Hoe in Brazilië
geleefd wordt
gstuk
Het woonruimtevraa
nog steeds actueel
De historie van de St. Baaf
te Aardenburg
„Het Ned. Trekpaard'
keurde te Hulst
Langs het kanaal
door Zuid-Beveland
■gmg
S port n ieu ws
West Brabantse eerste Marathon
te Roosendaal
Premiekeuringen te Terneuzen
donderdag
2
ereld
:an Axel
g van de
rstaat
Heeft de woonruimtewet 1947 enige
verbetering gebracht
Pater Verlaar uit Sprundel, na een
jarenlang verblijf in dit land, thans
gerepatrieerd, vertelt hierover inte
ressante bizonderheden
Merriekeuring te
IJzendijke
Geschonden kerkgebouw komt nog dit jaar
onder de kap
Fullriede krijgt 21/? jaar
Zondag start en finish bij de Waroubi
Eerst 'n stukje historie
VOETBAL
ATHLET1EK
GEWICHTHEFFEN
MARKTEN
I van Chessing-
linden, in het
Iwam, ontdekte
deur van één
was openge-
fiat vijf van de
exemplaren
waren. Hij
een aap en
directeur ver
één of meer
fn de apen had
■ontsnappen. De
|met hem mee
opengebroken
b* zei hij en
|zich achter het
terwijl hij zo
einzen, zag hij
ie dingen aan
Jen waren in de
|de kangoeroes.
waren onrus-
den niets dan
leer rennen. En
Jrecteur dichter
(zag hij dat de
■en op bezoek
Irwondert me
pe dief ze niet
en vasthouden"
..Want iedere
hen aan-
|n ze als gek-
ellen
Iraber werd
Intsiag als on-
U school ver-
Huisvestings-
I plaats van de
Pr R. C. Boeye
Isle voor Georg
I en de heren
lm en C. van
Ivoners van de
1 strook grond
itsen van wo
ningen werd
uitgetrokken,
van de Herv.
ouw gehuurd
ig van 600 gul
ULO school in
idergebracht.
dit gebouw is
nodig, hetgeen
voorstel om
instellen van
Bij stemming
'rote meerder-
tandverzorging
naken van een
het hemel en
tig van plan
d een bedrag
rokken. Zijde-
iok het zwem
■is Fanoy wees
;stand. waarin
de Ver. van
rs werd een
verleend voor
lew. Paarden-
een kort over
Sen die de door
commissie he-
relijkheidsbe'as
rnt gehouden
■m gaf een na-
>mmissie meen
adviseren hot
de voorstel te
>or een bijzon-
:t rijk in aan
dient men de
op te volgen,
e vermakelijk
dtelijke ont-
:an we -""ii ge
ip wr een
'aster i.
1 van G. S.
ten de Staten
het voorstel
er bouwvallige
oek Wagenaar-
aan te kopen
aat, gezien de
ratie en verbou-
nzekerheid om-
inmiddels aan
ft in de kosten
omen. G S. op
dat de Provinc.
"isvest is aan de
t gebouw zeer
reden, die ons
een voorstel tot
ïen te vervallen,
ok onzerzijds te
onder deze ge
en, de aankoop
achten. Na rijp
e erkenning van
nu nog in ge-
sedoelde pand in
;id zou komen,
gemeend, deze
moeten beant-
lenarde positie,
ale, als van 's
deze aankoop
d niet toe. Voor
leel mocht zijn.
1 van het pand
.uratie van het
of wellicht zelfs
t doel langs au-
en te worden."
morgenw.; 10.20
oordracht; 11.30
12.33 plano;
Balogh; 13.45
14.00 vrouw;
'.00 ons volk In
merorkest; 16.00
'aalf en zestien;
17.20 wij en de
8.15 Jan Vogel;
'an Vogel; 20.05
.00 verz. progr.:
apin; 22.15 swing
idw.: 23.00 nws;
icert.
12.32 salon-
19.30 cabaret;
jrkest; 21.30 lie-
INDEN
Ruhrort 0.43
-0.04». Nijmegen
1 739 0.01),
0.06). Deventer
p 3993 f—0"3'.
i 9.' re
V v wijk 0.34
0.05)
ELN vraagstuk, dat ongetwijfeld
iedere dag in tal van gezinnen
een onderwerp van bespreking uit
maakt is zeer zeker het woonruimte-
vraagstuk, waarmee practisch ieder
een in dc practijk mm of meer te
maken Heeft. Op 1 °c1t?ber. 1947
trad de woonruimtewet 1941'in wer-
kin" Burgemeester en Wethouders
moesten adviescomissies in het leven
roepen wier taak het was voorlich
ting te geven bij toewijzing en vor
dering van beschikbare woonruimte.
Voor deze wet in werking trad wer
den door de huisvestingscommissies
dikwijls zonder dat met de omstandig
heden rekening gehouden werd be
paalde woningen aangewezen, welke
voor samenwoning in aanmerking kwa
men. Al spoedig bleek dat in de meeste
gevallen zeer willekeurig werd opge
treden.
Het was een typisch verschijnsel,
dat een bepaald deel van de bevolking
van inwoning werd verschoond, terwijl
bij andere categorieën, of het kon of
niet kon, zonder meer en zonder over
leg maar gevorderd werd.
Dit nu kweekte verbittering. In zeer
vele gevallen zelfs haat. Men ging zelfs
zover, dat men de huisvestingscommis
sies alle mogelijke beschuldigingen voor
de voeten wierp. En we mogen gerust
zeggen, dat het er heel dikwijls ere
schijn van had, dat deze beschuldigin
gen gegrond waren.
Nu de nieuwe wet in werking ge
treden is, bestond bij velen de hoop,
dat aan alle verkeerde practijken een
eind zou gemaakt worden en dat men
naar recht en billijkheid de beschik
bare woonruimte zou gaan verdelen.
Honderden wachten immers op een
gelegenheid om een min of meer be
scheiden woonruimte te kunnen betrek
ken. Tal van gezinnen leven geschei
den van elkaar omdat juist door dit
nijpend vraagstuk bij overplaatsing en
vernulzing en nu denken we nog niet
eens aan degenen, die een gezin willen
stichten, moeilijkheden ontstaan, die
van ingrijpende invloed zijn op het
gehele gezinsverband.
Met een beetje goede wil en wat
meer sociaal gevoel bij tal van mensen,
zouden heel wat gegadigden kunnen
geholpen worden en ook het hoogwaar
dig episcopaat was hiervan overtuigd,
toen het het nodig oordeelde vanaf de
kansel hierop de aandacht te vestigen.
Activiteit gewenst
woningruimte in aanmerking kan
komen.
Eb" mag dus niet met twee maten
gemeten worden. Ten aanzien van een
ieder dient dezelfde maatstaf te
den aangelegd.
Huizen, die nog niet voor inwoning
of samenwoning in aanmerking kwa
men, dienen eerst bekeken te worden.
Gezinnen, die reeds, meerdere malen
met inwoning werden opgescheept moe
ten met de nodige souplesse behandeld
worden, want het gaat niet aan, dat
de een alle lasten en de ander geen
lasten te dragen krijgt.
Uitvluchten
Q.n onder samenwoning uit te komen
wordt er geknoeid en op ergerlijke
wijze. In woningen die voorheen nim
mer als bedrijfs of zakenpand gebruikt
werden, gaat men kantoren of onder
nemingen vestigen, teneinde te voor
komen, dat juist daar zou gevorderd
kunnen worden.
Tal van mensen, die vroeger niets
mankeerden, worden nu plotseling ziek
en er zijn altijd nog artsen te vinden,
die een doktersverklaring willen afge
ven, waardoor bevorderd wordt, dat
van inwoning geen sprake kan zijn. En
zo zijn er nog zoveel argumenten aan
te halen, waaruit men zou kunnen af
leiden, dat er in dit verband nog baan
brekend werk zou kunnen verricht
worden.
Over het algemeen is men nog niet
goed op de hoogte bij de gang van za
ken, die thans gevolgd wordt en daar
om willen wij deze in het kort even
uiteenzetten.
Wanneer bij de meerderheid van een
adviescommissie de mening bestaat,
dat een woning voor samenwoning in
aanmerking komt, dan kan ze B. en W.
adviseren tot vordering over te gaan.
Bij eenstemmig advies kan degene, te
gen wie de vordering is gericht niet in
beroep gaan bij Gedeputeerde Staten.
Wanneer echter het advies gegeven
wordt met een meerderheid van stem
men, dan kan men wel in beroep gaan.
Jammer genoeg kent de wet geen ter
mijn binnen dewelke Ged. Staten moe
ten beslissen. Wanneer dit college op
dit gebied niet erg actief is, kunnen
belanghebbenden tot in het oneindige
op een beslissing moeten wachten, wat
zeer zeker niet bevorderlijk is voor de
goede gang van zaken.
Vorderen
Al met al is dit probleem een der
grootste problemen van onze tijd
en dient hieraan meer dan de nodige
aandacht besteed te worden.
Men zal direct opwerpen, dat er
toch zoveel gebouwd wordt en dat juist
hierdoor weer velen zullen kunnen ge
holpen worden, maar men vergeet, dat
het percentage hu'zen dnt door nieuw
bouw of verbouw beschikbaar komt,
absoluut ontoereikend is om in de be
staande behoefte te kunnen voorzien.
Daarom dienen de adviescommissies
er voor zorg te dragen, dat zonder aan
zien des persoons juist daar gevor
derd wordt, waar men over meer dan
voldoende ruimte beschikt. Het bewo
nen van grote huizen door 2 of 3 per
sonen dient tot het verleden te beho
ren en ieder die op dit gebied egois-
tisch is aangelegd moet maar worden
bijgebracht, dat ook hij of zij een
sociale taak in onze moatschappij te
vervullen heeft.
ï")o gemeentebesturen echter zouden
ook actiever kunnen zijn en spe
ciaal de dagelijkse besturen der ge
meenten hebben in deze een plicht te
vervullen. Het lijkt echter heel dik
wijls, dat men deze plicht niet begrijpt
of niet wil verstaan en we zouden heel
wat gemeenten aan kunnen wijzen,
waar in dit verband met de wet in de
hand heel wat meer zou kunnen ge
daan worden.
Maar ja het is moeilijk om tegen de
beter gesitueerden op te treden en ook
daar maatregelen te treffen, die de
gemeenschap ten goede komen.
Bij de thans getroffen regeling kan
men. wanneer de -woningcommissie uit
eerlijke en goedwillende mensen be
staat, er toch van overtuigd zijn, dat
de belangen van alle bij deze aange
legenheid betrokken partijen goed be
hartigd worden.
Men dient dan echter in het oog te
houden, dat de adviescommissies hun
eigen gemeente terdege moeten ken
nen en dat zij dienen te weten, wie
wel en wie niet voor het afstaan van
Onder grote belangstelling had te
IJzendijke een meriekeuring plaats.
Er werd goed materiaal voorgeleid.
De uitslagen zijn als volgt:
2-Jarige kleine maat merries geb.
1946. 1 Rita 'd A/mica, eig. AJ.E. Tem-
merman-Daelman, Hoofdplaat, 2 An-
ny v. Oranje polder, eig. Jan van
Hoeve, Biervliet,3 Rosa, eig. P.P. Ser
rarens, St. Kruis, 4 Grata, eig. Jogch
Dielcman, Biervliet, 5 Caline van Bier
vliet, eig. Jac. den Hamer ld.
2-Jarige merries grote maat. l Carla
van Plakkebord, eig. A.J. Fermote,
IJzendijke, 2 Sonja v.h. Prinsewegje,
eig. A. Verhage-Hoste, Schoondijke.
3-Jarige merries kleine maat. 1 Ida
van Plakkebord, eig. A.J. Termote,
IJzendijke. 2 Jolanda, eig. A.J.E. Tem
merman, Hoofdplaat, 3 Emma v. 't
Kerkje, eig. W. de Feyter, Waterland-
kerkje, 4 Gonny van Biervliet, eig. v.
Rumste, Biervliet, 5 Mascotte, eig. A.
P. de Dobbelaere id., 6 Gerda, eig.
Jogch Dieleman id„ 7 Mascotte v. d.
Heuvel, eig An. de Smet, IJzendijke.
3-Jarige merries grote maat. 1 Lilia-
ne. eig. Stallen de Dobbelaere IJzen
dijke, 2 Laura, eig. Eug. van Damme
id,, Irene, eig. Cyr. Plasschaert, id.,
4 Lea, eig. Stallen de Dobbelaere, id.,
5 Minnie, eig. A.J.E. Temmerman,
Hoofdplaat, 6 Martha van Hoofdplaat
eig. AJ.E. Temmerman, id.
4-Javige merries kleine maat geb.
1944. l Rita van Schoondijke, eig. A.
J. Vcrhage-Hoste, Schoondijke, 2 Vera
v. Jozinahoef, eig. Cam. v.d. Hauwe-
Eurm, IJzendijke, 3 Jozina v. Jozina
hoef. eig. Cam v. d. Hauwe-Burm,
ld., 4 Hersa v. Plakkebord, eig A. J.
Termote, id.
4-Jarige merries grote maat. 1 Jeani-
ne v. Plakkebord, eig. A. J. Termote,
IJzendijke, 2 Espérance, eig. Ach.
Haverbeke, Biervliet, 3 Kobie v. Dier-
kensteen, eig. G. Doens-Buysse, IJzen
dijke.
merries kleine maat. geb.
iiKu-1938. 1 Jenny, eig. Stallen de Dob
belaere, IJzendijke, 2 Freule, eig. id.,
3 Ida, eig. id, 4 Elza v. 't Kerkje, eig.
W. de Feyter-JohzWaterlandkerkje,
a Paulina van Plankenpoortje, eig.
C. M. Risseuw, IJzendijke, 6 Hersa,
eig. P.C.C. Haverbeke, Biervliet, 4 Ve
la. eig W.L.P. de Blaey Iz., id. 8 Mirza
eig. C.M. Risseuw, IJzendijke, 9 Odet-
ta v. Colma, eig. Jacq. Wijffels, id.
10 Caline. eig. P.I. Haartsen, id. 11 Bei-
la. eig. id., 12 Kitty, eig. id., 13 Rozet,
eig. P.F. Serrarens, St. Kruis, 14 Kitty
v. 't Eiland, eig. Cam. v. d. Hauwe-
Burm, IJzendijke
5-10-Jarige merries grote maat geb.
1943-1938. 1 Duchesse v. 't Kerkje, eig.
W. de Feyter Johz., Waterlandkerkje,
2 Julia, eig. Stallen de Dobbelaere,
IJzendijke, 3 Hilda eig. id., 4 Caline
y. 't Kerkje, eig W. de Feyter Johz.,
Waterlandkerkje. 5 Jo, eig. Stallen
de Dobbelaere, IJzendijke, 6 Nelly, eig.
Jac. Wijffels, id. 7 Favorita, eig. Stal
len de Dobbelaere. ld.
De 3-jarige meines kleine maat was
le klas kwaliteit, zo ook de 5-jarige
merries.
Toevallig kwamen wij deze week in
gesprek met Pater Veriaar, die
pas uit Brazilië is teruggekeerd in
z.'jn ouderlijk huis te Sprundri. Hij
vertelde aardige bijzonderheden over
het land waarin hij geruime tijd
heeft vertoefd en gearbeid.
In Brazilië werd voor de oorlog al
de tarwe geïmporteerd uit Argentinië
Dit werd geruild voor rubber en ka
toen. In de oorlog, toen Argentinië
geer, ander afzetgebied had dan Z.
Amerika, hadden wij dus volop en
prima brood. Maar aan alles komt
een einde, ook aan een oorlog, en Ar
gentinië kon zijn tarwe gemakkelijker
kwijt. Wij moesten toen ten evenredig
veel te grote hoeveelheid rubber ge
ven om tarwe te krijgen en toen dat
niet opging zei Argentinië; „Zie maa:
dat jullie je eigen boontjes dopt".
Daar zaten we. 't Beetje wat er nog
was werd direct gemengd met mais
en mandioccameel (de vermalen zach
te wortel van de mandioccaplant) en
sterk gerantsoeneerd. Zo erg zelfs, dat
we maar 100 gram per persoon per
dag kregen. We behoefden echter niet
van honger om te komen, omdat wij
diverse andere soorten voedsel zelf
verbouwen zoals rijst, mais en man-
diocca. Dit laatste geeft vermalen en
gebakken een soort beschuitje, dat
zeer lekker en voedzaam is. In 't
brood echter gebakken heeft dit 't
nadeel, dat 't brood, 8 uur oud, zo
hard is als een bikkel. Noodgedwon
gen heeft men toen bij ons geprobeerd
ook tarwe te verbouwen wat op som
mige plaatsen inderdaad gelukt is.
Ik zat in 't Noorden van de staat
Minas Geraes en daar was 't te droog.
Is Brazilië niet 't land van de kof
fie? Ja dat wel, maar de laatste tijd
is de koffie daar erg duur. Immers, in
de oorlog moesten grote hoeveelheden
koffie gedenatureerd worden (in dit
geval verbrand!) om de prijs op peii
te houden, daar natuurlijk het aanbod
groter was dan de vraag. Het werd
zelfs zo erg, dat er voor de koffie, die
rijp stond, geen prijs werd vastgesteld,
zodat de koffiebes verrotte en de plan
ters naar iets anders uitzagen.
Daarom wordt er op 't ogenblik
weinig koffie geplukt, omdat, er geen
struiken in die tijd zijn bijgeplant,
terwijl de struiken eerst na 7 jaar
vruchten, dragen.
Taal en politiek
7o kwamen we op 't klimaat: wij
zitten in de Sub-Tropen dus warm
in de zomer en koud en droog in de
winter. Dat koud wil dan zeggen, dat
het overdag nog wel zo warm kan
zijn, als bij ons in het hartje van de
zomer. Wat de taal betreft, 't Brazili
aans lijkt ontzaglijk veel op 't Portu
gees. Er zijn ook op 't ogenblik nog
veel Portugezen in Brazilië, toch zijn
er diverse markante verschillen. Zo
zal de Braziliaan nooit de 2e persoon
enkelvoud (in 't Ned. jij) gebruiken,
hij neemt daarvoor een ander voor
naamwoord b.v. men, terwijl de Por
tugees altijd jij en jou speelt, zodat
men direct kan horen of men met een
Braziliaan dan wel met een Porugees
te doen heeft. Over de politiek het
volgende. In 't begin van de oorlog
was de Braziliaanse regering nogal
aan de Duitse kant. Niemand geloofde
daar aan een Duitse nederlaag en uit
't oogpunt van.... (en Pater Verlaar
maakt een veelbetekenend gebaar met
duim en wijsvinger over elkaar) was
men pro Duits hoewel men toch neu
traal bleef. Maar Amerika ging zich
met de wereldpolitiek bemoeien en
wilde geen moeilijkheden van de kant
van Zuid Amerika, zodat o.a. ook Bra
zilië vriendelijk doch zeer dringend
werd verzocht het roer te wenden en
de geallieerde kant uit te sturen. Toen
er bovendien nog een paar Braziliaan
se schepen in de grond werden ge
boord, sloot Brazilië zich definitief bij
de Geallieerde zijde aan.
Het Communisme
Ma de oorlog stak ook 't communis
me de kop op. De mooiste leuzen
werden door Rusland gepropageerd
o.a. „Geen communisme zonder gods
dienst, Werk mee aan de communis
tische heilstaat" enz. 't Gevolg ervan
is, dat er wel wat Braz. communist
zijn maar ze zijn er over 't algemeen
kathoi'ek bij, of zo U wilt kan men 't
ook andersom zeggen. D oyagau-
disten onder hen zijn echter allen
buitenlanders. Ik geloof, dat die hcf-
tigen onder de vorige president wel
buiten Brazilië zouden zijn gekegeld.
In 1931-'32 was door revolutie Getulio
Vargas aan 't bewind gekomen. Hij
had de grondwet zo veranderd, dat hij
rustig zijn hele léven op de presidents
zetel kon blijven zitten. Zijn bestuur
was zuiver dictatoriaal want zowel de
wetgevende, uitvoerende als rechter
lijke macht lag in één hand. Toen de
oorlog echter afgelopen was verlangde
imen een democratisch bestuurde staat
en toen kon mijnh. Vargas zich wel
inzouten, in plat Brabants gezegd.
Enfin elk bestuur heeft zijn nadelen.
Wij hebben natuurlijk via de preek
stoel voor 't rode gevaar gewaarschuwd
en de meeste van de 20.000 zielen, die
aan de zorg van 4 Paters zijn toever
trouwd (Hier zijn er minstens 20 voor
nodig) hebben dat gevaar ook wel in
gezien. maar ja, er zijn altijd van die
schuinsmarcheerders, ook in Brazilië.
Sport
Vlfordt er ook aan sport gedaan?
Nou en of, maar uit een ander oog
punt dan U zoudt denken. Er wordt
in heel Brazilië gevoetbald maar som
migen weten van te voren, wie zal win
nen. 't Gaat zo: alle spelers worden
gekocht, klein en groot en gecontrac
teerd voor een of meerdere jaren. Op
de wedstrijd zelf wordt zwaar gegokt,
't gevolg dat de gladjanussen onder de
gokkers een of meerdere spelers omko
pen en ze zorgen er wel voor dat ze 't
geld dat ze de spelers geven aan hen
met rente wordt terugbetaald, 't Zelfde
gebeurt met paardenrennen. Dat noe
men ze sport. B.v. iemand wedt dat
ploeg A wint van ploeg B en neemt
als inzet 1000 Mille Reis. Die iemand
zal dan de keeper van ploeg B omko
pen voor b.v. 500 Mille Reis, om een
goaltje meer door te laten dan- zijn
collega van ploeg A. Gevolg 500 Mille
Reis winst. Ter verduidelijking, M. R.
is de munteenheid. De regering wil
dit echter veranderen in Croeseros
verdeeld in 100 centavos, omdat Mille
Reis geschreven wordt als 1000 R. Men
krijgt hierdoor grote getallen.
't Gokken in speelhuizen of Casino's
is bij de wet verboden, zodat men zijn
bevrediging zoekt door te wedden op
de sport, wat jammer genoeg de hele
sport bederft. Enfin U ziet dat het le
ven in Brazilië nogal een beetje ver
schilt met ons goede vaderland.
pEUWEN geleden was het nu kleine
plaatsje Aardenburg één der meest
aanzienlijke steden van het machtige
en rijke graafschap Vlaanderen. De
handel op Holstein, Engeland, Spanje
en Duitsland bracht schatten gelds
binnen en in de 13de en 14e eeuw werd
er een zodanige rijkdom en weelde ten
toongespreid, dat de overheid hieraan
paal en perk moest stellen! Tengevolge
van het dichtslibben van het Zwin en
de vele beroeringen, die in de Middel
eeuwen Vlaanderen teisterden, kwam
hieraan plotseling een einde. Vooral
het jaar 1383 is in dit verband het
zwartste jaar uit de historie van Aar
denburg, want toen werd de stad tot
tweemaal toe door vanuit Gent gezon
den troepen ingenomen en platge
brand, terwijl ook de poorten en to
rens geslecht werden.
Maar, al was dan in de loop der
eeuwen' dit stadje teruggevallen van
een machtige koopstad tot een lande
lijk dorpje, enkele uiterlijke tekenen
van zijn vroegere macht en rijkdom
konden nog altijd wordsn getoond.
Vooral de machtige en enig mooie St.
Baafskerk herinnerde aan een roemvol
verleden.
Een grijs verleden
Uoe oud deze kerk is en waarom zij
aan St. Baaf is toegewijd, kunnen
wij lezen in een oude kroniek, die
zegt: „In 959 werd 't Ardenburch eene
kereke gefondeirt op de plaats van de
kapel van den ouden burcht, ter eere
ende weerdicheit van den Heere St.
Baafs een der eerste Christenpredikers
in deze gewesten en behoorende tot
een aanzienlijk Vlaemsch geslacht. Na
als jongeling een losbandig leven te
hebben geleid, werd hij door St. Aman-
dus bekeerd, waerna hij zich geheel aan
de Evangelieprediking wijdde, vooral
onder de heidensche bewoners van
Noord-Vlaanderen. Hij werd de be
schermheilige van de stad Gent, waar
men hem een kerk bouwde en waar hij
in 655 stierf."
Ook het feit, dat nadrukkelijk wordt
vastgesteld, dat de nieuwe kerk ge
bouwd werd op een plaats waar tevo
ren reeds een burchtkapel had gestaan
bewijst wel, dat Aardenburg op oude
en eerbiedwaardige bodem ligt. Som
mige historici beweren zelfs, dat het
gebied van Aardenburg de bakermat
van het graafschap Vlaanderen is.
Wat hiervan juist is, zal gezien de vele
eeuwen, die inmiddels zijn verstreken,
wel niet meer met juistheid zijn uit
te maken maar wel bewijst dit alles,
dat het stadje uit een grijs verleden
stamt.
Trouwens ook de Jongste bodemkun-
dige onderzoekingen, die hebben aan
getoond, dat Aardenburg op het hoog
ste punt van geheel Zeeuwsch-Vlaan-
deren ligt, pleiten in deze richting,
want oudtijds vestigde de mensheid
zich juist op deze hoge punten.
Opbouw en verwoesting
Toals de gehele historie zelf, is ook
de geschiedenis van de St. Baaf er
een van opbouw en verwoesting. In
1202 werd zij geplunderd door de Rijs-
selaars, na herbouwd te zijn onder
ging zij in 1282 weer eenzelfde lot,
maar nu door de Gentenaren; in 1383
kwamen deze haar nog eens plunderen
in 1572 bezochten de Watergeuzen
haar voor hetzelfde doel, terwijl in
1582 de Fransen haar van haar dak
beroofden, zodat toen Aardenburg in
1604 door Prins Maurits werd ingeno
men nog slechts de toren, de pilaren
en de muren overeind stonden.
Enkele Jaren nadat het stadje in
Staatse handen was overgegaan, werd
weer begonnen met de herbouw der St.
Baaf. Deze restauratie duurde vele ja
ren maar toen de kerk in 1690 weer in
gebruik kon worden genomen, prijkte
zij ook weer in haar volle luister. Wel
werd zij van nu af door de Hervorm
den gebruikt.
In strijd met haar traditie is de kerk
toen eeuwenlang gespaard gebleven,
maar in 1944 kwam zij plotseling weer
midden in het oorlogsgewoel te liggen.
Het resultaat hiervan was, dat zij zeer
zware beschadigingen opliep.
Ruim een jaar later kwam een storm
de ruïne nog vergroten, want op 28
December 1945 waaide de toren, die
door de vele beschietingen zwak was
komen te staan, omver.
Maar ondanks de benarde tijden,
waarin we leven, weet Nederland zijn
kunstbezit nog te waarderen, want op
18 October 1946 kreeg Aardenburg de
toezegging, dat de St. Baaf zou worden
herbouwd en inmiddels is men ook mét
deze herbouw begonnen. Dat er ook
schot in zit, bewijst wel het feit, dat
men zo goed als zeker een gedeelte nog
dit jaar onder de kap zal krijgen.
Voor zijn aandeel in het
drama van Putten
ET Bijz. Gerechtshof te Arnhem
heeft uitspraak gedaan in de zaak
tegen de Duitse officier Fullriede, die
ten laste werd gelegd, dat hij op 1
en 2 October 1944 als „Oberst" van de
Duitse Wehrmacht, vergeldingsmaat
regelen nam tegen de inwoners van
het Veluwse dorp Putten in verband
met een aansalg op Duitse militairen.
Het Bijz. Hof veroordeelde Full
riede tot een gevangenisstraf van 2M
jaar met aftrek. (Eis 5 jaar).
motivering van dit vonnis
le van verdachte zeer verzachtende
omstandigheden gelden. Hij heeft nl.
met tegenzin het bevel ten dele uitge-
voerd.
Het Hof neemt hem zeer kwalijk,
dat hij om 7 uur het brandende Put
ten zonder enige noodzaak verliet, of
schoon hij deernis had met Putten,
en wist dat er nog jonge SS-ers aan
wezig waren. Vaststaat niettemin, dat
door zijn optreden groter onheil is
voorkomen. Niet bewezen is voor
eerst, dat door zijn optreden latei-
mensen op gruwelijke wijze om het
leven kwamen. Het kon hem niet be-
kend zijn, dat de opgebrachte man
nen in Duitse concentratiekampen te
recht zouden komen. Het Hof komt
tenslotte tot de conclusie dat een zeer
In de motivering van au vonnis ------ plaats is.
wordt o.a. opgemerkt, dat ten voorde- milde straf nier op
ÏN opdracht van de K.N.A.U. orga-
niseert de Roosendaalse Athle-
tiekvereniging T.H.O.R. te Roosen
daal, Zondag 6 Juni de eerste West
brabantse Marathon, een interssante
wedstrijd over 30 kilometer, waarvoor
reeds een vijf en twintigtal athleten
uit Nederland en België hebben inge
schreven, waaronder de Nederland
se kampioen: Overdijk.
Voor het eerst wordt deze marathon
in onze streek gehouden. Het is thans
méde in verband met de voortraining
voor de a.s. Olympische Spelen dat de
K.N.A.U. meer aandacht is gaan schen
ken aan de lange afstandwedstrijden
waaraan slechts sporadisch athleten
uit ons gewest deelnemen.
TAe premiekeuringen voor merries,
welke Dinsdag in Hulst gehouden
werden mochten zich in een gewel
dige belangstelling verheugen. Van
heide en verre waren de belangstel
lenden opgekomen om deze keuring
bij te wonen en daar er veel paar
den van uitmuntende kwaliteit waren
aangevoerd stond de jury voor geen
gemakkelijke taak. De uitslag luid
de na een grondige keuring tenslotte
als volgt:
5 lot 10 jarige merries kleine maat:
1. Margriet, d-Absdale eig G C de
Deckere St Jansteen K 37890 1943;
2. Sarina eig R O Buijsse Graauw,
K 37909 1943; 3. Sarina eig F P Brooij
mans Kuitaart stbnr onbek. 1943 4.
Bea van Clairon eig L Bruggeman,
Graauw K 36008 1942; 5. Clara van
Zandberg eig P S D'Haens Graauw
K 34400; 6. Roset van Kloosterzande
K 35878 1942; 7. Hertha van Rustwat
eig J Anthonisse Hontenisse K 36014
1942; 8. Jet van de Mariahoeve eig
gebr van Campen Graauw K 37901
1942; 9. Nelly eig A Verschueren,
Hengstdijk K 30450 1939; 10. Belzami-
nï van de Louisa eig gebr Kerckhaert
N Namen K 36019 1942; 11. Jacqueli
ne ei^ E Serrarens Stoppeldijk K
30407 1939.
5 tot 10 jarige merries grote maat:
1. Olga v d Melo eig C Steyaert,
Dc eerste deelnemers aan de Olympische spelen In Londen zün in Engeland
aangekomen. Het is het Olympisch team van Nteuw-Zeeland. Van links naar
rechts: D. M. Harris (800 en 400 meter), J. M. Holland, (400 meter horden),
W. H. Nelson (10.000 en 5000 meter), R. Goslln (boksen bantamgewichtT. R.
Carter (wielrennen), M. Crow (gewichtheffen). Miss Lane (zwemmen), me
vrouw Ingham (begeleidster) en D. T. Woodfield (leider).
PEN der drukst bevaren waterwe
gen van Europa was tot voor de
oorlog het kanaal door Zuid Beve
land.
'n Kleine tweeduizend schepen pas
seerden toen per jaar de sluizen te
Wemeldinge en Hansweert en het
gonsde in die twee Scheldedorpen van
leven en bedrijvigheid.
Onze laatste tocht langs het be
faamde kanaal was in 1938 geweest,
toen de grote uitbreidingswerken net
opgeleverd waren aan de Rijkswater
staat en de Spoorwegen. Zo men weet
waren de herhaaldelijk geuite en niet
geheel onredelijke klachten van Bel
gische zijde de naaste aanleiding tot
de verbreding van het kanaal met
twintig meter, zodat de totale breedte
thans 65 meter bedraagt. Januari 1936
was de eerste schop in de grond ge
gaan en eind Februari 1938 was alles
gereed.
'n Knap stuk werk, want langs het
acht kilometer lange kanaal moest
meer dan één millloen M3 grond om
gezet of weggewerkt worden. Tenslot
te had men 400.000 M3 grond over, die
op onderliggers werd vervoerd en in
de Ooster- en Westerschelde geworpen
De uitvoerders hadden de voorwaar
de op zich genomen, de scheepvaart
niet te belemmeren. Deze moeilijke
taak voerden zij inderdaad uit. Zon
der stagnatie konden de kleine 300
schepen per dag passeren.
Dc Vlake-bruggen
r\eze grote restauratie werd nog ge-
markeerd door de gelijktijdige
bouw der vijf bruggen bij Vlake.
De klachten, door België geuit, be
troffen niet alleen de kanaalbreedte,
doch richtten zich ook tegen de brug
gen, voornamelijk tegen de Spoorbrug
bij Vlake, die slechts op gezette tijden
open was en daardoor het scheepvaart
verkeer stagneerde. De Nederl. Spoor
wegen waren tot ingrijpen bereid en zo
werd ook dit enorme karwei aangevat.
Deze brug is er een geworden van bij
zondere aard en samenstelling. Op de
onderbouw rustten vlak naast elkaar
drie vaste bruggen (twee spoorbruggen
en één voor het wegverkeer) en verder
twee bascule-bruggen. De drie vaste
bruggen hebben een overspanning van
69 meter, terwijl de twee bascule-brug
gen, die aansluiten op de verkeersbrug
en de spoorbruggen een lengte van 18
meter hebben.
Dat men twee verschillende types
koos is te begrijpen. De nieuwe brug
gen kwamen n.l. 7l/2 meter boven de
waterspiegel te liggen, zodat bijna alle
schepen daar onder door konden va
ren. Slechts 'n enkel schip ligt hoger
en voor die uitzondering behoefde nu
niet meer geheel de overbrugging op
gevijzeld te worden. De has-ule-brug
klapt automatisch open en had
slechts de bediening van één man
nodig.
Oorlogsgeweld
Weel zegen heeft er op de bruggen
niet gerust. Eerst werden in Mei
1940 de prachtige Vlake-bruggen door
de eigen genie opgeblazen toen de
Duitsers naderden. Nauwelijks en met
ontzaggelijke Inspanning hersteld, deed
de vijand dit wederom in October
1944, bij het oprukken der geallieer
den. Door de doodsverachting van 'n
paar spoormannen, die de ladingen
verwijderden, bleven alleen de bascule-
bruggen Intact.
Ook de Postbrug tussen Yerseke
en Kapelle ging de lucht in. Nog veel
erger was, dat de Duitsers ontzagge
lijke verwoestingen aanrichtten bij de
sluizen te Wemeldinge en te Hansweert.
zodat het zich eerst liet aanzien, dat
de vermaarde waterweg jarenlang on-
gebruik zouden moeten blijven.
Maar 's-Rijkswaterstaat is een li
chaam, dat voor geen kleintje ver
vaald is en van aanpakken weet.
Met grote deskundigheid werd de
situatie onderzocht, om daarna de
juiste maatregelen te treffen. Worste
lend met gebrek aan arbeiders en aan
materiaal leek het plan, dat men
zich gesteld had, haast hopeloos doch
de meest noodzakelijke voorzieningen
werden doorgevoerd, zodat, hoe primi
tief ook, de scheepvaart doorgang kon
vinden.
Vooral het voorlopig weer in werking
brengen der geschonden sluizen was
een titanenwerk, dat de verantwoor
delijke Ingenieurs menige slapeloze
nacht bezorgde. Natuurlijk kwam er
critlek, speciaal van Belgische zijde,
ditmaal was zij echter ongegrond.
Voor wat tot stand is gebracht, kan
men met recht en reden zijn hoedje
lichten. Vorige week maakten wij we
derom een tocht langs het kanaal en
kunnen niet anders zeggen, dan dat
ook hier Nederland zich op zijn best
getoond heeft. In 'n volgend artikel
vertellen wij daar iets van.
Graauw K 35991 1942; 2. Marga van
Molenhoek eig F Brooijmans Kui
taart K 37917-1943; 3. Trixie van Vo
gelfort eig Jac de Fejjter Hengstdijk
K 34371 1941; 4. Nora van Kruisdorp
eig Ai Stallaert Kloosterzande, K
35875 1942; 5. Docile eig J v Acker
en C Plasschaert Absdale K 36021
1942; 6. Mazette van Hooghuis eig
gebr Vael Hontenisse K 34437 1941;
7. Dora van Dorpzicht eig E Ver-
straaten Graauw K 35997 1942; 8. As-
trid v 't Hoogland eig B de Bruyc-
ker Ossenisse K 32576 1940; 9. Gretha
eig gebr Maerman Graauw K 34398
1941; 10. Crivata eig E Serrarens
Stoppeldijk K 32531 1940; 11. Marga-
retha eig E Verstraaten Graauw K
38002 1942; 12. Diana v d Melo eig.
Pr Bruggeman Graauw K 37903 1943;
13. Violetta van Absdale eig G de
Deckere Steen K 19847 1939; 14. Pau
la van Zandberg eig P d'Haens
Graauw K 27814 1938; 15. Marquiset
te van Hooghuis eig gebr Vael Hon
tenisse K 37885 1943; 16. Ellie van
Clairon eig L Bruggeman Graauw K
36009 1942.
3 jarige merries grote maat:
1. Mazietta van Clinge eig A Maen-
hout Clinge 141846; 2. Lionza van Al-
stein eig P Boenne Graauw 140439; 3.
Elza van Alstein eig A Stallaert
Kloosterzande 141868; 4. Successe van
Melo eig L Bruggeman Graauw
141990; 5. Olga van het Pauwhof eig
C Verschueren Stoppeldijk 139047; 6.
Marga eig Chr de Wit Stoppeldijk
141366; 7. Adrie eig M v Doorn Hon
tenisse 141547; 8. Dorida eig gebr
Maerman Graauw 141839; 9. Nelly v
Prosper eig D Burm N Namen 141995.
3 jarige merries kleine maat:
1. Olga eig A Warrens Hengstdijk,
141522; 2. Frida van Stoppeldijk eig
J Vereecken Vogelwaarde 142002; 3.
Sonja van 't Klein Eiland eig P Kant
Steen 141611; 4. Caline van Molenhoek
eig F Brooijmans Kuitaart 141988; 5.
Gerda van St Andries eig J Kips Koe
wacht 141410; 6. Kitty van Vogelfort
eig Jac de Feijtcr Hengstdijk 141320;
7. Quinta eig H van Gassen Ossenis
se 141469.
Het is daarom voor T.H.OJï. een hele
onderneming om deze wedstrijdorgani
satie op zich te nemen. Haar weü-
strijdroutine alsmede de uitstekende
verzorging van de B.-kampioenschap-
nen van Nederland, staan er echtei
borg voor, dat ook deze marathon,
waarvoor ten minste een dertigtal per
sonen regelend moet optreden, organi
satorisch een succes wordt.
Het is verheugend dat T.H.O.K.
die de wedstrijddatum reeds ontving
vooraleer dl „Waroubi" op ieders lip
pen jag alle medewerking heeft ge
kregen van de organisatoren van de
grote Rosendaalsche tentoonstelling.
Mede in verband met deze tentoon
stelling zal de start zowel als de fi
nish van de eerste marathon nabij de
Ingang van de „Waroubi" plaats
vinden.
Behalve Overdijk hebben o.a. nog
ingeschreven Mous van P.S.V., en v. d.
Berg uit Adelaar, alsmede diverse ath
leten van het sterke D.O.S. uit Rotter
dam. Voorts nemen verschillende Bel
gische athleten deel die een vooraan
staande plaats bezetten bij de kam
pioenschappen.
Tegelijk met de marathon wordt een
een wedstrijd ln snelwandelen gehou
den. Hiervoor hebben zich momenteel
zeven tippelaars laten Inschrijven.
SAMENSTELLING ZWEEDSE
ELFTAL.
Het Zweedse elftal voor de wedstrijd
tegen Nederland op 9 Juni te Amster
dam is als volgt samengesteld:
d.: Torsten Lindberg; a.: Knut Nor-
dahl, Erik Nilsson; m.: Sune Anders-
son, Borje Leander en Kjell Rosen-
v.: Henry Carlsson,
Gunnar Nordahl,
Stellar Nilsson.
Reserves: Karl Svensson. John Wik-
dahl. Rune Emanuelsson en Egon
Svensson.
GEEN 400 METER LOPERS
NAAR LONDEN?
Naar aller waarschijnlijkheid zal er
door de Nederlandse athleten niet wor
den deelgenomen aan de 400 meter-
wedstrijden op de Olympische Spelen
te Londen, aangezien de tijden die mo
menteel gemaakt worden, te slecht
zijn.
J. SMEEKENS NAAR LONDEN.
Vier worstelaars en twee gewicht-
heffers worden door de Nederlandse
Krachtsportbond uitgezonden naar de
Olympische Spelen, n.l. worstelen;
Vedergewicht H. Dijk (Amsterdam);
Lichtgewicht; J. H. Munnikes (ld.);
lichtmiddengewicht: F. Schouten, id.:
middengewicht: K. de Groot, (Wormer
veer)
Gewichtheffen: middengewichtJ.
G. Smeekens (Breda); zwaargewicht:
A. Charite (Den Haag).
Al deze athleten zijn houders van
het nationale kampioenschap in hun
categorie.
SPORT IN 'T KORT
De tennisbaan te St. Jansteen
nadert haar voltooiing. Binnenkort
kan zij in gebruik worden genomen.
Gunnar Gren,
Nils Liedholm en
/"JNDER grote belangstelling vonden 1 Dieleman, Zaamslag. Mina van Polder-
Dinsdagochtend op het Marktplein I zicht, eig. Joz. A. Dees, Dz. Zaamslag,
te Terneuzen premiekeuringen voor Elza van Marquis, eig. J. de Regt—Die-
TT.é air* T> TP T~\l o_
Merries van de Kon. Vereniging „Het
Nederlandse Trekpaard plaats. Gepri
meerd werden;
2-jaige merries,, geboren in 1946,
kleine maat: Paula van Hoek, eig. J.
J. Verpoorte, Hoek; Frida van Polder-
zicht, eig. Joz. A. Dees Dz. Zaamslag;
Elfrida van Zaam, eig. C. A. Dees,
Zaamslag; Dolly, eig. Jac. Dieleman,
Terneuzen.
2-jarige merries, grote maat. Lucia
van Nieuw-Namen, eig. A. H. Dekker
Jz. Zaamslag; Orpha van Elza, eig.
Eug. de MoorMei, Zaamslag: Emma
eig. A. de Koeijer, Zaamslag, Olga van
Othene, eig. A. de Koeijer, Zaamslag,
Anusuka, le l'Espérance, eig. Victor
Barbé Philippine.
3-jarige merries, kleine maat: As-
trid van de Belt, eig. J. B. Dhuijvetter
Hoek, Martha van Zuiddorpe, eig. H.
de JongeDieleman, Hoek Erna. eig.
W. de Feijter Cz. Hoek, Gusta, eig.
Corn, van Hoeve, Zaamslag.
3-Jarige merries, grote maat: Gome-
ry van Hautain, eig. Jac. Michielsen,
Zaamslag, Bella van Othene. eig. A. H.
Dekker, Jzn. Zaamslag, Jolanda van
Othene, eig. A. de Krakerde Feyter,
Zaamslag.
4-Jarige merries, kleine maat: Invasie
eig. M. Dieleman mz. zaamslag. Feo-
dra, eig. Jac. Michielsen, Zaamslag,
Laura, eig. Wed. M. de Regt—Diele
man, Hoek, Minerva van Marquis, eig.
Fr. P. E. de Caluwé—de Moor, West-
dorpe. Cora, eig. J. de Koeijer, Zaam
slag.
4-jarige merries, grote maat; Frida
de l'Espérance, eig. Victor Barbé. Phi
lippine, Beatrix van Duboishoeve, eig.
O. T. de Sutter, Philippine.
5—10-jarige merries kleine maat:
Fika, eig. Jac. Michielsen, Zaamslag.
Margriet, eig. M. Dieleman Mz. Zaam
slag. Caline van Zaam, eig. C. A.
Dees, Zaamslag, Elza van Certain, eig.
Maurice Wauters, Sas v. Gent. Rrioda
van Driekwart, eig. Pr. Cam. Verhelst,
Westdorpe. Metha van Othene, eig. P.
F. Dieleman—Jansen. Hoek. Hortense,
eig. P. Dieleman, Mz., Hoek; Julma
van Schelfhoutshoek, eig. L. den Exter,
Sluiskil. Martha, eig. J. de Koeijer, te
Zaamslag. Flora eig. M. Dieleman Mz.
Zaamslag. Caline van zorgvliet, eig. L.
W. de Regt, Zaamslag, Erna van Zorg
vliet. eig. L. W. de Regt, Zaamslag
Brina d'On, eig. P. Dieleman Mz. Hoex
Beatrix van Liza, eig. Aam. Dieleman,
Zaamslag.
510-jarige merries, grote maat. Co-
ra van Reigersbosch, eig. J. de Regt
leman, Zaamslag, Vera, eig. P. F. Die
leman—Jansen, Hoek. Blondine van
Willemskerke, eig. A. Tollenaar, Hoek
Flora, eig. P. de Jonge—de Kraker.
Terneuzen. Irma, eig. P. Dieleman Mz
Hoek. Ida van Othene, eig. A. de Kra
ker—de Feyter, Zaamslag.
GOES, 1 Juni 1948. Aardbeien 90—
170, Kersen (Early Rivers) 230. Goud-
reinetten 191200. Jonathan 164. alles
per 100 kg.; Groenten: Bloemkool I
1734, Idem II 8.5020. Komkommers
I 34—35, idem II 29—31, idem III 25
Kropsla 57.50, alles per 100 stuks:
Nieuwe Aardappelen 29—31, id. (Drie
lingen) 2325, idem (kriel) 1618,
Spinazie 1418, Doperwten 5861,
Peulen 149, Sjalotten 48, Komkom
mers (stek) 50, alles per 100 kg.; Wor
telen 14Radijs 12, alles per 100
bos; Ganzeneieren 0.60 per stuk; Kal
koeneieren 0.38 per stuk.
's-HERTOGENBOSCH 2 Juni. Op
de markt van heden werden aangevoerd
4247 stuks vee, zijnde: 1013 runderen,
378 nuchtere kalveren, 93 lopers, 1704
biggen, 501 schapen, 40 geiten, 518
lammeren. De prijzen waren als volgi:
Melk- en kalfkoeien van 500700
gld. per stuk. guiste koeien van 350—
500 gld. per stuk. kalfvaarzen van 450
—650 gld. per stuk. guiste vaarzen ran
350425 gld. per stuk. pinken van 225
300 gld. per stuk. graskalveren van 120
—180 gld. per stuk. lopers van 70—85
gld. per stuk. biggen van 4065 gld.
per stuk; schapen van 4570 gld. per
stuk. lammeren van 2230 gld. per
stuk. geiten van 4075 gld. per stuk.
lammeren van 7090 gld. per stuk.
Verdere mededelingen: weinig aan
voer van rundvee, handel in kalfkoeien
en kalfvaarzen minder dan vorige week
Prijzen moeilijk te handhaven. Vare
koeien en weibeesten stugge handel.
Weinig aanvoer van jongvee. Stier
vaarzen en pinken kalme handel. Gras
kalveren weinig aanvoer, handel lui,
duur. Grote aanvoer van lopers en big
gen. Zware lopers en biggen werden
goed verkocht. De rest matige handel.
Afloop der markt, kalme handel, da
lende prijzen. Grote aanvoer van scha
pen en lammeren. Kalme handel. Goe
de soort ooilammeren gingen boven no
tering, weinig aanvoer van geiten, vlug
ge handel.