zij
waren gekomen om getuige te zijn
en luister te verlenen bij het af
scheid van H. M. Koningin Wilhel-
mina en de inhuldiging van onze
nieuwe Vorstin èn om in onmiddel
lijk contact te treden met de rege
ring.
Voor het laatste doel was de
komst van Dr van Mook blijkbaar
noodzakelijk, de landvoogd, die de
federale gedachte het samenwer
ken der Indonesische gebieden ten
sterkste heeft bevorderd en met
klaarblijkelijk succes, ddch daarbij
overigens de Unie-gedachte het
duurzaam samengaan van Nederland
en Indonesië naar het schijnt als
stiefkind heeft behandeld.
Zijn aanwezigheid werd in brede
kring mede beschouwd als de aan
loop van een heengaan als land
voogd, nu de verwezenlijking der
Uniegedachte bijzondere aandacht
vraagt. Over de gehouden besprekin
gen met de regering en de Indone
sische delegatie zijn intussen van
regeringswege geen mededelingen ver
strekt.
Na, de wording van het nieuwe ka
binet werd spoedig bekend
tijdens de formatie waren reeds ge
ruchten daarover doorgedrongen
dat dr Beel als gedelegeerde der re
gering naar Indonesië zou vertrekken,
waarheen in gelijkwaardige functie
de heer Neher reeds eerder was te
ruggegaan.
De verwachting was, dat Dr. Beel
na het te verwachten heengaan van
Dr. van Mook de voornaamste Ne
derlandse vertegenwoordiger in In
donesië zou worden, rerwijl de ioe-
komstige functie van Hog- Commis
saris reeds van erschillende zijden
werd gesuggereerd.
Nauwelijks was Dr van Mook in
Nederland gearriveerd, nauwelijks
was er gelegenheid geweest voor en
kele besprekingen, of Dr. Beel reis
de met spoed naar Batavia.
Zo ontstond de situatie: Dr, v.
Mook in Nederland, sprekende met
regering en Indonesiërs, Dr Be ge
arriveerd op Java. Een situatie die
enige bevreemding wekte.
jypddelerwijl geraakte de republiek
v. Djokja in bijzondere moeilijkhe
den door het revolutionaire optreden
der communisten. Vooi de Ned. In
dische regering was de aanwezigheid
van de landvoogd wei zeer gewenst.
Zo vertrok deze op een onverwacht
tijdstip weer naar zijn post over
zee.
Het ligt voor de hand, dat Dr. v.
Mook en met hem de regering inzag,
dat de luitenant-gouverneur-gene
raal gedurende de spannende situatie
in Indonesië niet in den Haag kan
verblijven.
In het bijzonder Dr. v. Mook zelf.
die zich van de betekenis van zijn
ambt wel zeer bewust is. Zei hij niet
tot een der journalisten, die -hem bij
zijn vertrek vroeg of hij instructies
had meegekregen, zeer kortaf: „Ik
ben altijd nog landvoogd"?
Deze landvoogd kent weliswaar
heel goed ae verhoudingen in Indo
nesië, maar zijn houding in de afge
lopen jaren schijnt er op te wijzen,
dat hij de verhouding mèt en in
Nederland minder goed doorvoelt.
Overigens wordt deze ambtsdrager
in zijn karakter en zijn beleid gety
peerd door de boven geciteerde uit
lating bij fcijn plotseling vertrek naar
Batavia.
Het was een ieder duidelijk dat zijn
reis noodzakelijk was: hij is inder
daad nog landvoogd, en zijn plicht
riep hem.
JJr. van Mook is door zijn grote
groep van medewerkers, van aan
hangers, om 't nu maar eens ronduit
te schrijven, met instemming en
dankbaarheid te Batavia ontvangen.
Er waren zelfs enkele honderden In
donesiërs volgens de krantenberich
ten, die hem enthousiast, met span
doeken waarop een „welkom" aan
gebracht, hebben begroet.
De landvoogd was terug.
En dr. Beel? Vrijwel gelijktijdig
met het bericht van de aankomst van
Dr v. Mook, kwam de mededeling,
dat Dr Beel zich zeer spoedig weer
naar Nederland zou begeven voor
besprekingen met de regering.
Nu de omgekeerde situatie: „Dr
Beel in Nederland, sprekende met de
Nederlandse regering, Dr. v. Mook
weer in Indonesië.
Het wordt tijd, dat voorlichting van
de kant der regering een ernstige
verwarring in de publieke opinie
voorkomt. Het Nederlandse volk
heeft er recht op.
Heel wat uurtjes moet er gewerkt worden, voordat de vis, netjes ge
sorteerd, iö het ruim ligt.
'pE STOCKHOLM is het hele bloed-
kwantum van een 12-jarige jongen,
die aan bloedarmoede leed, tijdens 'n
operatie van verscheidene uren de r
nieuw bloed vervangen. Er kwamen 12
donors aan te pas.