Benelux: hechte samenwerking met behoud van het eigene Zwitserse Ansichten H.K.H. Prinses-Regentes aanvaardt 4 September de regering Curacao vraagt gelijke rechten Met 12 partijen de kiesstrijd in Vrijwilligers ter verdediging van Heilige plaatsen IN 'T KORT Bezettende machten bieden tegen elkaar op Nog tien jaar wederopbouw Katholicisme en socialisme VIERDE JAARGANG No. 1092 ZATERDAG 5 JUNI 1948 Een lelijk Woord Voor een groot begrip Nederland en België groeiden snel naar elkaar toe - Toch moeten er nog hindernissen worden genomen EEN wolkbreuk in Turkije kost *e aan 83 personen het leven. Vijf huizen zijn ingestort, zeshonderd wer den beschadigd. Laten we dan maar niet meer over onze malse voorjaars buitjes klagen! Hogere temperatuur Grondwetsherziening Democratische verkiezingen in Tsjecho-Slowakije Recruteringscentrum te Rome Van Herstel- tot Ondersteuningsplan Uitgave N. V. Uitgeversmij. Neerlandia. Redactieraad: A. F- J. Aernoudts; C. J. v. Hooteghem; A. E. Langenhorst; Mr. Pr. A. J. J. M. Mes: Mr. H. B. B. de Rechter. Verschijnt elke werkdag Abonnementsprijs bij vooruitbetaling t 3.38 per kwar taal, per post f 4.25, per week (uitsluitend bij niet postbestelling) 0.26. Losse exemplaren 6 cent. Postrekening 278841 Prijzen voor buitenlandse abonnementen worden op aanvraag verstrekt. Bureau voor Zeeuwsch-Vlaanderen Hulst, Dubbele Poort 7, tele foon 102 (Bijbureau: Oostburg, Nieuwstraat 22, telefoon 35). Bu reau voor de Zeeuwse Eilanden: Goes, Westsingel 75, teiefoon 2236. Hoofdredacteur: J. J. H. A. Bruna. Advertentieprijs (uit sluitend voor de Zeeuwse oplage): f 0.10 per m/m; voor Re clames (Ingezonden Mededelingen)'0.25 per m/m. (Voor de gehele oplage resp. f 0.25 en f 0.60). Incasso wordt berekend. Voor God, Koningin en Vaderland (Van onze bijzondere medewerker) pi EN REIS door België en Luxemburg, de twee bevriende landen, waar- mede wij meer dan gewone vriendschappelijke betrekkingen onder houden, bracht ons bij de haard van de snel-groeiende Benelux-gedachte. Hier en daar hebben wij ons licht opgestoken en ervaren, dat de Benelux, haar lelijke naam ten spijt, een begrip is geworden, dat ondanks de nauwere samenwerking tussen de Europese landen met het Europa-congres in Den Haag als hoogtepunt, geenszins overbodig is. r\£ SAMENWERKING der Europe- se landen vindt haar stuwing door de dreiging in het Oosten: daar boven staat de Benelux, geboren uit deze positieve overtuiging, dat de 3 lage landen op elkaar zijn aangewe zen. Terwijl de drie regeringen in zo me nig opzicht samen optrekken, mag een reactie uit de bevriende volken niet ontbreken. Vooral op cultureel terrein zullen deze elkaar moeten vinden. Hun ideële taak komt hierop neer, dat de samenwerking moet steunen op de hechte wil. hand in hand de toekomst in te gaan. Wij moeten el kaar vinden, leren kennen en begrij pen. Wij. in Nederland, zullen niet ver geten, dat België ons reeds trouw hielp in de Indonesische kwestie, en dat intussen vriendschappelijke ban den weiden gesmeed tussen dertig steden in de Benelux-landen. Advoca ten, smeden, politiemannen en ande ren gaan over en weer logeren; er bestaat een uitwisseling van studen ten en scholieren, van sportmensen en technici; en in deze maand Juni verschijnt het eerste nummer van 't Benelux-maandblad en van de Bene lux-Exporter. VERHUIZING "lyAT zoudt u denken v«n de moeilijkheden, die zich voor doen, als men van zins is een compleet bos van 65.000 twee-ja rige dennen van het ene land naar het andere te verhuizen? Als we er dan bij vertellen, dat de (nood zakelijke) opzet was dit binnen twee dagen kant en klaar te heb ben, dan schudt u waarschijnlijk meewarig het hoofd over de jour nalisten, die zich van alles en nog wat laten wijs maken. En toch is het geen fabeltje. Men wil IJsland weer gaan bebos sen. Nu is men te weten gekomen dat bomen uit Noord-Noorwegen het beste in IJsland kunnen wen nen. Een vloot Scandinavische vliegtuigen is opgestegen vanuit Tvomsö met het hele bos aan boord. Het is de eerste maal in de wereldhistorie dat een bos van het ene land naar het andere verhuist. Met dit verhaal voor ogen denken we met iets meer voldoening aan onze eigen Ver huizing terug.... jpRJNSES ANNE, die met ex-koning Michael zou (of zal?) gaan trou wen, heeft gezegd: „Ik zal nooit m|jn l godsdienst prijsgeven". Hetgeen bete kent, dat zij een katholiek en geen Grieks-orthodox huwelijk wil. TEDERE ZWEEDSE FAMILIE heeft bloedverwanten in de V. S., heeft Truman vastgesteld tijdens een rede Er wonen afstammelingen van onge- veer één millioen Zweden in Ame- I rika. TTE HARINGVANGST is tot nu toe uittermate schraal. De vissers ne men jiu per reis een groter aantal net ten mee. Anders blijft de Hollandse nieuwe te duur. jgEVIN zou eerlang om gezondheids redenen aftreden, beweert een Engels dagblad. Morrison zou hem dan als Minister van Buitenlandse Zaken opvolgen. yAN BENESJ wordt ook al gezegd. dat hij „om gezondheidsredenen" i zal aftreden. Wie weet is dit gerucht nog waar ook. JJET KROONPRINSELIJK GEZIN van Engeland ziet midden-Octo- Hr» l gebeurtenis tegemoet, net kind zal eventueel na Prinses Elisabeth voor Troonopvolging hl aan merkmg komen. J)E MISSIESCHOOL voor jonge vrou ^i=i^e5i^.Ub?1rgen is de Mi- gelijkgesteld met de voor leer krachten verplichte cursussen „Indi sche vorming" te Amsterdam J)E „WATERMAN" zal onvoor. i zl--nc oms'andigheden voorbehou den Maandagmorgen om negen uur aan de Lloydkade te Rotterdam wor den ontscheept. jy/JELKPOEDER, is massa geprodu- >,i„iiaferd is bet enige middel ter be- i udmg van het melktekort in Euro pa, meent de Internationale Melkcon- ferentie te Parijs. Een gedachte wordt eigendom van het volk Qhet secretariaat van de Benelux- douane-unie te Brussel heeft Mr. Dr. E. Jaspar ons verklaard, dat de economische samenwerking in de drie landen spoediger een feit zal zijn dan men vermoedt. En het zal geen scha- blone worden! De eigen nationaliteit, het eigen vorstenhuis en het eigen ka rakter zullen volkomen bewaard blij ven. Maar... men zal elkaar aanvullen. In Wereldoorlog I noemden de Bel gen ons demi-boches, halve moffen; en men keek scheel, omdat wij toen zo veel geld met onze neutraliteit ver dienden. Maar de economische crisis van 1929 bracht ons dichter bij elkaar. Geleidelijk is een toenadering geko men, sterk bevorderd door koningin Wilhelmina en koning Albert. Maar dit laatste kwam toen niet in de krant. Ei- werd binnenskamers gewerkt... En tijdens Wereldoorlog II waren wij reeds zodanig naar elkaar toegegroeid, dat diezelfde Belgen van 1914 de groot ste bewondering betuigden voor de geestkracht van ons, Nederlanders. Een daad van wereldhistorische betekenis Weersverwachting, geldig tot vanavond: Zwaar bewolkt met korte op- Klaringen en overwegend droog. Iets hogere temperatuur. Meest matige Zuid-Westelijke wind. Vandaag zon onder 20.54 uur. Maan onder 18.46 uur. Morgen zon op 4.22 uur. Maan op 3.26 uur Zon onder 20.55 uur. Maan onder 20.10 uur. Maandag zon op 4.22 u. Maan op 3.53 uur. jyiet nadruk heeft men, zowel in Den Haag als in Brussel, ons toege licht. dat de Benelux geen politieke eenheid is; het blijven drie afzonder lijke landen. Er wordt echter één eco nomie opgebouwd. De eerste phase, de tariefunie. is nog maar een stap, be doelende, onderling geen invoerrechten te heffen en gelijke invoerechten van andere mogendheden. Zijn we goed ingelicht, dan zal 1 Januari 1949 die douane-unie een feit zijn. Dit betekent, dat aan de grenzen der Beneluxlanden geen enkel recht van de drie partijen zal worden ge heven. Natuurlijk betekent dat nog niet een volkomen vrij verkeer. Want zowel de deviezenbeperking als de licenties en de contingenteringen gaan door. Wij mogen niet vergeten, dat Neder land een deviezen-arm land is! Toch zal het geen jaren duren, eer ook de economische unie is verwezen lijkt. Dat betekent een economisch territoir van Delfzijl tot Bad Mondorl in Luxemburg. Dan zullen er nog slechts staatkundige grenzen tussen de Benelux-landen bestaan. Doch mensen goederen en geld zullen vrij van het ene land het andere kunnen overgaan. Moeilijkheden, die te overwinnen zijn Woor het echter zover is, moeten al- lerlei ingewikkelde vraagstukken worden opgelost. Want, aldus onze zegsman, in de economische unie kan slechts één systeem worden toegepast. Wij vroegen een voorbeeld. Een der grote moeilijkheden is gelegen in het feit, dat België geen ge leide economie wenst als doel, hoog stens als tijdelijk middel om uit de moeilijkheden van deze tijd te ge- r^ksn Waaruit leidt U dat af? Wel: steun aan de landbouw, mo- nopolieheffing en bedrijfsorganisatie zijn uitingen van geleide economie, die de Belgen verfoeien. En dan is er de havenkwestie RotterdamAntwerpen, waarbij het chauvinisme zal moeten wijken; de loon- en prijspolitiek, die Nederland Iets moet laten vieren en zo meer. Verder moeten beide valuta's uitwisselbaar worden op gelijke pari teit. U ziet: dit alles ls niet eenvoudig op te lossen,- doch waar de ernstige wil heerst.... Schuilt er niet een tikje hobby bij van ministers of Departements ambtenaren? Maar dat wees men af, in elk van de lage landen. Men heeft geleerd door de geschiedenis en ondervindt de har de werkelijkheid. Men moet samen gaan en de tijd was nimmer zo gun stig. Met onze twintig millioen inwo ners nemen wij in Nederland, België en Luxemburg nu reeds de derde plaats in; en die plaats zal sterkei- worden. als daar de overzeese gebieds delen bijkomen. Drie kleine landen dragen in deze moeilijke jaren de fakkel van vrijheid en recht. Benelux wil aan dit geslacht en de nakomelingen vrede brengen, vrij heid en geluk, en een voorbeeld zijn voor de ganse wereld. Dat de idee op weg is, bleek ons uit verdere besprekingen met autoriteiten uit alle drie Benelux-landen. Daar over een andere keer. JN EEN BRIEF aan de Minister van O. G. schrijven de Staten van Cu rasao, naar aanleiding van het wets ontwerp tot herziening van de Grond wet als „opmerking vooraf" o.m. het volgende. Het herhaaldelijk handelen voor Cu rasao, over Curasao en zonder Curasao is een bron van telkens terugkerende ergernis. In het bijzonder thans, nu men de oude koloniale rechtsorde wil afschaffen en een nieuwe rechtsorde scheppen, zou het van de juiste gees tesgesteldheid blijk geven, indien voor al die artikelen van de Grondwet zorg vuldig zouden worden nageleefd, wel ke beter stroken met de gewenste re latie tussen de verschillende delen van het Koninkrijk. Het kolonisalisme toch is dikwijls meer een zaak van geestes gesteldheid dan van wetgeving. N.a.v. het ontwerp zelf vragen zij dringend om de vorming van een „pro cedure van gelükgerechtigheid". Zij menen dat nieuwe rechtsorde eist, dat Suriname, de Antillen en Neder land afzonderlijk en zelfstandig moe ten beslissen. TN DE 18 KIESKRINGEN van Ne derland vond Vrijdag 4 Juni de indiening plaats van de candidaten- lijsten der partijen of groepen, die aan de verkiezingen voor de Tweede Kamer op Woensdag 7 Juli a.s. zul len deelnemen. In totaal hebben 12 partijen of groe pen van de gelegenheid gebruik ge maakt om candidatenliisten in te die nen. Tien partijen of groepen hebben in alle 18 kieskringen van Nederland een lijst ingeleverd nl. de Katholieke Volkspartij, de Partij van de Arbeid, de Anti-revolutionnaire Partij, de Volkspal-tij voor Vrijheid en Demo cratie, de Staatkundig Gereformeer de Partij, de Communistische Partij Nederland, de Christelijk Historische Unie, de Middenstandspartii. de On afhankelijk Nationale Groep en de lijst Weiter. In de kieskringen Arnhem, Nijme gen, Rotterdam, Den Haag. Leiden, Dordrecht, Amsterdam, Haarlem, Utrecht, Leeuwarden, Groningen en Maastricht heeft voorts de „oude S. D.A.P. vooruitstrevende partij voor wereldregering" een candidatenlijst ingediend, terwijl in de kieskringen Rotterdam en Amsterdam nog een twaalfde partij een lijst met candi- daten heeft ingeleverd nl. de Revolu- tionnair Communistische Partij. Bij de verkiezingen voor de Tweede IVTAARSCHALK SOKOLOFSKY heeft aan de Berlijners uit •riA de Russische sector een heleboel mooie dingen beloofd. Het komt alles bijeen neer op een loonsverhoging van 20 pet. voor alle arbeiders en op het verstrekken van een warme maaltijd per dag. Bovendien zouden voor kinderen van 16 tot 18 jaar de arbeidstijden worden verkort. Generaal Robert son heeft in een persconferentie ver klaard: „De belan den van het Duitse volk vallen samen met onze belangen en wij koesteren geen wrok meer". Daaruit zou verbetering de Duitsers in Britse zone zijn te leiden. In elk val krijgen de mijn werkers al meer vlees en vet. Misschien zijn de voorboden een toenadering sen de verschillen de bezettende gendheden zullen het hopen. Voorlopig schijnt er in elk geval sprake te zijn van een „tegen elkaar opbieden" in he schenken van gun sten, hetgeen toch nog altijd beter is dan een „koude oorlog", gelijk we niet lang geleden dag in dag uit zien kregen. een voor de af ge dit tot tus te T AGERE SS-Offi- eieren in Duits land hebben alge mene amnestie ge kregen van gene raal Robertson. TODEN EN ARABIEREN vechten nog steeds door aan alle fronten in Palestina. Graaf Bernadotte is niet minder actief in het voeren van be sprekingen en zegt herhaaldelijk en met nadruk, dat hij niet pessimistisch is gestemd. Het gaat er allereerst om de interpretatie der beide partijen te kennen van de inhoud „Wapenstil stand", daarna moet het Bestand wor den uitgevoerd en ö<m eerst kan aan een bespreking over "Tijvende vrede worden gedacht. Uit Rome bereikte ons het volgende bericht: De Romeinse delegatie van het be heer der heilige plaatsen in Palestina heeft medegedeeld, dat te Rome een recruteringscentrum voor vrijwilligers ter verdediging van de heilige plaat sen en van religieuze, liefdadige en culturele instellingen der katholieke Kerk in Palestina is geopend. De aan te werven strijdmacht zou uitsluitend een beschermende taak krijgen. Het staatssecretariaat van 't Vaticaan is van een en ander op de hoogte gesteld. Ten Vaticane heeft men verklaard niets van 't plan af te weten In betrouwbare Vaticaanse kringen gelooft men niet, dat deze ontkenning betekent, dat het Vaticaan het plan afkeurt, doch dat het zich met de vorming van de strijd macht niet wil inlaten, daar het mo gelijk is, dat politieke betekenis aan het plan wordt toegekend. Kamer in 1946 waren er 10 partijen of groepen die een candidatenlijst had den ingediend. Van deze 10 partijen hebben de Protestantse Unie, de Bel lamy Partij en de groep Rodrigues Lopez bij de candidaatstelling voor 1948 niet opnieuw lijsten ingeleverd, terwijl de lijst Weiter, de Onafhan kelijke Nationale Groep, de Midden standspartij, de oude S.D.A.P.. vooruit strevende Partij voor Wereldregering en de Revolutionnair Communisti sche Partij als nieuwe partijen of groe peringen, die aan de verkiezingen wensen deel te nemen kunnen worden gekenmerkt. T\E AMERIKAANSE Minister van Buitenlandse Zaken, George Mar shall, heeft Vrijdag verklaard, dat de vermindering van de gelden voor het plan-Marshall, voorgesteld door de toewijzingscommissie van het Huis van Afgevaardigden, indien zij goed gekeurd werd door het Congres, het gehele Europese Herstelprogram van een herstelplan tot een ondersteu ningsplan zou degraderen. Marshall waarschuwde, dat een dergelijke wij-, ziging in geheel West-Europa, „een zeer ernstige politieke reactie" te weeg zou brengen. «- A|INISTER IN 'T VELD hield giste ren een rede, waarin hij o.m. ver klaarde: Er zullen 10 jaren nodig zijn, om het tkort van 250300 duizend woningen en de achterstand van 25 a 30.000 woningen jaarlijks, in te lo pen. Toch worden dit jaar reeds 25 duizend woningen gebouwd en 3600 zwaarbeschadigde zijn hersteld. De minister is echter niet bereid om het woningpeil te verlagen. Hij zal liever woningen met 300 kub. me ter volume bouwen, waarin twee ge zinnen, elk met eigen keuken, kun nen samenwonen, dan tot noodwonin gen overgaan. Toch kwamen in 1947 reeds 8000 montagewoningen gereed. In 1952 hoopt hij de normale bouw tot 60.000 woningen te hebben opgevoerd waarna in korte tijd de achterstand kan worden ingehaald. Tn de Nederlandse Staatscourant van gisteren komt de vol- gende bekendmaking voor H. M. Koningin Wilhelmina en H. K. H. de Regentes Prinses Juliana hebben mij gemachtigd mede te delen, dat de afstand van de Kroon door H. M. Koningin Wilhelmina zal geschieden op 4 September a.s., weshalve op die dag H. K. H. Prinses Juliana de regering zal aanvaarden. De plechtige beëediging en inhuldiging van de nieuwe Koningin zal plaats vinden op 6 September a.s. De Minister-President, (get.) BEEL. Jesuieten IN Luzern heb je het Vierwoudsteden- meer, de Pilatus, de Rigi, de Hof- kirche, het Löwendenkmal en zo nog wat meer. Je hebt er ook een Jezuieten kerk. Van buiten de geijkte Romeinse stijl. Van binnen een barokfeest. Daar kun je echt plezier hebben samen met Onze Lieve Heer en vele heiligen. Maar als je dan later vraagt: „Waar wonen nou de Jezuieten, die zo'n plezierige kerk onder hun beheer hebben?" dan krijg je ten antwoord: Jezuieten? Onze Bondsgrondwet verbiedt de vestiging van Jezuieten in Zwitserland. Die naam van die kerk is alleen maar een historische naam. Van zo iets sta je toch wel even te kijken. Het is hier zeker een demo cratisch land. Niet alleen voor het par lement, maar ook voor tal van wets ontwerpen jvorden de kiezers naar de stembus geroepen. Geloofs- en gewe tensvrijheid zijn met verscheidene ar tikelen gewaarborgd. Op Sacraments dag trekken in verscheidene steden en dorpen de processies met grote luister uit. Maar de Jezuieten!... Och, zo zegt me een katholiek voorman, we moeten nu eenmaal nog rekening houden met de angst van de Protestanten. We zijn een minderheid. Als we nu een volks stemming aanvroegen om het gewraak te artikel te schrappen, dan zouden we geen meerderheid behalen. Ook de socialistische massa zou met de Pro testanten meestemmen. We hebben ook niet eens een vertegenwoordiger bij het Vaticaan. De zaak komt in orde, als de Bundesverfassung eens he lemaal wordt herzien. Dan gaat de schrapping van het artikel wel met de grote hoop mee. Maar als het alleen in de strijd wordt geworpen, dan ko men gifbeker en brandstapel weer op de proppen... O, historische vooroordelen, hoe taai zijn uw levens! dit weer te zien, nadat oorlog en de- Mentaliteit We staan hoog boven het Rhönedal, dat overgoten ligt van zonne schijn. Reusachtige getande bergen blokkeren de horizon. Wat een rust, wat een majesteit! Het is een weelde viezen ons zo lang binnen onze gren zen hadden opgesloten. Rust, majesteit.... Ziet U daar dat bergmassief? zegt onze gastheer. Dat is één vesting. Helemaal uitgehold met schietgaten aan alle kant. Voorraden liggen er in opgeslagen. We hebben altijd geweten, dat men neutraliteit niet op een koopje moet nemen. Men kan onze hoogvlakten, onze grote ste den wellicht bezetten. Maar de reus achtige Alpen-reduits zijn onneem baar. Hitier heeft wel gedacht aan het aangrijpen van Zwitserland. Maar hij wist: Dit land is altijd weerbaar geweest. Het deed niet meè aan de nooit-meer-oorlog-mode. En dan die ontoegankelijke bergen! Die gemakke lijk te verdedigen passen 1 Hij heeft zich bedacht. Hij viel de Lage Landen aan... We weten niet. of de redenering van Hitier zo eenvoudig is geweest. De man heeft op de Balkan ook wel harde bergnoten gekraakt. Doch in ieder ge val: Zwitserland ontsnapte andermaal aan de macabere dans. En Zwitserland gelooft nog in neutraliteit. Weerbare neutraliteit. Iedere mannelijke inwoner. moet dienen. Is hij er niet toe in staat, dan betaalt hij een weerbelasting. Eer ste oefentijd vier maanden. Herhalings oefeningen van drie weken. Iedere dienstplichtige krijgt zijn geweer mee naar huis. Hij kan er dus altijd nog mee oefenen. Op schietbanen. Of op hazen en vossen. Is het dan niet gevaarlijk ieder een een geweer in bezit te geven? Ook communisten? Ook links-socialisten? Gevaarlijk?... Als er troebelen zouden dreigen, dan roepen we het leger onder de wapenen. Dan. staan die gevaarlijke lieden onder de krijgstucht en onder de krijgswet. Nee, maakt U zich maar niet ongerust. Zwitserland weet, hoe het rust en orde behouden moet. Tijdens de oorlog hebben we de vijfde colonne ook wel bedwongen. Een zestal lieden, die Hitiers komst wilden voorbereiden, zijn berecht, terdoodver- oordeeld en geëxecuteerd. De andere aspirant-verraders kropen toen wel in hun schulp. Zo voelt Zwitserland zich gerust? Is er geen gevaar voor valse gerustheid, voor Maginotlinie-mentaliteit? Federalisme Men reist in het Kanton Vaud op Sacramentsdag. Er is niets van een feestdag te bespeuren. Alles werkt gewoon. Men komt in Tribourg. Volop Zondag. Zelfs de post bestelt niet. Heel de stad in feesttooi. Men komt in Bern. De gewone winkelparade van een door-de-weekse dag. Men komt in Luzern. Weer helemaal Zondag. Zo leeft ieder kanton zijn eigen leven. Niet alleen in het religieuse. Ook op politiek gebied. Wat zouden Haagse centralisten schrikken, als de provin cies hier eens eenzelfde mate van autonomie zouden vragen! Stel je voor: eigen wetten, eigen belastingen. En dan zijn er ook nog de drie verschil lende talen, waarvan er een in ieder kanton de boventoon voert. De cultu rele verwantschap met de grote lan den, welker taal men spreekt, onder vindt geen enkele belemmering. Toen is er volkomen saamhorigheid. Zelfs Mussolini heeft niet gepoogd aanspra ken te maken op het Italiaans-spre kende kanton Tessino. Hij wist, dat de bevolking zich heel gelukkig voelde als deel der Confederatio Helvetica. Dat ze hem bij het geringste aanzoek een blauwtje zou laten lopen. Zwitser land verlangt ook niets meer dan het heeft. Eenmaal in zijn geschiedenis deed het aan imperialisme. Uitbreiding in de richting van Milaan werd nage streefd. Men kreeg een bloedige neder laag te incasseren. Dat was eens en daarna nooit meer. Na de eerste we reldoorlog klopte de Oostenrijkse pro vincie Vorarlberg aan het Zwitserse huis. Negentig proeent der bevolking verlangde opname in het Eidgenossen- schaft. Zwitserland weerstond de be koring. Vorarlberg bleef bulten staan. Ons federalisme is einzigartig, zei me een politiek voorman. We wil len het aan niemand anders aanbeve len of voorschrijven. We begrijpen ae betekenis van een dynastie voor Hol land met zijn overzeese gebiedsdelen. Maar wij voelen ons door de traditie en ook door de feiten gelukkig in ons republikanisme. Geen echte Zwitser, die het veranderen wil. Grondwet jyjen kijkt uit het raam en ziet de zonnevonken spatten uit een blauw meer. Een schattig wolkje geeft een zoen aan een grijze bergtop. Maar het gesprek gaat schrik niet! over de Grondwet. Wat is een Grond wet bij ons een plechtig document! Wat is er allemaal niet voor nodig, om er iets in veranderd te krijgen. De Zwitser lacht daarom. De Grondwet moet gemakkelijk kunnen meegroeien met het leven, zegt hij. Bij eenvoudige volksstemming kunnen er bepalingen aan toegevoegd worden. In een bui van dierenlievendheid heeft men er zo een bepaling ingelast, welke het rituele slachten verbiedt. Ik schrok er van, toen ik het las. Was niet onge veer het eerste wat Seys Inquart bij ons invoerde zo'n verbod? U moet vooral niet aan anti semitisme denken, zo stelde men mij gerust. Het is zuiver in een opwelüng van dierenliefde geschied. Ik geef toe. zulke detailregelingen passen beter in een gewone wet. Zo ook het verbod van speelholen, dat bij ons in de «Srondwet staat. En nog zo veel meer, dat van het geheel een lappendeken maakt. Er komt ook nog wel eens een totale herziening en dan zullen we er meer een eenheid van maken. Zo'n totale herziening vergt trouwens ook parle- mentsbinding. Maar onze methode van gemakkelijke detailwijziging heeft haar grote voordelen. Dan voorkomt men starheid, vervreemding van de werke lijkheid in de Grondwet. Dat is een groot gevaar. Dat willen wij ver mijden.... Ik luisterde met aandacht. Ik dacht aan het vaderland, waar we plechtig kijken en eerbiedig fluisteren, zodra de Grondwet in het geding komt. De Zwitsers zijn niet zo zwaartillend. Hoe kan men het ook zijn, als men uit het raam schouwend zonnevonken zich spatten uit een blauw meer en een schattig wolkje een zoen ziet geven aan een grijze bergtop? in de propagandablaadjes van de P. t. d. A. schrijven. Beter ook dan op de betogen van hen. die aan de andere kant verscheu ring der eenheid bepleiten. Wie dit woord goed in zich opneemt, is immuun voor de propaganda van links of van rechts. r\E PARTIJ van de Arbeid verspreidt in Breda en wellicht ook elder? gestencilde verkiezingsblaadjes. Voor ieder bedrijf is er een kentekenende titel aan gegeven, maar de inhoud is hetzelfde. Een dier blaadjes houdt zich bezig met de vraag: Kan een katholiek socia list zijn? Ten aanzien van het marxistisch socialisme durft men die vraag wijselijk niet bevestigend te be antwoorden. Met „het socialisme in heel andere vormen" zou het echter anders gesteld zijn. Zie Engeland, zie Australië, zo zegt men. Zie ook Neder land, waar katholieken „belangrijke functies" bekleden in de Partij van de Arbeid. Wat daarvan te zeggen? Laten we er eerst de encycliek „Qua- dragesimo Anno" eens op naslaan. Die spreekt over het gematigd socialisme, welks wensen de eisen der christelijke maatschappij-hervormers somtijds sterk nabijkomen. De encycliek acht het niet uitgesloten, dat deze eisen van het gematigd socialisme hoe langer hoe minder gaan verschillen van dé wen sen en verlangens van hen, die streven naar een sociale hervorming op chris telijke grondslag. Echter voegt ze eraan toe: Daarom is er voor hen, die niets meer dan dit nastreven, geen reden om zich bij het socialisme aan te sluiten. En verderop zegt ze: Hetzij men het socialisme beschouwt als stel sel of als historisch verschijnsel of als „actie", zolang het het echte socialis me blijft is het, ook nadat het in ge noemde opzichten tegemoet kwam aan de waarheid en de rechtvaardigheid, onverenigbaar met de leer der katho lieke Kerk, omdat de opvatting, die het heeft van de maatschappij, lijn recht in strijd is met de christelijke waarheid. Let wel: de encycliek heeft het over het „echte socialisme". Toen de encycliek verscheen, had men in Engeland al dezelfde toestand als thans: katholieken waren lid van de Labourpartij. Het is dus duidelijk: lid zijn van de Labourpartij betekende niet aanhanger zijn van het echte socialisme. Kardinaal Bourne van West minster z.g. zei dan ook: „Als iemand in Engeland zegt, dat hij socialist is, bedoelt hij dit zelden in de zin van het socialisme zoals dat elders in Europa is. Ware de Arbeiderspartij socialis tisch in de vastelandse zin, dan kon geen katholiek lid van de Partij zijn Jk/Jaar, zo zal de P. v. d. A. zeggen, na de oorlog is onze partij geëvo lueerd tot een Labourpartij. Klassen strijd en socialisatie als beginsel heb ben we afgezworen. De erkenning der geestelijke waarden heeft ruim entree gekregen. Ons beginselprogram is niet meer in strijd met de katholieke levensbeschouwing. Aan de katholieke overtuiging wordt in onze rijen geen geweld aangedaan. We hoorden dit in 1946 ook al zeg gen. We zijn al overtuigd, dat men onze principes wil ontzien. Maar een juist en beslissend oordeel daarover kan men toch moeilijk toevertrouwen aan men sen, die leven vanuit een andere levens beschouwing. We gaan daarover liever te rade bij het Hoogwaardig Episco paat. Niet dat dit een oordeel zal wil len geven over concrete politieke vraagstukken. Dat is zijn taak en zijn zending niet. Wel echter zal het oor delen over de vraag, waar in de ge geven omstandigheden de waarborging en de toepassing der juiste normen het best verzekerd is. Uit ervaring, vooral in de oorlogstijd, weten we, hoe veilig varen het is op dit kompas. Toen in 1946 de Partij van de Arbeid pas was ontstaan en haar gestalte nog niet duidelijk bepaald was, heeft het Episcopaat met het oog op de verkie zingen drieërlei vastgesteld: 1. De katholieken moeten metter daad de hun bij de wet opgelegde kies plicht vervullen. 2. Ze hebben tot plicht slechts die personen te kiezen, waarvan zij met recht mogen verwachten, dat zij zich op het terrein van wetgeving en be stuur zullen laten leiden door de zede lijke normen van het Christendom. 3. De naleving dezer normen wordt in de gegeven omstandigheden het best gewaarborgd door de Katholieke Volks partij. Zo was het in 1946. Sindsdien zijn er ruim twee jaren voorbijgegaan. Er is practijk inzake de nieuwe, politieke verhoudingen in Ne derland. Ook weten we nu beter wat we aan de Partij van de Arbeid hebben. Er was zelfs een politieke coalitie, welke zeker haar goede vruchten heeft opgeleverd, doch ook spanningen en teleurstellingen heeft gekend. ^u staan we weer voor de stembus. En wederom sprak het Episcopaat Moest het zijn mening op grond van de practijk of op grond van ee,. nieuwe situatie herzien? Neen, het handhaafde de verklaring van Mei '46 met beslistheid. Men kan aan deze verklaringen na tuurlijk gaan peuteren. Men kan aller lei theoretische betogen gaan opzetten over de draagwijdte van zulke verkla ringen. Men kan onder de duidelijke strekking weg trachten te spartelen. Doch wie onbevangen luistert, weet precies wat de wens zijner Kerkelijke Overheid is. Wederom niet, omdat deze zich ge zag aanmatigt op zuiver-politiek ter rein. Wel echter, omdat ze bezorgd is vooi de beveiliging en invloed van het Christendom in onze samenleving. Op dat woord kan men beter bouwen dan op de mening van de mensen, die (Vervolg op kolom 6 onderaan)

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1948 | | pagina 1