Hersenwerk helpt de industrie omhoog
ai de 'X)rouW inteiréssbert i -
Twee Kuiskamers met een
halve eeuw verschil
Goede lectuur voor het
platteland
Middelburg en de materiele
oorlogsschade
Grenswijziging tussen Breskens en Groede
%(,uzen
William Saroyan
„L8 tfralÉ au corps"
VIERDE JAARGANG No. 1187 2e BLAD
ZATERDAG 25 SEPTEMBER 1948
Om de Tweede Technische Hogeschool
Het slot Van onze tocht door Brahant en Limburg
Waar het sigaretten
spuit
Wedstrijden voor Zondag
«SS
Werd de stad verwoest door niet-naleving
der capitulatievoorwaarden
Oplossing prijsvraag
vorige week
Ook plannen in Oost-Zeeuwsch Vlaanderen
A'i ik mezelf zie binnenkomen in de
kamer van 1898 zou ik zeker weten
dat ik een „huiselijk" gevoel zou krij
gen, warm, intiem, gezellig Je zou
zeggen: „Ziezo ik ben thuis!" Maar die
dubbele gordijnen, het overdreven vol
le, dat is iets, waar we mee afgedaan
hebben en niet terug zouden wensen.
Het is er niet luchtig genoeg, niet licht
niet fris. naar onze tegenwoordige
smaak. En kijk dat luchtige, dat frisse,
Veel licht, veel lucht
en een grote tafel
oooooooooooooooooooooooo
Parochie-bibliotheken in de bisdommen
Breda en Den Bosch moeten gebundeld
Wisselbibliotheken
LITURGISCHE KALENDER
f
den eerlijk en groot schrijver
K.A. contra K.F.C
Verzamelde werken van
P. C. Hooit
In 10 jaar gereed
IV
vyE HEBBEN de vorige week verhaald van onze ervaringen bij de indu-
trieën in Oss en in Eindhoven. Zoals aan Oss direct vastgekoppeld wordt
de naam Organon, zo doet het aan Eindhoven Philips. Bij beiden natuurlijk
ten onrechte. Want Oss telt nog heel wat andere industrieën, en Eindhoven
zeer zeker ook. Maar toch was 't een verrassing voor ons en dat zal het voor
velen zijn toen we uit de mond van ir. F, Philips hoorden, dat van de
Eindhovense arbeiders er nog altijd veertig procent niet bij Philips werken,
of positief gezegd, dat zestig procent bij Philips in dienst is. Die resterende
veertig procent vinden emplooi in bedrijven van velerlei aard En het was
alleen al uit dien hoofde goed, dat we ook met die andere bedrijven
kennis hebben kunnen maken. Al ging het ons het zij hier nog eens her
haald niet'om die bedrijven op zich, maar eerst en vooral om de beteke
nis van het hogere technische personeel voor de betrokken onderneming.
men, wier gehele opleiding er op ge
richt is de bestaande technische moge
lijkheden uit te buiten en steeds nieu
we wegen vinden voor ons productie
apparaat. En we moeten technisch ho
ger onderwijs hebben, dat ons deze
denkers levert.
•70 hebben we kennis kunnen maken
met de tabaksindustrie Mignot
de Block, een industrie, die ons man
nen steeds imponeert. Ronddolen te
midden van geurige tabakssoorten en
daar langzamerhand de verlokkelijke
massieve sigaren uit zien groeien, is
al een genoegen op zichzelf. Om maar
niet te spreken van het overdonderend
rhythme, waarin dat kleine witte staaf
je, dat sigaret heet. ontstaat. Ruim
1300 arbeiders en arbeidsters bulgen
zich hier dagelijks over dat, wat straks
in rook zal opgaan. En al moge het
dan zijn. dat de sigarenfabricage hand
werk is, de cigarettenproductle is dat
zeker niet. Zodra machines in het spel
zijn, rijst daarachter steeds weer op de
man. die die machines waarvan de
-erking is uitgeprobeerd in ..speelgoed-
fabriekjes" uitvindt. En met wat
oor een vernuft in dubbele rijen
lijden nee. spulten de cigaret-
-n ten getale van 16000 per uur uit
'n enkele machine het zijn weer
ederlandse hersenen, die deze machi-
e ontwierpen. Niet minder vernuftig
is die, waarbij de rokertjes hun pas
send kleedje aankrijgen. Dat luistert
zo nauw, dat klopt zo magnifiek, dat
Je er uren naar kunt staan kijken.
AANHANGWAGENS, ENZ.
at inventief vermogen van mense
lijke hersenen komt ook al heel
"erk tot uiting in de DAF, van Door-
5Be's aanhangwagenfabriek. En dan
iag de heer van Doorne al een spe-
iale aanhangwagenknobbel hebben,
die geniaal genoemd mag worden
(eindelijk heeft hij toch ook weer zijn
staf van technici rond zich, die bere-
enen en proberen of een bepaald idee
-k voor verwerkelijking vatbaar is.
En wat is daar al niet uit de bus
ekomen! Aanhangwagens met duizend
in één mogelijkheid is al het minste,
"oe geniaal en tegelijk hoe eenvou-
ig is die vondst van de ultschuif-
bare autobusmotor, die met één hand
beweging een meter naar voren te ha
len is, waardoor het probleem van de
astige bereikbaarheid in één slag is
opgelost. We hebben verstomd gestaan
over de nieuwe transporteur van laad-
kisten, die van het af- en opladen van
deze op zichzelf onhanteerbare knapen
een simpele zaak maken. En de auto
matische vuilniswagen: men hangt er
een vuilnisemmer achter aan, hij gaat
automatisch omhoog, wordt omgeklpt,
en goed leeg geschud en daalt dan leeg
weer naar beneden.
Maar voor dit alles geldt: we moeten
„denkers" hebben, die op het idee ko-
Afdeling Zeeland
VOETBAL
Luctor 2-Patr. 1
De Zeeuwen 3-
le Klasse A.
Sluis 1-Noorm. 1
Eede 1-DSW 1
Domburg 1-
Groede 1
Zuidzande 1-
Lewed. B. 1
le Klasse B.
Hansw, B. 1-
Luctor 1
Scheldeboys 1-
Rapenburg 1
Cortgene 1-PSK 1
le Klasse C.
Rennesse 1-
Burgh 2
Dreischor 1-
Zierlkzee 3
Zonnemaire 1-
SVOWK
le Klasse A.
EMM 2-Biervl. 2
Zeelandia 2-
Vlissingen 3
De Zeeuwen 2-
Yerseke 2
le Klasse B.
Steen 2-Aardenb. 2
Clinge 2-Corn. B. 2
Sluiskil 2-Huist 2
Hoofdplaat 2-
Terneuzen 3
Oostburg 2-
Yzendijke 2
2e Klasse A.
Volharding 2-
Hansw. B. 2
Kwadendamme 1-
Middelb. 3
Vlissing.
2e Klasse B.
Corn. B. 3-
Graauw 1
Rapenburg 2-
Vogelw. 2
Axel 3-Ria W 2
KoeWacht 2-PSK 2
2e Klasse C.
Dreischor 2-
Zierikzee 4
Burgh 3-Renesse 2
Zierikzee 5-
Schouwen 2
3e Klasse A.
Zeelandia 3-
Patrljzen 3
Middelb. 4-
Noorm. 2
Domburg 2-EMM3
Kwadend. 2-
VlissinJjen 5
RCS 3-Goes 4
3e Klasse B.
Retranchement V
Middelb. 5
Oostburg 3-Eede 2
DSW 2-Aardeöb. 3
Sluis 1-Breskens 3
Groede 2-
Schoond, 2
3e Klasse C.
Hulst 3-Cllnge 3
Hulst 4-Kruin. 3
PSK 3-Graauw 3
Rapenburg 3-
Sluiskll 3
Graauw 2-Stecn 3
Zaterdag-competitie
le Klasse.
Wemeldlnge 1-
Wissek, 1
Arnemuiden 1-
Kloetinge 1
's H. H. kinderen-
Nieuwdorp 1
Krabbend. 1-
Colpl. B. 1
2e Klasse A.
Yerseke 3-
Wemeld. 2
Kapelle 1-
Krabbend. 2
Kattendijke 1-
RU1. Bath 2
Wolfaartsd. 1-
Kats
2e Klasse B.
Cortgene 2-
Wolfaartsd.
's H.H. kind. 2-
Koudek.
Kloetinge 2-
Seroosk.
2e Klasse C.
Nieuwdorp 2-
Arnem,
Koudekerke 2-
Bevel.
Nieuwiand 1-
Domburg
Juniores A
Groep l.
wid,dub' '"Bresk.
Walcheren 1-
Koudek.
Oostburg-Rcs
Vlissingen-
De Zeeuwen 1
Groep II.
Hansw Boys-
Middelb. 2
Rill. Bath-
Zeeuwen 2
Goes-Kapelle
luniores B
Groep 1.
EMM-Goes
Walcheren 1-
Groep II.
Middelb. 2-
Vllssingen 2
Zeelandia-
Oostburg
Groep III.
RCS-Zeeuwen 3
Groep IV.
Corn. Boys-
KUNSTZIJDE.
Au, laatste practisch voorbeeld van
de noodzaak van deze research-
werkers en dan breekt langzamer
hand de tijd aan, dat we conclusies
gaan treken. willen we dan de Hol-
landsche Kunstzijde Industrie te Breda
aanhalen, waarbij we al heel erg moe
ten vechten tegen de bekoring om ons
niet op zijsporen. In casu de sociale
aspecten van dit ideaal-bedrljf, te be
geven. En waarbij we er al evenzeer
voor moeten waken niet uit te barsten
in een lofzang op die kostelijke rayon
draad, die we als ln een visioen glim
mend in al haar pracht voor ons 2ien.
Die rayondraad rayon is de moderne be
naming voor kunstzijde wordt ge
sponnen. Viscose, een taaie donker
bruine stroop, wordt door z.g. spindop-
pen geperst, een dop met vele. onzicht-
baar-klelne-gatjes, en daaruit ontstaat
dan de kunstzijden-draad. Nu bleek in
het verleden niets zo moeilijk dan te
voorkomen, dat die uiterst-kleine spin-
gaatjes dichtgroeiden. Dat was natuur
lijk uiterst vervelend, want de kwali
teit van de draad leed er onder.
Eigenlijk was dat hét grote productie
probleem, waar de research dan ook
sinds 1920 onvermoeid mee bezig Is
geweest. En dat ze uiteindelijk heeft
weten op te lossen door een bepaalde
stof aan het spinbad toe te voegen, die
afzetting weet te voorkomen.
Oat was een Nederlandse vondst,
waarop octrooi is genomen. Een vondst,
die ons niet alleen een voorsprong be
zorgde, maar tevens een voordeel-
Want hersenwerk is een dankbaar
export-artikel, dat goed betaald wordt
Een tweede terrein, waarop het re-
searchwerk bij de H.K.I. zich actief
beweegt is dat van het her-gebruiken
van de reeds gebruikte chemicaliën.
Het gaat er immers om het productie
proces zo goedkoop mogelijk te doen
zijn; met een zo gering mogelijk ge
bruik van grondstoffen, een zo groot
mogelijk product zien te verkrijgen.
Voortdurend komen bij de vervaardi
ging van kunstzijde uit cellulose che
micaliën vrij en nu gaat het er maar
om deze dusdanig te bewerken, dat
ze in het productieproces te gebruiken
zijn.
Dit is nog slechts ten dele gelukt.
Voor zover men er nog niet in geslaagd
is. ligt hier dus nijg een belangrijke
research-taak.
Zodat ook ln deze tak van oedrljf
de betekenis van het wetenschappelijk
onderzoekingswerk naar voren springt.
Werk. dat overigens niet alleen in
Breda, daar is het alleen bedrijfs-
research, maar zeer speciaal gecen
traliseerd bij de Aku ln Arnhem ge
schiedt, terwijl bovendien nog de zui
ver wetenschappelijke cellulose- en
vezelinstituten het hunne tot dit re-
search-werk bijdragen.
f\nze excursie langs de bedrijven ln
Brabant en Limburg is hiermede
beëindigd. Ze beoogde de noodzaak van
research-werk voor het industriële
leven aan te tonen en daarmee in ver
band de noodzaak van de vestiging
van een instelling van Technisch Ho
ger Onderwijs in het Zuiden. Hoe dit
verband ligt dat zullen we in een slot
beschouwing trachten uit te leggen.
O. EN W. VAN MIDDELBURG hebben een uitvoerig adres gericht tot de
Minister van Financiën en de leden van de Staten-Generaal, waarin met
klem wordt aangedrongen op verbeteringen in de regeling voor vergoeding
van de materiële oorlogsschade en wordt gevraagd om een bijzondere be
handeling voor Middelburg in verband met de uitzonderingspositie, welke
deze gemeente inneemt.
„De aldaar aangerichte oorlogsscha
de is immers niet alleen aan de ge
wone oorlogshandelingen te wijten,
maar ook aan een aantal bijzondere
voorvallen." B. en- W. die dit adres
hebben opgesteld in opdracht van de
gemeenteraad, erkennen, dat het inge
diende wetsontwerp enige verbeterin
gen brengt voor een aantal oorlogsge-
dupeerden, maar wijzen er tevens met
nadruk op, dat voor een groot deel
van de getroffenen nog lang geen bil
lijke regeling iy verkregen.
„Zeeland vecht door".
het
1940
niet
Dit
JTr wordt aan herinnerd, dat
Nederlandse leger op 14 Mei
capituleerde, toen de vijand nog
tot Zeeland was doorgedrongen,
gebeurde na de bedreiging van Duitse
zijde, dat na de verwoesting van Ro-
terdam nog meer Nederlandse steden
zouden worden verwoest indien de wa
penen niet zouden worden gestrekt. Is
bij deze capitulatie bedongen, dat Zee
land daarvan zou worden uitgezonderd?
Hiervan is nooit iets gebleken, zodat
rechtens de vraag te beantwoorden
valt waarop rechtens het parool „Zee
land vecht door" steunde. Zou dit pa
rool in strijd blijken met de capitu
latievoorwaarden, dan kan de verwoes
ting van Middelburg op 17 Mei 1940,
niet anders worden gezien dan het
gevolg van niet-naleving dier voor
waarden van Nederlandse zijde, hoe
Barbaars de Duitse vergelding ook
moge zijn geweest. In dat geval krijgt
de rechtsgrond van de vergoeding aan
de Middelburgse getroffenen toch wel
een zeer bijzonder aspect. Vooral als
men in aanmerking neemt', dat Mid
delburg het enige slachtoffer was van
dit doorvechten.
In October 1944 moest Walcheren
worden prijs gegeven voor het verkrij
gen van de toegang tot de haven van
Antwerpen. De vraag rijst hier of dit
met goedkeuring of medewerking van
de Nederlandse regering is geschied.
Zou deze vraag bevestigend moeten
worden beantwoord, dan zou voor de
hiervoor veroorzaakte schade het be
ginsel der wet op de militaire inunda-
tiën van 1896 toepassing kunnen
vinden.
Walcheren opgeofferd.
Ten bate van het gehele land en ter
bekorting van de oorlog werd
Walcheren opgeofferd, zodat bij be
vestigende beantwoording van de ge
stelde vraag hier dan een rechtsgrond
zou bestaan, welke tot nu toe in het
verborgene is gebleven.
Hij ziet er angstaanjagend uit,
zwaaiend met zijn revolver, maar
zijn vriendelijk gezichtje toont
wel, dat het niet zo erg bedoeld
is. De driejarige Dogan Hebden.uit
Grand Prairie (Texas) brengt een
bezoek aan zijn grootouders in En
geland in volledige cowboy-uitrus
ting.
KLAM
A A B E
ATE
RMS
ARK
K G O
SER
ENT
T R I
L E N
ORG
O E B
M KA
HAR
MAND
0
L
P
1
E
K
E
E
R O
S N
L E
E U N
P W I
E M G
R I L
PER
O K K
PET
E L A
T D A
REL
O R D
M A U
PAR
E R
T T
K I
N S
A T
P G
F E N I
LEUR
I N K D
N D R I
K C E N
L A M G
O P E N N
G U R E N
E C E S K
N Y L E L
N N O T A
A R M U D
B A R I D
O G E L E
B E L I N
Prijswinnaars: le prijzen (a f 5.—) Ria
Touw, Haagweg 343, Breda en C. J.
Notté, Nico Uytden Bogaardstraat 2,
Sas van Gent. 2e prijzen (a f 2.50) P.
M. van Oerie jr., A 304, Terheyden
en M Matthee, Parallelweg 111, Ber
gen op Zoom.
Het request maakt er ook melding
van dat tijdens de bezettingstijd de
Duitsers aan niet-bewoners van Wal
cheren de toegang tot het eiland ont
zegden, duizenden Walcherenaren, die
geen beroep uitoefenden en ook zij
die aan de bezetter onwelgevallig wa
ren, werden geëvacueerd, waardoor
schade van algemene aard is ontstaan.
Het al dan niet spoedig herstel van
de stad zal afhangen van de verleende
vergoedingen. De verbeteringen, die
het aanhangende wetsontwerp brengt,
gelden practisch alleen voor de kleinere
woningen en dan nog slechts voor een
pand per eigenaar. Herbouw van de
andere woningen en van de bedrijfs
panden, zo noodzakelijk om de stads
kern weer volgebouwd te krijgen, is ais
gevolg van de enorme lasten welke de
bouwers op zich moeten nemen, haast
ondoenlijk. De zeer lage taxaties der
verkoopwaarde van de bedoelde grotere
bedrijfspanden, welker herbouw voor
waarde is voor Middelburg's herrijze
nis (hotels garages, drukkerijen en an
dere zakenpanden) wreken zich hier.
Het gemeentebestuur van Middel
burg hoopt met dit adres met vol
doende redenen a#n te tonen, dat na
gegaan dient te worden of er voor de
stad geen bijzondere gronden, zowel
rechtens als economisch aanwezig zijn,
om de bewoners een schadevergoeding
van de geleden materiële oorlogsschade
te geven, welke aanzienlijk uitgaat bo
ven de algemene normen, zulks ter
bevrediging van het rechtsgevoel en
ter behoeding van de stad voor -het ge
vaar van blijvende verarming.
TjE POSITIE der verschillende ge-
meenten in Zeeland en dekwes-
tie der dwerggemeenten staan reeds
geruimen tijd in het middelpunt dei-
belangstelling. Indertijd werd een
commissie ingesteld om dit vraagstuk
te bestuderen, waarbij ook naar vo
ren kwam de vraag of verschillende
gemeente in verband met hun gren
zen niet voor uitbreiding in aanmer
king moesten komen.
Gedeputeerde Staten van Zeeland
schijnen deze belangrijke materie met
Voortvarendheid te willen aanpakken
en naar wij vernemen heeft dit Col
lege aan de Minister van Binnenland
se Zaken advies uitgebracht omtrent
een herziening der grenzen tussen de
gemeente Breskens en de gemeente
Groede. Breskens behoort volgens Ge
deputeerd Staten uitbreiding naar het
Zuiden te krijgen met een gedeelte
van Groede. Groede daarentegen zou
schadeloos gesteld dienen te wordén
en een deel van de kuststrook onder
Breskens in ruil voor het af te stane
deel moeten kunnen verkrijgen.
Deze partiële herziening staat ech
ter niet in verband met de plannen,
die in voorbereiding zijn om in de
gehele kuststrook van W.Z.-Vlaande-
ren bepaalde veranderingen aan te
brengen.
In O.Z.-Vlaanderen bestaan ook
plannen en in dit verband wordt de
aandacht gevraagd voor de gemeente
Hulst, welke in verband met haar uit
breidingsplannen wel erg in het nauw
gedrongen wordt. Ook hier zal dus
een en ander moeten gebeuren en
naar wüflfvernemen zullen hierom
trent ooit voorstellen gedaan worden
Tot hoever die plannen zich zullen
uitstrekken is momenteel nog niet
met zekerheid bekend.
•WELEN van U zullen de tentoonstel
ling „De vrouw op het voetstuk
18981948" in de Houtrusthallen ln
Den Haag bewonderd hebben. Maar
de meesten hebben toch waarschijnlijk
geen tijd gehad of geen kans gezien
om er heen te gaan. Maar in leder
geval: gelezen hebben we er allen al
veel. héél veel over en verschillende
foto's hebben we bewonderd. Zo ligt
er momenteel een blad voor me, waar
in een foto staat van een huiskamer
„de goede oude tijd" van 1898 en één
van de huiskamer 1948 van de binnen-
huisarchitecte Dora Mees.
dat lichte, dat sobere, dat trekt ons
aan in die kamer van 1948. Maar het
is mijns inziens té ver doorgevoerd en
de sfeer, de huiselijkheid is er mee
weg. Er staat geen flinke tafel, waar
echt eens een gezin om heen ge
schaard kan zitten, 't Lijkt net. als
je rond dat kleine tafeltje zit, of je
bij Je zelf op visite bent; kortom: het
is geen kamer voor een gezin. En dat
OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO
is het, wat me altijd op zulke tentoon
stellingen opvalt er wordt geen reke
ning gehouden met onze goede grote
gezinnen. Zou dat komen, omdat de
meeste tentoonstellingen van die
aard niet in het Zuiden gehouden wor
den? De tentoonstelling b.v. laatst in
Amsterdam over het practisch inrich
ten van de woning had precies'dezelfde
kwaal: voor een groot gezin niet door
te voeren. Het begon al met de foto's.
Je zag er een zolderkamer, heel primi
tief Ingericht; 't jaar daarop werd
de kamer verrijkt met een paar mooie
clubs, later een haard, d&n een schrijf
bureautje en weer later een „zitje",
zodat men, de foto's een voor een be
kijkend, eindigde in een kamer die
werkelijk „af" was. Zo kon men aan
de hand van die foto's zien, hoe men
in een paar jaar tijds de woning op
„peil" kon brengen. Maar ik schudde
het hoofd en dacht: „Kijk, dat is nu
theorie en de praktijk?" Als het
goed is èn normaal, koop je na 't eer
ste Jaar geen paar mooie clubs van
't zuinig overgespaarde salaris, maar
een wieg, lakentjes, dekentjes, luiers,
etc., en later geen haard, maar een
box, een kinderstoel, en je kunt je geld
wel beter gebruiken voor al de komen
de peuters, dan voor een „zitje" of
„eigen bureautje".
Js het een teken des tijds, dat er
geen rekening meer gehouden wordt
met gezinnen van 6 a 8 a 10 kinderen?
In ieder geval zou ik een moeder van
een groot gezin niet graag ln de ka
mer van 1948 van Dora Mees plaatsen;
dan veel liever de kamer van 1898 met
een flinke stevige vierkante tafei,
maar dan zonder al die overbelaste
stofnesten. Daarom, als ik kiezen
yjET
VRAAGSTUK van de lectuurvoorziening, voornamelijk ten plattelande
helaas'nog steeds van bijzondere actuele betekenis. Men behoeft waar
lijk geen insider te zijn om dagelijks te kunnen vaststellen, dat het aantal
bedenkelijke uitgaven in Nederland, boekwerkjes dus waaraan men voor de
doorsnee lezer geen grein opbouwende waarde kan toekennen, aanzienlijk
hoger ligt dan de uitgaven, welke men waardevol kan noemen.
Tesamen met een steeds stijgende al of niet clandestiene import van onze
Zuiderburen vormt dan het aantal met minderwaardige lectuur bedrukte
bladzijden, vooral voor het Zuiden van ons land, een der ingewikkeldste zij
den van dat probleem. Minder ingewikkeld, doch wegens de bijkomende or
ganisatorische moeilijkheden, toch vrij bezwaarlijk op te lossen kanten van
hetzelfde vraagstuk zijn gelegen in het orgaan, nodig om te komen tot een
afdoende spreiding van g o e-d e lectuur.
staat een commissie van Toezicht, waar
in zitting hebben; de K.A. van de
bisdommen Breda en Den Bosch, de
Culturele Raad, de R. K. Bond van
Leeszalen en de organiserende Bond.
Deze vijf tesamen hebben dus ln feite
voor zover dit de principiële kant van
de zaak betreft, de uiteindelijke su
pervisie.
Zover zijn we dus in onze gewes
ten; d.w.z. dat Brabant en Z.-Vlaan-
deren alle andere gewesten met
uitzondering van Drente, waar men
hoewel een nuance anders-georiën
teerd ook reeds stappen op de goede
weg heeft gezet ver vooruit en
voorbij is gestreefd. Dat klinkt prach
tig, maar het is slechts helemaal
waar, wanneer door alle daarvoor
in aanmerking komende personen, li
chamen en instanties volledig wordt
medegewerkt. Het is de bedoeling van
de Katholieke Actie om de belangen
van de bestaande parochie-bibliothe
ken (waaronder een enquête met zeer
goed gevolg werd gehouden) te be
hartigen, zolang deze nog niet ge
bundeld zijn in wat men ge
makshalve een Bond kan noe
men. Deze Bond dan heeft
niets te vragen, heeft integen
deel slechts iets aan te bieden. Want
alle aangesloten bibliotheken zullen
vroeg of laat (en liefst niet zo heel
erg laat) inzake lectuur zeer veel
daadwerkelijke steun ontvangen van
de bovengenoemde Bond voor Lectuur
voorziening ten Plattelande.
Om practisch te zijn: er komen di
verse wisselbibliotheken en een vaste
stock van zeldzame boeken, waaruit
alle bibliotheken naar behoefte zul
len kunnen gaan putten. Geen enkele
parochie zal dan in de toekomst meer
komen te zitten met een tekort aan
boeken, geen last hebben van verou
derde exemplaren of moeilijkheden
hebben met het verstrekken van (an
ders te dure) vakliteratuur op welk
terrein dan ook.
OP DE eerste plaats dan een stukje
historie: in het Zuiden vond tot
nu toe deze spreiding plaats via acht
leeszalen en een groot aantal biblio
theken, voorzien van het predicaat R.
K. (soms zelfs ook dat niet) en res
sorterend onder een of andere gewes
telijke of plaatselijke vereniging. Door
al deze centra om dat grote woord
dan maar eens te gebruiken is in
het verleden prachtig pionierswerk
verricht. We dienen echter uitdruk
kelijk vast te stellen, dat de behoefte
van vandaag in dit opzicht noch door
een verdienstelijk verleden noch door
een ruime dosis goede wil van de or
ganisatoren bevredigend kan worden
gedekt.
Dit in te zien betekende voor som
mige rechtstreeks of zijdelings belang
hebbenden eigenlijk tegelijkertijd: dus
moet er op zo kort mogelijke termijn
iets positiefs worden ondernomen; m.
a.w. het ontdekte (toekomstige)
kwaad moet reeds vanaf het allereer
ste begin doelbewust worden bestre
den. Het ging er nu maar om, welke
was de aangewezen 1 instantie om dit
te entameren. Voor Brabant dacht
men terecht aan de Culturele Raad,
voor het Noorden werd door de Lan
delijke K.A. in samenwerking met de
R. K. Bond voor Leeszalen de aange
legenheid bestudeerd. Los daarvan
nam de diocesane K.A. in de bisdom
men Breda en 's-Hertogenbosch de
zelfde materie in studie, met liet ge
volg, dat in het eerstgenoemde bis
dom een Commissie voor Lectuursprei
ding in het leven werd geroepen.
LECTUURSPREIDING.
VONDER eigenlijk erg veel van el-
kaars vorderingen af te weten,
werd dus van verschillende kanten
gewerkt. Hoe men nu precies achter
eikaars werkwijze, doelstelling en
voorlopige resultaten is gekomen, doet
nu en hier tenslotte weinig terzake.
Belangrijker is het feit, dat er bij
eenkomsten zijn geweest, waardoor uit
eindelijk is bereikt, dat er wordt sa
mengewerkt onder leiding van de R.
K. Bond van Lectuurvoorziening ten
Plattelande. Deze Bond zal in de toe
komst het orgaan zijn, waarlangs de
gehele lecluurspreiding in het Zui
den zal gaan lopen. Hierhovenuit
SUBSIDIES NODIG.
-
TIET WERK is begonnen: het Rijk
en de provincie zullen de nodige
subsidies geven, onder slechts nog
deze voorwaarde, dat ook iedere ge
meente naar rato van de inwoners
een plaatselijke subsidie aan de Bond
toestaat. Deze subsidie is echter zo
gering (voor een dorp van circa 5000
inwoners komt het ongeveer neer op
f 25— per jaar), dat we er niet aan
twijfelen, of geen enkel gemeentebe
stuur zal in gebreke blijven. Voor ons
Bisdom (Breda) betekent dat het vol
gende: in de loop van de komende
vier jaren zullen de momenteel 108
bestaande zelfstandige parochie-biblio
theken uit de zorgen zijn. Daarnaast
kunnen nog 25 interparochiële biblio
theken worden geholpen en is er nog
voldoende gelegenheid om de belan
gen van de daarnaast bestaande zelf
standige bibliotheken, wanneer zij
zulks wensen, te behartigen. Onze dio
cesen zijn met deze regeling op de
juiste weg. Hier kan gelden dat enkele
hardwerkende en snel (doch goed) den
kende katholieken een bijzonder moei
lijk probleem zo hebben aangepakt,
dat men kan spreken van „voorko
men is ook nu weer beter dan gene
zen". Het kwaad van de slechte lec-
tuurspreiding kan geen geduchter vij
and krijgen dan een dieper-ingrijpen-
de en beter-georganiseerde spreiding
van de goede lectuur.
Zondag 26 September. Groen. 19e
Zondag na Pinksteren. 2e gebed H.H.
Cyprianus en Justina. 3e gebed A
cunctis. Credo. Pref. van de H. Drie
vuldigheid.
Maandag 27. Rood. H.H. Cosmas en
Daminanus. 2e gebed A cunctis. 3e
naar keuze.
Dinsdag 28. Rood. H. Wenceslaus.
2e gebed A cunctis. 3e naar keuze.
Woensdag 29. Wit. Kerkwijdingsfeest
van de H. Aartsengel Michael. Credo.
Donderdag 30. Wit. H. Hieronymus.
Credo.
Vrijdag 1 October. Wit. H. Remi-
gius, 2e gebed A cunctis. 3e naar keu
ze. Haarlem: Wit. H. Bavo. Credo.
Of overal (behalve in Haarlem) Wit.
Votiefmis ter ere van het H. Hart
vanwege de eerste Vrijdag. Credo.
Pref. van het H. Hart.
Zaterdag 2. Wit. H.H. Engelbewaar
ders. Credo. Haralem: 2e gebed oct.
H. Bavo.
Eén van de vier millioen kinderen
die in de komende wintermaanden
extra voedsel zullen ontvangen
door bemiddeling van de UNAC.
Naar schatting zijn een 230 mil
lioen kinderen over de gehele we
reld in zo ernstige mate ondervoed
dat hun leven wordt bedreigd.
•m^mmmm^mmmmmmmmmmmmmm'Vr*WVmmn
nieuw, dat een. gezonde kunst haar
levenskansen alleen aanwezig vindt,
als er contact bestaat met het grote,
rijke leven, zoals geen plant wil bloei
en als niet de sappbn in een vrucht
bare bodem hem voeden.
LEO LECLERC.
TVE stedelijke raad. -van de Katho-
lieke Actie in Tilburg heeft aan
het hoofdbestuur van de K.F.A. te
's-Hertogenbosch een. schrijven ge
zonden, waarin hij krachtig protes
teert tegen de beslissing van de KFC
die de film „Le diable au corps" toe
laatbaar heeft verklaard voor per
sonen "boven 18 jaar. De raad is van
oordeel, dat een critiekloze weergave
van onzedelijkheid en huwelijks-on
trouw de film absoluut ongeschikt
maakt voor alle leeftijden.
DLIJKENS de toelichting op de be
groting van O. K. en W. bestaan
er plannen de volledige werken van
P. C. Hooft opnieuw uit te geven. De
omvangrijke publicatie zal slechts
mogelijk kunnen worden, indien het
Rijk daarbij in aanzienlijke mate fi
nanciële steun verleent. Verwacht mag
worden, dat de uitgave in ongeveer 10
jaar gereed zal zijn. De minister stelt
zich voor, dat gedurende die periode
een rijkssubsidie van circa 120.000.
nodig zal zijn. Hij trekt daarom voor
1949 een eerste termijn uit van
f 12.000—
ÜRNIE PYLE, de Amerikaanse ver-
slaggever, heeft het leven van de
gewone soldaat geobserveerd en zijn
belevenissen verteld in een taal, waar
aan alle schijnschoonheid vreemd is,
maar die haar waarde ontleent aan j
het navrante waas, dat over de re
gels ligt, zonder dat het er met op
zet is aangebracht. Slechts nu en
dan geeft hij, als een schrijvend ci
neast, een close-up, die het kenmer
kende détail naar voren brengt.
Anders weer is de stijl van William
Saroyan, een der beste Amerikaanse
schrijvers, van wie het boek „Wesley
Jackson's lotgevallen" kort geleden
bij Bigot en van Rossum N.V. te Am
sterdam verscheen.
Ook Saroyan vertelt de lotgevallen
van een Amerikaans militair, die de
laatste oorlog meemaakte. Minder so
ber dan Pyle, zou men kunnen zeg
gen; uiterlijk warmer en met de on
bevangenheid van een vertellend kind
OAROYAN is vóór alles een eerlijk
schrijver en zijn grootheid is even
redig aan de eenvoud van zijn werk.
Zijn menselijkheid verbloemt hij niet;
niet de verbazing om de afgrijselijke
waanzin van heel dit oorlogsgedoe en
Jackson is eigenlijk een mens, die
verbijsterd de granaat in zijn hand
beziet, welke een vrucht had moeten
zijn, een rijpe appel, zo juist geplukt
van een boom in zijn vaderland. Op
enkele plaatsen verhaalt Jackson, dat
er mensen waren, die hem na het le
zen van een brief van zijn hand zei
den, dat hij een geboren auteur was.
Zó moet het ook met Saroyan zijn;
hij schijnt telkens weer blij en ver
wonderd te zijn, dat hij dit kan en
zijn boek heeft de stijl van een brief
aan een vriend. Maar daarbij bereikt
hij grote resultaten. De soldaten, met
wie Jackson omgaat, zijn meisje en
alle anderen leven als goede vrien
den van de lezer en zij hebben niets
van boekenfiguren. En boven dit al
les staat Saroyans dankbaarheid om
het leven, zijn liefde voor de mensen.
Hij is zéér geestig en het verhaal van
de jonge Amerikaan in het Duitse ge
vangenkamp die op de trombone speelt
met een strooien hoed op, is een van
de weinige werkelijk goede short-sto-
ries (want ieder hoofdstuk mag eigen
lijk zo heten, hoewel de roman-com
positie niet in het gedrang komt), die
een mens in lange jaren te lezen krijgt
Deze levensliefde ademt van alle blad
zijden; er is een jongen aan het woord
die vertelt, enthousiast en alsmaar
door, met gloeiende lyangen, nu en
dan teder en soms met juist dat tikje
sentimentaliteit, dat men niet graag
mist. Daarbij bereikt de schrijver
soms lyrische hoogtepunten, zoals op
bladzijde 265, waar hij de liefde be
zingt in een prachtige taal.
En de idioterie van de oorlog; hoe
zou die beter en eenvoudiger neer
getekend kunnen worden dan in de
volgende alinea:
„De Duitse schildwachten hadden
zo hier, en daar een woordje En
gels opgepikt, ze waren erg vrien-
deli.jk tegen or.s en we praatten over
dezelfde dingen van altijd, over
thuis, over de meisjes en over onze
kant en over hun kant en dat alle
legers de pest konden krijgen en
kijk eens, hier heb je mijn dochter
tje en heb je soms wat te ruilen".
yO is dit een belangrijk boek. Het
is een boek van een man. wie het
niet om het letterkundige effect gaat
en die het leven bemint omdat het
een adembenemend heerlijk spel is.
Die, hoe paradoxaal het misschien
klinkt, een groot kunstenaar is, omdat
hij niet in de eerste plaats de kunst
wil dienen.
Het is jammer, dat deze levensaan
vaarding hem een enkele maal brengt
op een terrein, waartoe de eerlijke
schaamte zich uitstrekt. Daarom blij-
ve het werk uit handen van onerva-
renen. Laten anderen zich echter haas
ten om deze gezonde spijs tot zich te
nemen.
TTOE ver staat dit alles af, van wat
men „literatuur" in engere zin zou
kunnen noemen: de schrijverij door
enkelen, die zich begenadigd achten,
voor een paar anderen, die hen om
zwermen. Niets is zo verwerpelijk als
de ivoren toren en niets zo levens
vreemd als de bohémien, die begint
met het lange haar, waarmee, de gro
ten eindigen zonder te weten, dat zij
de kapper vergaten.
Het werk van Saroyan bewijst op-
Dcze twee hummels bestuderen met de grootste ernst de kunstwerken
van de Nationale Tentoonstelling van Kunst door Kinderen, die in de
Academy* Hall in Londen wordt gehouden. 13.700 kinderen tussen 5 en
16 jaar uit geheel Engeland hebben proeven van hun aesthetische be
kwaamheden ingezonden. De prijswinnaar ontvangen behalve een
plaatsje op de expoaitie geldelijke steun voor de verdere ontwikkeling
hunner talenten.
