Het eerste bezoek van
H.M. de Koningin
aan bevrijd gebied
l un
Officiéél bezoek aan
Roosendaal in Maart '45
mmm
Herinneringen van de Zeeuwse
Commissaris der Koningin
13 Maart 1945
Het oude Vrouwtje
en de Koningin
Vele malen vertoefde H.M. op doorreis
even in het station
8
Op 20 Maart 1945 bezocht
H.M. de Koningin het
deeriüh gehavende stadje
Aardenburg. H.M. verge
zeld door de burgemees
ter wandelt door het
stadje.
H.M. de Koningin temidden van de juichende jeugd te Sluis op 20
Maart 1945.
H.M. de Koningin keert
terug in ons land. Zij
overschrijdt de grens te
Eede in Zeeuwsch-VIaan
deren op 20 Maart 1945.
Na aankomst te Vlissingen werd H.M. de Koningin op het Bellamy-
park officieel begroet door het college van B. en W., terwijl de bur
gemeester aan H.M. verschillende groepen van oud-illegale strijders,
zwaar gedupeerden, enz., voorstelde. De foto geeft het moment, waar
op H.M. zich heel gemoedelijk met enkele dezer personen onderhoudt.
Bij Haar bezoek aan Walcheren stelde, H.M.
de wederopbouw. Deze foto is genomen bij
te Westkapeile. Rechts van H.M.: jhr mr A
thans Commissaris der Koningin ln Zeeland.
sich op do hoogte van
de aankomst van H.M.
r. O. de Caaembroot.
TAE BAND die Zeeland verbindt met het geliefd Oranjehuis ln het alge-
meen en met het regerend Vorstenhuis in het bijzonder, is nooit zo
hecht en sterk, zo innig geweest als in het befaamde voorjaar van 1945,
toen H.M., na bijna 5-jarige ballingschap de vaderlandse grond, juist in
onze provincie, betrad en van Zeeuwsch-VIaanderen uit een triomftocht
begon door geheel bevrijd Zeeland.
Het leek ons, dat wij in dit speciale Jubilé-nummer, deze historische
gebeurtenis wat breder moesten beschrijven dan in 1945, toen De Stem
in liiiipnt-formaat uitkwam, mogelijk was.
Voor het hekomen van de uitvoerige gegevens over deze zo belangrijke
dagen konden we niet beter aankloppen dan bij de Commissaris dec
Koningin in Zeeland, jhr. de Casembroot, die toen als eerst toegevoegd
officier van de Militaire Commissaris in ons gewest, aan de onver
getelijke tocht deelnam.
De volgende morgen werd eerst
een bezoek gebracht aan het katho
lieke ziekenhuis te Sluiskil, dat voor
de leniging der lichamelijke noden
zoveel had gedaan voor de bevolking
tijdens de bezetting. Daarna werd de
tocht voortgezet en waren Terneu-
zen, Zaamslag, Axel en Hulst aan de
beurt. Evenals in W. Z. Vlaanderen
uitte de vreugde over dit weerzien
zich in O. Z. Vlaanderen spontaan;
was de ontroering subliem. Ook nu
weer bleek uit Haar gehele optreden
hoezeer de Koningin zich het lot aan
trok van hen die zoveel hadden door
gemaakt.
Ditmaal gebruikte H. M. de lunch
op het oude stadhuis te Hulst temid
den van de mannen uit de illegali
teit.
NAAR WALCHEREN.
TYonderdag 15 Maart was gereser-
veerd voor Walcheren en meer
TPOEN jhr. de Casembroot begin
Jan. 1945 onze Koningin op Haar
uitnodiging in Engeland bezocht,
deelde Zij hem reeds mede te hun
keren naar een weerkeer in Neder
land, voor zover dit toen bevrijd was.
H.M. was echter daarin niet vrij maar
gebonden aan de richtlijnen van de
Engelse regering, die haar verant.
woordelijkheid had voor de veiligheid
van haar hoge gast en geen enkel ri
sico in dit opzicht wenste te aan
vaarden.
Begin Maart van genoemd jaar had
de militaire situatie aan de West-
Eoropese fronten zich zo gunstig ge-
v. ijzigd, dat men in Engeland aan
het popelend verlangen van onze
Koningin tegemoet kon komen.
Aanvankelijk had het in de bedoe.
ling gelegen om de tocht te doen be
ginnen in Limburg, doch later kwam
daar wijziging in en viel de keuze op
Zeeland. De toenmalige Commissaris
jhr. J. w. Quarles van Ufford, kreeg
opdracht de tournee in Zeeland te
te regelen.
Op 12 Maart vloog de Koningin
naar Brussel en werd in het paleis te
Laeken ontvangen door de Koningin
Moeder van België, waar zij die nacht
bleef logeren.
De volgende morgen werd de weg
naar Nederland ingeslagen. De chef
staf van Eisenhouwer, generaal Be
dell Smith, stelde zijn eigen gepantser
de luxe wagen ter beschikking en
Nederlandse en Engelse militaire po
litie en Engelse militairen zorgden
vooi een veilig geleide.
Bepaald was dat onze grens zou
Worden overschreden bij het dorp
Eede in de gemeente Aardenburg.
Met een kalklijn was die grens ge
markeerd en de vertrouwde driekleur
sprak in rood, wit en blauw haar
eigen taal.
Daar aeliter de witte streep stonden
ln de druilerige Maart-morgen maar
blijmoedig gestemd, ter ontvangst ge
reed; jhr. Quarles van Ufford, luit.-
j>en- Kruis en de griffier der Staten,
dr. lellcgen; overste Slot, militair
commissaris van Zeeland, de heer
Koch, militair commissaris van
Zeeuwsch Vlaanderen en jhr. de Ca-
.00t' alsmede enkele Engelse
militairen. Ook verschillende inwoners
van Eede, die lucht van een en ander
hadden gekregen verdrongen zich op
dez» plaats.
h®4 bestemde uur naderde de
stoet, docli het was niet oer
auto dat H.M de grens van haar land
zou passeren; te voet wilde zij Haar
Komnkryk betreden. Even vóór de
kalklijn werd gestopt en verliet H
M. de wagen om diep ont
roerd op het kleine gezel
schap, dat Haar wachtte,
toe te treden, dat al even
zeer bewogen was als de
Landsvrouwe zeif; het hoe
ra bestierf ook op de lip
pen van het publiek, dat
verbijsterd de begroeting
gadesloeg. Jhr. mr. Quar
les van Ufford begroette
Haar het eerst. Zó getrof
fen was de Koningin, dat
zij weinig woorden kon
uitbrengen en afzag van
een speech; weldra be
steeg ze weer Haar wa
gen, om de tournée door
Zeeuwsch Vlaanderen te
beginnen.
De gehele weg langs de
monstreerde zich de blijd
schap der bevolking over
de terugkomst van de'
Landsmoeder, niet zozeer j
in laaiende geestdrift dan;
Bjj de herdenking der bevrijding eerde H.M. de gevallenen door een
kranslegging te Vught
wei in diepe erkentelijkheid en dank
baarheid, dat de geliefde Vorstin
Haar mensen in deze zo
zwaar geteisterde gebieden kwam
bezoeken en persoonlijk contact
met hen zocht. Hoewel de sympathie
tussen volk en Vorstin haast voel
baar was, verslapte de waakzaamheid
van het Engels geleide geen moment.
Zodra Haar auto bij het binnenrijden
van een gemeente vaart verminderde,
sprongen de Engelse soldaten uit hun
jeeps om in draf-tempo, stengun in de
aanslag, naast de wagen van onze Ko
ningin te gaan lopen.
De stoet stopte in Eede, Aardenburg
Sluis, Oostburg, Schoondijke, Bres-
kens en IJzendijke en in al deze
plaatsen maakte H.M. kennis met de
oorlogsslachtoffers, met de nagelaten
betrekkingen van de gevallenen en
met de voornaamste personen uit de
illegaliteit. Hartelijk onderhield ze
zich met hen en informeerde uitvoe
rig naar hun persoonlijke omstandig
heden.
Te Oostburg gebruikte H. M. de
lunch, welke zij zelf had meegebracht
bi] notaris Mijs en gaf zijn huisgeno
ten verschillende kleine geschenken
NAAR O. Z. VLAANDEREN.
Qp de route naar Oost Zeeuwsch-
VIaanderen. die des middags
werd ingeslagen, liet de Koningin te
Philippine even stoppen om de bevol
king te begroeten en reed daarna
naar Sluiskil, waar zij de gast was
van vice-admiraal Doorman, die in
®e„n <*er villa's van de directie der
l Azote zijn stafkwartier had.
speciaal voor Vlissingen en de Wal-
cherse dorpen. Op de grens tussen
Zeeland en Brabant wachtten jhr.
Quarles en jhr. de Casembroot de
Koningin op. Li-
nea recta ging 't
op Vlissingen aan
waar in het Bel-
lamypark de gran
diose verwelko
ming plaats had
aan het hoofd
van zijn burgers
stond daar burge
meester v. Woel-
deren, die zelf 't
brood van de ge
vangenschap en
ballingschap had
gegeten en die nu
met alle anderen
van zijn verbon
denheid met de
Koningin kon ge
tuigen. Van deze
gebombardeerde
en beschoten stad
was heel wat te
vertellen en aan
dachtig luisterde
OQOOOOOOOOOQOOOOQOOOOOOi:
TER aanvulling van deze herin
neringen van de Zeeuwse
Commissaris der Koningin nog
een paar typische bijzonderheden
over de aankomst en het bezoek
in Eede.
In de vroege morgen van 20
Maart 1945 liep al heel gauw het
gerucht, dat H.M. zou arriveren.
Omstreeks 9 uur kwam de officiële
bevestiging door middel van de
dorpsomroeper. Oud en jong
stroomde toen naar 't grenskantoor
Toen de Koningin de grens was
gepasseerd, maakte een vrouwtje
van 80 jaar, Leonie van Schel-
straete zich uit de groep burgers
los en begaf zich naar H.M. aan
wie ze de hand gaf, terwijl ze
zeide „Wie zou hebben kunnen
denken, dat ik, zo oud gewor
den, nog de hand gedrukt heb van
onze Koningin". Een ander bood
eigen gebakken wafeltjes aan, be
stemd voor de prinsesjes. De Ko
ningin toonde zich daarvoor zeer
dankbaar.
©oooooooooQ
HM. naar wat autoriteiten, illegalen
en slachtoffers te verhalen hadden.
Langs de oude Vlissingse weg werd
daarna naar Middelburg gereden, waar
de Koningin met Haar gezelschap
moest overstappen in een Duck, voor
de tocht dwars door het water, dat
het eiland in een zee had veranderd.
Te Serooskerke, Oostkapelle, Dom
burg en Westkapeile werd gestopt
en zó langdurig onderhield hier de
Koningin zich met de beproefde en
geslagen bevolking, dat het program
in de war geraakte. Van de reis naar
Veere werd afgezien.
Te gereder zal hiertoe besloten zijn,
omdat Veere van Schouwen uit, dat
nog bezet was, onder vuur genomen
kon worden.
Aan mooie, treffende momenten
was ook deze derde dag weer rijk.
Het meest aangrijpende was wel het
vertrek uit Westkapeile, toen de
mensen, al hun ellende> ten spijt, op
de puinhopen van hun woningen
klommen om H.M. het Wilhelmus toe
te zingen.
In dit dorp was het ook dat het feit
ter sprake kwam, dat de Westkapelse
kinderen geen speelgoed meer had
den. Onmiddellijk zei de Koningin
„Ik zal mijn dochter er mee sturen".
Het was een koninklijke belofte, die
even koninklijk is ingelost.
Die nacht logeerde de Koningin in
hotel „De Burg" aan de Loskade te
Middelburg. Het veiligheidsescorte
was niet erg enthousiast over dit
plekje, omdat het hotel vlak aan het
kanaal en bij het station lag en door
vijandelijke vliegtuigen betrekkelijk
gemakkelijk te ontdekken zou zijn.
Taai een andere oplossing niet ge
makkelijk te vinden was, nam men
dit risico tenslotte maar.
„Na bijna vijf jaar gescheiden te
zijn geweest, reikten wij elkander
voor bet eerst de hand; zien elkan
der van aangezicht tot aangezicht
in diepe bewogenheid over al het
geen over U en door Uw leven is
gegaan. Gij kunt U moeilijk de ont
roering voorstellen, die ^:h bij
deze hereniging met U van mij
meester maakt.
Mijn reis door Zeeuwsch Vlaan
deren en door Walcheren zal steeds
behoren tot de grootste belevenissen
in mijn leven; diep ben ik getroffen
door het grote leed dat over velen
Uwer is gekomen en dat gij allen
zo moedig weet te dragen. Met trots
heb ik kennis gemaakt met vele
dappere leden van de verzets-be-
weging."
In de diepe stilte die gevallen was
wijdde H.M. doordachte woorden aan
de opbouw van het geteisterd vader-
H.M. de Koningin bezocht in Juni 1947 de 15de Nationale tentoon
stelling „Het Nederlandse Trekpaard" te 's-Hertogenbosch.
land; sprak Haar vertrouwen uit in
de toekomst en eerde de gevallenen
in krijgsdienst en verzet, o.m. door
één minuut stilte te verzoeken voor
hun nagedachtenis.
Jhr. Quarles van Ufford beant
woordde de prachtige toespraak, waar
na H.M. zich langdurig en minzaam
onderhield met verschillende getrof
fenen en verzetsleiders.
Ten laatste had nog een bespreking
plaats met illegale werkers, die Haar
inlichtten over actuele kwesties. Ook
sprak daar de heer P. de Kam. later
majoor bij het Zeeuwse bataljon, na
mens de illegaliteit.
IN GOES.
LTet laatste bezoek gold in de na-
middag Goes, waar H. M. aan de
voet van het stadhuis ontvangen werd
door de waarn. burgemeester de Roo.
de waarn. wethouders en de Engelse
officieren, die te Goes gelegerd waren.
Ook hier sprak de Koningin met de
nagelaten betrekkingen van de geval
lenen en met de gehele illegaliteit
van Zuid-Beveland.
Verrukt over de hartelijkheid waar
mee de Zeeuwen Haar ontvangen
hadden, toog H.M. verder naar het
bevrijde Brabant en. Limburg.
Vóór Zij de Kreekrakdam passeerde
zei do Koningin tegen Haar begelei
ders de volgende betekenisvolle
woorden;
„Daar was niets gedurende deze
tournee, dat niet naar mijn zin was."
Uit Haar latere daden is genoeg
zaam gebleken hoe diep de herinne
ring aan het getroffen Zeeland in
Haar leefde, maar ook de Zeeuwen
zullen nooit vergeten met welk een
liefde en meeleven hun Koningin hen
is tegemoet getreden gedurende die
vier historische dagen in de kille
Lentemaand van het jaar der bevrij
ding 1945.
DE EERSTE TOESPRAAK.
Vrijdag 16 Maart was de laatste
voor Zeeland gereserveerde dag. In
de morgen werd 'n rit door Middelburg
gemaakt. welke
- de geestdrift en
de ontroering bij
de duizenden los
sloeg. In het ge
bouw van de
rechtbank op het
Hofplein had hier
na de officiële
bijeenkomst
plaats met de
burgemeester en
militaire autori
teiten en met de
genodigden uit be
volking en illega
liteit. Een bijzon
der cachet kreeg
deze bijeenkomst
doordat de Konin
gin hier Haar
eerste redevoering
hield sinds Haar
terugkomst in ons
land.
l^NKELE MAANDEN na de bevrijding van het Zuiden bezocht Hare
Majesteit Koningin Wilhelmina voor het eerst officiéél Roosendaal.
De 16e Maart 1945 arriveerde Koningin Wilhelmina vanuit Bergen op Zoom
om half vijf 's'Wddags op de Markt te Roosendaal, waar Hare Majesteit werd
verwelkomd door burgemeester mr. dr. Cl. Prinsen.
16 Maart 1945
bracht H.M. de Ko
ningin een bezoek
aan Roosendaal,
waarbU H.M. bui
tengewoon enthou
siast werd ontvan-
Bij bezoek aan Roo
sendaal op 16 Mrt.
1945 inspecteerde
H.M. de Koningin
op de Markt de al-
laar opgestelde
•rewacht van de
irensbewaking.
TN DE trouwzaal van Roosendaals
nieuwe gemeentehuis stelde de bur
gemeester, ir. Jurgens, militaire com
missaris van het district Roosendaal
voor aan de Koningin, die vergezeld
was van Haar particulier secretaris,
kolonel Baud.
Op het Marktplein stond een ere
wacht van de grensbewaking (Frontier
Guard) aangetreden. De Koningin in
specteerde deze wacht en zinspeelde
hierbij op de reorganisatie van het
Nederlandse leger. De belangstelling
van de zijde van het publiek was
enorm.
OP DOORREIS.
Ge Roosendalers kennen overigens
Hare Majesteit meer als doortrek
kend Vorstin, die liefst onopgemerkt
Haar reis via de grensplaats voortzet.
Op 27 Juli nog waren hiervan enkele
Roosendalers, meest spoorwegpersoneel,
en leden van de marechaussée, getui
ge. Slechts één minuut stopte de ko
ninklijke trein (twee salonrijtuigen en
twee bagagewagens), op het tweede
perron Oost.
Het oponthoud was strikt geheim ge
houden en enkele toegeschoten nieuws
gierigen zagen tegen gordijntjes, die
neergelaten waren voor de felle zon....
Hare Majesteit was toen op doortocht
voor haar laatste officiële bezoek als
Vorstin, dat aan Zeeuwsch-VIaanderen
en speciaal aan Sluis werd gebracht.
rjaar de Koningin Roosendaal, als
centrum van verkeer, nog al eens
passeerde zonder dat de massa er
maar enige notie van had. was men
zeer in zijn nopjes, toen koningin Wil
helmina kort voor de oorlog een dag
lang in Westbrabant de manoeuvres
rond Rucphen bijwoonde.
NAAR BRUSSEL.
Ongeveer tien jaar geleden bracht H.M. een officieel bezoek aan België
Op het Roosendaalse station werd H.M. door Prins Karei van
België nament i|jn broer verwelkomd.
yelen herinneren zich ook
nog, hoe Koning Leo
pold op 21 November 1938
een officieel bezoek bracht
aan Koningin Wilhelmina
te Den Haag. De Koning
van het nabuurland werd
die dag op het Roosen
daalse station begroet
door het zangkoor „Con
cordia" en de harmonie
„De Gildezonen". Een
zelfde begroeting had
plaats toen Koningin Wil
helmina enkele weken la
ter voor een tegenbezoek
naar Brussel reisde en ook
op het Roosendaalse sta
tion stil hield. Prins Karei
van België was toen in
naam van zijn broer Hare
Majesteit tot Roosendaal
tegemoet gereisd met de
Belgische koninklijke trein
Daarin stapte Hare Majes
teit over om de weg neer
Brussel te vervolgen.
