rin
Paleis Noordeinde gedeeltelijk
door brand verwoest
Nutteloos crisisvertoon
in België
Geen bonvrij vlees,
noch
meer
boter
Terwijl de Veiligheidsraad
beraadslaagt
Classificatie een bron van
meningsverschil
BOEKHANDEL
V.S. verwerpen
Stalins voorstel
Boerennood
en beroepskeuze
Ook Middelburgse brandweer
hielp mee
IN 'T KORT
gezond
esmann
VIERDEJAARGANG No, 1077
WOENSDAG 19 MEI 1948
Brandweer-tentoon
stelling in actie
De historie van het
Paleis
DistributienieuWs
Tenzij de extreme socialisten wijzer zijn
geworden, is een nieuwe crisis
niet onwaarschijnlijk
WE HERINNEREN ons vele
moppen over het typische
Latijn, dat vissers en jagers
althans in humoristische bladen
plegen te spreken. Hiermee
heeft echter het volgende bericht
niets uit te staan: Jacob Tuit van
de SCH 116 uit Scheveningen is
al vier en dertig jaar visser-op-
zee. In al die tijd heeft hij nog
nooit een vis gezien, Iaat staan dus
gevangen, van de enorme afmetin
gen als het beest, dat hij nu heeft
thuis gebracht. Op Donderdag 13
Mei ving hij een vis van 400 kilo
zwaar; alleen de lever woog al 70
kilo. Het beest was meer dan 4
meter lang. Het is een z.g. ijshaai
die bestemd is voor de traanko-
kerij. En het is allemaal echt ge
beurd ook!
Iets koeler
Een „aardig" presentje
Maizena e.d. weer
van de bon
Sober leven blijft het parool,
zegt minister Mansholt
DE JOODS-ARABISCHE OORLOG
wordt Palestina verwoest
Jaarlijks inkomen voor
Vorst, die afstand deed
Pater E. Kuypers t
Economen denken er anders over dan
sociaal-culturele werkers
Maar noemen zijn oordeel
bemoedigend"
ER
I doeltreffende
leerste weten-
I bevat de 14
yet menselijke
gemakkelijk
I onontbeerlijk,
(eistoffen niet
aangevoerd,
enten (Cystin,
juiste weten-
edoseerd. De
Ldt op. Nieuw
hiig haar «af de
n in Sitvikrin.
|lvilirm HaonroeJmg.
parverzorging,
lil, ter bevorde-
Ijilvikrin lotion.
i vruchtbaar i
erspectief. Vereisten!
ling, in Zeeuwsch.
Opgave van genoten
n onder no. 24586-00
ESCONFECTIE-
met het maken
talages.
goede krachten
s winkeluren of
n aan het per-
585-oo
H T
Uitgave N. V. Uitgeversmij. Neerlandia. Redactieraad:
A. F. J. Aernoudts; C. J. v. Hooteghem; A. E. Langenhorst; Mr.
Dr. A. J. J. M. Mes: Mr. H. B. B. de Rechter. Verschijnt elke
werkdag Abonnementsprijs bij vooruitbetaling t 3.38 per kwar
taal, per post t 4.25, per week (uitsluitend bij niet postbestelling)
f 0.26. Losse exemplaren 6 cent. Postrekening 278841. Prijzen
voor buitenlandse abonnementen worden op aanvraag verstrekt.
Voor God, Koningin en Vaderland
Bureau voor Zeeuwsch-Vlaanderen Hulst, Dubbele Poort 7, tele
foon 102 (Bijbureau: Oostburg, Nieuwstraat 22, telefoon 35). Bu
reau voor de Zeeuwse Eilanden: Goes, Westsingel 75, telefoon
2236. Hoofdredacteur: J. J. H. A. Bruna. Advertentieprijs (uit
sluitend voor de Zeeuwse oplage): f 0.10 per m/m; voor Re
clames (Ingezonden Mededelingen) f 0.25 per m/m. (Voor de
gehele oplage resp. f 0.25 en 0.60). Incasso wordt berekend.
Inventaris geheel gered
Even over half vier brak gisterenmiddag brand uit in het
koninklijk Paleis aan het Noordeinde te Den Haag. Oorzaak:
schilders waren bezig oude verf af te branden. De balzaal op
de eerste verdieping is evenals de bovenste verdieping geheel
verwoest en ingestort. Vleugels en achtergedeelte van het
Paleis kregen waterschade. Het meubilair en de zeer talrijke
kostbare kunstschatten zijn door brandweerlieden uit Den
Haag, Middelburg, Westzaan, Alkmaar, Arnhem, Groningen en
Hilversum door vele militairen van het Garnizoen Den Haag
en door tal van burgers in veiligheid gebracht. Naar schatting
bedraagt de totale schade een kwart millioen tot 300.000
gulden. Er kwamen geen persoonlijke ongelukken voor. Om zes
uur was men de brand meester.
yvE Brandweer-tentoonstelling, die
momenteel in de Hofstad wordt
gehouden, kon bezwaarlijk een beter
bewijs van haar practische waarde
afleggen dan op het moment, toen
gisterenmiddag het alarm weerklonk:
Het Paleis staat in lichterlaaie. Be
zoekers, meest vakmensen, en veel
aanwezig materiaal kwamen in volle
actie om te redden wat nog te redden
was. Daaraan is het voor geen gering
deel te danken, dat vuur en wind het
prachtige historische bouwwerk niet
geheel konden vernielen.
Een half uur na het ontdekken van
de brand was Z. K. H. Prins Bern-
hard zelf reeds ter plaatse om aan
wijzingen te geven bij het reddings
werk van de inventaris, die door zorg
zame en snelle handen werd opge
slagen in de Paleistuin. Koortsachtig
werd er door de brandweerlieden en
door de vrijwilligers gewerkt en het
is tekenend, dat de grote balzaal eerst
op 'uitdrukkelijk bevel van de com
mandant werd verlaten, toen zij op
het punt stond in te storten. Ook in
dit geval heeft de Oranjeliefde van
het Nederlandse volk een duchtig
woordje meegesproken.
Het Huisarchief is geheel gespaard
gebleven, de inventaris is nagenoeg
geheel onbeschadigd. Men kan zich
voorstellen, hoe het fel-brandende
dak van de achterzijde en de dikke
rookwolken, die het gehele Paleis om
ringden, op de verbeelding van het
publiek moet hebben ingewerkt: er
zullen dan ook weinig branden in ons
land met zoveel toewijding en enor
me inspanning zijn bestreden als juist
deze, waar het immers ging om eigen
dom van onze Landsvrouwe en om
het behoud van een belangrijk his
torisch gebouw.
Als men zich indenkt, hoe de rook
ontwikkeling en de vele glasscherven
en vallende stenen het blussings- en
bergingswerk levensgevaarlijk maak
ten en dat toch nagenoeg alles tot
en met de aanwezige kledingstukken
van Hare Majesteit toe naar veili
ger plaatsen kon worden overgebracht
dan krijgt men een goed beeld van
wat gisterenmiddag in Den Haag aan
het Noordeinde voor werk in prach
tige samenwerking van velen is verzet
Veel heeft deze brand verwoest, maar
weer eens te meer werd bewezen: als
het gaat om Oranje (in welke vorm
dat ook voorkomt in ons vaderland)
dan staat iedere burger naast iedere
andere burger in ontroerende eens
gezindheid.
JJET KON. PALEIS Noordeinde
werd in 1533 door een parti
culier gebouwd en in 1584 door de
Staten van Holland aan Louise de
Coligny.de weduwe van Prins
Willem I, ten geschenke gegeven.
Daarna kwam het door erfenis in
bezit van de Pruisische Koningin
die het tot woning van de Duitse
gezant bestemde, terwijl later het
gebouw door de weduwe van
Prins Willem V met andere be
zittingen van het Huis Oranje
werd aangekocht. In 1795 werd 't
Staatsdomein, doch na het herstel
onzer onafhankelijkheid weer het
eigendom van het Huis van Oran
je en sindsdien werd het steeds
door de Koninklijke Familie be
woond. De laatste restauratie dag
tekent van 1891. De Indische zaal,
geschenk van de bevolking der
Overzeese Gewesten, hij het hu
welijk der Koningin, werd in 1907
bijgebouwd. Zoals bekend resi
deerde H. M. de Koningin de laat
ste jaren niet meer in het paleis.
Hel werd feitelijk alleen nog bij
plechtige ontvangsten ingescha
keld.
Dan vinden we de melkboer naast
de bankier, de communist naast de
K.V.P. de Christen naast de Moder
nist, de mannen naast de vrouwen
en iedereen naast iedereen. Het is
te betreuren wat hier door het vuur
verloren ging, maar het is goed, dat
weer eens duidelijk werd, dat er 'n
niet verwoestend vuur sluimert in
ons volk. En wee hem, wie in tij
den van gemeenschappelijk gevaar
dan de oplaaiende vlam zal schroei
en.
(Van onze Brusselse correspondent)
JJE WENS VAN DE MEERDERHEID onzer landgenoten, die het
ogenblik voor een ministeriële crisis weinig geschikt achtten, is
in vervulling gegaan. Premier-minister Spaaak heeft het ontslag der
Regering, dat hij een tiental dagen geleden aan de Prins-Regent had
aangeboden, ingetrokken en de oneigenlijke crisis is daarmede voor
lopig achter de rug. Er is alleen een hoogst nuteeloos crisisvertoon
geweest en dat dit vertoon aan ons prestige in het buitenland heeft
geschaad, onveinst zich niemand.
VISSERSLATIJN
ll^IJ KREGEN over de periode van
3 April 1948 tot 30 Juni 1948 als
schenking 80 millioen dollar en 25
millioen dollar als lening in het raam
van het Europese Herstelprogramma.
£)E ZAADHANDELAAR Z. uit Oost-
voorne werd in Engeland wegens
het zonder vergunning invoeren van
zaad veroordeeld tot een boete van
3680 pond sterling.
JN TILBURG zullen op 8, 9 en 10
Juli aan de Econ. Hogeschool aca
demische studiedagen worden gehou
den voor belangstellende leken. On
derwerp: de wettelijke regeling der
publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie.
J)E ZES MOGENDHEDEN te Londen
hopen binnen drie dagen een ple
naire zitting mogelijk te maken met
als agenda: Grondwet voor West-
üuitsland en internationaal beheer
Kuhrgctyed.
j\JR- VAN KLEFFENS, die in ons
land vertoeft, is verschenen voor
1940-1945. Regeringsbeleid
gNGELAND verslindt komkommers:
zer ^gen werd een dagaanvoer
vanrifePn°r24gstukSd Van 10000 kistjeS
JN OQST-DUITSLAND onteigenden
de Sovjets 3.4 millioen H.A. grond
ten koste van de groot-grondbezitters.
JN INDONESIË zullen in de komen-
de drie weken de eigenlijke onder
handelingen beginnen op basis waar
van het politieke aecoord zo» moe-
ten worden bereikt.
'O POOST De MflN MET
DE TRAP TE BEREIKEH
r ZICH HET RAKBT-
'HPT.
Weersverwachting,
vanavond:
geldig tot
Droog en over het algemeen
zonnig weer. met iets lagere tem
peraturen dan gisteren. Meest ma
tige wand tussen Noord en Oost
Vandaag zon onder 20.33 uur
Maan op lfi-15 uur. Morgen zon op
4.39 uur. Maan onder'3.39 uur.
Uet ziet er uit of wij het te breed
hebben in België, ook onder poli
tiek opzicht. De huidige ploeg van
Premier Spaak, die sedert bijna veer
tien maanden zonder communisten
regeert, heeft het in moeilijke omstan
digheden niet onder de markt gehad.
Aan communistische drijverijen heeft
zij evenwel paal en perk gesteld. Om
dat de gebeurtenissen, met betrekking
tot stakingen, repressie-maatregelen,
enz. mede een lelijke deuk hebben ge
geven aan he gezag waarmede de com
munisten een tijdlang na de bevrij
ding hun politiek voordeel hebben ge
daan, gingen sommigen bijna vergeten
dat waakzaamheid geboden blijft en
dat elk manoeuvre, om de coalitie tus
sen de Christelijke Volkspartij en de
Belgische Socialistische Partij te ver
zwakken, misdadig zou wezen. Het
opzet van de extremistische socialisten
die naar aanleiding van het vrij tech
nisch onderwijs, hun partijgenoot
Spaak in de minderheid wilden stellen
was daarom op zichzelf reeds hoogst
verkeerd. Zoals men weet bewoog het
de Premier het Parlement te verlaten
nog vooraleer hij door een stemming
het tweespalt in zijn partij zou kun
nen te zien krijgen. Hij stak het trou
wens onder stoelen noch banken, dat
hij door zijn eigen politieke vrienden
verslagen werd.
Pen grote vaart moest het ten slotte
niet nemen. Omdat niemand bij
een ontijdige kamerontbinding baat
kan vinden werden alle middelen aan
gewend om het geschil bijgelegd te
krijgen in een commissie, geleid door
Senaatsvoorzitter Rolin. Een moaus-
vivendi, waaraan ruim acht dagen ge.
arbeid werd, heeft uiteindelijk de goed
keuring weggedragen van C.V.P. en
B.S.P. Van beide zijden werd overi
gens als voorwaarde gesteld dat Pre
mier-minister Spaak opnieuw als Eer-
ste-Minister en als Minister van Bui
tenlandse Zaken zou optreden. Dhr.
Spaak had immers zijn inzicht te ken.
nen gegeven beide posten niet opnieuw
te willen bezetten, vanwege de hoge
lasten die hij als leider van het de
partement van Buitenlandse Zaken
te dragen heeft in een tijd, die hem
dikwijls tot verplaatsingen buiten de
grenzen noopt.
Ma moeizame besprekingen, in de
loop derwelke meermaals moest
gevreesd worden dat een socialistische
minderheid binnen het partijverband,
dhr. Spaak elke tegemoetkoming zou
weigeren om hem het samengaan met
de C.V.P. onmogelijk te maken en om
vooral de verzoening betreffende de
schoolkwestie te bemoeilijken, is Pre
mier-minister Spaak ingegaan op het
verzoek van de Regent en heeft hij
aanvaard met zijn ministerploeg ver
der 's Lands zaken te beredderen.
Geen enkele portefeuilleverwisseling
gaat daarmede gepaard; onze 19 Mi
nisters blijven elk aan het hoofd van
hun departement. En is ook daarover
veel blijdschap geweest in de breedste
kringen.
Is men om de wending van de crisis
verheugd, men heeft er nochtans
zorgen bij overgehouden. Iedereen
geeft er zich rekenschap van dat dit
overbodige interregnum, waarvan de
inzet ook tussen twee parlementszit-
tingen door had kunnen geregeld wor.
den, de ministeriële samenhang heeft
verzwakt.
Inmiddels is ook duidelijk geworden
dat de tegenstellingen niet alleen het
onderwijs betroffen, en dat niet alle
mogelijke geschilpunten door de mo-
us-vivendi werden opgeruimd. Maar
wij hebben een Regering; wij weten
alleen niet voor hoelang. Bij velen over
heerst de vrees dat uitstel geen afstel
is en dat we slechts voorlopig uit de
nood zijn. De bespreking van sommige
begrotingen, het uitblijven van een op
ruiming der repressie, de structuur
hervormingen, de Koningskwestie zijn
om er maar zovele te noemen en
kele klippen die niet zonder moeilijk
heden te omzeilen zullen blijken
Tenzij de extremistische socialis
ten die het thans tegen hun partij
genoot Spaak hebben moeten afleg
gen - wijzer uit de betwisting geko
men zijn, staat het te bezien of wij
niet zeer binnenkort een ernstige
crisis krijgen, vermoedelijk gevolgd
door kamerontbinding en nieuwe
verkiezingen. Daarmee is voor de
katholieken slechts een troost ge
moeid: de omstandigheden zijn zo
danig geweest dat de partij niet Be
vreesd moet zijn voor de uitslag van
nieuwe verkezingen en zij met ver
trouwen de telling der stemmen zou
kunnen afwachten.
DIJ werkzaamheden aan de Mo
lenberg te Oostburg kregen
emploé's van de fa. Stoof uit Breda
een bom van 500 pond in het
schepbakje. Zij oordeelden dat
„stilletjes laten liggen" het minste
gevaar opleverde. Fen wacht nu op
de opruimingsdienst.
De voorraden aardappelmeel en mais
zetmeel maken het mogelijk een aan
tal zetmeelproducten los te maken
van de keuzebon brood-puddingpoeder
vermicelli e.d. Naar het ministerie
van Landbouw mededeelt, mag met
ingang van 21 Mei a.s. aardappelmeel,
geoxydeerd aardappelmeel, aardappel
sago, aardappeltapioca, maizena, tar-
wezetmeel, alsmede uit zetmeel berei
de custard, vlapoeder en puddingpoe
der door consumenten weer worden
gekocht zonder dat daarvoor een bon
behoeft te worden afgegeven. De keu
zebon zal in het vervolg worden aan
geduid als brood-vermicelli-bon en
nog slecht gelden voor het kopen van
brood-vermicelli, macaroni, spaghetti
mie, tarwegriesmeel en met tarwe-
griesmeel samengestelde puddingpoe
der. Voor deze tarweproducten blijft
de bestaande distributieregeling dus
gehandhaafd.
Tt/TINISTER MANSHOLT verwacht
opheffing van de vleesdistribu
tie, wil de verplichte veelevering
afschaffen, voorziet onoverwinnelij
ke moeilijkheden voor onze boter-
export en is verheugd over de ge
stegen landbouw-export meldden de
vaderlandse bladen gisteren op ge
zag van het A.N.P.
Zij waren echter nauwelijks onder
de persen vandaan of daar kwam al
een tegenspraak uit den Haag. De
minister kan dat niet gezegd hebben,
zo vertelt thans het ministerie van
Landbouw, want zijn uitgangspunt
T^E EERSTE kanonskogel is in het
oude Jeruzalem ingeslagen, nl.
voor de Dom op de Heilige Rots, Ko
ning Abdoellah van Transjordanië
heeft bij Trygve Lie een protest in
gediend, waaraan hij toevoegde:
„Dank zij de Almachtige heeft de
bom geen schade aangericht."
Zo staat het dan in de Heilige Stad:
Joden en Arabieren staan gereed haar
te beschieten met zware wapenen.
Voor de historische tempels, moskee
ën en andere gewijde plaatsen wordt
het ergst gevreesd, wanneer niet bin
nen zeer korte tijd een algemeen Be-
Voorstel tot grondwets
wijziging
DIJ DE TWEEDE KAMER is heden
ingediend een wetsontwerp tot 't
in overweging nemen van een voorstel
tot verandering van de Grondwet,
strekkende tot aanvulling met een be
paling nopens het inkomen van de
koning of de koningin, die afstand ge
daan heeft van de Kroon.
De toelichting zegt o.m.:
De regering meert niet mis te tas
ten, wanneer zij constateert, dat het
ontbreken van een dergelijke voor
ziening, na de koninklijke mededeling
van 12 Mei jl., door het Nederlandse
volk als een leemte wordt gevoeld.
Zij acht het mitsdien nu de gelegen
heid tot grondwetsherziening zich
voordoet, geboden alsnog een voor
ziening voor te stellen.
Om voor de hand liggende redenen
geeft zij er in dit stadium de voorkeur
aan ook de eerste vaststelling van het
bedrag aan de wet over te laten. Het
ligt voor de hand de koning of de
koningin, die afstand van de Kroon
gedaan heeft, mede vrij te doen zijn
van alle personele lasten.
De werkingssfeer van artikel 24
wordt automatisch uitgebreid tot dit
geval.
Een nieuw lid van art. 26 wordt
voorgesteld als volgt: „De koning of
koningin, afstand gedaan hebbende
van de Kroon, geniet uit 's-Rijks kas
een jaarlijks inkomen, waarvan het
bedrag bij de wet wordt vastgelegd".
ONTPLOFFING IN DROGERIJ
In de grasdrogerij te Scherpenisse
had gisteren te 6. uur een ernstig on
geluk plaats. Toen de oven opnieuw
moest worden aangemaakt, werd abu
sievelijk een bus benzine inplaats
van petroleum gebruikt. Er ontwik
kelde zich gassen in de nog warme
oven en een ontploffing volgde. De
directeur van de drogerij, die er bij
stond en twee arbeiders, werden ern
stig aan hoofd en armen gewond.
Doordat in de oven een ventilatie-
luik op enstond, vond de kracht van
de exploitie een uitweg, zodat ernsti
ger gevolgen uitbleven.
stand kan worden gesloten. Hiertoe
zijn door de afgevaardigden van alle
christelijke naties reeds bijna boven
menselijke pogingen gedaan, tot nu
evenwel zonder succes.
Drie Arabische legers naderen de
hoofdstad, een tweede Arabische troe
penmacht komt angstig dicht nabij de
stad Tel Aviv. dat met een Joodse troe
penmacht van tenminste 50.000 man
wordt verdedigd. Nog is de eigenlij
ke strijd niet begonnen, maar aan
beiden zijde wordt koortsachtig aan
de voorbereidingen gewerkt. Inmid
dels vergadert de Veiligheidsraad.
Het is duidelijk, dat sinds de erken
ning de facto van Israël door de V.
S. en de S.U., waarbij zich gisteren
Polen en Tsjecho-Slowakije ge
voegd. de toestand niet ge
makkelijker is geworden. Engeland
heeft voorgesteld de woorden „Joodse
Regering" te vervangen door „Joodse
autoriteiten". Hiermee zou overigens
de kwestie hoogstens verschoven wor
den, geenszins tot een oplossing wor
den gebracht.
En zo wordt doorgepraat over de
Amerikaanse resolutie om een wapen
stilstand op te leggen, die zelfs als de
resolutie wordt aangenomen nog lang
niet is uitgevoerd. Want Joden noch
Arabieren schijnen er voorshands iets
voor te voelen. En als met de harde
hand moet worden ingegrepen, zijn
de gevolgen nog niet te overzien. We
wagen ons niet aan voorspellingen:
de droeve feiten zullen waarschijn
lijk weldra een duidelijke taal spre
ken.
De troepen van Koning Abdoellah
van Transjordanië zijn de oude stad
van Jeruzalem binnengetrokken, al
dus meldt Reuter.
Uit de moskee van Omar stegen
rookwolken op. Om 16 uur plaatselij
ke tijd trokken de Arabische troepen
binnen en beschoten de Joodse posi
ties hevig. De Joden hebben buiten de
oude stad mortieren op de straten en
op de daken der huizen neergezet.
Arabische artillerie heeft de Joodse
wijk ongeveer twee-en-een-half uur
lang beschoten.
Op het station te Boxtel
verongelukt
f\p het stationsemplacement te Box-
tel is de ruim 70-jarige pater E.
Kuypers die pas sedert een week uit
de missie van Midden-Afrika gerepa
trieerd was, uit de reeds rijdende
trein gesprongen, toen hij waarschijn
lijk te laat bemerkte, dat hij moest
uitstappen. De missionaris kwam
daarbij te vallen tussen het perron
en de trein. Hij werd vermoedelijk
op slag gedood.
Pater Kuypers is afkomstig uit
Wow en hij had ruim 40 jaren in de
missie van Mwanza doorgebracht.
Pater Kuypers behoorde tot de
Congregatie der Witte Paters. Hij
was thans gestationneerd op de pro
cure der Witte Paters op Burgakker
te Boxtel. Het lijk is naar het zieken
huis in Boxtel vervoerd.
was dat hard werken en sober leven
het parool blijft.
Wat hij wel gezegd heeft, valt vol
gens hetzelfde departement als volgt
samen te vatten:
Nagegaan zal worden of de ver
plichte veelevering afgeschaft kan
worden, zonder dat daarvan ernstige
gevolgen voor de vleesrantsoenering
het gevolg zullen zijn.
Opheffing van de vleesdistributie
hangt wel samen met de invoer van
veevoer, maar de vooruitzichten zijn
niet zodanig, dat inhet eerstvolgen
de jaar een belangrijke verruiming
van het vleesrantsoen, laat staan op
heffing der distributie verwacht kan
worden.
Niet thans liggen er 10.000 ton bo
ter voor de export gereed, maar zij
zullen er zijn aan het einde van het
jaar en de vraag is dan of wij ze
kwijt kunnen. De export van land
bouwproducten ziet er hoopvol uit en
doet een stijging tot ca. 1100 millioen
gulden „verwachten" en tenslotte is
het nodig het prijsniveau in ons land
te handhaven, omdat anders onze ex
port, bijv. van textiel, voor zeer grote
moeilijkheden komt te staan.
TXEZE tegenspraak lijkt niet veel
over te laten van het aanvanke-
lipce verslag van het ANP, maar wij
leggen toch het liefst de nadruk op
het woordje „lijkt", want op de keper
beschouwd zien de thans recht gezet
te mededelingen er ten dele toch wel
juist kleurig genoeg uit om 'n toehoor
der en een verslaggever, als hij niet
al te geroutineerd is, - zij 't dan on
gewild op een dwaalspoor te bren
gen. Als in dit licht bezien sommigen
denken aan de naderende verkiezings
strijd, mag dat toch niet al te zeer
verbazen.
Met dat al is 't nu duidelijk, dat
geen bonvrij vlees te verwachten is
en voorlopig geen afschaffing van
de verplichte veelevering, noch van
gestegen landbouw-export en tex-
tiel-exportmoeilijkheden.
A LS men de plattelandswerker-in-ambtelgk verband en de arbeiders uit
de kleinere industrie-centra naar hun oordeel vraagt over de recht
vaardigheid der classificatie, dan is het effect daarvan niet veel geringer
dan dat van de bekende rode lap op zeker dier. En niet slechts zij zijn
aanstonds bereid die rechtvaardigheid te betwisten, maar in het algemeen
ook een massa sociaal-geinteresseerden. Voor zover men daaraan nog mocht
twijfelen, heeft men dat voldoende kunnen afleiden uit de artikelen
reeks, welke wij in de jongste tijd publiceerden en waarin wij achtereen
volgens een ambtenaar, een burgemeester, een onderwijzer, een arbeider
en een leraar aan het woord lieten.
Voor- en tegenstanders.
TVE rechtvaardigheid der classificatie
anders gezegd, van de standplaats
aftrek betwistend, is uit deze artikelen
reeks inmiddels gebleken, dat er over
de mate van het bestaande onrecht
vaardige stelsel verschil van mening
bestaat. Terwijl de een ,,'n" klassifi-
catie niet onredelijk acht, maar dan
ene van twee of drie klassen en de
ander een nog eenvoudiger stelsel van
slechts twee klassen, voor platte
land en stad prefereert, zijn er der
den die geen enkel verschil gehand
haafd willen zien. Het verschil in bei
der standpunt ligt kennelijk in hun
uitgangspunt, dat voor de een op eco
nomische en voor de ander op sociaal
culturele basis berust. De eersten
blijven aanvaarden een verschil in le
vensstandaard tussen stad en platte
land. de ander legt het zwaartepunt
op het vraagstuk ener evenredige ver
houding tussen prestatie en loon en
op dat der bewoonbaarheid van het
platteland. Voor de eerste moet het
een voldoening zijn, dat gewichtige
commissies zich thans met het vraag
stuk bezighouden, waarin de economie
een waardige plaats heeft verkregen.
De laatsten zetten zich echter deswege
al vast schrap tot verweer. Bij voor
baat.
Goedkope en dure zuurballen
gr is in het onderwerp Iets, crat af
stoot en aantrekt tegelijkertijd.
Afstoot, omdat een twistvraag als de
onderwerpelijke soms het karakter
aanneemt van een molen, tussen welks
stenen de klare blik vermalen dreigt
te worden. Iets daarvan hebben wij
ervaren, toen wij tijdens onze publi
caties enige ingezonden stukken over
het onderwerp toegestuurd kregen 'n
Middenstander beklaagde er zich over,
dat in de hitte van de discussie een
der opime-gevers het gewaagd had
de prijzen in zijn on,geving ongunstig
af te schilderen tegen het fond der
stadsprijzen en een tandarts voelde
zich gegriefd, dat de plattelandsprac-
trisein hogere prijzen zou berekenen
dan zijn stadscollega. Dit voorbeeld
klopt niet met de werkelijkheid, zo
verklaarde hij, tenzij men bewijzen
overlegt.
Wij hebben ons tot onze opiniege
vers gewend om het verlangde te be
komen en wij kregen het stante pede
De conclusie er van was niet zo ab
soluut als uit de vroeger in algemene
termen gehouden meningsuiting afge
leid moest worden. Het duizendvoudig
versplinterd economisch leven geeft
namelijk vele voorbeelden waarin het
zwart, waarop wij staren achter elkaar
rouw- feestkleur is. Om het duide
lijker te zeggen: er zijn kleine, plat
telandsplaatsen, waar de handel nog
te gebrekkig gefundeerd en georgani
seerd is om met zijn steedse collega
te kunnen concurreren. En hiernaar
kijkend, loopt men de ernstige kans
alleen maar op rouwkleuren te sta
ren. Men treft echter ook en zelfs tot
in de kleinste stadscentra, wij ken
nen er van een paar duizend zielen
waarin de handel zich op perfecte
wijze heeft ingewerkt en er met zo
veel ondernemingszin werkt, dat hij
uit brede landstroken kopers aantrekt
en de feestvlag kan uitsteken, wijl hij
er op de een of andere wijze in ge
slaagd is, zijn stadscollega te evena
ren.
Ditzelfde geldt zij het in andere
vorm t.a.v. het voorbeeld der tand
artsen. Bij na-informatie kregen wij
de overtuiging, dat wit en zwart door
elkander lopen, waarbij het echter
nog de vraag blijft, of daarbij niet an
dere dan plattelandsfactoren evenzeer
een rol kunnen spelen.
Ook in de stad treft men im
mers verschil in prijzen aan,
tot zelfs in de snoepwinkeltjes toe.
Niet elke zuurbal kost een cent. Er
zijn cok duurdere, wellicht zelfs goed
koper. Wij weten het niet, wij zijn
daar zo wat uitgegroeid. Laten wij 't
daarom hierbij wat het afstotende deel
van het onderwerp betreft. Er blijft
genoeg aantrekkelijks over om daar
nog een ogenblik bij stil te staan.
TXE REGERING van de V. S. heeft
officieel Stalins voorstel tot be
sprekingen tussen de S.U. en de V.S.
op basis van de open brief van Henri
Wallace aan Stalin, verworpen.
De tekst der verklaring luidt:
„Het oordeel van premier Stalin,
dat een vredelievende regeling van
de hangende problemen mogelijk en
noodzakelijk is in het belang van een
algemene vrede, is bemoedigend, maar
de specifieke kwesties, in premier
Stalins verklaring opgesomd, zijn geen
bilaterale kwesties tussen ons iand en
de Sovjet-Unie. Zij zijn van zeer groot
belang voor vele landen en zijn de
afgelopen twee jaren of langer be
sproken, in lichamen waarin andere
landen vertegenwoordigd waren, zoals
de V. N. en de Raad van ministers
van Buitenlandse Zaken."
„Zo hebben b.v. de commissie der
V. N. voor atoomenergie en haar sub
commissies meer dan tweehonderd
vergaderingen gehouden. Juist eergis
teren heeft deze commissie te kennen
gegeven, dat zij niet in staat is een
oplossing te bereiken op grond van de
hardnekkige oppositie van twee ha-
rer leden de Sovjet-Unie en. de
Oekraine tegen voorstellen die voor
de andere negen in de commissie ver
tegenwoordigde naties aanvaardbaar
waren."
•Een dergelijke toestand bestaat met
betrekking tot andere in premier Sta
lins verklaring genoemde problemen'
landbouw geen bestaan meer kan vin
den. Men kan ook timmerman worden
en metselaar en nog zoveel andere
beroepen omhelzen, die contact blij
ven toestaan met het buitenleven. Te
dien aanzien bestaan er zelfs om
scholingscursussen, weinigen helaas
nog in getal, vooral in Westbrabant,
waar Etten terecht naar een rijks
werkplaats snakt en in Zeeland, maar
toch reeds voldoende om enig houvast
te bieden. Hierop de aandacht te ves
tigen is, naast de propaganda voor
uitbreiding dier cursusen, niet zonder
nut.
JJet boekje van dr Smulders is een
belangwekkend werkje.. Het be
vat, zeiden wij, een massa stof tot
overpeinzing en juist deze is in onze
tijd, nu het zuiden met zijn agra
rische bevolking als het ware voor
een omwenteling van zijn structuur
staat, het hardste nodig. Overpeinzing
en daadkracht. En dat deze laatste
hand in hand gaat met het eerste valt
met menig bewijs te staven.
bestaat in ons land een boeren-
probleem. De oppervlakte cultuur
grond en wat daar nog voor in aan
merking komt, is dermate beperkt,
dat lang niet de opgroeiende boeren
geslachten er een plaats op kunnen
vinden. Vandaar de emigratie. Van
daar ook de toenemende belangstel
ling voor het vraagstuk der beroeps
keuze.
Wat voor Nederland geldt, geldt niet
het minst voor Brabant en Zeeland.
Van huis uit agrarische provincies,
ten dele met een gezonde volkskracht,
hebben zij te kampen met de moei
lijkheid de jonge boeren in andere
dan de patriarchale beroepen ge
stuk zo dringend, dat er de laatste
plaatst te krijgen. Het is een vraag
stuk zo dringend, dat er de laatste
paar jaar onophoudelijk over geschre
ven en gewreven is. En nog lang niet
is het laatste woord er over gezegd.
De jongste publicatie op dit gebied, 'n
brochure van dr G. W. A. Smulders
is er het bewijs van. Zij verscheen bij
de N.C.B. te Tilburg.
LTet werkje van dr Smulders draagt
tot titel „het jonge boerenvraag-
stuk in verband met industrialisatie
en beroepskeuze". Het bevat acht
hoofdstukjes en een lijst van beroepen
en hun opleiding. Wat er in staat, is
niet in een paar woorden weer te ge
ven, want de 20 bladzijden lectuur zijn
voldoende om een menigte van ge
dachten te lanceren.
Volstaan wij daarom met enige
detaillering van wat wij in de
aanhef zeiden. Gebrek aan agra
rische bedrijfsmogelijkheid noopt de
jonge boer tot emigratie of beroeps
verandering. Industrialisatie strekt
tezelfder tijd met graagte haar armen
naar hem uit. maar opgepast. De over
gang naar een volkomen vreemd ter
rein is een sociale, een economische,
een culture en een godsdienstig zede
lijke puzzle. Industrie is in zich geen
kwaad, maar wel geeft mechanisering
en specialisering een geestelijke en
morele vervlakking te aanschouwen.
Gevolg van die arbeid of gevolg van
verzwakt zedelijk plichtbesef en ver
antwoordelijkheidsgevoel?
Voor de jonge boer is er dus reden
om uit te kijken en voor de ouders
om met wijze bedachtzaamheid uit te
zien naar het beste van het beste voor
hun kinderen. Dat der kinderen be
lang bovendien een gewestelijk en ka
tholiek belang is, maakt het vraag
stuk tot een der allerbelangrijkste.
Jn deze materie Is de Overgang van
het boerenbedrijf naar een ander
beroep dus de puzzle. In dit verband
komt de beroepskeuze ten tonele en
te dien aanzien blijkt dr Smulders
nieuwe kansen te zien in de richting
van leidinggevende functies in het
bedrijfsleven, maar ook in de land-
bouwtechnische en organisatorische
sectoren. Studie heet het heiblok
waarmee de schrijver zijn denkbeel
den in de hoofden en harten van zijn
lezers wil vaststampen. Zonder noch
tans de grote verscheidenheid van alle
andere eerzame beroepen en ambach
ten te negeren. Het uitgangspunt van
de schrijver is kennelijk die grote lief
de voor de boerenstand die ook een
vader karakteriseert, die zijn kinderen
het allerbeste gunt. Ten dele berust
de propaganda voor studierichtingen
echter ook op de overtuiging, dat het
katholieke Zuiden bij toenemende in
dustrialisatie ook degelijke katho
lieke leiders behoort te kweken en
niet voor niets heeft de ervaring ge
leerd, dat het platteland een bron is
van adelijke karakteristieken en ta
lenten. Eén ding lijkt er ons echter
een beetje wankel in deze voorkeur.
De nood der jonge boeren is er niet
een, die zish beperkt tot de jeugd,
welke haar leven nog voor zich heeft,
maar zij teistert reeds duizenden vol
wassenen. Voor dezulken zijn de
studiekansen slechts gering. Zij be
horen onmiddellijk geholpen te wor
den, waarbij dan nog komt, dat de be
roepskeuzevoorlichting voor hen niet
meer dat nut lijkt te kunnen afwer-'
pen, dan waarvan jeugdige knapen
kunnen profiteren als zij aan het be
gin van hun maatschappelijk leven
staan.
gtudie is een remedie, welke dr
Smulders de jonge boeren voor
houdt om niet slechts de gevaren van
geestdodende en onzelfstandige ar
beid te ontgaan, maar ook om tot zulk
een maatschappelijke hoogte te kun
nen stijgen, dat van hen die leiding
kan uitgaan, welke katholiek Brabant
modig heeft om zichzelf te blijven, 't
Is een ideaal om te streven naar zijn
verwezenlijking. Echter op één voor
waarde, dat deze rgad niet zo letter
lijk wordt opgevolgd, dat de toch al
naar overbelasting zwemende „boorden
markt" nog zwaarder belast wordt.
Zou dit gevaar vergroot worden, dan
lijkt preferabel de propaganda voor
goede flinke, rechtschapen vak- en
ambachtslieden en kleine nijveren.
Maar ook de vorming hiervan vereist
tijd en geduld en is dus niet de uit
komst voor hen, die op onmiddellijke
hulp zijn aangewezen. En toch zijn er
zulken. Zit er dan voor hen niets an
ders op dan zich op te laten nemen
in de massa, die slechts werk aan de
lopende band vermogen te verrichten?
Over dit onderwerp hadden wij
kortelings een vluchtig gesprek met
een vooraanstaand arbeidsdeskundige,
Diens oordeel luidde vlakaf ontken
nend.
In plaats van aanstonds schrikbeel
den op te roepen van monotone, hart
en ziel dodende arbeid, bestaan er nog
andere mogelijkheden. Zij schuilen in
wat men voor werkers van het land
overgangsberoepen zou kunnen noe
men. In die zin, dat zij niet aanstonds
het contact met de natuur, het leven
en werken buiten zouden verliezen.
Men behoeft niet aanstonds fabrieks
arbeider te worden als men in de
(Vervolg kolom 6 onderaan)