rin Paleis Noordeinde gedeeltelijk door brand verwoest Nutteloos crisisvertoon in België Geen bonvrij vlees, noch meer boter Terwijl de Veiligheidsraad beraadslaagt Classificatie een bron van meningsverschil BOEKHANDEL V.S. verwerpen Stalins voorstel Boerennood en beroepskeuze Ook Middelburgse brandweer hielp mee IN 'T KORT gezond esmann VIERDEJAARGANG No, 1077 WOENSDAG 19 MEI 1948 Brandweer-tentoon stelling in actie De historie van het Paleis DistributienieuWs Tenzij de extreme socialisten wijzer zijn geworden, is een nieuwe crisis niet onwaarschijnlijk WE HERINNEREN ons vele moppen over het typische Latijn, dat vissers en jagers althans in humoristische bladen plegen te spreken. Hiermee heeft echter het volgende bericht niets uit te staan: Jacob Tuit van de SCH 116 uit Scheveningen is al vier en dertig jaar visser-op- zee. In al die tijd heeft hij nog nooit een vis gezien, Iaat staan dus gevangen, van de enorme afmetin gen als het beest, dat hij nu heeft thuis gebracht. Op Donderdag 13 Mei ving hij een vis van 400 kilo zwaar; alleen de lever woog al 70 kilo. Het beest was meer dan 4 meter lang. Het is een z.g. ijshaai die bestemd is voor de traanko- kerij. En het is allemaal echt ge beurd ook! Iets koeler Een „aardig" presentje Maizena e.d. weer van de bon Sober leven blijft het parool, zegt minister Mansholt DE JOODS-ARABISCHE OORLOG wordt Palestina verwoest Jaarlijks inkomen voor Vorst, die afstand deed Pater E. Kuypers t Economen denken er anders over dan sociaal-culturele werkers Maar noemen zijn oordeel bemoedigend" ER I doeltreffende leerste weten- I bevat de 14 yet menselijke gemakkelijk I onontbeerlijk, (eistoffen niet aangevoerd, enten (Cystin, juiste weten- edoseerd. De Ldt op. Nieuw hiig haar «af de n in Sitvikrin. |lvilirm HaonroeJmg. parverzorging, lil, ter bevorde- Ijilvikrin lotion. i vruchtbaar i erspectief. Vereisten! ling, in Zeeuwsch. Opgave van genoten n onder no. 24586-00 ESCONFECTIE- met het maken talages. goede krachten s winkeluren of n aan het per- 585-oo H T Uitgave N. V. Uitgeversmij. Neerlandia. Redactieraad: A. F. J. Aernoudts; C. J. v. Hooteghem; A. E. Langenhorst; Mr. Dr. A. J. J. M. Mes: Mr. H. B. B. de Rechter. Verschijnt elke werkdag Abonnementsprijs bij vooruitbetaling t 3.38 per kwar taal, per post t 4.25, per week (uitsluitend bij niet postbestelling) f 0.26. Losse exemplaren 6 cent. Postrekening 278841. Prijzen voor buitenlandse abonnementen worden op aanvraag verstrekt. Voor God, Koningin en Vaderland Bureau voor Zeeuwsch-Vlaanderen Hulst, Dubbele Poort 7, tele foon 102 (Bijbureau: Oostburg, Nieuwstraat 22, telefoon 35). Bu reau voor de Zeeuwse Eilanden: Goes, Westsingel 75, telefoon 2236. Hoofdredacteur: J. J. H. A. Bruna. Advertentieprijs (uit sluitend voor de Zeeuwse oplage): f 0.10 per m/m; voor Re clames (Ingezonden Mededelingen) f 0.25 per m/m. (Voor de gehele oplage resp. f 0.25 en 0.60). Incasso wordt berekend. Inventaris geheel gered Even over half vier brak gisterenmiddag brand uit in het koninklijk Paleis aan het Noordeinde te Den Haag. Oorzaak: schilders waren bezig oude verf af te branden. De balzaal op de eerste verdieping is evenals de bovenste verdieping geheel verwoest en ingestort. Vleugels en achtergedeelte van het Paleis kregen waterschade. Het meubilair en de zeer talrijke kostbare kunstschatten zijn door brandweerlieden uit Den Haag, Middelburg, Westzaan, Alkmaar, Arnhem, Groningen en Hilversum door vele militairen van het Garnizoen Den Haag en door tal van burgers in veiligheid gebracht. Naar schatting bedraagt de totale schade een kwart millioen tot 300.000 gulden. Er kwamen geen persoonlijke ongelukken voor. Om zes uur was men de brand meester. yvE Brandweer-tentoonstelling, die momenteel in de Hofstad wordt gehouden, kon bezwaarlijk een beter bewijs van haar practische waarde afleggen dan op het moment, toen gisterenmiddag het alarm weerklonk: Het Paleis staat in lichterlaaie. Be zoekers, meest vakmensen, en veel aanwezig materiaal kwamen in volle actie om te redden wat nog te redden was. Daaraan is het voor geen gering deel te danken, dat vuur en wind het prachtige historische bouwwerk niet geheel konden vernielen. Een half uur na het ontdekken van de brand was Z. K. H. Prins Bern- hard zelf reeds ter plaatse om aan wijzingen te geven bij het reddings werk van de inventaris, die door zorg zame en snelle handen werd opge slagen in de Paleistuin. Koortsachtig werd er door de brandweerlieden en door de vrijwilligers gewerkt en het is tekenend, dat de grote balzaal eerst op 'uitdrukkelijk bevel van de com mandant werd verlaten, toen zij op het punt stond in te storten. Ook in dit geval heeft de Oranjeliefde van het Nederlandse volk een duchtig woordje meegesproken. Het Huisarchief is geheel gespaard gebleven, de inventaris is nagenoeg geheel onbeschadigd. Men kan zich voorstellen, hoe het fel-brandende dak van de achterzijde en de dikke rookwolken, die het gehele Paleis om ringden, op de verbeelding van het publiek moet hebben ingewerkt: er zullen dan ook weinig branden in ons land met zoveel toewijding en enor me inspanning zijn bestreden als juist deze, waar het immers ging om eigen dom van onze Landsvrouwe en om het behoud van een belangrijk his torisch gebouw. Als men zich indenkt, hoe de rook ontwikkeling en de vele glasscherven en vallende stenen het blussings- en bergingswerk levensgevaarlijk maak ten en dat toch nagenoeg alles tot en met de aanwezige kledingstukken van Hare Majesteit toe naar veili ger plaatsen kon worden overgebracht dan krijgt men een goed beeld van wat gisterenmiddag in Den Haag aan het Noordeinde voor werk in prach tige samenwerking van velen is verzet Veel heeft deze brand verwoest, maar weer eens te meer werd bewezen: als het gaat om Oranje (in welke vorm dat ook voorkomt in ons vaderland) dan staat iedere burger naast iedere andere burger in ontroerende eens gezindheid. JJET KON. PALEIS Noordeinde werd in 1533 door een parti culier gebouwd en in 1584 door de Staten van Holland aan Louise de Coligny.de weduwe van Prins Willem I, ten geschenke gegeven. Daarna kwam het door erfenis in bezit van de Pruisische Koningin die het tot woning van de Duitse gezant bestemde, terwijl later het gebouw door de weduwe van Prins Willem V met andere be zittingen van het Huis Oranje werd aangekocht. In 1795 werd 't Staatsdomein, doch na het herstel onzer onafhankelijkheid weer het eigendom van het Huis van Oran je en sindsdien werd het steeds door de Koninklijke Familie be woond. De laatste restauratie dag tekent van 1891. De Indische zaal, geschenk van de bevolking der Overzeese Gewesten, hij het hu welijk der Koningin, werd in 1907 bijgebouwd. Zoals bekend resi deerde H. M. de Koningin de laat ste jaren niet meer in het paleis. Hel werd feitelijk alleen nog bij plechtige ontvangsten ingescha keld. Dan vinden we de melkboer naast de bankier, de communist naast de K.V.P. de Christen naast de Moder nist, de mannen naast de vrouwen en iedereen naast iedereen. Het is te betreuren wat hier door het vuur verloren ging, maar het is goed, dat weer eens duidelijk werd, dat er 'n niet verwoestend vuur sluimert in ons volk. En wee hem, wie in tij den van gemeenschappelijk gevaar dan de oplaaiende vlam zal schroei en. (Van onze Brusselse correspondent) JJE WENS VAN DE MEERDERHEID onzer landgenoten, die het ogenblik voor een ministeriële crisis weinig geschikt achtten, is in vervulling gegaan. Premier-minister Spaaak heeft het ontslag der Regering, dat hij een tiental dagen geleden aan de Prins-Regent had aangeboden, ingetrokken en de oneigenlijke crisis is daarmede voor lopig achter de rug. Er is alleen een hoogst nuteeloos crisisvertoon geweest en dat dit vertoon aan ons prestige in het buitenland heeft geschaad, onveinst zich niemand. VISSERSLATIJN ll^IJ KREGEN over de periode van 3 April 1948 tot 30 Juni 1948 als schenking 80 millioen dollar en 25 millioen dollar als lening in het raam van het Europese Herstelprogramma. £)E ZAADHANDELAAR Z. uit Oost- voorne werd in Engeland wegens het zonder vergunning invoeren van zaad veroordeeld tot een boete van 3680 pond sterling. JN TILBURG zullen op 8, 9 en 10 Juli aan de Econ. Hogeschool aca demische studiedagen worden gehou den voor belangstellende leken. On derwerp: de wettelijke regeling der publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie. J)E ZES MOGENDHEDEN te Londen hopen binnen drie dagen een ple naire zitting mogelijk te maken met als agenda: Grondwet voor West- üuitsland en internationaal beheer Kuhrgctyed. j\JR- VAN KLEFFENS, die in ons land vertoeft, is verschenen voor 1940-1945. Regeringsbeleid gNGELAND verslindt komkommers: zer ^gen werd een dagaanvoer vanrifePn°r24gstukSd Van 10000 kistjeS JN OQST-DUITSLAND onteigenden de Sovjets 3.4 millioen H.A. grond ten koste van de groot-grondbezitters. JN INDONESIË zullen in de komen- de drie weken de eigenlijke onder handelingen beginnen op basis waar van het politieke aecoord zo» moe- ten worden bereikt. 'O POOST De MflN MET DE TRAP TE BEREIKEH r ZICH HET RAKBT- 'HPT. Weersverwachting, vanavond: geldig tot Droog en over het algemeen zonnig weer. met iets lagere tem peraturen dan gisteren. Meest ma tige wand tussen Noord en Oost Vandaag zon onder 20.33 uur Maan op lfi-15 uur. Morgen zon op 4.39 uur. Maan onder'3.39 uur. Uet ziet er uit of wij het te breed hebben in België, ook onder poli tiek opzicht. De huidige ploeg van Premier Spaak, die sedert bijna veer tien maanden zonder communisten regeert, heeft het in moeilijke omstan digheden niet onder de markt gehad. Aan communistische drijverijen heeft zij evenwel paal en perk gesteld. Om dat de gebeurtenissen, met betrekking tot stakingen, repressie-maatregelen, enz. mede een lelijke deuk hebben ge geven aan he gezag waarmede de com munisten een tijdlang na de bevrij ding hun politiek voordeel hebben ge daan, gingen sommigen bijna vergeten dat waakzaamheid geboden blijft en dat elk manoeuvre, om de coalitie tus sen de Christelijke Volkspartij en de Belgische Socialistische Partij te ver zwakken, misdadig zou wezen. Het opzet van de extremistische socialisten die naar aanleiding van het vrij tech nisch onderwijs, hun partijgenoot Spaak in de minderheid wilden stellen was daarom op zichzelf reeds hoogst verkeerd. Zoals men weet bewoog het de Premier het Parlement te verlaten nog vooraleer hij door een stemming het tweespalt in zijn partij zou kun nen te zien krijgen. Hij stak het trou wens onder stoelen noch banken, dat hij door zijn eigen politieke vrienden verslagen werd. Pen grote vaart moest het ten slotte niet nemen. Omdat niemand bij een ontijdige kamerontbinding baat kan vinden werden alle middelen aan gewend om het geschil bijgelegd te krijgen in een commissie, geleid door Senaatsvoorzitter Rolin. Een moaus- vivendi, waaraan ruim acht dagen ge. arbeid werd, heeft uiteindelijk de goed keuring weggedragen van C.V.P. en B.S.P. Van beide zijden werd overi gens als voorwaarde gesteld dat Pre mier-minister Spaak opnieuw als Eer- ste-Minister en als Minister van Bui tenlandse Zaken zou optreden. Dhr. Spaak had immers zijn inzicht te ken. nen gegeven beide posten niet opnieuw te willen bezetten, vanwege de hoge lasten die hij als leider van het de partement van Buitenlandse Zaken te dragen heeft in een tijd, die hem dikwijls tot verplaatsingen buiten de grenzen noopt. Ma moeizame besprekingen, in de loop derwelke meermaals moest gevreesd worden dat een socialistische minderheid binnen het partijverband, dhr. Spaak elke tegemoetkoming zou weigeren om hem het samengaan met de C.V.P. onmogelijk te maken en om vooral de verzoening betreffende de schoolkwestie te bemoeilijken, is Pre mier-minister Spaak ingegaan op het verzoek van de Regent en heeft hij aanvaard met zijn ministerploeg ver der 's Lands zaken te beredderen. Geen enkele portefeuilleverwisseling gaat daarmede gepaard; onze 19 Mi nisters blijven elk aan het hoofd van hun departement. En is ook daarover veel blijdschap geweest in de breedste kringen. Is men om de wending van de crisis verheugd, men heeft er nochtans zorgen bij overgehouden. Iedereen geeft er zich rekenschap van dat dit overbodige interregnum, waarvan de inzet ook tussen twee parlementszit- tingen door had kunnen geregeld wor. den, de ministeriële samenhang heeft verzwakt. Inmiddels is ook duidelijk geworden dat de tegenstellingen niet alleen het onderwijs betroffen, en dat niet alle mogelijke geschilpunten door de mo- us-vivendi werden opgeruimd. Maar wij hebben een Regering; wij weten alleen niet voor hoelang. Bij velen over heerst de vrees dat uitstel geen afstel is en dat we slechts voorlopig uit de nood zijn. De bespreking van sommige begrotingen, het uitblijven van een op ruiming der repressie, de structuur hervormingen, de Koningskwestie zijn om er maar zovele te noemen en kele klippen die niet zonder moeilijk heden te omzeilen zullen blijken Tenzij de extremistische socialis ten die het thans tegen hun partij genoot Spaak hebben moeten afleg gen - wijzer uit de betwisting geko men zijn, staat het te bezien of wij niet zeer binnenkort een ernstige crisis krijgen, vermoedelijk gevolgd door kamerontbinding en nieuwe verkiezingen. Daarmee is voor de katholieken slechts een troost ge moeid: de omstandigheden zijn zo danig geweest dat de partij niet Be vreesd moet zijn voor de uitslag van nieuwe verkezingen en zij met ver trouwen de telling der stemmen zou kunnen afwachten. DIJ werkzaamheden aan de Mo lenberg te Oostburg kregen emploé's van de fa. Stoof uit Breda een bom van 500 pond in het schepbakje. Zij oordeelden dat „stilletjes laten liggen" het minste gevaar opleverde. Fen wacht nu op de opruimingsdienst. De voorraden aardappelmeel en mais zetmeel maken het mogelijk een aan tal zetmeelproducten los te maken van de keuzebon brood-puddingpoeder vermicelli e.d. Naar het ministerie van Landbouw mededeelt, mag met ingang van 21 Mei a.s. aardappelmeel, geoxydeerd aardappelmeel, aardappel sago, aardappeltapioca, maizena, tar- wezetmeel, alsmede uit zetmeel berei de custard, vlapoeder en puddingpoe der door consumenten weer worden gekocht zonder dat daarvoor een bon behoeft te worden afgegeven. De keu zebon zal in het vervolg worden aan geduid als brood-vermicelli-bon en nog slecht gelden voor het kopen van brood-vermicelli, macaroni, spaghetti mie, tarwegriesmeel en met tarwe- griesmeel samengestelde puddingpoe der. Voor deze tarweproducten blijft de bestaande distributieregeling dus gehandhaafd. Tt/TINISTER MANSHOLT verwacht opheffing van de vleesdistribu tie, wil de verplichte veelevering afschaffen, voorziet onoverwinnelij ke moeilijkheden voor onze boter- export en is verheugd over de ge stegen landbouw-export meldden de vaderlandse bladen gisteren op ge zag van het A.N.P. Zij waren echter nauwelijks onder de persen vandaan of daar kwam al een tegenspraak uit den Haag. De minister kan dat niet gezegd hebben, zo vertelt thans het ministerie van Landbouw, want zijn uitgangspunt T^E EERSTE kanonskogel is in het oude Jeruzalem ingeslagen, nl. voor de Dom op de Heilige Rots, Ko ning Abdoellah van Transjordanië heeft bij Trygve Lie een protest in gediend, waaraan hij toevoegde: „Dank zij de Almachtige heeft de bom geen schade aangericht." Zo staat het dan in de Heilige Stad: Joden en Arabieren staan gereed haar te beschieten met zware wapenen. Voor de historische tempels, moskee ën en andere gewijde plaatsen wordt het ergst gevreesd, wanneer niet bin nen zeer korte tijd een algemeen Be- Voorstel tot grondwets wijziging DIJ DE TWEEDE KAMER is heden ingediend een wetsontwerp tot 't in overweging nemen van een voorstel tot verandering van de Grondwet, strekkende tot aanvulling met een be paling nopens het inkomen van de koning of de koningin, die afstand ge daan heeft van de Kroon. De toelichting zegt o.m.: De regering meert niet mis te tas ten, wanneer zij constateert, dat het ontbreken van een dergelijke voor ziening, na de koninklijke mededeling van 12 Mei jl., door het Nederlandse volk als een leemte wordt gevoeld. Zij acht het mitsdien nu de gelegen heid tot grondwetsherziening zich voordoet, geboden alsnog een voor ziening voor te stellen. Om voor de hand liggende redenen geeft zij er in dit stadium de voorkeur aan ook de eerste vaststelling van het bedrag aan de wet over te laten. Het ligt voor de hand de koning of de koningin, die afstand van de Kroon gedaan heeft, mede vrij te doen zijn van alle personele lasten. De werkingssfeer van artikel 24 wordt automatisch uitgebreid tot dit geval. Een nieuw lid van art. 26 wordt voorgesteld als volgt: „De koning of koningin, afstand gedaan hebbende van de Kroon, geniet uit 's-Rijks kas een jaarlijks inkomen, waarvan het bedrag bij de wet wordt vastgelegd". ONTPLOFFING IN DROGERIJ In de grasdrogerij te Scherpenisse had gisteren te 6. uur een ernstig on geluk plaats. Toen de oven opnieuw moest worden aangemaakt, werd abu sievelijk een bus benzine inplaats van petroleum gebruikt. Er ontwik kelde zich gassen in de nog warme oven en een ontploffing volgde. De directeur van de drogerij, die er bij stond en twee arbeiders, werden ern stig aan hoofd en armen gewond. Doordat in de oven een ventilatie- luik op enstond, vond de kracht van de exploitie een uitweg, zodat ernsti ger gevolgen uitbleven. stand kan worden gesloten. Hiertoe zijn door de afgevaardigden van alle christelijke naties reeds bijna boven menselijke pogingen gedaan, tot nu evenwel zonder succes. Drie Arabische legers naderen de hoofdstad, een tweede Arabische troe penmacht komt angstig dicht nabij de stad Tel Aviv. dat met een Joodse troe penmacht van tenminste 50.000 man wordt verdedigd. Nog is de eigenlij ke strijd niet begonnen, maar aan beiden zijde wordt koortsachtig aan de voorbereidingen gewerkt. Inmid dels vergadert de Veiligheidsraad. Het is duidelijk, dat sinds de erken ning de facto van Israël door de V. S. en de S.U., waarbij zich gisteren Polen en Tsjecho-Slowakije ge voegd. de toestand niet ge makkelijker is geworden. Engeland heeft voorgesteld de woorden „Joodse Regering" te vervangen door „Joodse autoriteiten". Hiermee zou overigens de kwestie hoogstens verschoven wor den, geenszins tot een oplossing wor den gebracht. En zo wordt doorgepraat over de Amerikaanse resolutie om een wapen stilstand op te leggen, die zelfs als de resolutie wordt aangenomen nog lang niet is uitgevoerd. Want Joden noch Arabieren schijnen er voorshands iets voor te voelen. En als met de harde hand moet worden ingegrepen, zijn de gevolgen nog niet te overzien. We wagen ons niet aan voorspellingen: de droeve feiten zullen waarschijn lijk weldra een duidelijke taal spre ken. De troepen van Koning Abdoellah van Transjordanië zijn de oude stad van Jeruzalem binnengetrokken, al dus meldt Reuter. Uit de moskee van Omar stegen rookwolken op. Om 16 uur plaatselij ke tijd trokken de Arabische troepen binnen en beschoten de Joodse posi ties hevig. De Joden hebben buiten de oude stad mortieren op de straten en op de daken der huizen neergezet. Arabische artillerie heeft de Joodse wijk ongeveer twee-en-een-half uur lang beschoten. Op het station te Boxtel verongelukt f\p het stationsemplacement te Box- tel is de ruim 70-jarige pater E. Kuypers die pas sedert een week uit de missie van Midden-Afrika gerepa trieerd was, uit de reeds rijdende trein gesprongen, toen hij waarschijn lijk te laat bemerkte, dat hij moest uitstappen. De missionaris kwam daarbij te vallen tussen het perron en de trein. Hij werd vermoedelijk op slag gedood. Pater Kuypers is afkomstig uit Wow en hij had ruim 40 jaren in de missie van Mwanza doorgebracht. Pater Kuypers behoorde tot de Congregatie der Witte Paters. Hij was thans gestationneerd op de pro cure der Witte Paters op Burgakker te Boxtel. Het lijk is naar het zieken huis in Boxtel vervoerd. was dat hard werken en sober leven het parool blijft. Wat hij wel gezegd heeft, valt vol gens hetzelfde departement als volgt samen te vatten: Nagegaan zal worden of de ver plichte veelevering afgeschaft kan worden, zonder dat daarvan ernstige gevolgen voor de vleesrantsoenering het gevolg zullen zijn. Opheffing van de vleesdistributie hangt wel samen met de invoer van veevoer, maar de vooruitzichten zijn niet zodanig, dat inhet eerstvolgen de jaar een belangrijke verruiming van het vleesrantsoen, laat staan op heffing der distributie verwacht kan worden. Niet thans liggen er 10.000 ton bo ter voor de export gereed, maar zij zullen er zijn aan het einde van het jaar en de vraag is dan of wij ze kwijt kunnen. De export van land bouwproducten ziet er hoopvol uit en doet een stijging tot ca. 1100 millioen gulden „verwachten" en tenslotte is het nodig het prijsniveau in ons land te handhaven, omdat anders onze ex port, bijv. van textiel, voor zeer grote moeilijkheden komt te staan. TXEZE tegenspraak lijkt niet veel over te laten van het aanvanke- lipce verslag van het ANP, maar wij leggen toch het liefst de nadruk op het woordje „lijkt", want op de keper beschouwd zien de thans recht gezet te mededelingen er ten dele toch wel juist kleurig genoeg uit om 'n toehoor der en een verslaggever, als hij niet al te geroutineerd is, - zij 't dan on gewild op een dwaalspoor te bren gen. Als in dit licht bezien sommigen denken aan de naderende verkiezings strijd, mag dat toch niet al te zeer verbazen. Met dat al is 't nu duidelijk, dat geen bonvrij vlees te verwachten is en voorlopig geen afschaffing van de verplichte veelevering, noch van gestegen landbouw-export en tex- tiel-exportmoeilijkheden. A LS men de plattelandswerker-in-ambtelgk verband en de arbeiders uit de kleinere industrie-centra naar hun oordeel vraagt over de recht vaardigheid der classificatie, dan is het effect daarvan niet veel geringer dan dat van de bekende rode lap op zeker dier. En niet slechts zij zijn aanstonds bereid die rechtvaardigheid te betwisten, maar in het algemeen ook een massa sociaal-geinteresseerden. Voor zover men daaraan nog mocht twijfelen, heeft men dat voldoende kunnen afleiden uit de artikelen reeks, welke wij in de jongste tijd publiceerden en waarin wij achtereen volgens een ambtenaar, een burgemeester, een onderwijzer, een arbeider en een leraar aan het woord lieten. Voor- en tegenstanders. TVE rechtvaardigheid der classificatie anders gezegd, van de standplaats aftrek betwistend, is uit deze artikelen reeks inmiddels gebleken, dat er over de mate van het bestaande onrecht vaardige stelsel verschil van mening bestaat. Terwijl de een ,,'n" klassifi- catie niet onredelijk acht, maar dan ene van twee of drie klassen en de ander een nog eenvoudiger stelsel van slechts twee klassen, voor platte land en stad prefereert, zijn er der den die geen enkel verschil gehand haafd willen zien. Het verschil in bei der standpunt ligt kennelijk in hun uitgangspunt, dat voor de een op eco nomische en voor de ander op sociaal culturele basis berust. De eersten blijven aanvaarden een verschil in le vensstandaard tussen stad en platte land. de ander legt het zwaartepunt op het vraagstuk ener evenredige ver houding tussen prestatie en loon en op dat der bewoonbaarheid van het platteland. Voor de eerste moet het een voldoening zijn, dat gewichtige commissies zich thans met het vraag stuk bezighouden, waarin de economie een waardige plaats heeft verkregen. De laatsten zetten zich echter deswege al vast schrap tot verweer. Bij voor baat. Goedkope en dure zuurballen gr is in het onderwerp Iets, crat af stoot en aantrekt tegelijkertijd. Afstoot, omdat een twistvraag als de onderwerpelijke soms het karakter aanneemt van een molen, tussen welks stenen de klare blik vermalen dreigt te worden. Iets daarvan hebben wij ervaren, toen wij tijdens onze publi caties enige ingezonden stukken over het onderwerp toegestuurd kregen 'n Middenstander beklaagde er zich over, dat in de hitte van de discussie een der opime-gevers het gewaagd had de prijzen in zijn on,geving ongunstig af te schilderen tegen het fond der stadsprijzen en een tandarts voelde zich gegriefd, dat de plattelandsprac- trisein hogere prijzen zou berekenen dan zijn stadscollega. Dit voorbeeld klopt niet met de werkelijkheid, zo verklaarde hij, tenzij men bewijzen overlegt. Wij hebben ons tot onze opiniege vers gewend om het verlangde te be komen en wij kregen het stante pede De conclusie er van was niet zo ab soluut als uit de vroeger in algemene termen gehouden meningsuiting afge leid moest worden. Het duizendvoudig versplinterd economisch leven geeft namelijk vele voorbeelden waarin het zwart, waarop wij staren achter elkaar rouw- feestkleur is. Om het duide lijker te zeggen: er zijn kleine, plat telandsplaatsen, waar de handel nog te gebrekkig gefundeerd en georgani seerd is om met zijn steedse collega te kunnen concurreren. En hiernaar kijkend, loopt men de ernstige kans alleen maar op rouwkleuren te sta ren. Men treft echter ook en zelfs tot in de kleinste stadscentra, wij ken nen er van een paar duizend zielen waarin de handel zich op perfecte wijze heeft ingewerkt en er met zo veel ondernemingszin werkt, dat hij uit brede landstroken kopers aantrekt en de feestvlag kan uitsteken, wijl hij er op de een of andere wijze in ge slaagd is, zijn stadscollega te evena ren. Ditzelfde geldt zij het in andere vorm t.a.v. het voorbeeld der tand artsen. Bij na-informatie kregen wij de overtuiging, dat wit en zwart door elkander lopen, waarbij het echter nog de vraag blijft, of daarbij niet an dere dan plattelandsfactoren evenzeer een rol kunnen spelen. Ook in de stad treft men im mers verschil in prijzen aan, tot zelfs in de snoepwinkeltjes toe. Niet elke zuurbal kost een cent. Er zijn cok duurdere, wellicht zelfs goed koper. Wij weten het niet, wij zijn daar zo wat uitgegroeid. Laten wij 't daarom hierbij wat het afstotende deel van het onderwerp betreft. Er blijft genoeg aantrekkelijks over om daar nog een ogenblik bij stil te staan. TXE REGERING van de V. S. heeft officieel Stalins voorstel tot be sprekingen tussen de S.U. en de V.S. op basis van de open brief van Henri Wallace aan Stalin, verworpen. De tekst der verklaring luidt: „Het oordeel van premier Stalin, dat een vredelievende regeling van de hangende problemen mogelijk en noodzakelijk is in het belang van een algemene vrede, is bemoedigend, maar de specifieke kwesties, in premier Stalins verklaring opgesomd, zijn geen bilaterale kwesties tussen ons iand en de Sovjet-Unie. Zij zijn van zeer groot belang voor vele landen en zijn de afgelopen twee jaren of langer be sproken, in lichamen waarin andere landen vertegenwoordigd waren, zoals de V. N. en de Raad van ministers van Buitenlandse Zaken." „Zo hebben b.v. de commissie der V. N. voor atoomenergie en haar sub commissies meer dan tweehonderd vergaderingen gehouden. Juist eergis teren heeft deze commissie te kennen gegeven, dat zij niet in staat is een oplossing te bereiken op grond van de hardnekkige oppositie van twee ha- rer leden de Sovjet-Unie en. de Oekraine tegen voorstellen die voor de andere negen in de commissie ver tegenwoordigde naties aanvaardbaar waren." •Een dergelijke toestand bestaat met betrekking tot andere in premier Sta lins verklaring genoemde problemen' landbouw geen bestaan meer kan vin den. Men kan ook timmerman worden en metselaar en nog zoveel andere beroepen omhelzen, die contact blij ven toestaan met het buitenleven. Te dien aanzien bestaan er zelfs om scholingscursussen, weinigen helaas nog in getal, vooral in Westbrabant, waar Etten terecht naar een rijks werkplaats snakt en in Zeeland, maar toch reeds voldoende om enig houvast te bieden. Hierop de aandacht te ves tigen is, naast de propaganda voor uitbreiding dier cursusen, niet zonder nut. JJet boekje van dr Smulders is een belangwekkend werkje.. Het be vat, zeiden wij, een massa stof tot overpeinzing en juist deze is in onze tijd, nu het zuiden met zijn agra rische bevolking als het ware voor een omwenteling van zijn structuur staat, het hardste nodig. Overpeinzing en daadkracht. En dat deze laatste hand in hand gaat met het eerste valt met menig bewijs te staven. bestaat in ons land een boeren- probleem. De oppervlakte cultuur grond en wat daar nog voor in aan merking komt, is dermate beperkt, dat lang niet de opgroeiende boeren geslachten er een plaats op kunnen vinden. Vandaar de emigratie. Van daar ook de toenemende belangstel ling voor het vraagstuk der beroeps keuze. Wat voor Nederland geldt, geldt niet het minst voor Brabant en Zeeland. Van huis uit agrarische provincies, ten dele met een gezonde volkskracht, hebben zij te kampen met de moei lijkheid de jonge boeren in andere dan de patriarchale beroepen ge stuk zo dringend, dat er de laatste plaatst te krijgen. Het is een vraag stuk zo dringend, dat er de laatste paar jaar onophoudelijk over geschre ven en gewreven is. En nog lang niet is het laatste woord er over gezegd. De jongste publicatie op dit gebied, 'n brochure van dr G. W. A. Smulders is er het bewijs van. Zij verscheen bij de N.C.B. te Tilburg. LTet werkje van dr Smulders draagt tot titel „het jonge boerenvraag- stuk in verband met industrialisatie en beroepskeuze". Het bevat acht hoofdstukjes en een lijst van beroepen en hun opleiding. Wat er in staat, is niet in een paar woorden weer te ge ven, want de 20 bladzijden lectuur zijn voldoende om een menigte van ge dachten te lanceren. Volstaan wij daarom met enige detaillering van wat wij in de aanhef zeiden. Gebrek aan agra rische bedrijfsmogelijkheid noopt de jonge boer tot emigratie of beroeps verandering. Industrialisatie strekt tezelfder tijd met graagte haar armen naar hem uit. maar opgepast. De over gang naar een volkomen vreemd ter rein is een sociale, een economische, een culture en een godsdienstig zede lijke puzzle. Industrie is in zich geen kwaad, maar wel geeft mechanisering en specialisering een geestelijke en morele vervlakking te aanschouwen. Gevolg van die arbeid of gevolg van verzwakt zedelijk plichtbesef en ver antwoordelijkheidsgevoel? Voor de jonge boer is er dus reden om uit te kijken en voor de ouders om met wijze bedachtzaamheid uit te zien naar het beste van het beste voor hun kinderen. Dat der kinderen be lang bovendien een gewestelijk en ka tholiek belang is, maakt het vraag stuk tot een der allerbelangrijkste. Jn deze materie Is de Overgang van het boerenbedrijf naar een ander beroep dus de puzzle. In dit verband komt de beroepskeuze ten tonele en te dien aanzien blijkt dr Smulders nieuwe kansen te zien in de richting van leidinggevende functies in het bedrijfsleven, maar ook in de land- bouwtechnische en organisatorische sectoren. Studie heet het heiblok waarmee de schrijver zijn denkbeel den in de hoofden en harten van zijn lezers wil vaststampen. Zonder noch tans de grote verscheidenheid van alle andere eerzame beroepen en ambach ten te negeren. Het uitgangspunt van de schrijver is kennelijk die grote lief de voor de boerenstand die ook een vader karakteriseert, die zijn kinderen het allerbeste gunt. Ten dele berust de propaganda voor studierichtingen echter ook op de overtuiging, dat het katholieke Zuiden bij toenemende in dustrialisatie ook degelijke katho lieke leiders behoort te kweken en niet voor niets heeft de ervaring ge leerd, dat het platteland een bron is van adelijke karakteristieken en ta lenten. Eén ding lijkt er ons echter een beetje wankel in deze voorkeur. De nood der jonge boeren is er niet een, die zish beperkt tot de jeugd, welke haar leven nog voor zich heeft, maar zij teistert reeds duizenden vol wassenen. Voor dezulken zijn de studiekansen slechts gering. Zij be horen onmiddellijk geholpen te wor den, waarbij dan nog komt, dat de be roepskeuzevoorlichting voor hen niet meer dat nut lijkt te kunnen afwer-' pen, dan waarvan jeugdige knapen kunnen profiteren als zij aan het be gin van hun maatschappelijk leven staan. gtudie is een remedie, welke dr Smulders de jonge boeren voor houdt om niet slechts de gevaren van geestdodende en onzelfstandige ar beid te ontgaan, maar ook om tot zulk een maatschappelijke hoogte te kun nen stijgen, dat van hen die leiding kan uitgaan, welke katholiek Brabant modig heeft om zichzelf te blijven, 't Is een ideaal om te streven naar zijn verwezenlijking. Echter op één voor waarde, dat deze rgad niet zo letter lijk wordt opgevolgd, dat de toch al naar overbelasting zwemende „boorden markt" nog zwaarder belast wordt. Zou dit gevaar vergroot worden, dan lijkt preferabel de propaganda voor goede flinke, rechtschapen vak- en ambachtslieden en kleine nijveren. Maar ook de vorming hiervan vereist tijd en geduld en is dus niet de uit komst voor hen, die op onmiddellijke hulp zijn aangewezen. En toch zijn er zulken. Zit er dan voor hen niets an ders op dan zich op te laten nemen in de massa, die slechts werk aan de lopende band vermogen te verrichten? Over dit onderwerp hadden wij kortelings een vluchtig gesprek met een vooraanstaand arbeidsdeskundige, Diens oordeel luidde vlakaf ontken nend. In plaats van aanstonds schrikbeel den op te roepen van monotone, hart en ziel dodende arbeid, bestaan er nog andere mogelijkheden. Zij schuilen in wat men voor werkers van het land overgangsberoepen zou kunnen noe men. In die zin, dat zij niet aanstonds het contact met de natuur, het leven en werken buiten zouden verliezen. Men behoeft niet aanstonds fabrieks arbeider te worden als men in de (Vervolg kolom 6 onderaan)

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1948 | | pagina 1