Tito zocht contact met Washington De „begrafenis" van Bobet is niet doorgegaan... Gebrs. de Vilder ontslagen van rechtsvervolging Hoe Goering aan zijn Van Meegeren kwam INT KORT Dr. Beel ontvangt opdracht voor vorming kabinet Z' n grote teen bleek plotseling genezen en zegevierend eindigde hij te Cannes Ons koningschap yiERDE JAARGANG No, 1125 W QENSDAG 14 JULI 1948 DE BREUK TUSSEN BELGRADO EN MOSKOU Voorwaarde voor Marshall-hulp democratische regering en vrije verkiezingen Distributienieuws En waarom Katz werd gearresteerd Een millroenen- affaire DE bereidverklaringen welke tot dusverre werden verlangd voor het verkrijgen van vergunningen voor wo- ninginrichtingartikelen e.d. zullen in den vervolge niet meer vereist zijn. H. K. H. de Prinses Regentes, heeft Dinsdagavond om 8 uur ten paleize Soestdijk de Minister- President, Dr. L. J. M. Beel in ge hoor ontvangen. Belangwekkend vonnis Dan Haags Bijz. Gerechtshof RONDE VAN FRANKRIJK Bewolkt Kirchen en „onze' drie schitterend uit de slag Uitgave N. V. Uitgeversmij. Neerlandia. Redactieraad: A. f. J. Aernoudts: C. J v. Hooteghem; A. E. Langenhorst; Mr. Or. A J. J M Mes Mr. H_ B B. de Rechter. Verschijnt elke werkdag Abonnementsprijs bij vooruitbetaling t 3.38 per kwar taal per post 1 4.25. 'per week (uitsluitend bij niet postbestelling) f 0 26. Losse exemplaren 6 cent. Postrekening '278841 Prijzen voor buitenlandse abonnementen worden op aanvraag verstrekt. Voor God, Koningin en Vaderland» Bureau voor Zeeuwsch-Vlaanderen Hulst, Dubbele Poort 7, tele foon 102 (Bijbureau: Oostburg, Nieuwstraat 22, telefoon 35). Bu reau voor de Zeeuwse Eilanden: Goes, Westsingel 75, telefoon 2236. Hoofdredacteur: J. J. H. A Bruna. Advertentieprijs (uit sluitend voor de Zeeuwse oplage): t 0.10 per m/m; voor Re clames (Ingezonden Mededelingen) f 0.25 per m/m. (Voor de gehele oplage resp. f 0.25 en f 0.60). Incasso wordt berekend. (Van onze Parijse correspondent) A LLE TOT OP HEDEN VERSCHENEN COMMENTAREN in de wereldpers ten spijt staat thans vast, dat de verwijdering tussen Tito en Stalin reeds is begonnen in begin 1947. De Sovjets eisten toen reeds van Tito, dat hij zou overgaan tot nationalisatie van de bodem, hetgeen volgens Tito's inzichten niet mogelijk was zonder het nationale belang te schaden en zonder zijn po pulariteit te verliezen. In Mei stelde de Russische Communistische Partij hem een soort ultimatum, hetgeen Tito aanvankelijk scheen te willen aan nemen. Inmiddels was er een militaire missie te Tirana, de hoofdstad van Albanië gearriveerd en terwijl Joego-Slavië en Albanië samen een economi sche unie hadden, formeerde Stalin een militair pact met Tirana, dat duide lijk bedoeld was als een dolk op Belgrado. Gelijktijdig lekte uit, dat Moskou plannen zou hebben voor de inlijving van Roemenië dat zou reeds in Aug. geschieden en Bulgarije op dezelfde wijze als Stalin dat reeds eerder met Ro'ethenië en de randstaten deed. Vanaf dit ogenblik heeft Tito via de nor male diplomatieke kanalen contact opgenomen met Washington. FEL VERZET IN JOEGO SLAVIË. NU moeten we vaststellen, dat Tito moeilijk anders kon handelen zon der zijn eigen graf te graven. De na tionalisatie van industrie en tussen handel. die vaak op brute wijze ge schiedde, heeft hem zeer solide vij anden bezorgd en de communistische partij in Joego-Slavië is daardoor af gebrokkeld. In de steden bestond (en bestaat) fel verzet tegen zijn rege ring. Sabotage-acties werden aan de lopende band uitgevoerd. Zijn rode kracht dreef voor een deel nog slechts op de boerensympathie, niet, omdat de boeren communistisch zijn, doch uitsluitend omdat zij onder de huidi ge omstandigheden Tito prefereren, daar hij hun de eigendom liet. Indien Tito de voorschriften van 't Kremlin had uitgevoerd en de grond had genationaliseerd, zou hjj ook de ze steun hebben verloren. De top van zijn pyramide zou dan in het geheel geen basis meer gehad hebben en dat zou Moskou kunnen nopen tot ingrij pen. Immers, ook het communisme in de Baltische landen en Roethenië bad geen basis. Vandaar dat deze landen werden opgeslokt. Daarom moest Tito met de voorbeel den van Roethenië en de Baltische landen voor ogen, indachtig de Rus sische inlijvingsplannen van Roemenië en Bulgarije, met op de achtergrond het geheime Russisch-Albanische ac- coord en regerende over een land dat GRAP OTUDENTEN munten uit in grap pen, ook in Parijs. De Opera van Parijs gaf een heel deftige voorstelling, waar 2000 toeschou wers van zaten te genieten. Toen een mooie dansgroep optrad, ver schenen plotseling van achter de coulissen een aantal luchtig ge klede dansers, zwart gepoetst als echte negers en het hoofd ver sierd met enorme bossen veren. Artisten en toeschouwers wisten niet goed was er nu eigenlijk ge beurde en de voorstelling, nu met een dubbele dansgroep, ging normaal door. Later bleek, dat stu denten hun jaarlijks feestje (ze waren van de Academie der Beel dende Kunsten) met een „grap" hadden opgeluisterd. JJE „LUTINE" heeft een opvolgster: Zaankanters gaan, zodra de wind m de Z.O. hoek komt, een poging wa gen om een ln 1917 getorpedeerd •Duns schip, de „Renate Leonhart" van 404 kistjes goud te bevrijdenAls er nu maar geen „aandelen" worden uitgegeven! gCHREIEDER Is voor de Enquête commissie geweest. Zijn chauffeur kreeg gisteren tien jaar met aftrek. JJNUT HAMSUN heeft een boekje van 200 pag. geschreven om uit een te zetten, waarom hij volgens 'n onderzoek „minder toerekeningsvat baar werd verklaard. De „ZUIDERKRUIS" wordt vandaag om 14.00 uur voor de Hoek ver wacht. De „Sibajak" zai Donderdag morgen om 9 uur te Rotterdam wor den ontscheept. pROF. ENTHOVEN, adviseur van dr. tari«Vvao^°+0kl is ben0E™d tot secre- vorminTcn V°°r Staatkund'ge her J)E C.P.N. heeft zich in een resolu- en Parlem™?1»11 ,door Partijbestuur de ziide van ri v Sescbaard aan afkeSrine v» ^°m5form inzake de aiKeuimg van Tito. Braaf zo! DE ST"'VK.IïG van bet grondperso- neol der Franse vliegvelden is nn- geheven. De KLM heeft de diensten hervat. MISS ARCHIPELAGO INDONE- SIA" zal de Koningin worden van een serie in Indië door een Ame rikaanse film-mij. georganiseerde schoonheidswedstrijden. T\E AMERIKAANSE koopvaardij vloot bestaat uit 1.175 schepen. T\E SALDOGRENS om inschrijvin gen Grootboek 1946 zonder mach ging van de Belastingen aan derden over te dragen is verlegd van f 500 naar f 1000. onmiddellijk grenst aan Hongarije, Roemenië en Bulgarije, dus met een zeer kwetsbare Oostgrens, van twee kwaden het minste kiezen. De voortdurende moeilijkheden en strubbelingen tussen Serven en Kroa- ten, de achterlijke toestand waarin dit Balkanland nog steeds verkeert, zijn betalingsbalans, de vernielingen door de Duitsers en zijn geografische lingging wierpen 't indertijd in de ar men van Moskou en het Kremlin heeft zich uitgesloofd om de economi sche afhankelijkheid zo groot moge lijk te houden. Er zijn tekorten op ieder gebied, ondanks de met veel op hef aangekondigde handelsaccoorden met Rusland. Hongarije, Tsjecho-Slo- wakije. Bulgarije. Roemenië, Polen, enz. Vele producten moesten worden ingevoerd, die in eigen land evengoed zo niet beter zouden kunnen worden gemaakt. Dat begreep de ondernemen de Kroaat uitstekend en terwijl Tito enerzijds de industrialisatie aanmoe digde werd zij door Moskou tegenge werkt. Bovendien doofde de nationa lisatie veel initiatief, terwijl vele ar beiders in genationaliseerde bedrijven die voor export naar Rusland werk ten, danig saboteerden. Deze sabotage verstevigde in Moskou de mening, dat industrialisatie van Joego-Slavië, ook gezien de nationalistische houding van Tito en het particuliere grondbezit, een dolk op de keel van de Russi sche economie zou kunnen betekenen Vandaar dat Moskou de aanvoer van grondstoffen saboteerde. MARSHALL-HULP LOKTE. rpERWIJL hierdoor de situatie steeds meer onbevredigend werd sprak de gehele wereld over het Marshall plan en het merendeel der bevolking begon te begrijpen, dat Joego-Slavië in het Westelijk blok thuis hoorde. Voorzover thans is na te gaan da teert ook vanaf deze periode het ac tieve verzet tegen Moskou en.... Tito. Transporten naar het Oosten werden meerdere malen door partisanen aan gevallen. In de bergstreken van Bos nië en Montenegro verdwenen. Com munistische controle-ambtenaren, een wapendepot werd leeggeplunderd, enz. De taal der verzetslieden liet aan duidelijkheid niets te wensen over. Het is thans bekend geworden, dat er reeds voor de „zwaai" vrij innig diplomatiek contact bestond tussen Belgrado en Washington. Tito heeft thans om Marshall-hulp gevraagd. Wij beschikken thans over inlich tingen, die er onomstotelijk op wij zen, dat Washington via zijn diploma tieke kanalen reeds enkele voorwaar den heeft gesteld. Eerst nadat deze zijn ingewilligd kan de Marshall-hulp onderwerp van bespreking uitmaken. Niet eerder. Bovendien zullen ook de andere Zestien Mogendheden hierover worden gehoord. (Vervolg zie pag. 2) De Zwitsers houden van optochten in hun kleurrijke klederdrachten. In het beroemde Burgdorf werd deze week een historische optocht gehouden „uit het verleden van Burgdorf". Men ziet hier Hertog Berchtold V. van Zah- ringen, die van 1186 tot 1218 dikwijls op het kasteel van Burgdorf woonde, temidden van eerf niet meer Middel eeuwse omgeving. Bij de Status-Quo-lyn in de buurt van Medan is de verhouding tussen de Nederlandse en Republkeinse militairen van die aard, dat de Repu blikeinse wachtcommandant uit z'n wachthuisje aan de overkant van de brug komt om 'n praatje te maken met z'n Nederlandse collega. Ko Verho ven uit Bergen op Zoom, Lt. Hemelaar van „Legercontact" en Piet de Moor uit Wouw, tijdens het babbeltje. Tabak en snoep voor de feestdagen (Van onze Haagse correspondent). I JIT goede bron vernemen wij. dat ter gelegenheid van de feestelijkheden vanwege het gouden regeringsjubileum de mannen een extra bon krijgen, waarop shag- of rooktabak zal kunnen worden gekocht. Het is onwaarschijnlijk lijk, dat op deze extra-bon sigaretten kunnen worden verstrekt. Ook voor vrouwen en kinderen is er een extra'tje op komst en wel in de vorm van wat snoeperij. Hoeveel lek kernij beschikbaar zal worden gesteld is nog niet bekend. Wordt keuzebon opgeheven? (Van onze Haagse correspondent). DIJ informatie te bevoegder plaatse deelde men ons mede, dat thans opnieuw bekeken wordt of de keuzebon kan worden opgeheven. Macaroni en vermicelli zouden dan bonvrij kunnen worden verkocht. In tegenstelling met andersluidende berichten is een beslissing nog niet genomen. Bereidverklaringen bij woninginrichting vervallen Zij, wier aanvragen om deze artike len reeds werd toegestaan, doch aan wie nog geen vergunningen werden ver strekt, daar zij nog niet over de ver eiste bereidverklaringen beschikten, zullen nog door de distributiedienst worden opgeroepen tot het in ontvangst nemen van de vergunningen. Zij die zowel over een vergunning als over een bereidverklaring beschik ken, doen uiteraard verstandig als zij hun inkopen doen bij de zaak welke hun de bereidverklaring heeft ver strekt. TTIT DE BERICHTEN, die de laatste dagen naar aanleiding van de op zienbarende arrestatie van de direc teur van het Mauritshuis, dr. A. B. de Vries, en de millionair-kunsthande- laar B. Katz uit Dieren, zijn binnen gekomen, valt het volgende op te ma ken: Tijdens de bezetting verkocht Katz volkomen reglementair aan de kunst handel v.h. J. Goudstikker te Amster dam de volgende acht schilderijen: twee Rembrandts (waarvan één zelf portret) twee werken van Gerard Dou (waaronder De Tandarts), één Jan Steen (een interieur „In weelde siet toe"), twee doeken van Heemskerck en één Pieter de Hoogh. Deze schilderijen ontving Katz na de bevrijding bijna kosteloos van de Stichting Nederlands Kunstbezit terug. In totaal retourneerde de Stichting aan Katz 31 schilderijen met een vol gens deskundige schatting gezamenlij ke waarde van 2.5 millioen gulden. Behalve de eerste acht doeken ver kocht Katz rechtstreeks tegen zeer be hoorlijke prijzen 23 waardevolle schil derijen aan Duitsers. Dit wil geenszins zeggen, dat er aangaande de eerste acht betere dingen v^Tgen zijn. want de firma v.h. J. Goudstikker was in die dagen eigendom van een zekere Miedl, die voor Hermann Goering zo veel mogelijk Nederlandse kunstschat ten opkocht. Dit zou geschied zijn tot een bedrag van 4.5 millioen gulden. Deze Miedl heeft kans gezien om na de capitulatie naar Argentinië te ont snappen. Het is een niet oninteressante bij zonderheid te vernemen, dat dezelfde Miedl eens naar Goering telegrafeer de: „Ik heb een echte Vermeer ge kocht". Later bleek dit een „echte" van Meegeren te zijn En dr. de Vries COMMIGE kringen geven blijk van hun verontwaardiging over de ar restatie van dr. de Vries, die de schil derijen (in laatste instantie aangetrof fen in de particuliere verzameling van Goering) aan Katz retourneerde. Men acht hem „niet alleen" verantwoor delijk, omdat hij steeds voor iedere teruggave het fiat verwierf van de Raad van Beheer (die overigens op zijn advies afging), omdat hij een huisvriend .-van Katz was en aan diens broer Nathan, welke in Zwitserland woont, veel te danken heeft en om dat hij zoveel voor de Ned. Kunst schatten heeft gedaan. De rechtercommissaris van Den Haag heeft na verhoor echter het be vel tot voorlopige inhechtenisneming van beide verdachten getekend. We kunnen ons dus gevoegelijk bij dit be sluit neerleggen en de verdere gang van zaken afwachten. Of bovenaan gehaalde „omstandigheden" werkelijk als „verzachtend" kunnen worden aan gemerkt, zal dan de rechter wel uit maken. TN INDIE zijn 3 millioen schoolgaan de kinderen. Dit moet binnen 5 jaar 10 a 12 millioen worden. TJET GOUDEN regeringsjubi leum van H. M. Koning Wil- helmina en daarna de Troonwis- seling staan voor de deur. On willekeurig gaat men in deze dagen nadenken over de beteke nis van het Koningschap en van de Oranje-dynastie voor ons volk. Prof. Dr. L. G. Verberne zal er in een drietal artikelen zijn denkbeelden over ontwikkelen. Streven naar parlementair Kabinet op bredere basis Later werd bekend, dat de Mi nister van de Prinses-Regentes opdracht ontvangen heeft voor de vorming van een kabinet, De nauw keurige formulering van de op dracht is nog niet bekend. De minister heeft de opdracht in be raad gehouden. Het gerucht, dat C.H. en V.V.D. on derling afgesproken zouden hebben, slechts gezamenlijk in een kabinet van bredere basis zitting te nemen, wordt sterk in twijfel getrokken. Toch ontveinst niemand zich. dat Dr. Bee! voor een veel moeilijker taak staat dan in 1946. Het grootste struikelblok vormt de afkeer van de P.v.d.A. van de bredere basis en ook van de persoon van Mr. Oud Het is echter niet uitge sloten, dat deze partij tenslotte de grote wenselijkheid van de bredere basis met het oog op de Grondwetsher ziening en de daaruit voortvloeiende wetten m ziet. In de samenstelling van het Kabinet zou aldus ook de accent verschuiving van de verkiezingsuitslag tot uitdrukking komen. Men neemt in politieke kringen te Den Haag aan, dat dr. Beel in eerste instantie zal streven naar de vorming van een parlementair kabinet op bredere basis. TN DE ZAKEN van de N.V. Amsterd. Ballast-Mijde Gebr. de Vilder, en de directeur van de N.V. Holl. Beton-Mij. L. Doedel die gisteren van alle rechtsvervolging werden ontslagen, wees de president vah het Bijz. Gerechtshof te Den Haag uitvoerig vonnis. DE MENING VAN DR. KIRSCHFELD. Overwogen werd. dat de verd. op 31 Mei en 7 Juni 1940 besprekingen voer den met het college van Staatssecreta rissen, waarbij generaal Winkelman werd vertegenwoordigd door kapitein Schepers. Het college aanvaardde de stelling van kapt. Schepers, dat een bezettingsleger recht had op onder dak, ook voor de vliegtuigen in de vorm van vliegvelden, hangars en start banen. In het Landsoorlogsreglement, dat verouderd was, werd alleen dien aangaande iets bepaald over spoorweg emplacementen e.d. Deze passage nu werd voor de toestand in 1940 over gebracht in dezelfde zin voor vlieg velden. Desgevraagd gaf dr. Hirschfeld als zijn mening, dat het uitvoeren van werken aan vliegvelden voor de Duit- (Van onze speciale verslaggever). CANNES, Dinsdagavond. JJA'S ME EEN FRAAI HEER, die Louison Bobet, bijgenaamd„Fère" en troetelkind van Jacques Goddet! Gisteren vertelde hij tegen ons en iedereen die het horen wilde, dat-ie op ging geven. Die grote teen van 'm, zo zei hij, had het aanschijn van een onrijpe aardbei gekregen en daar die „oneffenheid" hem pijn deed tot kermens toe, zou hij wel gedwongen zijn om de strijd te staken, aldus suggereerde de gele-trui- drager. Het gros der journalisten had Louison deswege al afgeschreven en ook ik geloofde Bobet, die het met een doodernstig gezicht moe en volslagen gedemoraliseerd verteld had! Laat-ie nou vanmorgen tóch aan de start verschijnen, met een stra lend gezicht en tegen iedereen met z'n grote teen zwaaiend uitroepend: „>k ben genezen, de zweer is zo juist doorgebroken, ik gevoel me een nieuw mens". ''l1'11" stoi)d ik nou en met mij al die verslaggevers, die gisteren- maakteCVen^ ,lk hun b,aden hadden geseind, dat Bobet aanstalten maakte om de trein naar huis te nemen aar zou nog erger worden, zó erg dat de karavaan finaal met Weersverwachting, geldig tot vanavond: Wisselend bewolkt met plaatse lijke buien. Tydelyk afnemende wind, maar later weer matige en aan de kust vry krachtige wind tussen West en Noordwest. Wei nig verandering in temperatuur. Vandaag zon onder 20.55 uur. Maan onder 14.35 uur. Morgen zon op 4.37 uur. Maan op 0.30 uur. sfniYiiiAifi ir-oi nuiucuj ud,i ae Karavaan iinaai met j,j; wist ,Jk *5en, werd' Want Louison reed niet alleen verdienstelijk, te Cannes u ze^vieren op de top van de Turini (1713 M.) en..! dames het' bewus^n^'erK.'J"™' dusdanig groot was' dat eniSe bepaalV nog* nietFv^(nS 3lS de Rrappenmakerii van Bobet, die zijn naam nepaam nog met vet genoeg in de krant afgedrukt had gezien! J-Jet was vandaag de kleinste rit uit de Tour, welke ons na het korte verblijf op Italiaanse bodem weer terug naar la douce France voerde. De 170 kilometer zouden echter velen als lood in de benen komen te zitten, temeer omdat het allesbehalve een duplicaat van de étappe van daags te voren werd. Dit komt minder tot uitdrukking in de cijfers met betrekking tot de uit slag van deze twaalfde rit en de gemid delde snelheid, welke daarin werd be haald (30 k.m. per uur), als wel in het feit, dat drie renners te laat binnen kwamen (de Belg Mertens, de „inter nationaal" Brambilla en de Parijzenaar Goussot) en vier deelnemers er de brui aan gaven, t.w. de Belg Ramon, alsmede de Fransen Cogan (W.) Car- pentier (W.) en Marinelli (Parijs). Doorslaande argumenten jyt zijn feiten, veelzeggende feiten die tevens zo glashelder de presta ties van onze 3 landgenoten en de enige Luxemburger Kirchen illustreren, ver richtingen, die nu langzaam maar zeker tot de buitenlandse persbroeders be ginnen door te dringen, óók al omdat de karavaan anstig snel begint te slin ken. Immers nog slechts een kleine ze ventig coureurs heeft Goddet bij el kaar. en nu weten we allemaal wel, dat hij er op rekent onderweg een flink percentage kwijt te geraken, maar als het zó door zou gaan, komt hij Zondag 25 Juli met een te weinig indrukma kend peleton in de ville lumiére terug, hetgeen óók alweer niet de bedoe ling is! Maar om het dan eerst eens over de Nederlanders en Kirchen te hebben: met stijgende verwondering heeft het volgers-legertje vandaag naar dit kwartet zitten kijken. Het was ook wél de moeite waard Eerstens had je daar Kirchen, die klom als de beste en nóg beter daalde. Dan trad Wim de Ruiter voortdurend op de voorgrond en Sjef Janssen was niet minder in zijn element. Doch eigenlijk nóg meer bewondering wist de Hoog voor zich op te eisen, omdat Henk uitgerekend aan de voet van de Castillon-heuvel (707 meter) een lekke band kreeg, maar desondanks op zulk een voortreffelijke manier deze tegen slag wist te overwinnen, door manmoe dig en onvervaard alleen door te gaan, dat hij na enige tijd bij het groepje met Bevilacqua, Biagionni, .Klabinsky, Baratin, Pasquini, Lapébie, Schotte en Rosseel kon aanhaken. Een fameuze come back, zei me een befaamd Frans sportjournalist. En zo was 't ook! De enige voor de hand Uggende con clusie, wat betreft het zo grote per centage uitvallers in deze korte étappe is, dat zij onderschat is geworden. On derschat voornamelijk, wat het nieuwe „element" in de Ronde betreft: de Col de Turine. Deze berg werd als vrij on schuldig beschouwd, maar in feite was het een „ellendeling". Voornamelijk in het dalende ge deelte, niet minder dan 36 kilometer lang en met een verschil van 1600 tot 143 meter. De vreesachtigen onder de dalera is dit noodlottig geworden, zoals bijvoor beeld Ockers. doch Kirchen en onze landgenoten wisten die „afzink" volle dig uit te buiten, met als resultaat een uitstekende plaats in de uitslag, plus een imponerende stijging in het alge meen klassement en de landenrang schikking. De rit in telegramstijl /"\pdat de lezer zich een enigermate duidelijk beeld zou kunnen vormen van het verloop van deze étappe, geef ik in korte trekken de ontwikkeling ervan. De enkele tientallen kilometers op Italiaans territoir boden weinig aan trekkelijks. maar eenmaal over de grens begon het. Even voorbij Menton kreeg de Hoog bandenpech. Voor hem uit vonden de eerste schermutselingen plaats, doch ze waren van weinig betekenis. (Voor vervolg zie pag. 3) sers niet verboden was, doch dat men telkens een uitdrukkelijk bevel dien de af te wachten. Het Hof overwoog, dat de stelling van de vertegenwoordiger van gene raal Winkelman, dat de bezetter het recht heeft werken aan vliegvelden te vorderen niet juist is. Naar het oordeel van het Hof is het niet de strekking van het Landoorlogregle ment de bezetter rechten toe te ken nen, doch alleen hem in de uitoefe ning van zijn feitelijke macht aan be paalde grenzen te binden. Het Hof gaf als zijn mening, dat een advies als het onderhavige een vrij brief geeft voor de meest ernstige collaboratie en dat de hier te lande gebleven regeringsinstanties, die de Duitse oorlog hadden meegemaakt, beter hadden moeten weten, 't Hof was van oordeel, dat het gegeven advies onjuist is en in strijd met het Land oorlogreglement. GEEN OPDRACHTEN NA GEJAAGD. TJET HOF gaf als zijn oordeel, dat vast is komen te staan: 1. dat ver dachten het gegeven advies strikt heb ben opgevolgd. 2. dat zij geen opdrach ten hebben geambieerd of nagejaagd. 3. Dat het werk van verdachten slechts voor een vijfde gedeelte Duits werk was. 4. Dat dr. Hirschfeld de indruk had. dat verdachten liever van Duitse opdrachten verschoond wilden blijven Het Hof verklaarde een deel van het aan elk der verdachten ten laste gelegde bewezen. Het verklaarde ver dachten ten aanzien van het begane feit niet strafbaar en ontsloeg hen te dier zake van alle rechtsvervolging. Het Hof verklaarde niet bewezen, hetgeen aan verdachten meer of an ders is ten laste gelegd en sprak hen daarvan vrij. \LS JE ZO GOED GEREDEN HEBT, komt een koele dronk jc méé lan iemand anders toe. Zo dacht de vrolijke deerne uit Marseille er ook over, toen Impanis zegevierend deze havenstad binnenreed. I. Een geheel eigen figuur als MEN de verschillende staats- vormen in Europa overziet, dan blijkt terstond hoe zeldzaam de mo narchale gedachte nog toepassing vindt. Engeland is de enige grotere mogendheid, welke haar in ere houdt. Overigens kent slechts een beperkt aantal kleinere staten het koning schap: de drie Scandinavische rijken Nederland, België, Griekenland. Hoe het in Spanje is gesteld, blijve hier in het midden. Dat publicisten gaarne spreken van het onbekende Spanje, van het onbegrepen Spanje, verklaart deze reserve voldoende. Doch hoe het zij, de vragen of de luister van het koningschap dan ver blonken is, of het koningschap in on ze tijd nog waarde heeft, schijnen niet onredelijk. En toch ("Vis koningschap is in het monar- chale Europa een bijzondere,, een geheel eigen figuur. Komt het in sommige landen, met name in En geland en in de Scandinavische rij ken, voor als een relict uit de oude feodale wereld, is het elders, in het bijzonder in België, een creatie van de negentiende-eeuwse bourgeosie om van de vele wisselvalligheden van t koningschap in Griekenland maar te zwijgen, in Nederland kan men het niet beschouwen als een feodaal re lict noch als schepping van de bour geosie. Wel is het ten onzent van vrij jonge datum. Het verschijnt im mers eerst in onze historie op 2 De cember 1813, toen Willem Frederik, erfprins van Oranje-Nassau, te Am sterdam, als souverein vorst der Ver enigde Nederlanden de opperhoog heid aanvaardde, „onder waarborging eener wijze constitutie", zoals het in zijn proclamatie heette. De term „wijze constitutie" klinkt ons wat onwennig. Toch had zij, toen tertijd, werkelijk waarde, want zij was uitdrukking van wat toen in de beste harten en hoofden leefde, een gedachte welke voortkwam uit het achttiende-eeuwse denken over staat en maatschappij, over de aard van het mens-zijn ook. Men achtte 't mo gelijk, men achtte het plicht en zelfs roeping het volk een „ware constitutie te geven, een geschreven, zorgvuldig overwogen en geredigeerd stuk voor alle tijden, dat de rege ringsvorm in hoofdlijnen vastlegt en zo 's volks geluk verzekert. Ook het woord „ware constitutie" geve een sceptischer nageslacht geen aanlei ding tot meewarig geglimlach. Im mers, is het niet een historische er varing. dat, zoals een wereldwijs man eens opmerkte, wat voor één generatie een vaste zekerheid is, voor haar opvolgster gemakkelijk een probleem wordt? En zo zal het gaan ook met menige zekerheid in onze eigen tijd! Die „wijze", zo men wil. die „ware" constitutie kwam gereed in 1814. Zij kende de koningstitel niet, wel de monarchale macht. De koningstitel kwam pas in gebruik op 16 Maart 1815, toen Willem I, de souvereine vorst, onder indruk van het herstel van Napoleon in zijn keizerschap, en met goedvinden van de Europese mo gendheden, de vereniging van de Noordelijke met de Zuidelijke Neder landen en met het voormalige prins bisdom Luik proclameerde. Aldus ontstond het Koninkrijk der Neder landen. welks voortbestaan bevestigd werd door Napoleon's nederlaag in de vermaarde slag bij Waterloo, 18 Juni 1815. JJet bijzondere nu in deze historie, voor zover zij de Noordelijke Ne derlanden betreft, is deze, dat zij de ontmoeting te zien geeft van de twee constructieve elementen, welke het wezenlijke van ons koningschap be palen: het monarchale element en het dynastieke element. Zij zijn echter van verschillende aard. Men zou kun nen zeggen: het monarchaal beginsel ligt in een ander vlak als het dynas tiek. Immers, kan men het monar chaal beginsel resultaat noemen van abstract staatkundig denken, dat de monarchie als „ware" staatsvorm voor een bepaald volk beredeneert, het dynastiek beginsel leeft geheel in de wereld van het effect. Want het betoog, dat de banden tussen Nederland en Oranje, tussen Oranje en Nederland in de smidse der eeuwen gesmeed zijn, moge niet te weerleggen zijn, het bepaalt ten slot te het wezenlijke van die banden niet. Dat wezenlijke echter en zulks is kenmerkend voor de wereld van het effect is nauwelijks in woorden vast te leggen. Doch dit is zeker: vertrouwen is er een essen tieel bestanddeel van, wederzijds ver trouwen dit niet een fictie is. bewijst het kenmerkende van de grondwet van 1814. Deze toch draagt een eigen merk, dat enig was in het toenmalige Europa en dat overging in de grond wet van 1815 en bij latere wijzigin gen behouden bleef. In vrijheid na melijk en bij onderling overleg ver enigden zich vorstenhuis en volk in een omschrijving van rechten en plichten, van plichten, en rechten. Daarom is de grondwet van 1814 niet geweest, zoals de Franse grondwet van 1814 was, een door de vorst min of meer knorrig omdat het niet anders kon! aangenomen beper king van de volheid der koninklijke macht. En evenmin, zoals in de Fran se grondwet van 1791 een overdracht van 's volks souvereiniteit om hetzelfde motief! aan de vorst. Dat de Nederlandse grondwet van 1814 een zo eigen karakter kon hebben is niet te verklaren uit de wijsheid van de mannen die haar ontwierpen, maar alleen uit de geheimzinnig* kracht van het dynastiek b?~:n-ol. Dr. L. J. G. V.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1948 | | pagina 1