Commissie*Generaal
in Bafavia
Zeven S.S.-ers ontsnapt
Houdt ingetreden dooi aan?
[werker
Splitsing
in Soopartij
in Italië
Gerbrandy beantwoordt
de Regeeringsverklaring
\y
HRATIE
ers.
Dezer dagen Wetsontwerp oüer uitbreiding
derC G.-Prof Posthuma vertrekt 21 Jan
Merkwaardige taal
Hatta
van
KLEINE LANDEN
EN DUITSCHE
VREDESVERDRAG
51 of 101 maal?
Financiering
particulieren
woningbouw
Nonchalante bewakers
Hij ontkent dr. van Mook met onge
kende machtbekleed te hebben
IN 'T KORT
10 ton cacao
poeder verbrand
AMERIKA BESCHULDIGT
P00LSCHE REGEERING
Duitsche
stro omlc vering
stopgezet
tdona/
ccurig
1 wor-
intcnj
ht en
curig;
mccr,
•oooooooo*
Maatschappij
228-0
Is vereischt
citaties met
i de Directie
meuzen.
XXXX>OOOC
GEVRAAGD
219—o
HULST
XDOOOOOOO.
leveren
ers
M., met
M..
atbanden
lrooiers.
rij eind
226-0
on
WDI.TKE
rel. 44
ÜÜOÜÖOOO
DEBDE JAARGANG No. 665
rnmm v. Toezicht: A. F. J. AERNOUDTS; C. J.
VAN HOOTEGEM; A. E. LANGENHORST; Mr.
Dh A. S. 3. M- MES; Mr H. B. u. DE RECHTER
Verschijnt elJcen weikdag - Abonnementsprijs:
(bU vooruitbetaling) 3.38 per kwartaal per
post 4-ZD; p. week (blj niet-postbestell.) 0,20;
IA>ss» nummers 6 cent Postrekening 218 841
Voor God Koningin en Vaoeriard
VRIJDAG 10 JANUARI 1947
UITGAVE: STICHTING „DE STEM"
Directeur J. A H M. VAN SCHIJNDSL
Hoofdredacteur: J. J. H. A. BRUNA; Algera.
Zeeuwsch-redacteur W. GROFFEN, Vllss ngen;
Zeeuwsch-Vlaar.deren Bureau Hulst, Dubbele
Poort 7, telefoon 102; Bijbureau Oostburg,
Nleuwstraat 23, telefoon 35 Z.-Eilanden: Bur,
Goes Westsingel 15, tel. 2236. Red. N. J. KARHOF
HATTA.
tvK Commissie-Generaal is gis-
terochtend te Batavia aange
komen. Ten dep. van Overzeesche
Gebietlsleclen wordt thans de laat
sic hand gelegd aan een wetsont
werp houdende uitbreiding van
do Commissie-Generaal tot ten
hoogste 5 leden. Dit wetsontwerp
zal flezer dagen aan den minister
raad worden voorgelegd.
Prof. Pcsthuma. die 21 Januari
naar Indonesië vertrekt, zal daar
reeds dadelijk in het werk van de
Commissie-Generaal worden in
geschakeld en wel als financieel
econoom.
r>ij een beschieting van het con-
vooi van M e d a n naar Be-
lawan is een Ne-
derlandsch sol
daat gedood en
twee gewond.
Gedurende het
laatste etmaal
is het ln Medan
rustig geweest.
Nadat vier
kampongs bin
nen de demar
catielijn in de
zone van S e-
m a r a n g van
republikeinsche
troepen waren
gezuiverd, wer
den de Neder
landers van bul
ten de zo
ne besohoten met zware mortieren
Er waren geen verliezen.
In den Zuidelijken sector van
doSoerabajasche zone
v.crden binnendringende republi
keinsche patrouilles verdreven. In
Soerabaia werden verscheidene
personen on grond van extremis
tische activiteit gearresteerd.
De Nederlandsche controle-pa
trouilles werden beschoten en be
antwoordden het vuur. In den cen-
traien 6ector van Soerabaja wer
den de Nederlanders met artillerie
bescho'en, waarbij echter aan Ne
derlandsche zijde geen verliezen
waren In den Zuidelijke sector zijn
republikeinsche patrouilles, die in
sterkte varleerden van 5 tot 50 man
door beschieting uit Nederlandsch
gebied verdreven.
Van P a d a n g hebben Neder
landsche troepen een succesvolle
zuiveringsactie ondernomen zonder
zelf verliezen te lijden. Veel mu
nitie en wapens zijn hierbij in be
slag genomen.
Dehalve de twee opvallende rede-
voeringen die Sjarlfoedin en
Soedirman in Djokja hebben afge
stoken, heeft ook Hatta. vice-presi
dent der republiek een toespraak
daar gehouden, die eveneens ge
tuigt van een radicaal verkeerde in
stelling.
Hij zei o.m. dat Kruis en Helfrich
ln Nederland een beweging op
touw hebben gezet om de eigen re
geering te saboteeren.
Ï?EN woordvoerder van het Brit-
sche ministerie van Buitenland
sche Zaken heeft medegedeeld, dat
de ultnoodiglngen .die aan 18 klei
nere geallieerde landen zijn gezon
den om hun zienswijze ten aanzien
van de vredesverdragen met Duitsch
land en Oostenrijk kenbaar te ma
ken. spraken van schrlftelüke en
mondelinge aanbevelingen of beide.
De woordvoerder gat commentaar
op een bericht, dat de Nederland
sche regeering teleurgesteld was
over de ultnoodlging, daar zij slechts
gelegenheid zou bieden schriftelijk
haar standpunt uiteen te zetten.
Snreker wees er verder op, dat de
uitnoodigir.gen van den raad van
ministers der Groote Vier ten doel
hadden de kleinere landen juist in
het huidige stadium der besprekin
gen te raadplegen en dat een nieu-
,we algemeene vredesconferentie,
zooals die te Parijs is gehouden, in
een later stadium geenszins als uit
gesloten dient te worden be
schouwd.
Bij onze regeering ebstaat de
wensch den weg van den vrede te
bewandelen zei Hatta verder, doch
wanneer de Nederlanders agressief
blijven, dan beginnen wij daarmee
ook en wij beseffen onze kracht.
Hatta wees er vervolgens op,
dat als de Nederlanders werke
lijke vrede wcnschen, zij Lingga-
djatl moeten verwenlijken cn het
Nederlandsche leger ten spoedig
ste moet worden teruggetrokken.
De Nederlandsche militairen en
imperialisten dwingen de Indone
siërs tot conflicten om hen te
overdonderen".
De vice-president vroeg zich af.
waarom de Nederlanders zich zoo
bezorgd maakten over de demarcatie
lijn, daar zij immers hadden toege
zegd binnen twee jaar te vertrek
ken. Hij beschuldigde hen er van
„het verlies van het koninkrijk te
voorzien".
Verliezen Nederlandsche leger.
Tn de periode van 29 Dec. tot 4
Januari zijn volgens een offi
cieel verstrekte verlieslijst 11 mili
tairen van het KNIL en de Ko
ninklijke Landmacht gedood en 3
gewond.
Volgens officleele gegevens zijn
ln 1945 28098 Nederlanders uit re-
publikeinsch gebied geëvacueerd en
wel 19523 per vliegtuig, 8268 per
trein en 306 op andere wijze.
TYE MAN, die wat betreft
de a.s. geboorte van een
nieuw Oranjetelgje genoemd
mag worden als te zijn „het bes
te geïnformeerd" nl. dr. J. de
Groot, behandelende geneesheer
van Prinses Juliana vertelde;
„alles is zoo goed, dat ik eigen
lijk niets kan vertellen. Ik ver
wacht de geboorte van de prin
selijke baby tegen half Februari
doch zal mij reeds in de eerste
week van Februari naar Soest-
denk begeven".
Hoeveel maal zullen de ka
nonnen bulderen? 51 maal of
101 maal?
TfEN der eerste belangrijke stap-
pen van generaal Marshall als
minister van Buitenlandsche Za
ken zal naar men verwacht zijn het
goedkeuren van een plan betreffen
de de overdracht van het militaire
bestuur der Amerikaansche zone
van Dultschland aan burgers.
■DIJ DE Regeering is in voorberei-
ding een regeling, waarbij het
onrendabel deel van de tegenwoor
dige zeer hooge bouwkosten van
den particulieren woningbouw zal
worden opgevangen.
Waarschijnlijk zal dit geschieden
door een rentevergoeding, welke 't
rijk aan de betro ikenen zal verlee-
nen, nadat deze gelden door de par
ticuliere kapitaalmarkt gefourneerd
zullen zijn.
y.\G liet er aanvankelijk nog
naar uit, uat de doolgrens
niet verder dan, tot het midden
van het land zou doordringen,
later bleek, dat de Zuidelijke tot
Westelijke luchtstroom juist
krachtig genoeg was om den dooi
in het gelieele land te doen in
treden.
In groote lijnen is het algemeene
weerbeeld in Europa niet gewijzigd
De vorst in Scandinavië, Denemar
ken, Dultschland, Polen. Noord-
Italië en de Balkan houdt vrijwel
onverminderd aan, evenals de dooi
in Frankrijk en Engeland. De ver-
TYE VERWACHTE splitsing in de
Italiaansche socialistische par
ty is thans werkebjkheid geworden
nu er gister te Rome twee socialis
tische congressen zijn geopend.
De eene partij *41 nauwere sa
menwerking met de communisten
en staat onder leiding van Pietro
Nenni. De andere party wordt ge
leld door Giuseppe Sarogat, presi
dent der constltueerende vergade
ring. Op het congres der eerste par
ty sprak ook dhr v. d. Goes van
Naters (P. v. d. A), die om. ver
klaarde, dat „de katholieken zelf
zich oriënteeren op de Party van
den Arbeid"
pROF. GERBRANDY heeft gls-
teravond over beide radio
zenders gereageerd op de offici-
ecle verklaring van de Regeering,
verschenen op Gerbrandy's aan
val op Linggadjati. Hy vond de
Regeeringsverklaring er naast.
Hü ging aller
eerst in op het
verwyt hem ln
de Regeerings
verklaring ge
daan, dat hy eer
der met zyn toe
lichting op de
Konlnkiyke re
de van 7 Dec.
1942 had moeten
komen. Gerbran
dy constateerde
dat de Konlnk
iyke rede een
glashelder stuk
is, waarop z.i. In
1942 geen toe
lichting van
noode was. Hy ctfrhtiandy
had zich daar- GERBRANDY
na echter geërgerd aan de Ka
merverslagen en aan het misbruik
van de Kon. rede gemaakt. Daar
om was hy nu met zün toelichting
gekomen.
yervolgens behandelde hy den
v aanval op zyn persoon, dat hy
zelf dr. van Mook met ongekende
macht bekleed had, terwyi hy hem
nu becritiseerde.
Uitvoerig ging Gerbrandy de fei
ten na, beginnende met 1941 toen
Jhr. Tjarda v. Starkenborch Stach
ouwer v. Mook aanbeval voor Ko
loniën. Toen de oorlog met Japan
uitbrak werd weer op verzoek van
jhr. Tjarda dr. van Mook benoemd
tot luit-gouverneur-generaal, om
dat de l.g.g. het grondgebied van
Indië mag verlaten volgens de wet,
doch de gouv-generaal niet.
Toen in Maart 1942 Java stond
overweldigd te worden, moest een
beslissing genomen worden, wat de
ambtenaren in Nederlandsch-Indlë
behoorden te doen. zeer ernstig be
raad, zoowel als de loop der ge
beurtenissen, leidden tot de beslis
sing: onze ambtenaren behooren
het lot van de bevolking onder de
bezetting te deelen, dat eischt de
saamhoorigheid van Nederland en
Indië. Maar een aantal daarvoor
geschikte figuren behooren naar
Londen te komen om het regee-
ringsaoparaat aldaar te versterken.
Aan den gouverneur-generaal werd
het recht gegeven zelf te beslissen
wat zyn eigen lot zou zyn. Hy zond
toen dr. van Mook met een aantal
bekwame figuren naar ons in Lon
den en verkoos zelf het lot te dee
len van de door hem bestuurde
volken
In Londen werd toen dr. van Mook
tydelijk benoemd tot minister van
Koloniën, omdat hij later weer als
l.g.g. naar Indië zou terugkeeren.
Er hebben zich in den Londen-
schen tyd meeningsverschillen voor
gedaan, zette Gerbrandy uiteen,
maar het belang van het koninklijk
prevaleerde toen toch.
Toen Nederland bevryd was is
dr. van Mook meegedeeld, dat de
samenkoppeling van functies (min.
van Koloniën en lult. G.G.) be
ëindigd was.
Dat vertelt de Regeeringsver
klaring er niet by, zei Prof. Ger
brandy. Aan dr. ran Mook is bo
vendien meegedeeld, dat zyn be
noeming tot l.g.g. slechts tydc-
Ujk was, omdat er „in bezet Ne
derland figuren zijn die deze
functie met eerc kunnen vervul
len".
Hem is ook medegedeeld, dat een
ander Kabinet over dr. v. Mook's
eventueels verdere benoeming tot 1.
g.g. zou beslissen. G.-Gen kon dr
van Mook niet worden, omdat wij
tiseerde daarna scherp het feit, dat
de kabinetten die na het zu'no kwa
men. jhr. Tjarda hebben laten
gaan, omdat zij het beleid van dr.
van Mook begeerden".
Jlij vond het verkeerd, dat een
overeenkomst uitgewerkt wordt,
terwyi er nog
geen overeen
komst is en dat
straks pas een
grondwetswijzi
ging ter sprake
komt, als er mis
schlen niet meer
te veranderen is
aan de situatie.
Gerbrandy ver
weet het Kabi
net dat het zich
haast een repu
bliek te vestigen
en maakte daar
na nog verschil
lende critlsche
opmerkingen
over het beleid van dr. v. Mook
TYOOR BRAND zyn in Zaandam
10 ton cacaopoeder verloren ge
gaan.
fE HAMBURG zün reeds 17 men-
A schen doodgevroren, tcrwül er
41 ernstige gevallen worden gecon
stateerd. waarin lichaamsdeclen
waren bevroren.
TYE STAKENDE havenarbeiders te
Antwerpen hebben zich bereid
v. MOOK.
er een hadden in Jhr. Tjarda, zette verklaard de aan bederf onderhevl-
Gerbrandy voorts uiteen. Hy becri- ge levensmiddelen te lossen.
We zitten op de wip
plaatsing van de dooilijn van Bel
gië naar de Nederiandsch-Duitsche
grens bracht in ons land een ka
rakteristieke weeromslag. Het bin
nendringen van warmere lucht ging
niet onopgemerkt voorbij. De regen
zone, die met het overgangsgebied
tusschen vorst en dooi samenhing,
gaf aanleiding tot spiegelgladde we
gen in groote deelen van het land.
In de Noordoosteiyke provincies
werd de regen voorafgegaan door
sneeuw.
Houdt de ingetreden dooi nu
aan?
Ons land ligt aan den rand van
het overgangsgebied. Een verdere
verplaatsing van de doolgrens vindt
niet meer plaats, aangezien de Zui
delijke tot Zuidwesteiyke luchtstroo
ming zonder invloed van de ba-
rometerstygingen over Engeland
snel aan beteekenis inboet.
Wc zitten dus nog steeds op den
wip, zy het nu aan den anderen
kant. Betrekkeiyk kleine wijzi
gingen kunnen de vorst weer doen
terugkeeren. De weerssituatie op
langeren termyn blyft dus nog
onzeker.
De weersverwachting, medege
deeld door het KNMI te Bilt (gel
dig tot Vrydagavond) is:
Plaatselijk nevel of mist, overi
gens wisselende bewolking met hier
en daar eenige lichte regen. Wei
nig wind. In het Noordoosten van
het land temperatuur om het vries
punt. In het overige gedeelte en
kele graden boven het vriespunt.
OET Amerikaansche ministerie v.
^•Buitenlandsche Zaken heeft be
kend gemaakt, dat de Amerikaan
sche regoering in de gister door
haai- ambassadeur te Warschau
overhandigde nota de huidige Pool
sche regeering heeft beschuldigd
van „onderdrukking, dwang en in
timidatie" van de Poolsche opposi
tie in verband met de algemeene
verkiezingen, welke op 19 Januari
zullen worden gehouden.
Dit ls een derde nota, waarin te
gen het gedrag der Poolsche regee
ring wordt geprotesteerd. Verklaard
wordt, dat door de voortzetting der-
huidige politiek der Poolsche re
geering ten aanzien van de verkie
zingen zoowel de letter als de geest,
der overeenkomsten van Jalta en
Potsdam worden geschonden, ter-
wyi tevens wordt betreurd, dat de
politiek der Poolsche regeering door
vorige nota's der Amerikaansche
regeering niet is gewuzigd.
Tnteressant is ook, dat de leider
A van de Poolsche boerenparty,
Mikolajczyk, heeft verklaard, dat
110 van de door zün party gestelde
candidaten voor de algemeene ver
kiezingen op 19 Januari op grond
van verschillende beschuldigingen
door de politie worden vastgehou
den.
Mikolajczyk deelde mede, dat op
het oogenblik ln 8 van de 52 kies
districten, waarin Polen ls verdeeld
de door zijn party gestelde can
didaten niet toegelaten zijn, 21 van
de lijst zijn wel toegelaten en de
toestand van de rest is nog onzeker
In Poolsche politieke kringen
heerscht nog onzekerheid, of de
Poolsche boerenparty de verkiezin
gen al of niet in hun geheel zal
boycotten.
yAN een convooi van 42 SS-crs
die van de Limburgsche my-
nen per vrachtauto vervoerd wer
den naar den Helder zijn er on
derweg 12 ontsnapt. Zij waren
voor het werk in de mynen afge
keurd of mochten om andere re
denen daarin niet meer werken.
Het vervoer ging vla Ede en Am
sterdam. In Ede gekomen hadden
de bewakers het zóó koud gekregen
dat zy zich wat wilden warmen. 2
SS-ers kregen zoo de gelegenheid er
tusschen uit te gaan. Ver gingen
zy echter niet, want zy vonden het
In Amsterdam gekomen zagen
echter 8 andere SS-ers kans er tus-
schenuit te knypen. zy sprongen
nl. uit de rydende auto. Een der
SS-ers nam zyn sprong echter ver
keerd, waardoor hy met het hoofd
op de kelen terecht kwam en een
hersenschudding opliep. De 7 an
deren ontkwamen in het donker.
Naar hen wordt yverig gespeurd.
Op den weg van A'dam naar den
Helder wisten nog 2 SS-ers de bce-
nen te nemen.
Hun vryheld duurde evenwel niet
lang. Vry spoedig werden deze man
nen namelijk weer door de politie
by den kraag gegrepen.
Wy vragen ons alleen nog af: ls
zóó koud dat zy zich 'n paar u. laterde bewaking van SS-ers zóó non
maar liever op het politiebureau chalant en onverantwoordeiyk, dat
gingen melden, dan buiten rond teler op één route een serie ontsnap-
sluipen, I pingen kan plaats vinden?
TN DE gistermiddag gehouden open
bare vergadering der Eerste Ka
mer is het wetsontwerp tot het
treffen van voorzieningen op het
gebied van den dienstplicht z. h. st.
goedgekeurd.
TYE stroomlevering van Duitsch-
land naar Nederland wordt af
gesneden ten gevolge van de cri-
tleke situatie, waarin de electricl-
teltsvoorziening van West-Duitsch-
land door de vorst is komen te ver-
keeren. De Ryn is tengevolge van
de vorst voor de scheepvaart ge
sloten. Het Britsche militair be
stuur heeft medegedeeld, dat de
export van steenkool uit de Brltsche
zone van Duitschland naar België
zal gestaakt worden.