A wat de Vrouw interesseert DE SS A POETERAJongensstad •ureau In de Keukens van de Atoombom (TTadTo") Hersengymnastiek Él Van het Z. Vlaamse verkeersfront geen nieuws Katholiek onderwijs en neutrale scholen er dan tte ïFOON 2964 Onze wekelijkse prijsvraag Pionierswerk der Broeders van O L Vrouw van Lourdes in Indië besteden esloten VIERDE JAARGANG No. 1040 2e BLAD ZATERDAG 3 APRIL 1948 Romantiek van de Plutoniumfabriek Geef mij één dollar winst Het is echter een studie waard van verkeerseconomën Luister naar de kerkelijke overheid F Er zwerven nog 40.000 naakte en hongerige kinderen lede japon? arsmantel el of -jurk een vlotte 'ifi'e blouse 320—o OOM TEL. 386 ÏS 378-xxx-o A. M A E S ■pst uitgebreide zaak igieuse artikelen. KREUKELMARKT. Wede. J. SEYDLITZ Taagt tegen Mei een e MEISJE aar oud, kunnen- n en licht werk 980-0 van Dissel Sr. INE KADE 47 GOES oor Vrijdags N NETTE iRKSTER IGD: tACTOR- rtTEUR, evens op de hoog- ;an landbouwwerk- jenieten de voor- Dreu en Co.'s N. V. 'ord en Fordson ractor Dealer TEL. 2267 366-0 ÏEVRAAGD \NKWERKER en MONTEURS }reu en Co.'s N. V. ord en Fordson ictor Dealer Teil'. 2267 367-0 an der Steen m'jn troorï\ l'jkmjn kroon' lu# een kdnne 9 die fdetus hteri me Werkers), die heim verzet tegen srs had georganl- 1 vreugdedag voor ln de Verenigde Staten, in Siberië en in Argentinië zijn reusachtige complexen verrezen y ï^EN ROSSE GLOED hangt er boven de spooksteden van Siberië, Betonmo- lens malen dag en nacht. Meters dikke muren worden opgetrokken in de meest afgelegen gebieden van Amerika en Azië. Plutonium! De wereld maakt plutonium; een nieuw metaal dat alleen door kernsplitsing uit ura nium kan worden verkregen. Atoom voor AtoomEen eindeloos lange weg voor de mogendheden, die deze kostbare stof ln grote hoeveelheden, nodig hebben voor de atoombom! Het eerste apparaat, dat de Amerikanen ln dienst stelden om op grote schaal plutonium te vervaardigen, bezat een vermogen van 200 Watt.. In dien men hiermede één bom van zegge 100 k.g. had willen vullen, zouden er 70.000 jaren verstrekken zijn.... ZOALS de Russen nu achter de Oeral hun laboratoria en fabriekscom plexen in streng bewaakte afzonde ring ophouwenen er strikt voor blij ven waken dat geen geheimen uitlek ken, zo ploeterden eens de Amerika nen onder veel moeilijker omstandig heden tijdens de oorlog om al hun ac tiviteit op dit gebied uit het oog en., uit de pers te houden. Complete ste den moesten in recordtijd worden op gebouwd, tienduizenden bij uitstek geschoolde arbeiders werden te werk gesteld, professoren, ingenieurs, scheikundigen, ervaren leiders, archi tecten, medici, leveranciers van grondstoffen en voedsel, politiemensen en militairen, administratief en tech nisch personeel werden in het gigan tische project betrokken zonder dat zü mochten weten, waarvoor hun werk zaamheden dienden. Er bestaan op het ogenblik tien tallen steden op de wereld, waarvan de namen niet op enigerlei landkaart mogen voorkomen. De bekendste daar van zijn wel Clinton, Oak-Ridge en Hanford in dc Verenigde Staten; de slechts met enkele Russische letters aangeduide bouwsels ten Zuiden van Biisk, ten Noorden van Chita en in het Alaghezgebergte in de U.S.S.R. en dan de ;ven dreigend uitziende pro jecten van de Argentijnse regering bij San Isidro en Cerro Blando. In deze laatste plaats is het hoofdkwartier gevestigd van de uitvinders der Duitse atoombom; prof. Werner Heisenberg uit Leipzig en dr Guido Beek, beiden in dienst van president Peron. ■jVTidden in de oorlog trad bij de president-directeur van Ame- rika's grootste scheikundige con cern 'n man binnen, die zich voor stelde als generaal Groves. „Ik kwam u verzoeken, meneer Carpenter, om een volledige stad te bouwen bestaande uit schei kundige fabrieken." „Waarom?" vroeg de ander, stom verbaasd. „Dat kan ik niet zeggen", zei de generaal, „maar het is !n het belang van het land en ik spreek hier namens de regering en de generale staf. Ik vertrouw, dat u alle opdrachten zult uitvoeren, zonder u over het hoe en waarom te bekommeren. Die stad moet in de kortst mogelijke tijd gebouwd worden en geen mens mag iets van de werkzaamheden te weten ko men." „Goed, ik neem het aan", zei W. S. Carpenter „geef mü 'n con tract voor de kostprijs met de ga rantie van één dollar winst.." Het werd het wonderlijkste con tract dat ooit is opgemaakt. Er is over de geheime steden in Amerika nooit iets uitgelekt. En toen Harry Truman de eed als president- had afgelegd, en inge wijd werd, stond zelfs hij als aan de grond genageld bij het vernemen van dit nieuws.'... HOE WERKT ZO'N FABRIEK? T)e eerste inrichting die de Ameri kanen in 1943 opzetten om meer plutonium te verkrijgen dan die ene iaboratoriumzuil te Chicago oplever- de, kon niet anders zijn dan een slag in de lucht Méér plutonium dan de helft van het duizendste gedeelte van een gram had nog niemand ooit bij elkaar gezien! Geen der geleerden kon voorzien, welke invloeden het nieuwe materiaal op de omgeving zou uitoefe nen. Welke bouwstoffen waren nodig? Hoe kon men de ontzaglijke hitte af voeren, die bij een dergelijke mas sale kettlngplifsing zou optreden? Hoe moest men de kettingreactie in de hand houden, de „machines" besturen, indien de radio-activiteit niet inge perkt kon worden? Problemen genoeg! Men zou bv. ge regeld de „asla" van elke uraniumzuil led'Sen en nieuwe „brand stoffen" toevoegen, maar nimmer mocht de atoomsplitsing zich buiten de „kachels" voortzetten. Men kon ook een zuil niet gaan afbreken, als er wat plutonium in ontstaan was. Voor al dit soort vraagstukken is tenslotte een oplossing gevonden. Al vorens echter van de ervaringen uit de proeffabriek profijt kon worden getrokken, kwamen reeds de onaf zienbare complexen van Hanford en Oak-Ridge in bedrijf. En natuurlijk deden de voortvarende Amerikanen het daar toch weer heel anders ALS EEN BETOVERD KASTEEL J)e „uraniumzuil" die de Russen thans algemeen toepassen, is op gebouwd uit een grafieten rooster met verschuifbare uranium-staven Zodra in het inwendige van deze bijna bol vormige ovens een blijvende kern splitsing aan de gang is gebracht (een kettingreactie dus) ontstaat onder zekere voorwaarden het plutonium. De bediening geschiedt geheel op af stand en al het personeel blijft door een nahdloze beschermende loodbeton muur van de apparaten gescheiden. In plaats van de ideale heliumkoe- ling heeft men om practische rede nen waterkoeling toegepast, maar de Columbia-rivier, die hiertoe door één der fabrieken heengeleid is, mc -an ook weer onschadelijk gemaakt wor den. Met de buizen hiervoor ontston den nieuwe moeilijkheden, want deze moesten uit een materiaal bestaan dat 1. bestand was tegen het opwekken van kern-reacties in de stof; 2. geen neiging bezat om neutronen in te vangen, hetgeen de werking van de zuilen zou vertragen; 3. niet veranderde onder inwerking van de hevige neutronen-bombarde menten; 4. geen invloed zou indervinden van de radio-actieve straling; 5. voldeed aan alle eisen welke aan buismateriaal gesteld worden (piet lekken, niet kromtrekken, niet merk baar uitzetten bij verwarming, niet roesten en gemakkelijk te bewerke). Beryllium-pijp bleek niet in vol doende hoeveelheden gemaakt te kunnen worden en toen bleef uitein delijk aluminium over, alhoewel men eigenlijk in het geheel niet wist of dit onder deze nieuwe omstandighe den wel dezelfde hoedanigheden zou bezitten. De electro-technici zaten met de handen in het haar vanwege de stra lingsinvloeden op hun instrumenten. Draden, controle-apparaten, meters en automatische schakelaars vertoonden de vreemdste kuren. Grafiet-onc'.erde- len in weerstanden veranderden van waarde; het geleidingsvermogen, de elasticiteit, de trekvastheid en de temperatuur van bijna elk materiaal bleken onderhevig aan niet te peilen schommelingen. URANIUM IN BLIK... TAe dreigende berichten die doorlek- ten over de Duitse atoombom, zweepten de Amerikanen eindelijk tot zulk een snelheid op, dat vanaf 1943 fabriek na fabriek uit de grond werd gestampt, gelijk op het ogenblik de Russen in de Siberische steppen pres teren. Het allereenvoudigst zou het zijn, indien het koelwater rechtstreeks langs het uranium gevoerd kon wor den. Dit bleek onmogelijk, omdat beide stoffen zodanig op elkaar in werkten, dat het water strah i begon uit te zenden, terwijl het uranium in plakken uiteenviel! Een bescher mende laag kon men met gemakkelijk aanbrengen, er zat niets anders op dan; het uranium „in te blikken". Het gezicht van de Hanfordsr di rectie toonde dagelijks de stand van de „inblik-thermometer", want met dit onderdeel van het bedrijf was al tijd wet iets aan de hand Of er kwam roest op het metaal, er raak ten splitsingsproducten in het water, of de koeling deugde niet meer, er werden neutronen „verduisterd" en de kettingreactie vertraagde, of er ontstond een lek en een complete zuil viel uit met alle gevolgen van dien.... Om maar niet eens te spreken va? de bijproducten, die ontelbare zorgen baarden als gevolg van him gevaar lijke radio-activiteit en zonderlinge samenstelling. Radon (een edelgas), xenon en jodium dat gamma-stralen uitzond, kwamen op de meest onver wachte ogenblikken tevoorschijn. Hoge schoorstenen moesten worden gebouwd, om de dodelijke gassen en zuurdampen af te voeren. In elke nieuwe stad moest, naast de verdere meer normale gemeentedien sten, een uitgebreide gezondheids dienst in actie komen, om eikeer da gelijks meerdere mhlen te onderzoe ken en zo nodig te behandelen. En met dat alles bezat mén op 1 Februari 1944 nog slechts190 mil ligram plutonium. Nog niet één gram! VOORKOMEN IS BETER DAN GENEZEN! ÏAe doctoren van de gezondheids- dienst, die voornamelijk preven tief moesten werken, om ongelukken op grote schaal te voorkomen, hebben hun taak uitmuntend vervuld. Per manente en draagbare verklikkers waarschuwen thans bij ae aanwezig heid van stralingen. Iedere arbeider draagt een filmstrookje in zijn zak, dat geregeld wordt afgelezen op „zwartheid". Bij de uitgang van elk laboratorium waarschuwen verborgen alarmsignalen bij het passeren van besmette personen. De werkkleding wordt dagelijks gewassen in een spe ciale inrichting. Het is binnen de beschermende mu ren van een plutoniumfabriek volgens de laatste statistieken veiliger dan op welke verkeersweg dan ook! HET ZWARTE WATER Tn tegenstelling tot de Amerikaanse methode werkte men in Duitsland met zwaar water als „ten.peraar" Hitier veroverde voor dit doel de fa brieken ln Noordwegen. De beide uit vinders Heisenberg en Beck, die thans hun werkzaamheden onder de hoede van president Peron voortzetten laten deze neutronen-vertragende stof nu maar produceren in Zuid- Amerika. De zuilen voor het vervaardigen van plutonium kunnen dan een kleinere afmeting hebben dan bij toepassing van grafiet. Er is ook veel minder rem stof nodig. Wel moeten speciale voor zorgen getroffen worden tegen een „uit de hand lopen" van de ketting reactie, bv. door meerdere controle staven (cadmium) in te schakelen. Een bezwaar vormen de schomme lingen in het energie-niveau tenge volge van luchtbellen. Ook blijft men afhankelijk van de geringe hoeveel heden, die de fabrieken kunnen leve ren. In de Verenigde Staten koos men daarom grafiet, doch dit moest van nog ongekende zuiverheid zijn. Men heeft er de leveranciers voort durend tot wanhoop gebracht door hun zuiverste producten als totaal on bruikbaar te bestempelen en steeds fijnere sortering te verlangen. En dan in gigantische hoeveelheden, ter wijl niemand enig vermoeden mocht hebben waarvoor dit ultra-fijne mate riaal gebruikt zou worden! DE STANDAARD-ZUIL TToeveel uraniumzuilen staan er in één fabriek?. Het zou aanbeveling verdienen om vele kleine ovens te bouwen inplaats van één grote. Zij kunnen dan één voor één gebouwd en in gebruik ge nomen worden; men heeft- voldoende reserve indien een appara.v uitvalt en het is veiliger bij mogelijke onge vallen. De ervaring leerde, dat kleine zul len onvoordelig veel grondstoffen ver eisten en te grote bouwsels onhandel baar worden. Er bestaat dus een standaardmaat volgens welke alle plutonlumfabrieken nu zijn ingericht. En de afstand onderling? Ja, die bedraagt enkele kilometersUit veiligheidsoverwegingen. Er zijn niet voor niets zulke uitgestrekte fabrieks complexen nodig! LITURGISCHE KALENDER Zondag 4 April: Wit. Beloken Pa sen. 2e gebed H Isldorus. Credo. Pref. van Pasen. Maandag 5. Wit. Maria Bood: hap. 2e gebed (in stille Missen) H. Vin- centius Ferrerius. Credo. Pref. van de H. Maagd. Dinsdag 6. Wit. Mis van Beloken Pasen. Gloria. 2e gebed van de H. Maagd. 3e voor Kerk of Paus. Geen Credo. Pref. van Pasen. Woensdag 7. Wit. Als gisteren. Donderdag 8. Wit. Als gisteren. Vrijdag 9. Wit. Ais gisteren. Zaterdag 10. Wit. Votiefmis van O. L. Vrouw op Zaterdag. Gloria. 2c ge bed H. Geest, 3e voor Kerk of Paus. Pref. van de H. Maagd. TlToensdagochtend reed een nieuwen tegelijkertijd kleinst denkbagr treinstelletje Hulst binnen: een elec- trische motorwagen van de Belgische spoorwegen. Wie de eigenaar'er van niet kende en het feit beleefde, had echter maar één gedachte: dat zal het nieuwe materiaal zijn, waarmede de Ned. Spoorwegen hun entrée willen maken nu zij de exploitatie van de lijn Mechelen—Terneuzen op Neder lands gebied ter hand nemen. Het nieuwtje verspreidde zich snel, zoals dat altijd in kleine gemeenschap pen pleegt te geschieden en tezelf- der tijd begon een yragenspel, dat op zijn beantwoording in de krant wacht te. Is dit werkelijk het nieuwe mate riaal? Wanneer wordt het in gebruik genomen? Hoe zal het met dit en hoe zal het met dat gaan? De antwoorden op die vragen kent men thans reeds. Gisteren meldden wij, dat er voorlopig niets verandert. Later zullen nadere mededelingen volgen. Ten dele is het nl. een kwestie welke alleen de regering aangaat en voor een ander deel moet nog eens rustig overwogen worden wat er zo al te doen staat. Een paar woorden een complete gedachte ■p<en enkele mededeling welke wij tijdens een rit van Sas van Gent naar Terneuzen mochten meemaken in gezelschap van de president der N.S., gaf ons intussen een aanknopingspunt voor veronderstellingen, welke een be langwekkend licht werpen op het vraagstuk. Onder het sobere materiaal dat in de gegeven omstandigheden te onzer beschikking gesteld kon worden, lichte wij een detailtje even op. Het betrof eigenlijk het gehele railverkeer in Zeeuwsch-Vlaanderen en wellicht zelfs het gehele reizigersverkeer. Met name werd gereleveerd hoe in dit ge west drie maatschappijen bestaan: de Z.V.T.M., de B.M.S. en de Spoorwe gen. Ook als twee er van tot één samenvloeien is dat eigenlijk teveel Het klonk zo gewoon, dat men ge neigd is er achteloos aan voorbij ie wandelen en toch lijkt de veronder stelling niet te gewaagd er een com plete Zeeuwse verkeerseconomische gedachte achter te vermoeden. Zeeuwsch-Vlaanderen is immers een uitgestrekt, maar niet dicht bevolkt land, waar de bewoners ver uiteen ple gen te wonen. Deze situatie is niet be paald bevorderlijk voor een druk pu bliek verkeer en zo er desondanks vervoersgerief ten dienste dier bevol king gesteld moet worden, zal dat slechts dan goed mogelijk zijn als een concentratie van krachten in de hand wordt gewerkt. Als men de situatie uit deze ge- zichtshoek bekijkt, is het verder niet zo moeilijk meer om de voorde len daarvan te zien. Concentratie in de vorm van bv. eenvoudige maar ra tionele samenwerking leidt vanzelf tot op elkaar aansluitende dienstre gelingen, waardoor een juistere ver deling der mogelijkheden kan worden verkregen. De vraag is uiteraard of een der gelijke concentratie van krachten niet tegelijkertijd nadelen in zich bergt. Wij zouden het niet graag willen be vestigen of ontkennen. Men zou van het onderwerp een studie moeten, ma ken om er iets met stelligheid over Fabriekscomplexen in de geheime Amerikaanse stad Oakridgc. STOND VOOR HET RAAM. de regen te verwensen, omdat ik er door moest. Maar daar trok de regen zich niet veel van aan en rik ketikte zorgeloos verder. Kom, het wordt tijd. Ik moest een kennis gaan feliciteren. Het was een nieu we kennis en ik zou daax voor het eerst een half uurtje of uurtje door brengen op een verjaringsvisite. Ik zag er een beetje tegen op. Ik was al eens meer aangelopen maar nog nooit op een verjaardag. Dan zijner altijd anderen, kermissen, waar je totaal niets van kent en het is dan altijd een peilen en voelen, een luis teren en oordelen, een combineren en conclusies trekken, een wikken en wegen en zelden weet Je raad met een oordeel over een eerste ken nismaking. Fr zijn wel mensen, die aanstonds een oordeel over een ander klaar hebben, die bovendien hun hart op de tong dragen en dadelijk hun mening zeggen, ook of ze er een ander mee grieven of niet. An deren kijken eerst eens uit, houden bescheiden hun mening voor zich om anderen niet zo pardoes de eer ste de beste keer te kwetsen, of soms ook om de ander beter te le ren kennen. Enfin, "de een is zus, de ander zó, maar nooit ben ik „klaar" met een oordeel over een ander die ik éen keertje ontmoet, terwijl an deren zo opgetogen kunnen zeggen na een eerste keer: „Wat een liet mens hè!" of vol overtuiging „wat een kat hè!" Er zijn vaak zoveel te genstrijdigheden in een mens, in z'n levensopvattting, zijn kijk op de din gen, tussen wat hij zegt of beweert en wat er in zijn diepste binnenste leeft, zodat men voorzichtig moet zijn met zijn oordeel. Zo was het ook bij deze visite. IJet was een heel aardig gezel schap, waar ik, als laatste en geheel vreemde gast bijkwam. De ge sprekken liepen vlot heen en weer. Toen begon er een over het Katho liek onderwijs en de neutrale scho len. Het Kath. onderwijs, een Kath. universiteit was niets, dan werden je kinderen veel te eenzijdig; ze moesten neutraal onderwijs hebben, dan werden ze veel breder van op vattingen, zaten niet altijd zo in het zelfde kleine kringetje, werden vlot ter en schopten 't veel verder. Altijd bij katholieke» was niets gedaan. Enfin de kinderen gingen immers toch zelf hun gang. „Wij waren met negenen" zei een ander, „we hebben allemaal bij moeder dezelfde opvoe ding gehad en tóch is er nog één bij, die niets aan de godsdienst meer doet. Alle negen zijn we verschillend ofschoon we dezelfde goede opvoe ding hadden. Goddank heeft moeder geen zelfverwijt, heeft ons goed op gevoed'^ RA et die slotzin liet ze zich ineens van een heel andere zijde zien. Ieder heeft toch dat goede „ik" dat nooit helemaal weg is. Het gezel schap was hoogstaand en ontwikkeld genoeg om zelf eigenlijk met een beetje goede wil aües te weerleggen en het Katholiek onderwijs te roe men als hét ware en de strijd te waarderen die onze voorgangers zo hard en bitter streden voor ons en onze kinderen. En al was men niet ontwikkeld genoeg om zo iets zelf in te zien, waarom dan niet zijn eigen mening op zij gezet en geluisterd naar Priesters en Bisschoppen, die toch het beste met hun volk voor hebben zonder eigenbelang, zonder bijbedoeling. Zeker dan kunnen er nog kinderen van ons verloren gaan, alle Katholiek onderwijs is nog geen axioma dat allen zalig worden, maar dan kunnen we toch zeggen: „Ik heb me niets te verwijten. Ik deed m'n plicht en luisterde naar de over heid." Als we onze kinderen naar de neutrale scholen sturen, hoeven ze heus niet altijd verloren te gaan, maar als er dan niets van terecht komt, zitten we dan niet met ons zelfverwijt? Dit waren wel zo de twee grote tegenstrijdigheden in het ge sprek: de bejubeling van de neutrale school ende goede opvoeding van een moeder, die zich goddank niets te verwijten had, dat ik werke lijk voor een raadsel stond en voor de zoveelste maal niet wist wat over dit gezelschap of over de afzonderlij ke personen te oordelen. Toch geloof ik dat allen hoe zeer dan ook over oor delen of hoe er ook tegen aan keken op hun oude dag graag zouden wil len zijn als die moeder, „die zich niets te verwijten had". Maar daar voor is nodig dat wij ons op de eer ste plaats richten naar onze over heid. Hoeveel N.S.B.-ers zouden zich een hoop ellende bespaard hebben, als ze naar de brieven van onze Bis schoppen hadden geluisterd? Moeten we dan eerst altijd „leergeld" beta len om onze eigen wijsheid te breken of zou ons niet wat meer onderdanig heid beter passen? Laten we het de eenvoudigen van harte nazeggen: „Ze zullen wel gelijk hebben dus luister ik naar mijn overheid", dan tenminste treft ons geen zelfverwijt hog het ook onze kinderen vergaat. En laten allen die niet waarderend over het Katholiek onderwijs kunnen spreken eens zonder vooroordeel r.aar schoclstad vaan l:iifc€n in Den Hap g, ze zullen andeis spieken als ze terugkomen. te kunnen zeggen, maar het lijkt.niet al te boud verondersteld als wij aan nemen, dat dit nu juist een kolfje is naar de hand van ervaren verkeers- economen, een onderwerp, dat tot een der belangrijkste is of zal gaan beho ren, dat de Zeeuwsch-Vlaamse ver- keerskwestie karakteriseert. Als er dus sprake is „van het Zeeuwsch- Vlaamse verkeersfront (voorlopig) geen nieuws" dan zou het kunnen zijn, dat de intrede van de N.S. in het Zeeuwsch-Vlaamse land op de duur belangrijke conseqvffenties zou kunnen hebben. ZONDAG 4 APRIL HILVERSUM II 415 m: 8 nws., 8.15 Pablo Casals, cello. 8.25 hoogmis, 9.30 nws., 9.45 Ned. Herv. kerkkoor, 10 kerkd., 11.30 gr., 12.15 apologie, 12.30 ork. znaam, 13 nws., 13.20 ork. z. naam, 13.40 piano, 14 Dat is Gronin gen, 14.40 Hengelose ork.ver. 15.05 saxofoon recital, 15.30 Kath. werkzaam heid in het nabij Oosten, 15.40 muz. tombola, 16.10 om het kampioenschap van Ned.: BW-PSV. 16.25 Eerste ves pers, 17 IKOR, 18.30 orgel en ork-, 19 De psalmen van Sweelinck, 19.15 bijbel 19.30 nws., 19.45 gr., 19.50 In het Boeck huys, 20.05 gew. man, 20.12 Wie het kleine niet eert20.40 Leeuw in het keukentje, 21.35 omr. ork., 22.45 avond geb., 23 nws., 23.15 Couperin progr. HILVERSUM I 301 m: 8 nws., 8.15 gr., 8,30 De natuur in, 8,40 Intermezzo Jan Corduwener, 9.12 sport, 9.15 men vr. en wij dr., 9.45 Het zwerk betrekt, 10 Alma musica, 10 Dostojewski, 11 kunst na arb„ 12 lunchpakket, 12.30 Zondagclub, 12.40 geheelonth. zang- ver., 13 nws., 13.15 ens. Romancers, 13.50 Spoorw., 14.05 Dr Ritter, 14.30 kwartet, 15 film, 15.15 kamerork., 16 Skymasters, 16.30 sport, 17 meisjeskoor 17,20 Giulio Giulietti guitaar, 17.30 Ome Keesje, 17.50 voetballen, 18 nws. 18.15 In gesprek met de lezer, 18.30 Ned. str.kr., 19 kerkd., 20 nws. 20.15 philh. ork., 21 hersengymn., 21.," Pal la's romance for melody, 21.50 De waarde van goud op deze aarde, hoor spel, 22.35 Waltztime, 23 «nws., 23.15 operette. MAANDAG 5 APRIL HILVERSUM n 415 m: 7 nws., 7.15 reveille, 7.45 woord v. d. dag, 8 nws., 8.15 Te Deum Laudamus, 9.15 piano, sonate van Mozart, 9.15 zieken, 9.30 w.st., 935 Fr. Schubert, 10.30 morgend. 11 kwartet in G voor fluit, klarinet, fagot en hoorn, 11.15 van oude en nieuwe schr., 11.35 La Garde Republi- caine. 12.05 zang, 12.30 weeroverz., 12.33 Ancora trio, 13 nws., 13.15 NCRV- kwartet, 13,45 Lvrische suite v. Grieg 14 vacantieverwUing, 14.35 A'd. ac cordeonver. 15 lichte kl. bij de thee, 15.30 piano, 16 bijbel, J.6.45 Sraetana, 17 kleuterklokje, 17.15 orgel, 17.45 kamer muz., 18.15 sport, 18.30 met band en plaat paraat, 19 nws., 19.15 NCRV- leeslamp, 19.30 act. geluid, 19.45 M. Richters 70 jaar. 20 nws., 20.15 muz. uit 12 landen, 21.10 Het protestantisme in Frankrijk, 21O0 Sweelinckkwartet, 22 Stijging op de maatschappelijke lad der, 22.15 ens. Euphonia, 22.45 avond- overd., 23 nws., 23.15 licht klassiek. HILVERSUM I 301 m: 7 nws., 7.15 gymn., 7.30 gr., 8 nws., 8.15 gr., 9.30 Haydn, 10 morgenw., 10.20 zang, en piano. 1030 vrouw, 10.45 Regenboog, 11.20 piano, 11.45 voordr., 12 melo dieën uit Eng. films, 12.30 weerpr., 12.33 plattel., 12.38 orgel, 13 nws., 13.20 Carlo Carcasola en zijn ork., 13.50 saxo rhapsodie, 14 cello en piano, 14.30 De schoolarts geeft raad, 14.45 Caval- leria Rusticana, 15.58 P. Postmans be tere helft, hoorspel, 16.30 Hasse Kahn's ens. 17 Wiebrecht gaat te gast gesp. fabel, 17.15 school is uit, 17.30 Ha waiian muz., 17.45 De wederopbouw in Indonesië, 18 nws., 18.15 Jan Cordu wener, 18.30 Ned. str.kr., 19 Olie uit eigen bodem, 19.25 zang en piano, 19.45 ens. Boris Mersson, 20 nws., 20.15 ac tuele kanttekeningen, in cabaretstijl, 20.45 Is Esperanto de toekomende we reldtaal? 21.05 sterrenregen, 21.45 ach ter het ijzeren gordijn, 22 Stem des volks, R'dam, 23 nws., 23.15 dansmuz: Horizontaal: 1 plaats in Noordbra bant, 5. plaats in Noordbrabant, 9. prul, 10. mgstem, 13 kring, 14. mu ziekinstrument, 17. prelaat, 19. biljart stok, 20. wortel, 21. boom, 23, muziek instrument, 25. bekende voormalige illegale organisatie (afk.), 26. titel (afk.), 27. openbare mening, 28. ge dachteloze handelwijze, 30. plaats in Noordbrabant, 32. deel van Klein- Azië, 33. papiermaat, 35. speer, 36. plaats in Noordbrabant. 38. hoon, 41. wellicht, 46. klepper, 48. pad, 50. kleur 52. putemmertje, 53. voorzetsel, 54. wa terstand (afk.), 56. verwarde knoop, 57. gevuld, 58. Noorse munt, 59. roof dier, 61. gesloten, 62. genotmiddel, 64. ondergrondse spoorweg, 66. mand, 67. afgemat, 68. plaats in Noordbrabant, 69 plaats i.i Noordbrabant. Verticaal: 2. telwoord, 3. vogel, 4. kanselrede, 6. Mohammedaans vrou wen-verblijf, 7. zeegras, 8. onheilsgo din, 11. plaats in Noordbrabant, 12. herkauwer. 13. vllnderlarve, 14. niet gesloten, 15. bergplaats, 16. plaats in Noordbrabant, 18. Pauselijke brief, 22. dakbedekking, 24. takel, 27. rivier, 29. noot, 31. plaats in Noordbrabant, 32. noot. 34. voorzetsel, 35. onderricht, 37. plaats in Noordbrabant, 38. houten been, 39. voorzetsel, 40. aardrijkskun dige plaatsbespaling (afk.), 42. voor zetsel, 43. gedwee, 44. sprong, 45. plaats in Noordbrabant, 47. kranten jongen, 48. zacht, 49. resonnance, 51. Zuid-Amerikaanse rivier, 53. +oren- omgang, 55. Amerikaanse leet 58. kellner, 60. roest, 63. plaats in Fin land, 65. herkauwer. VAN PAASPUZZLE O N OM I E - A OPLOSSING A E C PI N - E EDE - G OM DRI EST - THEMA R-GIT-GRIL-R UI - KEG - UT - MI KEU- R I EM -ROL - Dl S - RE - UUR- MET- SONT-WEB AR - OT-DEK-LA L - LORD - LOS - L ANIMO-KLEPEL GAS - OPOE - I DO A - T E MP EREN- N Prijswinnaars: le prijzen 5): P. Coenen, van Meterenstraat 41, Breda en M. van Dammen, Hoogeweg A 145 Hoofdplaat, 2e prijzen 2.50) J. Ver gouwen, Ringbaan A 145, Hoeven en P. Cornelis, R. K. Ziekenhuis, Oudenbosch. 1. Welke generaal was bij het uit breken van de oorlog op 3 September 1939 opperbevelhebber van 't Franse leger? Weygand, Reynaud, Gamelin, De Giraud of Darlan? 2. Wie ondertekende op 22 Juni '40 in het Bosch van Compiegne voor Duitsland het wapenstilstandsverdrag met Frankrijk? Von Ribbentrop, Ru- dolf Hess, Goering, Hitler of generaal Keitel? 3. Wat gebeurde op 22 Juni 1941 Begon Het Duitse leger toen de Bal- kan-veldtocht, bereikte Hess toen per parachute de Britse bodem, rukten de Duitse troepen toen Rusland binnen, kwam toen het Atlantic-Charter tot stand of is Kreta toen gevallen? 4. Aan de Franse Kanaalkust on dernamen geallieerde „commandotroe pen" op 19 Augustus 1942 een landings poging. Had dit plaats bi Dieppe, bij St. Nazaire. bij Cherbourg, bij Calais of bij Duinkerken? 5. Waar begon op 14 Januari 1943 een belangrijke bespreking tussen Roosevelt en Churchill, waaraan mede door de chefs van de geallieerde ge nerale staven werd deelgenomen en waarop, ondanks de uitnodiging, Sta lin niet kon verschijnen? In Oran, in Algiers, in Bizerta, in Tunis of in Casablanca? 6. Op 8 September 1943 vond een belangrijke gebeurtenis plaats. Her overden de Russen toeijf Stalingrad, landden toen de geallieerde legers op Sicilië, werd Mussolini toen gevangen genomen, gat Kalië zich toen onvoor waardelijk over of stond Portugal toen steunpunten op de Azoren aan de geallieerden af? 7. Welke Nederlandse stad werd op 22 Febr. 1944 door een vreselijk bom bardement getroffen? Eindhoven, Rot terdam, 's Gravenhage, Nijmegen of Maastricht? 8. Op 8 November 1939 werd op Hitier een aanslag gepleegd. Waar vond deze mislukte aanslag plaats? In Berlijn, in Muenchen, in Neurenberg, in Wenen of in Danzig? 9. Wie plaatste bij de aanslag van 20 Juli 1944 op Hitier bij een stafbe spreking in het hoofdkwartier een bom in de onmiddellijke nabijheid van de Fuehrer? Kolonel graaf Von Stauf- fenberg, veldmaarschalk Von Witz- leben, generaal Wagner, luitenant-ge neraal Von Haase of gen.-oberst Beek? 10. Bij verrassing is het de ge allieerde troepen op 7 Maart 1945 ge lukt bij Remagen over de Rijn te trekken. Waren dit Canadese, Poolse, Amerikaanse, Franse of Engelse troepen? 'uodaoJt asuEenu -OUIV '01 'S-raquajjnejs "°A jauojozt '6 'uaqauanjv ni '8 'ua3 1 -aUlfTK 'l 'J3A0 ^ftppjEEMJOOAUO qaxz' 'je3 ojibji '9 'BÓUBiqBSBO nj -g 'addaxa fïq 'F 'uatmtq puBisna ua; -jjn.T 'uadaori aspna ap 'E 'lapayi IBEJauaS ~z 'uqauiBO ;EE.iauao I (Eigen berichtgeving). TNDONESIë is tot in wortel en vezels ontwricht: vele dessa's zijn door brand en verwoesting met de grond gelijk gemaakt, volwassenen zijn vermoord of door ellende omgekomen en talloze kinderen zwerven, ongekleed en totaal ondervoed, aangetast door de meest afschuwelijke ziekten rond, wachtend op de liefdevolle hand om hen te verzorgen. Vanaf 16 Juni 1947 hebben de Eerw. Broeders van O. L. van Lourdes (Dongen) de officiële opdracht, die reeds eerder was aanvaard, ten uitvoer kunnen brengen door met ongeloof lijke moed op een afstand van ongeveer 25 km ten Zuiden van Batevla een uitgebreid kamp in te richteh, waarin tot nu toe een kleine 500 zwervertjes onderdak vonden en verpleging. Het is de bedoeling deze Jongensstad Dessa Poetera, tot 2000 pupillen uit te breiden en na verloop van tijd onder de hoede van de Regering over te gaan tot de inrichting van een tiental gelijksoortige kampen, waarmee dan naar schatting de helft van de rondzwervende stak kerds zal zijn gehuisvest. ■JTIT deze korte samenvattende in leiding zou de lezer menen te moeten opmaken, dat er tot dan loe van Overheidswege niets voor de zwervertjes was gedaan. Zo is het gelukkig niet. Door middel van raz zia s (in het voordeel van de mensen zelf) heeft de politie een grote me nigte ronddolende bedelaars, mannen zowel als vrouwen en kinderen, opge pikt en in kampen bijeen gebracht. Uit deze kampen zijn nu weer de kinderen gehaald, die naar alle waar schijnlijkheid geen „thuis" meer "had den. Dessa Poetera is dus eigenlijk een weeshuis en wordt alleen maar anders genoemd, omdat de fijngevoeligheid van de inlanders het woord „wees huis" niet kan verdragen: wezen be- hqren nl. in de familiekring en het is niet verstandig om de Javaan attent te maken op zijn onmacht van dit ogen blik zelf de verzorging der ondervoe de kinderen op zich te nemen. Voor de Broeders Corbinianus (di recteur) en Mattheus moet het een wanhopig gezicht zjjn geweest de eerste zending van ruim 100 kinde ren te zien aankomen: allemaal zo goed als of geheel naakt, vermagerd tot op het gebeente en met een van volkomen moedeloosheid apatisch uiferlnk. Deze kinderen van drie tot z"=t!en jaar wa-en stak voor stuk niet veel meer dan levende doden en ve len van hen waren overdekt met af zichtelijke zweren of leden aan af schuwelijke ziekten. Het moet een troosteloze aanblik zijn geweest en dan te bedenken, dat voor deze nood practisch geen leniging was dan een liefdevol gebaar en een paar handen vol van het meest noodzakelijke voed sel. Maar na negen maanden zwoegen is de toestand grondig veranderd. Dessa Poetera begint te lijken op een „mo del-stad waarin de jongens worden opgeleid tot geestelijk en lichamelijk volwaardige leden van de Javaanse dorpsgemeenschap, waarvan ze straks in het herboren Indonesië weer deel uit zullen maken. GEEST VAN SAAMHORIGHEID TAaarmee is dan het eigenlijke doel van de inrichting aangegeven. De Broeders willen bij wijze van „op voedkundig experiment" in een vrije gemeenschap (d.w.z. een gemeenschap van vrije mensen) het Javaanse dorpsniveau aan ontwikkeling en be schaving bereiken teneinde aldus het verstoorde evenwicht te herstellen. Dit lijkt eenvoudig, doch het is een doelstelling, die in werkelijkheid on gemeen hoog is gelegen. Dit wordt duidelijk, als we ons een ogenblik in denken, dat deze gemeenschap bestsa' uit zeer zwakke en op ieder gebied verwaarloosde en verwilderde kinde ren en dan in een land, waar de nood tot aan de lippen is gestegen. Zeker, in theorie is het allemaal eenvoudig en prachtig: ieder kind mag zijn eigen bezigheid kiezen. Maar in de praktijk zal het vaak voorkomen, dat het kind uit volsla^fen wanhoop „niets kiest" en bij wijze van spreken het uurtje van zijn dood gaat zitten afwachten. Dan is er tact en voorzichtige dienende liefde nodig om het van de uitgeputte willoosheid der verpleegden te win nen en hen aan het leven terug te ge ven als volwaardig mens. Blijkens de enthousiaste verslagen en berichten uit deze eerste Indone sische Jongensstad gaat het schitte rend. Er zijn nog ondervoede en zieke kinderen, er lopen af en toe nog een paar weerspannigen 'weg (al is dat aantal gering) en er moeten door de eigen „rechters" veroordelingen we gens diefstal worden uitgedeeld. Maar het gaat steeds beter. Er is voedsel en er zijn medicijnen: er is hulp en medeleven van alle zijden. Er is een kapelltje (een schuurtje met als altaar een ongeverfde tafel cn 'n drinkglas als Godslamp) en er staat een school, er zijn werkplaatsen en 't land wordt bewerkt, de jongens on derhouden een bezem-industrie en een vlechterij. De geest van saamhorig heid in zo ver mogelijk doorgevoer de vrijheid van handelen is prachtig. En als. alles goed gaat, zal er gelegen heid komen om opgeleid te worden tot practisch ieder voorkomend beroep van lichamelijke of geestesarbeid, zelfs tot academisch gevormde top. Onder de leiding van drie Broeders van O.L. Vrouw van Lourdes gebeurt hier iets groots: wanneer Indonesië over vele jaren een sterk en zelfstan dig bestaan zal leiden in federatie met het Koninkrijk, zal een niet gering deel daarvan te danken zijn aan deze pioniers, die als het wgre geruislobs binnen het maatschappelijk bestel op de moeilijkste posten hun werk ver richten. Zij vragen voor zichzelf geen dank, zij vragen slechts een enkele daad van medeleven uit het vaderland. Hun 500 jongens en' het aantal groeit per dag aan, hebben niets aan kleding dan een enkel broekje van slechte kwaliteit: wie on zer neemt het initiatief om aan Broe der Corbinianus, die momenteel in Dongen is, bij belofte of in natura voor zijn pupillen dat hoogstnodige te bezorgen? Hij en de Indonesiërs heb ben het aan ons ruimschoots verdiend.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1948 | | pagina 5