Regeering aanvaardt
Kamer stemi vóór gezant
bij den H. Stoel
Nadere financieele en economische
waarborgen noodig
Niet formeel aan de goedkeuring
der Volksvertegenwoordiging onderworpen
ZATERDAG
DENPASSAR-
CONFERENTIE
Communisten wilden niet meestem-
men en verlieten de zaal
Mof Franco-Span je
wordt niet gehee! gebroken
KONINGIN EEREDOCTOR
VAN M0NTPELL1ER
DERDE JAARGANG No. 642
Comm v Toezicht: A. F. J. AERNOUDTS; C. J.
VAN HOOTEGEM; A E. LANGENHORST; Mr Dr
A. J. J M MES; Mr. EL B. L. DE RECHTER.
Verschijnt eiken werkdag Abonnementsprijs
(bij vooruitbetaling) 3.38 p kwartaal; per
post 4.10; p weelc (bij nlet-postbestell.) 0.26;
Dossc nummers 6 cent - Postrekening 278.841
Voor God, Koningin en Vaaerland
WOENSDAG 11 DECEMBER 1946
UITGAVE; STICHTING ..DE STEM"
Drecteur: J A El. M VAN SCHIJNDELJ
Hoofdredacteur; J J EI A BR UN A, Algem.
Zeeuwsch-redacteur. w GROFFEN Vllsslngen;
Zeeuwsch-Vlaanderen: Bureau Hulst. Dubbele
Poort 7. tel 102. Red J v d BROEK Bijbureau
Oostburg Nleuwstr 23. tel 35: Z -Eilanden Bur.
Goes Westsingel 75. tel 223G Red N J KARHOF
Psychologisch en Staat
kundig geboden
Tu het bovenstaande vindt men de
hoofdpunten uit 't ministerleele
betoog vermeld. Een aantal onder-
deelen van de rede laten we hier
nog volgen:
Aanvaarding van hetgeen door de
Commissie-Generaal ls overeenge
komen, komt de Regeeving wen-
schelyk en noodzakelijk voor. om
dat liet vooral psychologisch en
staatkundig geboden is zoodanige
afspraak te maken, wil men daad
werkelijk de basis voor een ver
nieuwde duurzame samenwerking
van de Nederlandsche en Indone
sische volkeren leggen.
Psychologisch en staatkundig
moet ook de mogelijkheid van ar-
Dr. van fthxik en Prof. Scher-
inerhon». leden der Commissie-
Oeneraal
De leden der Commissle-Gene-
raal Max van Poll en de Boer
>,i
TN ZIJN MET SPANNING VERWACHTE REDE heeft Mi-
nister Jonkman gisteren in de Tweede Kamer namens de Rt-
geering verklaard, dat het haar voornemen is de Commissie-
Generaal te machtigen de overeenkomst van Lhiggadjati te onder-
tcckcnen. Die teekening verbindt de Nederl. Regeering echter
tot niets meer of anders dan wat volgens de door de Commissie-
Generaal opgestelde toelichting is overeengekomen met onver
korte inachtneming van wat de Regecring in de Tweede Kamer
verklaarde.
Tn den aanhef zal voor waf de Nederlandsche Regeering betreft de
onderwerping aan de „goedkeuring" van de volksvertegenwoordi
ging als vervallen moeten worden beschouwd, aangezien die passage
er slechts aan bedoelt te herinneren, dat de Nederlandsche Re
geering ook in deze aan de controle der Staten-Generaal onder
worpen ls.
rye Regeering wenscht, dat ook Nieuw-Guinea een eigen status ten
opzichte van het Koninkrijk (nieuwe sttjl) en de Vereenigde
Staten moet kunnen verkrijgen,, al zou misschien de autochthone
bevolking zich nog moeilijk kunnen uitspreken. In het bijzonder
immers behoort daar de mogelijkheid opengehouden te worden voor
grootere volksplantingen van Nederlanders, op de eerste plaats van
Indische Nederlanders, die onder eigen bestel willen leven.
T^aar de voorwaarden van het gesloten bestand zal de evacuatie der
nog in het gebied der Republiek geïnterneerden snel moeten
worden voltooid.
vroor wat betreft de positie der bezette gebieden en de functie der
troepen staat ook de Regeering met de C. G. op het stellig stand
punt dat de voorbereiding dei' nieuwe rechtsorde in Indonesië, ge
lijk overal ter wereld, op voldoende machtsmiddelen zal moeten steu
nen en dat niet tot verzwakking of vermindering daarvan zal mogen
worden overgegaan, voordat de waarborgen eener rechtsorde aan
wezig zijn.
De Regeering zal de Commissie-Generaal nog nadere instructies
verstrekken voor besprekingen met de Indonesische delegatie
over financieele en economische waarborgen, om. over het schep
pen van voorwaarden waarop Nederland overheid en particulier
en voorzoover noodig gesteund door buitenlandschen ondernemings
geest, bereid zullen kunnen worden gevonden, de volkshuishouding
van het nieuwe staatsbestel te 'lenen in wederkeerigheid, tevens
arbeid, vernuft en kapitaal uit de geheele Unie over zoo breed moge
lijk gebied productief makende. De thans door de Republiek aange
gane verplichtingen komen nog niet voldoende voor, om voor den nieu
wen staat van zaken in binnen- en buitenland voldoende vertrouwen
te verwerven. De Regeering meent echter de onderteekening der
basis-overeenkomst niet op deze aanvullingen te moeten laten wachten
bitrage worden verklaard. De Re-
geertng ontveinst zich niet. dat de
Commissie-Generaal door deze be
paling op te nemen zeer ver is
tegemoet gekomen aan het verlan
gen der Republiek om al bij deze
overeenkomst, en gedurende den
overgangstijd voordat de nieuwe
rechtsorde zal zijn gevestigd, ten
volle als zelfstandige partij te
worden erkend. De Regeering heeft
na rijp beraad ook deze bepaling
aanvaard met inachtneming van
den daaraan door de Commissie-
Generaal gegeven uitleg, welke
eenerzyds onverkort laat de onder
scheiden verantwoordelijkheid van
partijen, en anderzijds de moge
lijkheid van arbitrage niet uitstrekt
tot de vaststelling van de nieuwe
rechtsorde zelve.
Samenvattende stemt de Regee
ring derhalve in met de psycholo
gische en staatkundige strekking
der onlwerp-ovcrcenkomst en ziet
zij in de daarin neergelegde schets
der toekomstige staatkundige ver
houdingen de mogelijkheid geopend
om de beginselen der 7 Deccmber-
rede bevredigend te verwezen
lijken.
Het Koninkrijk der Nederlanden
is onder Gods zegen en dank zij
Oranje, een schepping van het Ne
derlandsche volk en Nederland had
daarin tot de Japansche occupatie
ook in Indonesië de leiding. Thans
bieden wij den Indoncsischen vol
keren aan het Koninkrijk samen te
hervormen en aan het vernieuwde
staatsverband door gemeenschap
pelijke organen, waarin deze allen
vertegenwoordigd zijn. leiding te
geven.
In dit aanbod is de richtlijn ge
volgd overeenkomstig de ko
ninklijke rede van 7 December in
art 1G van de instructie aange
geven dat de vernieuwing van
de samenwerking van de Neder
landsche en Indonesische volkeren
en andere bevolkingsgroepen van
Nederlandseh-Indië op de eerste
plaats de Instemming van de ver
tegenwoordigers der Indonesische
volkeren behoeft.
De verdere gang van
zaken
ïYe uitwerking dezer afspraak
moet mtusschen nog grooten-
deels volgen, afhankelijk als die
is van nader overleg tusschen Com
missie-Generaal en Indonesische
delegatie, van nader beraad met
de vlu tegenwoordigers der Mallno-
gebleden en der andere bevolkings
groepen, van samenwerking met de
Staten-Generaal tot wijziging van
de Grondwet, van de voorgestelde
constitueerende vergadering voor
de Grondwet van de Vereenigde
Staten van Indonesië en van de
conferentie voor het statuut van
de Nederlandsch-Indonf dsche Unie.
Uitgegaan wordt zoowel van de
geldende wettelijke als van de be
staande feitelijke verhoudingen.
Zoo handhaaft art. 15 de huidige
staats- en volkenrechtelijke positie
van het Koninkrijk der Nederlan
den, en erkent art. 1 daarnevens
de regeering van de Republiek In
donesia als de facto uitoefenen 't
gezag over Java, Madoera en
Sumatra.
Oppervlakkige beoordeeling van
den vorm der ontwerpovereen
komst zou nu al kunnen doen den
ken aan volkenrechtelijke verhou
dingen. als zou er hier namelijk
een verdrag met een vreemde mo
gendheid worden gesloten, door de
volksvertegenwoordiging goed te
keuren. Nauwkeuriger bestudeering
van den tekst van aanhef en
artikelen leert echter, dat het erom
gaat: „de goede betrekkingen tus
schen de volkeren van Nederland
en Indonesië te verzekeren in nieu
we vormen van vrijwillige samen
werking, die het mogelijk maken
de relatie tusschen belde volkeren
op nieuwe grondslagen te vesti
gen".
De Koningin draagster
van het oppergezag
Tn de Unie zal Indonesië zelf-
standig worden en Nederland
zelfstandig b 1 ij v e n. Een meer
unitarisch geordend staatsverband
zou niet alleen de Indonesische
vrijheid beknotten, doch ook Ne
derland sterker ondergeschikt ma
ken dan het wellicht verdragen
zou.
H.M. de Koningin draagt de
kroon der Unie, onpartijdig tronend
boven de leden der Unie (evenals
in Nederland boven volksgroepen
en partijen), aan het hoofd der
Unie immers niet te zien als Ko
ningin der Nederlanden, doch
tevens dit zijnde.
In zoodanige constructie zal de
Koningin derhalve handhaven,
overeenkomstig art. 53 van de
Grondwet, de onafhankelijkheid en
het grondgebied van den staat
(van de Unie) en zal de be
scherming van de vrijheden en de
rechten can alle staatsburgers nog
sterker uitdrukking vinden.
TjlAN officieele zijde wordt ver-
nomen dat dr. van Mook Vrij
dag naar Denpassar zal vertrek
ken om de conferentie aldaar Za
terdag officieel te openen.
Omtrent de militaire situatie
wordt berloht. dat de toestand in
M e d a n thans rustig is. Bij
Batavia, Buitenzorg,
Bandoeng, Semarang
en Soerabaja zijn Neder
landsche troepen beschoten of aan
gevallen. De Nederlanders leden
geen verliezen; de Indonesiërs lie
pen beduidende verliezen op.
Hoe de Unie en de Koningin
aan het hoofd daarvan in de
Vereenigde Staten van Indonesië
zullen zijn vertegenwoordigd, wie
het staatshoofd der Vereenigde
Staten zal zijn, zooals de Konin
gin vanzelfsprekend het staats
hoofd is van het Koninkrijk der
Nederlanden (nieuwe styi), is in 't
ontwerp opengelaten. Het is echter
duidelijk, dat ook de Vdteenigde
Staten een staatshoofd zullen be
hoeven en dat ook dit Staatshoofd
tot het hoofd der Unie in nauwe
betrekking zal moeten staan.
Van Rijkseenheid tot
Unie
1%/Tinister Jonkman besloot:
Het is de taak der Nederland
sche Regeering te bevorderen, dat
de verschillende volkeren, welke
over vier werelddeelen verspreid
in het Koninkrijk der Nederlanden
werden samengebracht en eeuwen
lang hun samenleving hebben be
proefd. thans na de omwenteling
van den tweeden wereldoorlog naar
de eischen van dezen tijd een
nieuwen vorm van verdere samen
werking vinden.
Daartoe kan dc oude Rjjkseen-
heid niet meer dienen cn is een
nieuwe Unie op den hechten grond
slag van een vrijwillig aanvaard
volwaardig deelgenootschap der le
den op te bouwen.
Bij welslagen met Gods hulp
van deze conceptie zouden In
donesië en Nederland aan de we
reld een voorbeeld geven.
In dezen geest is de Regeering
bereid de door de Commissie-Ge
neraal medegebrachte ontwerp
overeenkomst te doen onderteeke
nen.
TN de Tweede Kamer-zitting van
gister is, voordat dc Regee-
rlngsverklaring aan dc orde
kwam, het amendement Zandt
ter sprake gekomen, om den post
voor liet gezantschap bij den H.
Stoel te schrappen. Het amen
dement werd verworpen!
Namens de P.v.d.V. verklaarde de
heer Korthals, dat de Nederland
sche vertegenwoordiging aan het
Vaticaan niet gemist kan worden,
terwijl de heer Schouten (AR) het
amendement thans niet steunde,
omdat hy nu geen wyziging wilde
gebracht zien In de samenstelling
der politieke vertegenwoordiging.
Daar de communistische fractie
bezwaar had tegen „het politiek
optreden" van het Vaticaan,
wenschte zij haar stem niet tegen
het amendement uit te brengen.
Het optreden van het Vaticaan kan
en moet gewijzigd worden, voegde
de heer de Groot er aan toe. Waar
het amendement echter ingegeven
was door „kerkelijke overwegingen"
had de CPN aan het amendement
heelemaal geen behoefte en ont
hield zich daarom van stemming.
Nadat de fraclio de zaal had ver
laten, werd het in stemming ge
brachte amendement Zandt inet
9 tegen 65 verworpen.
TT ET besluit der politieke sub-
commissie om de politieke be
trekkingen met Franco-Spanje te
verbreken is niet in dien vorm door
de politieke commissie der Ver. Na
ties overgenomen.
Wel nam men na uitvoerige de
batten een Belgisch voorstel aan,
dat tegemoet komt. aan de ver
schillende tegenstrijdige inzichten.
Het Belgische voorstel beveelt dc
Assemblee aan de ambassadeurs
cn gezanten uit Madrid terug te
trekken en andere passende
maatregelen ie nemen tegen
Franco-Spanje.
De vertegenwoordiging in Madrid
zou dan wel kunnen geschieden
door de „mindere goden" der ver
schillende landen.
Deze aanbeveling komt dus nog
in de Assemblee. Volgens betrouw
bare bronnen zou de meeste kans
bestaan, dat de algemeene vergade
ring het met de aanbeveling der
politieke commissie eens ls.
In Spaansche oificieele kringen
is men van meening, dat de positie
van Spanje in verhouding tot de
andere landen in het algemeen niet
wezenlijk wijzigt, Op het oogenblik
hebben slechts vijf lauden ambassa.
deurs te Madrid: Engeland, Italië,
Portugal. Argentinië en Brazilië.
(")ok de tweede motie van de hee-
v ren v. d. Goes van Naters (P.v.
d.A.) en de Groot (CPN) kwamen
aan de orde. Daar de motie van
den eerste de verststrekkende was.
werd daarover gestemd. De motie
drukte sympathie uit voor de
door de Ver. Staten bij de Ver. Na
ties ingediende resolutie om aan te
dringen op vrije verkiezingen in
Spanje.
Vóór de stemming legde prof.
Romme een korte verklari:af,
waarin hy er op wees, dat de mo
tie overbodig is in dit zeer ingewik
kelde proces. Hij kondigde aan, dat
de KVP-fractie zal tegenstemmen.
De motie werd verworpen met 58
tegen 25 stemmen.
Z,h-st. is daarna de begrooting
van Buit. Zaken goedgekeurd.
TT M. DE KONINGIN is be-
noemd tot doctor honoris cau
sa van de „faculte libre de theolo
gie protestante de Montpellier".
De Deken der faculteit, prof. dr.
Henry Leenhardt, zal Donderdag
12 December a.s. om 12 urn- in het
paleis aan het Lange Voorhout te
Den Haag aan H.M. de Koningin
de doctorsbul overhandigen.
rnWEE Duitsche generaals zijn in
Athene ter dood veroordeeld
wegens massamoord op bewoners
van Creta.
Aan onze fsuilleion'ezers
Een bclooning van 25.-
uilgeloofd voor dengene, die
„De Stem" de meest juiste
inlichtingen kan geven over
Diek Malvery.
Men leze de nadere gege
vens omtrent dezen oproep
op pag. 2 van 't binnenblad
in dit nummer.
