UIT DEN BEZETTINGSTIJD
Zeldzaam jubilé
te Gilze
Noptunus aan boord
van de „Willem Barendsz
HET AVONTUUR VAN DOLF FASSAERT
UIT LAMSWAARDE
ESN EERE-CODE
Het laatste Klaoske
80 jaar op het koor*
W" PASSEERDEN op den
17den November jl. om 14
uur den evenaar, zoo seint ons
de speciale verslaggever aan
boord van de Willem Barendsz
De bemanning was ln gespan
nen verwachting op de komst
van Neptunus. die zich reeds
enkele malen per radio had la
ten aankondigen. Het scheen
alsof hij zoo uit de diepte van
den Oceaan opdook en als in
een sprookje of als in een
verhaal van Jules Verne langs
de walvischstraat - zooals we
de slipway, waarlangs straks
immers de walvisschen naar
binnen gesleept zullen worden -
op ons toeschreed met groot
gevolg, onder de tonen der
muziek
DE LAAN DER
ZENUWZIEKEN
De Avonturen
van Suske
en Wëske
pp het
eiland Amoras
J)E buitenlandsche bladen en
nagazines zijn nog regel
matig voorzien van sterke ver
halen uit den tweeden wereld
oorlog. Het is zeer merkwaar
dig dat in Nederland die nei
ging niet veel minder waarge
nomen-wordt, al is er hier toch
ook genoeg gebeurd.
Zoo vonden we nog nergens
het avontnnr vermeld van Dolf
Fassaert, den leider der knok
ploeg in Oost Zeeuwsch Vlaan
deren. Een avontuur dat toch
waarlijk in zijn verrassende
wendingen niet onderdoet voor
d,- belevenissen van onderne
mende kerels elders.
Zoodra Dolle Dinsdag was
v aangebroken en het den schijn
had of de ontbinding van het
Duitsche leger een kwestie van
uren was, heesch Fassaert op
zijn molen te Lamswaarde de
vaan van den opstand en orga
niseerde het verzet in het land
Hontenisse.
Alleen of in samenwerking
met den partisanenstaf werden
heel wat stoute stukjes uitge
haald en een paar maal kroop
Fassaert door het oog van een
naald
Op zekeren nacht keerde het
geluk zich tegen hem en zijn
medestrijders. Zij hadden on
derdak gezocht op de hofstee
van Alb. Koster te Zaamslag
en schenen daar veilig, maar
juist kwam daar 's nachts een
gemotoriseerde eenheid zich le
ger<T.
De staf viel in hun handen
en ook Fasschaert, die in de
auto van den staf zich had
geïnstalleerd, werd door den
vijand aangetroffen, slapend
achter een machine—geweer en
met den bekenden O.D.-band
om den arm.
De doodstraf.
J-JXEH hielpen geen uitvluch
ten en op 'n boerderijtje on
der Axel, waar hij door een
Duitsch commando werd ver
hoord. sprak men de doodstraf
tegen hem uit.
Het vonnis werd niet ter
stond voltrokken. Men hoopte
nog iets uit den gesnapte te
pompen en leverde hem over
aan den op dit terrein vak-
kundigen S.D. te Middelburg.
Half September arriveerde hij
daar en opgesloten in de ka
zerne aan de Noordstraat, pro
beerde de S.D. hem daar zacht
te krijgen, echter zonder succes
In dezen tijd aresteerden de
T)ilN laatsten tijd komt 't her-
haaldelijk voor, dat de
scheidsrechters spelers van het
veld moeten zenden wegens on
sportief en/of ondisciplinair
gedrag. Dat is grootelijks te be
treuren, want met zoo te doen
haalt, men de -port in het al
gemeen en die welke men be
oefent in het bijzonder, door 't
slijk en dat zal toch wel niet
de bedoeling zijn van hen die
tege i de regels van het spel
zondigen.
Soms kunnen we ons de om
standigheden waarin 'n over
treding wordt begaan, wel
voorstellen, maar daarmee is
deze nog in de verste verte niet
goe gepraat Met dat te doen
zoti men de sport tot iets ma
te: els verlagen, terwijl de
sr t, behalve de waarde die zij
heft voor de lichamelijke ont
wikkeling, Juist geprezen wordt
om haar ideëelen zin En deze
is- karaktervorming, zelf-
con'role en bebeersching. Dit
lar'ste is vanzelfsnrekend bij
gvi mastiek, gewichtheffen en
dr olijke rustige takken van
sport, niet zoo moeilijk als bij
de meer opwindende spelen als
voetballen en hockey.
Temeer Is dan ook de voet
baller cs. te waarrieeren, als
hii zich niet blindelings door 't
vuur van het spel laat mee-
sleepen op Daden, die met zijn
eer als sportman vloeken.
De regels van het spel zijn 'n
eere-eode. Het ls beter een
wedstrijd ridderlijk te verliezen,
dan deze te winnen met een
besmeurde clubvlag.
S.D. op Zuid-Beveland een
koerierster van den O.D., die
bezwarend materiaal bij zich
had. Men dwqng haar den
naam van den opdrachtgever te
noemen. Niet beter wetend of
Fassaert was reeds gefusilleerd,
schoof zij de schuld op hem,
waarvoor hij nogmaals ter dood
werd veroordeeld.
De ontvluchting
pASSAERT was evenwel niet
van plan zich willoos te
laten afslachten. Tegen den
avond werd hij steeds 'n kwar
tiertje gelucht op de binnen
plaats der kazerne. Toen zijn
bewaking wat verslapte wist
hij contact te maken met een
Middelburgschen ambachtsman,
die regelmatig in de kazerne
werkte. Zoo wist hij dien man
te bewegen een briefje te bren
gen naar een kennis van Fas
saert in den O. D.. n.l. den heer
Vos aan den Seisweg. Fas
saert sAireef hem. dat hij wel
kans zag over den hoogen muur
op de binnenplaats te komen
en vroeg hulp bil de verdere
Vos nam den heer v. Hevst
van de Prov. Griffie in den
arm en tevens den brandstof-
fenhandelaar Wateld. die een
nakhuisle had in het steegje
lanes den gevangenismuur.
Via den ambachtsman liet
men Fassaert weten dat men
in het schuurtje een fiets en
enkele kleeren zou deponeeren
en een briefje met een onder-
duik-adres.
Op den avond, die eerst be
paald was, gebeurde er niets
en men vreesde reeds dat Fas
saert tegen de lamp was ge-
loopen. Doch den tweeden
avond gelukte het plan. Ge
bruik makend van de gelegen
heid, dat zijn bewaker zich
even had verwijderd, sprong
Fassaert als een kat tegen den
muur, wist met zijn vingertop
pen den rand te bereiken,
heesch zich op en liet zich in
het steegje neerploffen. Het
schuurtje vond hij; flets en
kleeren ook, maar in de heftige
agitatie zag hij het adres over
het hoofd. Hij stormde 't steeg
je uit, de Lange Noordstraat
ln. Dit was precies op tijd want
even later was de Noordstraat
afgezet.
Jammer genoeg wist F. heg
noch steg in Middelburg. Hij
verborg zich in de Kuipers
poort, klom toen het ge
heel donker was. over 'n muur
tje en kwam terecht bij een
paar oude lieden, die hem op
namen, doch al spoedig be
angst werden voor de gevolgen.
Ten einde raad liet F., die zijn
naam niet wilde noemen, een
pasfoto, welke hij had weten
te behouden, bij Vos brengen,
met het verzoek hem te bezoe
ken. Vos deed dat en nam hem
mee naar de woning der fam.
Schout aan de Houtkade.
Een laffe grap
zat daar veilig, tot een
laffe grappenmaker uit de
kringen van den O.D. een
briefje bij Schout in de bus
stopte met de woorden: ..F. op
't spoor".
Weer moest F. hals over kop
vluchten en kwam na vele we
derwaardigheden terecht bij de
fam. de Kam op Grijpskerke,
waar ook de Comissaris der Ko
ningin ondergedoken zat.
Ondanks alles was F. nog fit
genoeg om van Grijpskerke uit
tochtm over het water te on
dernemen naar Domburg, om
de laatste Duitschers daar te
bevechten.
Na de bevrijding ging hij
naar Lamswaarde terug, waar
ieder hem al dood waande.
Op zijn lauweren ging Fas
saert echter niet rusten. Hij
nam dienst als vrijwilliger en
vertrok in October '45 naar In-
dlë om daar zijn land als mi
litair te dienen.
Als jongen van nog geen 10 jaar
stapte hl) reeds parmantig met de
koristen naar boven om op 't koor
naast den organist (L. Kools Sr.)
plaats te nemen en de register
knoppen te regelen.
Zoo leerde Jantje Vermeulen-
van de Kloostermuziek; dat ls nu
80 jaar geleden.
Wanneer je 15-20 jaar terug
op Oranjestraat A 210 te Gilze
de werkwinkeldeur openduwde
ging het vertrouwde belgetingel te
loor, als de knutselaars bezig wa
ren. Deze betiteling mag geenszins
den indruk wekken, als zouden de
Vermeulens geen vaklui zijn ge
weest. Beter gekend als de „Klaos-
kes" waren zij vanaf toen va
der Klaas begon ruim 100 jaren
de meubelmakers van Gilze, hun
stiel meester. Doch Jantje V. ken
de bovendien alle knutselwerk; hij
kon alles repareeren en vernieu
wen. Vooral van dit handig ge
knutsel hebben zeer velen geprofi
teerd. Dat ging toen nog niet te
gen boter en eieren Neen, deze
menschen waren gelukkig met een
tevreden evenmensch.
Klaas heeft 12 kinderen gehad
en ook zijn stoelen gingen per do
zijn de deur uit.
Uren kan de jubilaris vertellen,
die w# zouden kunnen schilderen
als meubelmaker, fotograaf, klok
kenluider, koorzanger en muzikant.
Eerstens: kent Nederland nóg
een kerkzanger die 80 jaar op het
koor is en 70 jaar deken (secre
taris-penningmeester). Omdat va
der Klaas het orgel trapte kreeg
Jan zoo vroeg toegang op „de"
koor. Na examen te hebben afge
legd bij Bart Rubbens (grootvader
van C. Rubbens) nam pastoor v.
d. Bosch zaliger 3 Jannen ineens
als korist aan, n.l. J. Vermeulen,
J. Aarts en J. Dekkers.
Het was pastoor v. d. Noort z.g.
die de Klaoskes het meubilair van
de kerk liet bijtsen en oppoetsen.
De „Klaoskes" luidden ook de
kerkklokken. De klokkenluiders
„Desnoods bevriezen voor de deviezen", zegt
hij in een interview
Waardige ontvangst
|£apitein Visser genoot de eer
Neptunus op waardige wijze
te ontvangen. De zeegod over
handigde hem als blijk van
waardeering, nu voor de eerste
maal sinds 100 jaar een Neder-
landsche walvischvaarder zijn
wateren bevaart, een oorkon
de. En toen begon het eigen
lijke feest, waarbij de doop
natuurlijk het hoogtepunt vorm
de. Ook de dominé moest er
aan gelooven. maar deze kweet
zich op voorbeeldige wijze van
zijn tnak, die hij daarnevens te
vervullen had door elk „slacht
offer" toe te spreken en een
zeenaam te geven. Een onwil
lige. de kapper, die kennelijk
weinig zin had om de doop
plechtigheid te ondergaan en
in figuurlijken zin op andere
wijze poogde onder te duiken
werd voor straf aan een ket
ting gelegd om daarna een
extra beurt te krijgen in de
groote waterbak, die speciaal
voor deze doopplechtigheid,
waaraan 129 opvarenden zich
moesten onderwerpen, was in
gericht.
Het behoeft nauwelijk be
toog. dat de gebruikelijke in
zeepingen en het scheren groo
te hilariteit verwekten. Bij
zondere vermelding verdient de
aanwezigheid van drie vrouwen
op ons schip, dat na Kaapstad
echter geen „vrouw aan boord"
meer zal kennen. Ook zij moes
ten aan de plechtigheid deel
nemen. In Kaapstad zullen zij
de „Willem Barendsz" ver
laten om zich aldaar met haar
stierven uit en de klokken werden
geroofd.
Jantje is ook secr.-pennlngmees-
ter van de harmonie geweest en
president der bekende handboog-
schutterij „De Romeinen".
Hij was desttjd de eerste foto
graaf in de Baronie. Krijt werd
potlood.
De eerste jaren hield de koor
deken de administratie van het
kerkkoor bij door als vanouds met
krijt op den balk te schrijven.
Jantje maakte echter al spoedig
de aanteekeningen inzake boetes en
bizonderheden met potlood op
papier. Kap. Roels leerde hem de
catabel, welke hij voortaan steeds
bijhield.
„Janneke is veul secuur", was
zijn gezegde.
De feesteling hoopt volgend jaar
op 16 Mei 90 jaar oud te worden. I
gezinnen te vestigen. Hun man
nen zijn echte walvlschvaar-
ders
Een interview met
Neptunus.
\Tan de gelegenheid, dat Nep
tunus zijn rijk verlaten
had om ons te bezoeken heb ik
gebruik gemaakt hem een in
terview af te nemen. Het viel
mij op, dat hij er magertjes
uitzag. Ongetwijfeld heeft hij
tijdens de oorlogsjaren een
benauwden tijd doorgemaakt.
Hij vertelde mij weduwnaar
te zijn. maar omdat deze ver
trouwelijke mededeeling hem
zichtbaar nerveus maakte,
bracht ik het gesprek onmid
dellijk op de walvlschvangst,
waarvan hij goede resultaten
verwachtte. Hij gebruikte de
kernachtige uitdrukkingen:
„Desnoods bevriezen voor de
deviezen
Vandaag was er nog een ge
beurtenis, die voor ons van veel
belang was. Wij zagen n.l. de
eerste walvisschen in de om
geving van het schip „spui
ten" Met de vangst zullen we
echter nog geduld moeten
oefenen.
TN „De Gemeentestem" vertelt
een burgemeester een ake
lig verhaal over de gemeente,
waar hij pas benoemd is. Hij
heeft door toeval een hu kun
nen krijgen in de Theresialaan,
waar niets dan flinke wonin
gen staan die passen bU 't res
pectabele menschentype, dat ze
bewoont. Hem is nu echter ge
bleken, dat er niets dan ze
nuwpatiënten wonen. „Voor een
medelijdend hart is het bijna te
veel om te verwerken", zegt hij.
„Evenals elders, doen wij ook
hier aan inkwartieren en wat
lijkt vanzelfsprekender, dan dat
men voor inkwartiering de
grootste huizen uitzoekt? Dit te
meer, daar in deze grootste hui
zen veelal Juist de kleinste ge
zinnen wonen. Maar dan heeft
u toch buiten den waard gere
kend. Want ik 'erzeker het u,
mijn kortstondige ervaring heeft
me dat met een verbluffende
duidelijkheid geleerd: het is 'n
soort privilege van bewoners
van groote woningen, dat ze ze
nuwziek ziin, hetgeen hen dan
vanzelfsprekend ontslaat van
den socialen plicht aan anderen,
die huisvesting zoeken, onder
dak te verleenen, want, het zou
toch schromelilk onbilliik ziin
dergelijke patiënten, die het uit
hun aard toch al zoo moelliik
hebben, nog extra te bezwaren
met de moeilijkheden van an
deren. Ik moet nu maar uitkij
ken naar wat kleiner huizen.
Daar wonen meestal gezonder
menschen en waar het al vol is,
kan het nog best wat voller. In
het veen ziet men zoo niet op 'n
turfie...."
„Zoo ziet u dus," zoo besluit
deze burgemeester, „die There-
sia-laan is wel mooi, maar ik
ben er toch een beetje huive
rig voor. Het lijkt met een ge
vaarlijke buurt. Dagelijks con
troleeren wij in ons gezin ten
minste elkaar of er al sympto
men van zenuwziekte aanwezig
zijn...."
WWWVW)aW^V«%%%V«
door W. Vandersteen
217) Onbeschrijfelijk is de geestdrift,
waarmede onze wereldreizigers ln Ant
werpen worden begroet. Wlske steekt
drie vingers omhoog naar de Vérken
ners en Suske voelt zich heel beha-
gelijk op het rare ding dat uit zichzelf
rijdt en dat men op Amoraa helemaal
niet kende.
WWWWWVW^WWWWA
