J§>Fem
Frankrijk blijft links houden
Opzienbarend boek
Honger dreigt
Sociatiston wordon vormalon
tusschon M.R.P. on communiston
J En hoe moeilijk het na de
eerste verbluffende successen
ook was voor inecrendeels poli
tiek-ongeschoolde leiders, om
dadelijk onder de zwaarste om
standigheden politieke verant-
1 woordelijkheid te dragen, langs
de vele verkiezingen in dertien
maanden bleef de aanhang
hecht en nauweliiks aan fluc
tuaties onderhevig.
De achtergrond van de
Russische boogverraadprocessea
voor de Europeanen in Batavia
ARTHUR KOESTLER
De Avonturen
van Suske
en Wiske
op het
eiland Amoras
Ifo. 618
TWEEDE BLAD
WOENSDAG 13 NOVEMBER 1946
JN FRANKRIJK heelt men net
Amerlkaansche voorbeeld
Vai; de vorige week niet ge-
volgd: de strooming blijft er
I links. Wat half is. brokkelt af
tus.schen de twee groote blok
ken: het corfimunistische en
het radicaal - katholieke. Als
we eerst naar het laatste kij
ken. kunnen we verheugd zijn,
dat de verrassende opgang van
de M.R.P. In 't bevrijde Frankrijk
geen crisisverschijnsel, geen be
vlieging bleek te zijn. In haar
istalUseert zich de gezonde voor
■uitstrevende gedachte, doortrok
keu van het Christelijke begin
sel. Een lang onder den ban
van de lalclstische vrijzinntg-
Ilield liggend burgerdom, een
deel dér arbeidersmassa, door
den Marxlktlschen waan bevan
gen, ontworstelde zich daaraan,
toen Maurice Schumann en
George Bid au It den wekroep
voor een nieuwe beweging door
het land lieten klinken.
Wel het zwaarst was thans
haar beproeving, want de wis
selingen van het politieke rad
hadden de M.R.P. ten aanzien
van de Grondwet geplaatst te
genover den ook door haar hoog
vereerden Generaal de Gaulle-
Deze had het zelfs oirbaar ge
acht aan een eigen partij, de
Gaullistische Unie, zijn zegen
te geven. Toch staa<t de M.R.P.
in de nieuwe Kamer, mag men
wel zeggen, ongeschokt. Ze kan
I In den regel ook rekenen op den
steun der negen Gaullisten. Dat
is de eene, blinkende zijde van
de medaille.
1 J) andere is zeer dof aange
slagen. De radicaliseering
van al wat zich rood noemt,
I heeft verder voortgang gevon-
I den Wederom verslond de com-
munlstlsche vloed nieuw land
in den rood en polder. Blum en
Ede zijnen schuilen samen op een
Isteeds kleiner eiland.
Hèt aangelengde Marxisme
heeft in Frankrijk geen kan
sen meer. Het communisme
staat nu aan den top in het
politieke leven.
Men heeft het in de socialis-
I tisctoe partjj geprobeerd met
het geven van knipoogjes
aan de Stalinisten, men heeft
het geprobeerd met philippica's
tegen hen, maar het vertrouwen
van de roede massa liep almeer
naar Maurice Thorez en zijn
mannen, 't Volk houdt van een
voudige, radicale principes en
leuzen. „Eerst Frankrijk!" zei
de MR.p. en het werd door
een massa verstaan. „De macht
aan de arbeidersklasse!" riepen
de communisten en 'n andere mas
sa volgde hen. Zoo spitsen zich
de verhoudingen toe en - wonder
(lijk genoeg zuilen de anti
poden elkaar straks toch weer
moeten vinden bij de Kabinets
formatie. Wat de communisten
gehoopt hadden: een meerder
heid samen met de socialisten,
is verder nog dan vroeger ver
wijderd. De verfoeide M-RR,
legt een schaduw over de com
munistische vreugde en ze zal
worden bondgenoot moeten
Er besuat
m kans' dat com
hm nis ten, socialisten en de
weer wat in aanzien gestegen
radicalen het «amen zouden
doen, doch meer dan theorie is
het niet. Zoowel radicalen als
socialisten willen zich niet door
de communisten op sleeptouw
laten nemen. Voor de MR.P,
blijft het samengaan met
de communisten ook telkens
weer een bittere pil. want, ook
losgedacht van het beginselver-
schil, blijven communisten ais
regeeringspartners zeer lastige
lieden, die altijd in hun achter
hoofd het verlangen en net
streven naar alleenheerschappij
wakker houden.
De M.R.P. kan er echter na
dezen uitslag zeker niet aan
denken verzamelen te blazen
voor alle partijen buiten uiterst
links en uiterst rechts.
2Joo blijft hot regeeron m
Frankrijk een hachelijke
eierdans. een opportunistisch
aanpakken vfti de voor de hand
liggende vraagstukken geen
doelbewuste bouw aan een
met hechte beginselen gecemen
teerde nieuwe samenleving.
Ook internationaal bezien is
de nog versterkte invloed van
het communisme in Frankrijk
een verontrustend verschijnsel-
Wie droomt van een samen
trekken aller oude beschavings
krachten en daarop geïnspi
reerde radicale hervormings
plannen op West-Europeeschen
bodem, zal Frankrijk slechts
zeer ten deele meekrijgen, zal
in dien beschavingshaard in
nog ruimer mate de explosie
gevaren vinden, welke het Chris
tendom en de Europeesche cul
tuur bedreigen.
Juichend over heft succes van
de M.R.P., moeten we dit toch
met spijt vaststellen.
Gevolg van de republikeinsch» manoeuvre»
met hot eigen geld
2ELFS DR. VAN MOOK vond
het te gortig wat de In
donesiërs hebben gebrouwen
door de uitgifte van het repu
blikeinsche geld in Batavia.
Onze correspondent aldaar
schetst den toestand, die daar
door ontstaan is, aldus:
De republiek heeft dit nogal
handig in elkaar gezet. Zij
brengt zeer kleine hoeveelheden
,op de markt, o-a. door haar
ambtenaren eiken dag een of
meer guldens uit te betalen
(blijkbaar heeft ze wat geleerd
vari het plan-Lieftinck) en hier
door blijft de koopkracht van
den republikelnschen gulden
hoog. Daarbij brengt de repu
bliek zelf rijst op de pasars, die
tegen f 0,15 per liter in repu
blikeinsch courant moet worden
verkocht. Totdusver konden de
verkoopers op de pasars te
Batavia, die over het algemeen
ver bulten de stad Batavia hun
inkoopen doen, zich redden met
Japansch courant, dat ze gemak
kelijk voor het Ned.-lndiscne
geld konden krijgen. Daar er
echter nog alijd een straf van
vijftien jaar staat op het 'n be
zit hebben van Ned.-Ind. geld
in republikeinsch gebied, kun
nen ze, nu het Japansche geld
uit de circulatie genomen ls
met het geld dat ze van de Ne
derlanders ontvangen en van
hen. die bij de Nederlanders wer
ken, niet meer terecht om hun
inkoopen te doen in het ach
terland. Ze moeten zien 't des
avonds vóór ze naar hun dorp
teruggaan ln te wisselen voor
republikeinsch geld. wat uiter
aard met belangrijke „disagio"
moet geschieden en dikwijls
niet mogelijk is. Het gevolg is
dat men weinig Indonesische
verkoopers ziet en dat men voor
namelijk Is aangewezen op Ohi-
neesehe kleinhandelaren, die de
uitgifte van het republikeinsche
geld hebben zien aankomen en
groote voorraden levensmidde
len hebben opgeslagen en nu
wel bereid zijn, die tegen woe
kerprijzen van de hand te
doen. Zoo kost de rijst thans
f 3,50 per liter in Ned.-Ind- cou
rant en voor vleeseh betaalt
men f 15.per kilo.
De Europeesche bevolking
is dus gedwongen, te leven
van haar kleinen voorraad
blikjes en het bij Europea
nen werkzame personeel
dreigt te verhongeren.
J^u is het natuurlijk mogelijk.
het bezit van republikeinsch
geld in Nederlandsch gebied op
gelijke wijze strafbaar te stel
len, doch dit zou een tweesnij
dend zwaard zijn en het zou
waarschijnlijk de onderhande
lingen met de Indonesiërs weer
in gevaar brengen. Dus wordt
er onderhandeld over intrekt
van het republikeinsch verbod
en dit is de eenlge houding, die
de republiek kan aannemen, als
het haar ernst is met een spoe
dige oplossing van het conflict.
Natuurlijk heeft het enorme
koersverschil tusschen het Ned-
Indische en het republikeinsche
geld geen enkelen reeëlen grond.
DIJ DE Uitgeverij „de Bezige
By" te Amsterdam Is ver
schenen „Nacht in den middag"
een roman van den Hongaar-
schen schrijver Arthur Koestier,
die in het begin van den oorlog
naar Engeland wis* te vluchten
en daar zijn roman in het En-
gelsch schreef onder den titel:
„Darkness at noon".
Het leven van den hoofdper
soon van „Nacht ln den middag"
Ls, zooals in de aankondiging van
het boek geschreven staaft, A»
synthese van de levens van eui
aantal menschen, die slacht
fer waren van de z.g. Mosk'*-
sohe processen Roetasjov, (dB
der voornaamste flg-uren ln de
geschiedenis der Sovjet-Unie.
wordt op zekeren dag gearres
teerd en in de gevangenis ge
worpen, beschuldigd van de
meest fantastische misdaden te
gen den Staat en de Partij Na
langdurige verhooren verslapt
zijn weerstand en zijn veront
waardiging en ten laatste komt
hij er toe de misdaden toe te
geven, welke hem ten laste wor
den gelegd. Hij bekent in een
openbare rechtszitting en wordt
ter dood veroordeeld en geëxe
cuteerd.
*TVït zoover de korte inhoud van
het boek. Diaarmee is echter
iaivg niet alles gezegd- De be
teeken is er van strekt zich ver
der uit dan die, welke in door
snee aan een roman mag wor
den toegekend. Het gaat hier
niet louter om de roerselen van
een menschenziel, het gaat om
de beschrijving van een geheel.
den completen menseh op
vorderend systeem. Het sys
teem van de Russische commu
nistische Partij en die behande
ling geschiedt in het boek op
een zoo intens doordringende
wijze, dat b-v. een krant als de
„Waarheid" er vier kolom aan
wiidde om er tegen.te waar
schuwen. Eenige tijdschriften
besteedden er niet minder aan
dacht aan- De Nieuwe Eeuw
stond er een pagina van haar
beperkte ruimte voor af en An
ton van Duinkerken gaf er in
Elseviers Weekblad een oordeel
over dat eenige kolommen ruim
te vergde. In één punt stemden
die critiefcen overeen. Zoo zij al
niet gewaagden van een geniaal
geschreven boek, dan bleek er
toch een groot respect uit voor
den vlotten verteltrant van den
schrijver. En terecht. Wie het
boek leest, zal er niet gemakke
lijk boe komen het uit zijn han
den te leggen, want boeiend ls
Er zit een flinke dosis dwang en
terreur achter, maar heft is een
aardig propaganda-kluifje en
de republikeinsche pers juicht
in alle toonaarden.
Het is te hopen dat onze re-
geerng zeer spoedig de geëigen
de tegenmaatregelen zal weten
te treffen, want anders ziet tiet
er voor de Nederlanders en de
loyale Indonesiërs, die voor hen
werken, donker uit!
Arthur koestler weid in 19S
in Hongarije geboren, was in
sistent van een arta ln Jeruzalem,
limonadeverkooper in Catro en
werd tenslotte correspondent v. d.
Sovjetpers. Tijdens de Radelcpro-
cossen verbrak h!j alle banden met
Moskou en ging naar het republi
keinsche Spanje als oorlogsverslag
gever voor een Engelsch blad. In
het begin van den oorlog vluchtte
hij uit Parijs naar Lissabon van
waar hij Engeland bereikte. Hier
schreef hij verscheidene romans.
het geschreven, van het begin
'tot het einde-
Macht in den middag, is
'een boeiend boek. Heit. zal
voor menig lezer ook een be
klemmend boek zijn, want zoo
ei al van achter het stalen gor
dijn geruchten overwaaiden.,
over wat het communisme ls,
het vond tot nu toe voorname
lijk zijn neerslag in politiek cul-
tuireele tijdschriften of werd ver
kort weergegeven in tractaatjes,
diie heel dikwijls het vermogen
missen om den lezer voldoende
aan te spreken. In ,Nacht in den
middag" krijgt het communisme
echter gestalte en een ziel en
als men dan ontdekt, dat die ziel
louter zetelt in de menschelijke
rede, welke tot Geloof verheven
wordt en in een Partij, die „de
leer" vertegenwoordigt met uit
sluiting van alle zelfstandig den
ken als men ervaart dat aan den
menseh geen verhevener doel
wordt toegekend dan aan diens
.sociale nuttigheid" ontleend
wordt dan kost het den christe
lijk denkenden menseh even
moeite een huivering te onder
drukken. Meer dan in welk ge
leerd betoog ook, ls deze roman
een alarmsignaal voor de chris
telijke en de vrijheidlievende
wereld om op haar hoede te zijn
voor wat uit Oost-Europa haar
dreigt te overspoelen.
Do&stlers roman zit technisch
eenvoudig in elkaar. Er ko
men slechts weinig personen in
voor. Slechts een drie- of vier-
toail, dat zich in monologen of
dialogen uitspreekt. Als wij een
oordeel moeten geven over het
geen de schrijver zijn helden
laat zeggen, dan komt hot cms
voor, dat velen dit boek zouden
behooren te lezen om er wijzer
van te worden.
Voor den eenvoudigen lezer
zal het echter niet altijd begrij
pelijk zijn, zoodat te dien aan
zien voorzichlgheid geboden is.
door W. Vandersteen
\NPE7 HIELP*
WANT HAD A T
jEf BLAASHOP ENKE
LE L SSENQEI/OLGD
PAP BOOD HU U//SKE
TEHTEEKEN VAN
VERZOEN/NO BEN
GESCHENK AA
2»7) zo wordt de barmhartigheid be
loond! De reclassering van de politiek
•ontspoorde Vetten heeft geholpen.
Wijs beleid en barmhartigheid heb
ben gezegevierd. De verzoening ls een
feit. Bij de meest ruwen der Vetten
heeft het gezond verstand de over
hand gekregen. Zie nu eens, hoe
Wtske wordt beloond (Isedoruske wa*
immers door de Vijfde Colonne ge
roofd, toen Wiske er een standbeeld
van had gemaakt).