Hersengymnastiek
Mensen en e%iuzen
De strijd om
het radiobesiel
Cavalcanti in zijn niteuwe werk
RADIO
Communisten regeren
de Balkanlanden
Onze wekelijkse prijsvraag
Wat een Wonderlijke Wereld
DE STEM VAN ZATERDAG 3 JANUARI 1948
Omroepverenigingen zijn verankerd
onder het volk
Het slechte voorbeeld
van de V.A.R.A:
Arbeider regeert Hongarije,
een grondbezitter Roemenie
H°
Een groot regisseur I
Gottmer-romanprijsvraag
KLEIN GRUT-
JJEEDS in de eerste vergadering van de Radioraad, toen het ging om de
wettelijke regeling van de Omroep in Nederland, werd de wens geuit,
dat eenstemmig advies zou worden uitgebracht. Nochtans stond tevoren vast,
dat de standpunten uiteen zouden liggen. De meerderheid van de Radioraad
de koppen waren geteld heeft toen een rapport uitgebracht, waarin het
verlangen leefde naar een Omroep, verzorgd door één enkele organisatie. Aan
stonds hebben wij daartegen op principiële grond onze stem verheven.
T'hans hebben de heren v. d. Kieft
en De Vries, en -fzonderlijk me
vrouw Boon'-v. d. Starp, in minder
heidsrapporten uit de Radioraad een
stelsel bepleit, dat is gericht op be
staande Omroep-organisaties met als
nieuw element een omschreven vorm
van samenwerking op het gebied van
de programma's.
Wij behoeven niet geheel in te stem
men met wat deze minderheidsrap
porten bepleiten, nochtans zijn wij 't
volkomen eens met het daarin tot
uiting gebrachte beginsel van wat his
torisch is gegroeid.
Ook dat behoeven wij niet te herha
len.
Met deze minderheid in de Radio
raad xUn wij het eens, dat het ont
werpen en het uitvoeren van de
programma's in één hand moet be
rusten. Dat is echter uitgesloten, wan
neer de Omroeporganisaties worden
teruggedrongen tot programma-ont
werpers voor een klein deel van de
zendtijd.
Zij moeten dan contact zoeken met
de Stichting, hoe en in welke studio's
de uitzendingen zullen geschieden; en
zij zijn, niettegenstaande hun jaren
lange ervaring en vakmanschap, af
hankelijk van de technici der Stich
ting. Dit is dan de Stichting, die zelf
bovendien 50 pet. van de zendtijd zou
krijgen! Aldus zou de Radio-unie een
herhaling kunnen worden van Radio
Nederland in overgangstijd.
ZONDAG 4 JANUARI
HILVERSUM I 301 m: 0 nws., 8.15
Erlebach en Couperin, 8.30 kerkd., 9.30
nws., 9.45 symph. v Bach, 10 Hoogmis,
11.30 KRO trio, 12.03 piano, 12.15 apo
logie, 12.30 Metr. ork., 13 nws., 13.15
welk boek? 13.20 Metr. ork., 13.35 Plu
vier knapt het op, 14.05 zangver. Or
pheus, 14.40 Conc.geb.ork., 15.45 kath.
Thuisfront, 15.55 tombola, 16.10 In 't
Boeckhuys, 16.25 vespers, 17.00 kerkd.,
18.30 reg. uitz., 19 psalmen v. Swee-
linck, 19.15 bijbel, J9.30 nws., 19.45 gr.
19.50 ®e Buick-Go Ahead, 20.05 gew.
man, 20.12 accordeon, orgel, 20.35 Epi-
phania, spel van H Ghéon, bew. d.
A. v. d. Velde, regie Perquin, 21.15 zi-
geunerstemmlqgen, 21.30 Zilvervloot,
22.07 actualiteiten, 22.15 avondgeb.,
22.30 nws., 22.45 kath. nws., 22.50 Re-
sidentie-ork.
HILVERSUM II 415 m: 8 nws., 8.15
gr., 8.18 zingende torens, en koper-
accoorden, 8.30 plattel., 8.40 Joh. Jong:
Barcarolle, 9.12 sport, 9.15 men vr. en
wij dr., 9.45 Nieuwjaarsdagbrief van
Hum. Verbond, 10 Zondagshalfuur,
10.30 kerkd., 11.45 Tot het hart van
het volk, 12 harmonie-korps, 12.30
Zondagclub, 12.40 Dordts Mannen,
koor, 13 nws., 13.15 Virtuoso sextet.
13.50 Spoorw., 14.05 Dr. Ritter, 14.30
st.muz. A'd. pol., 15.15 film: Jordaan,
15.30 Belle Epoque, 16 Skymasters,
16.30 sport, 17 Een gesprek met aca
demici, 17.20 een gedicht, 17.30 Ome
Keesje, 17.50 sport, 18 nws., 18.15 Ram
blers, 19 Radiolympus, 1930 Stradiva
sextet, 20 nws., 20.05 reportage, 20.15
omr. ork., 21.15 Paul Vlaanderen en
Gregory Mysterie, 21.50 ens Speeldoos
22.10 voordr., 22.30 kwartet in a kl. v.
Schubert, 23 nws., 23.15 zang, 23.45 Di
vertimento, v. Mozart.
MAANDAG 5 JANUARI.
HILVERSUM I 301 m: 7 nws., 7.15
gymn., 7.30 harm, muz., 7.45 woord
v. d. dag, 8 nws., 8.15 gew. muz., 9
Yehudi Menuhin, 9.15 zieken, 9.30 gr.
10 Sted. ork. Bournemouth, 10.30 mor-
gend., 11 zang met ork. beg. 11.25 oude
en nieuwe schr., 11.35 piano, 12 mu
sctte, 12.30 weeroverz., 12.33 licht klas
siek, 13 nws., 13.15 orgel, 14 vaoan-
tie-vertelling, 14.30 Scala sextet, 15
vrolijke kl. bij de thee, 15.30 Cesare
trio, 16 bijbel. 16.45 sonet voor twee
violen, 17 kleuterklokje. 17.15 orgel.
17.45 reg. uitz., 18 pianoduo, 18.15
sport, 18.30 reg. uitz., 19 nws., 19.15
NCRV leeslamp, 19.30 act. gel., 19.45
reg.uitz.. 20 nws., 20.15 NCRV-kwar-
tet, 20.45 de grote stad. 21.05 Boston
Prom. ork., 21.30 Sweelinck kwartet.
22 kerkel. orgelspel, 22.30 nws., 22.45
avondoverd., 23 Mandolinata, 23.30
lichte avondkl.
HILVERSUM II 415 m: 6.45 weer-
ber., 7 nws., 7.15 gr., 8 nws., 8.15 gr.,
8.45 gr., 9.15 morgenw., 9.30 w.st., 9.35
arb.vit., 10.30 vr. tot vrouw, 10.35 gr,
11 op de uitkijk, 11.15 gr., 12 viool en
vpiano, 12.30 In het spionnetje, 12.35 It.
muz. progr.: dr. Merkelbaeh. 13 nws.,
13.15 ens. Jetty Cantor, 13.50 Franz Lé-
har, 14.20 dr. Ritter, 14.35 piano, 15
bonbonnière, 16 Lyra trio, 16 30 Sp.
muz., 17.15 Skymastèrs, 17.45 Hoort
zegt het voort, 18 nws., 18.15 Roman
cers, 19 Het klokje van zeven, 19.05
konijnenhouden, 19.15 piano, 19.45 inl.
tot muz. begrip. 20 nws., 20.05 radio-
scoop, 20.20 Fr. zang: dr. Merkelbaeh,
20.40 wetenschap voor iedereen, 20.55
Telotest, 21.15 De hond van Basker-
villes, hoorsp., 22.30 De Ver. St. spre
ken tot u, 23 nws., 23.15 Dutch swing
college.
Ons verlangen zien wij neergelegd
in het rapport-v. d. Kieft met deze
woorden: „de Stichting schept de or
ganen, die voor de uitvoering van
haar taak nodig zijn, zoals een afde
ling voor de programma-coordinatie,
een afdeling voor de orogramma-uit-
voering, een afdeling voor de tech
niek en zender-exploitatie, een afde
ling voor de organisatie en een afde
ling Wereldomroep.
XJet is kennelijk de bedoeling van
de meerderheid in de Radioraad,
de oude Omroepen zoveel mogelijk te
rug te dringen" En er zijn aanwijzin
gen, dat dit nog slechts de voorloper
van verder gaande maatregelen",
aldus mevrouw Boon in haar minder
heidsnota. Men vindt, dat de oude or
ganisaties wel kunnen verdwijnen.
Bestaat daartoe aanleiding? Stellig
niet; zij zouden alleen dan verdwij
nen, wanneer haar het bestaan van
bovenaf werd onmogelijk gemaakt.
Overigens geldt nog steeds, dat hun
plaats als vrfje organisaties is veran
kerd onder het volk.
De nieuwe regeling behoeft niet
veel af te wijken van het thans gel
dende stelsel in overgangstijd. Een na
dere uitwerking van de thans gel
dende grondgedachten zou zeker in
overeenstemming zijn met de wensen
van de grote meerderheid van ons
volk.
A ldus een bizondere medewerker die
goed thuis is in de radio-aangele
genheden. We zouden hierbij echter
één aantekening willen maken ten
aanzien van de politieke uitzendingen
in de aether. Er is één radio-omroep,
die zich zo zeer vereenzelvigt met een
bepaalde politieke partij, dat ze steeds
haar nederige dienaresse speelt en ge
rust vastgestelde programma's omver
gooit, om de argeloze luisteraar on
verhoeds te verrassen met een brok
polemische partijpolitiek We hebben
het deze week nog beleefd. Vooral nu
de verkiezingen naderen, vrezen we.
dat het weer net zo gaat worden als
het vorig jaar. Er wordt dan wel een
keurig schema opgesteld, om aan alle
bonafide partijen naar evenredigheid
gelegenheid te geven hun opvattingen
voor de microfoon te laten horen, maar
die evenredigheid wordt een wassen
neus, als de V.A.R.A. van de vroege
morgen tot de late avond haar pro
gramma's doorspekt met leuzen,
strijdliederen, propagandistische op
roepen, zelfs hoorspelen en cabaret
uitzendingen dienstbaar maakt aan de
verkiezingsstrijd. Terecht hebben on
langs verschillende sprekers ln de
Tweede Kamer dit gewraakt en om
maatregelen ten deze verzocht. Minis
ter Gielen heeft een nieuwe regeling
tegen de aanstaande verkiezingen be
loofd. Als hij er maar spoed mee
maakt, als ze maar effectief werkt en
als tegen overtredingen maar met ge
strengheid wordt opgetreden!
De V.A.R.A. is alweer begonnen met
eigenmachtige afwijkingen van het
programma ten bate van de PartU
van de Arbeid. BlUft een spoedige re
geling uit, dan zullen noodgedwon
gen andere omroepen dezelfde weg
kunnen opgaan en de aether zal dave
ren van de politieke twistgedingen,
waardoor de populariteit van het hui
dige radiobestel zeker niet zal stijgen.
Het zou niet kwaad zijn, geloven
we, als K.R.O. en N.CJt.V. ten deze
ook eens een duidelijk woord spraken.
De luisterbijdrage wordt niet betaald,
om één politieke partij mede aan een
machtig propagandawerktuig te hel
pen.
1
2
3
4
5
6
7
6
3
10
11
18
13
14
15
n>
17
18
1.9
20
81
33
23
24
35
26
37
38
-ié
30
31
33
33
34
35
36
i!t
56
3S
40
41
42
43
44
4d
46
47
48
49
50
51
53
33
54
55
56
57
58
39
80
èl
53
63
84
65
66
58
69
70
?1
73
73
74
75
76
77
78
79
80
81
33
33
84
55
36
5?
88
Horizontaal: 1 overeenkomst, 8
reeds, 15 hemelgeest, 16 plakmiddel,
18 Javaanse residentie, 19 godsdienst
(afk.), 21 bevestiging, 22 Baltische stad
24 Kroatiseh landvoogd. 25 aardrijks
kundige plaatsbepa.ing. (afk.), 26 buf
fet, 28 onderwijsinstituut, 29 dwaas, 30
water in Noordbrabai.t, 32 onstuimi'
35 fraai, 36 waterstand (afk 37 hoofd
deksel, 39 Bijbels persoon, 42 voorzet
sel, 43 uitspansel, 44 prelaat, 46 mu
ziekinstrument, 48 bijbels per
soon, 49 vergelding, 50 weefsel,
52 vrucht, 54 lichaamsdeel, 55 kweker,
57 bij voorbeeld (afk.), 59 Hongaarse
dans, 61 soort zijde 62 pers. voorn., 63
gebak, 66 voertuig, 68 onversaagd, 70
klein vertrek, 71 gehecht, 75 rustplaats
76 noot, 77 algemeen voorschrift, 78
reuzengevaarte, 80 zwaardvis, 82 noot,
83 lengtemaat, 85 lichaamsdeel, 86 rij-
of stalknecht, 88 in orde brengen, 89
raam.
Niet alle landen van de Balkan oude gewoonten met prijsgeeft. Elke
morgen, alvorens zich naar zijn minis
terie te begeven, tennist Groza met
zijn schone gezelinnen uit Boekarests
society. Zijn tegenstanders, meer be
proefde communisten, hopen dat hij
eenmaal de bal mis zal slaan.
worden dictatoriaal
geregeerd
f*OTTWALD, Tlto en Dimitroff rege-
ren Tsjecho-Slowakijë, Joego-Slaviê
en Bulgarije, vertelden wij ln een voor
gaand artikel. Nog twee andere landen
ondervinden er de „zegeningen"' van
de communistische ideologie, met name
Hongarijë en Roemenië. Daar zijn het
Rakosl en Groza. die de scepter
zwaaien. Wie dit zijn?
Mathias Rakosi.
J^oppig zijn de Hongaarse boeren,
wier partij ondanks haar volstrek
te meerderheid is opzij gezet en wier
leiders zijn verdreven. Koppiger is
Mathias Rakosi. Zijn vader was blik
slager en ontzegde zijn gezin het brood
om de studie van Mathias aan de
handelsschool te betalen. Met een
beurs studeerde hij ln Hamburg ver
dei'. Daar leerde hij Bebel kennen.
Vlak na 1914 namen de Russen hem
gevangen. Zij stuurden hem naar een
kamp in Tsjita, diep in Azië. Toen de
revolutie uitbrak kwam hij vrij en
maakte kenns met Lento. Die stuurde
hem naar Hongarijë, waar hij met
Bela Kun de revolutie maakte en ook
met Bela Kun moes^ vluchten.
Rakosi vond, dat Kun de zaak bedor
ven had Hij ging zwerven en trok door
vele landen, tot hij to Weenen weer
Hongaarse communisten ging organise
ren. Grimmig trok hij daarvoor in 1924
naar Boedapest. Maar werd daar
prompt gearresteerd en tot vijftien
jaar veroordeeld, zodat hij pas vrij
kwam to 1940. Toen werd hij door
Horthy geruild tegen Hongaarse vlag
gen. die de Russen in 1848 hadden mee
genomen Drie jaar later kwam Rakosi
terug uit Moskou, samen met de Russi
sche legers.
Van een man, wiens moeder en zus
ter door de Duitsers in Auschwitz wer
den vergast en die zelf vijftien jaar ln
een cel zat, kunnen althans die Hongar
ren, die zich bij Horthy's regime en bij
de Duitsers wel bevonden, weinig min
zaamheid verwachten. Nochtans keerde
Rakosi zich met alle felheid niet tegen
hen, maar tegen de partij der Kleine
Boeren. Die kreeg van de Hongaarse
kiezers de volstrekte meerderheid. Ra
kosi verslond haar. zoals men een ar
tisjok ontpelt, blad voor blad. Nu ook
Nagy verdreven is. heeft Rakosi vrij
spel. Zijn vrouw speelt vastberaden
mee. Zij ts een Russin met sterk Mon
goolse trekken, was een voornaam leid
ster ln een verre Sovjetstaat, toen zij
Rakosi trouwde en naar Hongarije
volgde, waar zij nu de vrouwenbewe
ging leidt.
Rakosi zelf, noch president, noch pre
mier. is de machtigste man van Hon'
garljë.
Peter Groza.
Verticaal: 1 bekeuring, 2 boom,
herkauwer, 4 klein anker, 5 knolletje, 6
gereed, 7 voormalig NSB-periodiek,
(afk.), 9 maanstand (afk.), 10 raadsel,
11 plaats in Noord-Holland, 12 elec-
trisch geladen deeltje. 13 lidwoord, 14
buitengewoon voortreffelijk, 16 wellust
17 hoeveelheid, menigte, 20 worsteling,
22 buitenlandse munteenheid (afk.), 23
Chinese munt, 2-5 vrucht. 27 noot, 29
noot, 31 knol, 32 bron, 33 ontfermen, 34
soort zijde, 35 eventueel. 37 insluiting,
38 opstandeling, 40 vuurpijl, 41 aan
sporen, 43 scharner, 44 papegaai, 45
mak, 47 voorzetsel. 51 duister, 53 de
gelijk, 55 stapel, 56 herkauwer, 58
lichaamsdeel, 60 Indisch handelsge
wicht, 61 oude vochtmaat, 62 vogel, 64
lengtemaat, 65 keukengerief, 67 boom,
69 Aziatische rivier, 7.1 vijandschap,
72 godsdienst (afk 73 met de zijnen
(afk.), 74 bloeiwijze, 77 pad, 79 bloem,
81 gevangenis, 83 pers. voorn., 84 noot,
86 pers- voorn., 87 pers. voorn.
OPLOSSING VORIG RAADSEL
MANTEL
T U I L - - L A M A
OT - SOEP - I N
M - - - M E - - - J
AS - BARD - RE
HEL! - - ATOL
A L - S P A R - S I
WAN- IR- REE
LK - TALMUD - RK
I A - - U - - - I
CM - ESCARP - HL
MEERN - OP - ATOOM
KANS - KEUR IG - EGEL
RAT- - - SLOE---RUI
PARI A - ETAPPE - RATEL
STEPPE - NO - ROEMER
R O T S I G
Prijswinnaars: le prijzen 5): J. Balemans. Ziekenhuis, Oudenbosch en A.
Nuyten, Dreef A 208, Made. 2e prijzen 2.501 Annie Cadot, Baronielaan
296, Breda en M. Kostermans, Halstcrseweg C 167, Halsteren.
1 Waartoe wordt in Rusland een
samowar gebruikt? Om een rijtoertje
te maken, om thee te zetten, om zich
bij een overval te verdedigen, om lijf
straffen toe te dienen of om de warme
maaltijden te bereiden?
2. Wat wordt door een Jenny-ma-
chine vervaardigd? Textiel, rubber-
sponzen, schroefbouten, aardewerk of
schrijfpennen?
3. Eertijds werden sommige ketters
veroordeeld een sanbenito te dragen.
Welke kleur had zo'n „ketterhemd""
Rood. bruin, paars, zwart of geel?
4. Een peseta is een zilveren, en
een alfonso een gouden Spaanse munt.
/Toza. dictator to Boekarest, is geen
U Roemeen, maar Transsylvanier.
Geen proletariër, maar burger. Geen
bezitsloze, maar schatrijk en eigenaar
van mijnen en fabrieken. Maar wel
communist. Althans: leider van „de
Ploeg", een communistische partij van
boeren en arbeiders.
Peter Groza erfde van zijn vader
grote bezittingen ta Transsylvanië, van
zijn Hongaarse moeder de adellijke
zwier, de liefde voor Boedapest, waar
hij in de rechten promoveerde en voor
Parijs, waar zijn zoon nu medicijnen
studeert, zomede het paleis in Boeka
rest, waar hij nog altijd woont, zijn
mooie dochters Maria en Magdalena
adoreert en elke avond voor het slapen
gaan een fles champagne drinkt.
Tijdens de bezetting werd hij door
de Duitsers gearresteerd. Koning Mi
chael's staatsgreep bevrijdde hem en
Maniu maakte hem minister. Toen de
Russen kwamen verdreven zij Maniu
en benoemden Groza tot premier. Dat
ls hij nog. Maniti echter is tot levens
lange gevangenisstraf veroordeeld...
Groza. nieuw communst, steunt op
de oude Centraaleuropese tradities van
diplomatie en behendigheid. Hij heeft
vele vrienden. En vele vijanden. Die
laatsten zien met genoegen dat hij zijn
Hoeveel was in peseta's uitgedrukt in
normale tijden dc waarde van een al
fonso? 5, 10, 25, 50 of 100 peseta's?
5. Op welk eiland van Indonesië
wonen de Alfoeren? Op Timor, op Ce
lebes. op Borneo, op Madoera of op
Sumatra?
6. Guinea is een kustland in West-
Afrika. Maar zonder hoofdletter is een
guinea een brilslang, een snaarinstru
ment, een poederdoosje, een gouden
munt of een soort marmot?
7. Wanneer iets licitc is, is het dan
geoorloofd, in beweging, buitengewoon
fraai, te koop of nauwkeurig beschre
ven?
8. Is een gueridon een middeleeuws
gildchuis, een pronktafeltje op een
poot, een vleesrooster, een benden-
oorlog of de vizierkorrel op een ge
weer?
9. Wat is een redingote? Eeij schuil
hoek, een geklede jas. een schriftelijk
ontvangbewijs, een zwemgordel of
hechtpleister?
10. Een lawaje is 'n bepaalde Joodse
gebeurtenis. Is het een trouwplechtig
heid, een avonddienst in de synagoge
een burenruzie, een begrafenis of een
rituele slachting?
Vijf mannen.
Wijf leiders, vijf landen, één wereld.
Nederlands achterland. Slechts
één der vijf, Joego-Slavlë, is reeds een
communistisch dlctatorland. De andere
tonen nog graduele verschillen: Roe
menië waar een jonge koning durfde
terugkeren om alleen maar te abdice
ren, Bulgarijë, waar bijna alle partijen
zopas in één communistische verenigd
zijn, Hongarijë. waar één zwaargetrof-
fen burgerpartij zich nog verweert
Tsjecho-Slowakijë waar de democratie
nog leeft. Reeds worden die vijf landen
door allerlei verdragen verbonden,
reeds gaan zij. met Polen, vele onder
linge banden smeden Maar Moskou ls
een harde meester. Het ls nuttig hen
te doen weten, dat alle wegen naar het
Westen openblijven, zo besluit Elsevlers
Weekblad.
Ondank
forace E. Dodge, een
der eigenaren van de
Dodge autofabriek, reed
in zijn particuliere auto
achter een vrachtwagen
aan, die met 118 kippen op
weg was naar het politie
bureau, waar het gevo
gelte als kerstgeschenk
van Dodge aan het poli
tiepersoneel zou worden
uitgedeeld. Bij het bureau
gekomen, stapte hij uit en
begaf zich naar binnen,
om daar voor kerstman te
spelen. Toen dit gebeurd
was en hij zich in zijn
auto naar huis wilde be
geven, werd proces-ver
baal tegen hem opge
maakt wegens verboden
parkeren.
Sommetje
TT" nappe rekenaars heb-
ben becijferd, dat er
in New-York gedurende de
jongste sneeuwstorm al -
daar. 99 millioen ton
sneeuw is gevallen. Wij,
die de Nieuwjaarsdag al
pelgrimerende naar de
avond geholpen hebben -
het was overigens een
prettige pelgrimage
hebben uitgerekend dat
er die dag ongeveer 99
milliards liter water ge
vallen moet zijn.
Vliegend fort
T\oris Duke. het rijkste
meisje ter wereld, dat
in de afgelopen jaren
van pure verveling enkele
keren is hertrouwd, heeft
haar nieuwste echtgenoot
een vliegend fort geschon
ken om hem in staat te
stellen 'zjjn vrije tijd op
prettige wijze door te
brengen. Geld maakt niet
gelukkig, zegt een oer
degelijk Nederlands
spreekwoord; maar een
vliegend fort zouden we
toch ook wel willen heb
ben. al was het alleen
maar om wat zachte
pressie te kunnen uit
oefenen op de inspecteur
van belastingen, op de
wederopbouwinstanties
en op de afgevaardigden
van de UNO.
Mode
ünkele Amerikaanse
mode-koningen heb
ben opgemerkt, dat de
Amerikaanse vrouw de
laatste jaren hoe langer
hoe onnatuurlijker eruit
gaat zien, door de over
dreven wijze waarop zij
haar inake-up-attributen
hanteert. Fabrikanten van
kunstmatige wimpers en
wenkbrauwen haasten
zich nu, hun productie
methoden in te stellen op
de smaak der mode-bon
zen. Zij zijn wimpers en
wenkbrauwen aan het fa
briceren, die niet van
echte te onderkennen zijn!
Domme vos
"CVn vos van flinke af
metingen, die in -de
nacht voor oudejaarsdag,
in de buurt van Londen,
een omheining was bin
nengeslopen, waar zich
14 ganzen bevonden, werd
de volgende morgen door
de ganzeneigenaar mors
dood, met weggepikte
ogen en opengereten zij
den, aangetroffen De
eigenaar van het moedige
gevogelte, dat op die dag
geslacht had moeten wor
den voor de dis van oude-
jaarsavor.dvierders, be
sloot een gent en drie
ganzen te sparen om het
strijdlustige ras niet te la
ten uitsterven
*>0000000000000000000000000000000000000 oooooooooooooooooooooooooooooooooooooo
ITE Haarlem vond ten overstaan van
dc jury, bestaande uit de heren
Piet Bakker, Jan H. de Groot en P.
W. Assmann voor Nederland, Karei
Jonckhcerc en dr. André Deraedt*
voor België, de prijsuitreiking plaats
van de Vierjaarlijkse Nederlands-
Franse Romanprijsvraag, uitgeschre
ven door J. H. Gottmer, uitgever te
Haarlem.
Nadat Jan H. de Groot op geestige
wijze de verhouding tussen de uitge
ver en de schrijver, en zijn beteken!*
in de hedendaagse maatschappij ge
schetst had, kreeg Karei Jonckheere "t
woord om het werk van de jury en
de kwaliteiten van elk der zeven be
kroonde manuscripten te bezpreken.
Op voordracht van de jury werd
daarop het totaal f 26.500 aan da hier
na volgende prijzen uitgereikt: f 7500
aan V. Slrolf (pseud.) te Utrecht voor
zijn roman „Viersprong der grote we
gen", f 5000 aan Ch. Peters te Nijme
gen voor „De wolf in het bos", f 3500
aan Piet van de Laan (ps.) te Zutphen
voor „Eva en ik", f 3000 aan W. J.
Elsman (ps.) te Gent voor „Vigneron
vlindert voorbij", f 30000 aan Gabriel
Gorris te Voorburg voor „MayobS, de
goede Kacike", f 2500 aan Rie van Ros-
sum te Leeuwarden voor „Het schoepje
naar Arcadia" en f 2000 aan Zeger van
Grasdonck (ps.) te Mechelen voor
„Het hof ten Berg".
Achter de naam van de hoogste prijs
winnaar V. Sirolf verbergt zich een
Bekende Utrechtse professor, die in
1943 met zijn kortgeleden verschenen
roman „De schuldenaar" eveneens de
hoogste pry's behaalde in de vorige
Gottmer-Romanprijsvraag en van wie
in 1946 en 1947 door de gemeente Am
sterdam resp. de verzenbundel „Tu
bal Kain" en het toneelstuk „De aan
slag op de zogenaamde graaf van Ser-
dah" bekroond werden.
siuajBiSeq uaa 01 'SBf uaa
6 Hood uaa do afuajs^uojd uaa 8
'pjooiuooaS i 'junui uapnoï? uaa 9
'saqajao do 's.sjasad S3 t '1®?'
g 'jaiixa; z 'uajiaz 31 33Tl mO I
TJIJNA bij toeval ontmoetten wij de-
zer dagen de bekende filmschep-
per Alberto Cavalcanti, tijdens een in-
1 leiding van zijn nieuwe film „They
made me a fugutive". Men dreef mij
op de vlucht, of wanneer men de in-
houd van de film beoordeelt eigenlijk;
Men noodzaakte mü te ontsnappen
(uit de gevangenis).
Cavalcanti, een rustige persoonlijk-
heid met het krachtige uiterlijk van
de natuurmens, van geboorte is hij
Braziliaan, vertelde ons de geschiede
nis van deze film, In de strengste wto-
ter, die Engeland doormaakte dit voor
jaar, hadden de opnamen plaats, voor
een deel in de open lucht. Maar ook
de binnen-opnamen vergden het uiter-
ste van de spelers, vrijwel zonder
brandstof en onder enorme verkeers-
moeilijkheden van en naar de studio's
moesten de artisten het uiterste pres-
teren.
T"4e temperatuur maakte het onmoge-
lijk, aan de film het „zomerse"
uiterlijk te geven, dat eigenlijk volgens
het stuk (een manuscript van Noel
Langly „A convict has escaped") be-
doeld was geweest. Het tendentieuze
drama wordt door de nevel en duls-
ternis van het winterse Londen hier
1 en daar tot een obsessie het laatste
I vleugje opgeruimdhetd ging verloren.
Het was niet mogelijk, om de actrices
zomerse toiletten te laten dragen en
I de achtervolging van de ontsnapte ge-
vangene door de, zomers zo prachtig
violette en groene dreven van Midden-
Engeland, veranderde erdoor in een
i bittere en pijnliike mensenjacht dwars
door erbarmtogloze sneeuwvlakten.
/Cavalcanti heeft het dan ook niet ge-
makkelijk gehad, om de sfeer van
zijn jongste film tot het einde vast te
houden. Het geluk was in zoverre met
hem. dat dit de eerste creatie van zijn
hand was, die hij als zelfstandig re
gisseur tot stand bracht. Na z'n Frapse
5 tijd. waarin hij met de Parijse avant-
X gardisten in aanraking kwam (zijn
O klassieke film „Rien que les heures"
Y en „En rade" dateren daaruit) kwam
hij in dienst bij de Engelse Posterijen,
c als hoofd van de filmafdeling Uit die
tijd zijn o.a. ziin „Nightmail" en an-
dere documentaires, alle ontstaan uit
ziin onvatting van de „film der werke-
lükheid" (factual films). Begin 1948
ging Caealeanti naar Ealing Studio's"
met de bedoeling ook speelfilms te
gaan maken.
Het was de oorlog, die, zoals hij zei-
de, daarin enige vertraging had ge
bracht. Nog weer moesten er docu
mentaires gemaakt worden en hij kon
zeer belangrijk werk doen, met het
maken van „Yellow Ceasar". „Big
Blockade" en „Greek Testament".
"VTa de oorlog regisseerde hij, even-
eens nog voor „Faling Studio's"
i de film „Nicholas Nickleby", naai' het
gelijknamige werk van Dickens. Daar-
na volgde ..They made -ne a fugutive"
van kop tot staart een „film van fei-
J ten". Zij behandelt de Londcnse on
derwereld, in haar '-elatie-roet de
„black market" en nog veel ernstiger
misdrijven. Een uit de oorlog terug-
gekeerde RAF-man, eerst de dupe ge-
1 worden van de slinkse bende-hoofd-
man, treedt vervolgens op als de wre-
kende gerechtigheid, nadat hij een tijd
lang onschuldig gevangen gezet werd.
Hij heeft dan nog maar één levens-
i doel: de bende te ontmaskeren en zijn
verraders ten val te brengen. Zulks
lukt ook vrijwel, met de hulp van een
toegewijde vrouw en de eeuwige twis
ten, die bandieten onderling altijd heb-
ben. Een verstandig politie-inspocteur
Alberto Cavalcanti beoordeelt een
scène uit zijn nieuwe film „They
made me a fugutive".
helpt op voor politiemensen uiterst
leerzame wijze mee aan de ontkno
ping van het drama.
/cavalcanti verklaarde, geen moraal
in het stuk te hebben „ingevoerd",,
het bezit zijn eigen moraal. De voor
stelling voor intimi, die w^y konden
bijwonen vóór de officiële keuring, gaf
inderdaad de indruk, dat het kwaad
geducht gestraft wordt Helaas komt
het goede er niet steeds al te best af
en moeten we de mening onderschrij
ven, dat het onderwereld-milieu in de
film, wel de nodige rijpheid van jaren
vergt van de aanstaande bezoekers.
A. J. D. VAN OOSTEN
Francois Mauriac zal op 15 en 16 Ja
nuari een bezoek aan Brussel bren
gen.
Marius de Leeuw exposeert van 4 tot
18 Januari in de Bossche leeszaal.
Maurice Chevalier is in Amerika aan
gekomen. Hij begint aan een nieuwe
film, welke geregisseerd zal worden
door René Clair.
The Marqueez, de Engelse danseres,
arriveert 15 Januari op Schiphol
voor een tournée door Europa.
Leon Poirier, de Franse cineast, is be
gonnen met de Smenstelling van 'n
nieuwe filrfi, gewijd aan de figuur
van Charles de Foucauld.
Jan Engelman is thans klaar gekomen
met de regeringsopdracht tot het
vertalen van de tekst van de Mat-
thauspassion.
De vijf Europese
oorlogsweesjes, die
een bezoek aan
Amerika mochten
brengen, hadden 'n
prettige dag te New
York. De 6-jarige
Johanna Leydek-
kers uit Vlissingen
was uitgekozen om
bij deze gelegen
heid de bekende
filmster Valerie
Hobson een ruiker
bloemen aan te
bieden. Dit mo
ment is op de foto
vereeuwigd. Op de
achtergrond staat
o.a. de 12-jarige Cle
ment de Sutter uit
België.
47)
Oorspronkelijke roman uit
Russische spionnenleven
Dat moet aan ons volk worden inge
pompt, dag-to, dag-uit. En dat zal ook
de buitenlandse regeringsbureaux bin
nen druipen. Kijk es naar Spanje, kijk
es naar Frankrijk. Met Duitsland moe
ten we 'n beetje geduld hebben, maar
ook daar zal het gaan als met de kruik
in de rivier Lang blijft die drijven,
en je zou oppervlakkig zeggen: die wil
maar niet vol En dan opeens: ploemp,
daar zinkt ze.
Frankrijk?? De oudste dochter der..."
Roemjiinzow krabde zich to de haren.
„Wat, Frankrijk? Dat is 'n mooie, fcleu
rige steen, die eeuwen, eeuwen lang
halverwege weggezakt is in de grond.
Die kleuren? Dat is de eeuwenoude
zich ontwikkelende cultuur. Maar, nu
wordt die steen weggewenteld, en daar
onder krioelt het van ongedierte. Dat
kan geen fel zoeklicht verdragen, dat
vlucht weg. Zo zal het Franse volk
doen als het het evangelie van de haat
hoort verkondigen. Daarom zal het
hoofd van de propagandistische lei
ding in Parijs 'n man moeten zijn, u
man van zo bizondere kwaliteiten, 'n
man, die de dood to het gezicht uit
lacht, die met 'n ploeg door 'n veld.
beplant met mensenlevens, durft gaan
n man.
„Als u!" klonk plots de stem van
Roemjanzow.
Tegleff keek hem lang en strak aan en
zei toen, zender de ogen van hem af
te wenden: „Ja!"
Terwijl Tegleff, door z'n hartstocht en
eerzucht vervoerd, deze beschouwin
gen hield, zat Michaël Gorocha, in "t
uitgestrekte park van hoes-opgaande
mastebomen, waarin vroeger het pa
viljoen der jeugdige longlijders geves
tigd was en dat nu dienst deed voor vol
wassen, betalende patiënten. Hij zal. er
heel alleen aan dc uiterste rand, op 'n
grote boven de grond gegroeide boom
wortel. Het was 'n mooie Februarl-dag
De zon had de sneeuw binnen enkele
uren van de bomen gejaagd en scheen
nu warm er- weldoende. De plotselin
ge verbetering, die er in zijn verzor
ging gekomen was, had hem nieuwe
krachten geschonken. De pijn boven
in de rug was geweken. Dc rust. het
geregelde leven en vooral het goede,
krachtige voedsel deden hun uitwer
king gelden Hij zat hier en wachtte
zuster Alexandra, die hem beloofd had
berichten te zullen brengen over de
gezondheid van z'n vriend Jewssje.
Toen ze Michaël, na hun eerste, ver
trouwelijke sainer spraak m 't pavil
joen verliet, had ze hem gevraagd:
En. wat zoudt ge nu wel 't liefst heb
ben, dat ik voor U deed
„M'n zieke vriend gaan bezoeken, 'n
geestverwant en hem op de hoogte
brengen van mijn toestand. Misschien
heeft hij U gewichtige dingen vcor
mij mee te delen." Alexandra vertrok
nog diezelfde avond naar het oogege-
ron adres, naar t armoedige kamer
tje, in cle volksbuurt, waarin Jewssje
z'n geheime drukkerij hield. Ze had
niet gelogen, toen ze haar vader die
nacht zei, tot twee uur zieken ver
pleegd had. Ze had de jongeman ster
vende aangetroffen, en 'n diep mede
lijden was in haar opgeweld: „Is U
de vriend van Michaël Gorocha? i|
Maar, laat me U dan helpen. Ik zal U
naar 'n ziekenhuis orengen. Hier, in f
dit bedompte krot, worden Uw longen
vermoord."
„Wilt ge me werkelijk 'n dienst bewij- fi
zen?" vroeg ie, „probeer dan niet me t
in het leven te houden. Dat is onoarm
hartig. Ik heb me geheel en al ver-
zcend met d.e dood, die ik volstrekt i
niet afschrikwekkend zie. Als ge me
helpen wilt, kunt ge dat met lets an-
ders doen. Til de derde plank links
naast m'n bed op. Daaronder zult ge
vijf honderd biocnures vinden en n
lijst van de namen aan wie ze gezon- ij
den moeten worden. Breng die bij Go- «T
roèha.'
„Dat is te gevaarlijk," antwoordde
Alexandra, ,Jk zal die in m'n auto mee
nemen en zelf voor de verzending zor
gen
'Wordt vervolgd!
De Avonturen van Suske en Wiske
DE KONING DRINKT
door W. van der Steen
In 'n zeer onmajesteitelyk vaartje
rent Poefke naar de hut. daar hij
zich door noodweer bedreigt voelt.
De b -'vorvr of bewoonster van die
hut blijkt echter een zee. boos ge
weten te hebben, want hy of
zij heeft er een verdedigings
gordel van klemmen omheen ge
legd en een van Poefke's konink
lijke benen ko^l in zo'n klem te
recht. Geen wonder, dat Zijne
Majesteit zich, in uiterste nood,
Iaat verleiden tot het gebruik van
enkele zeer onparlementaire woor
den om de aandacht op zich te ves-
fïgen.
