J§>Fem Frankrijk blijft links houden Opzienbarend boek Honger dreigt Sociatiston wordon vormalon tusschon M.R.P. on communiston J En hoe moeilijk het na de eerste verbluffende successen ook was voor inecrendeels poli tiek-ongeschoolde leiders, om dadelijk onder de zwaarste om standigheden politieke verant- 1 woordelijkheid te dragen, langs de vele verkiezingen in dertien maanden bleef de aanhang hecht en nauweliiks aan fluc tuaties onderhevig. De achtergrond van de Russische boogverraadprocessea voor de Europeanen in Batavia ARTHUR KOESTLER De Avonturen van Suske en Wiske op het eiland Amoras Ifo. 618 TWEEDE BLAD WOENSDAG 13 NOVEMBER 1946 JN FRANKRIJK heelt men net Amerlkaansche voorbeeld Vai; de vorige week niet ge- volgd: de strooming blijft er I links. Wat half is. brokkelt af tus.schen de twee groote blok ken: het corfimunistische en het radicaal - katholieke. Als we eerst naar het laatste kij ken. kunnen we verheugd zijn, dat de verrassende opgang van de M.R.P. In 't bevrijde Frankrijk geen crisisverschijnsel, geen be vlieging bleek te zijn. In haar istalUseert zich de gezonde voor ■uitstrevende gedachte, doortrok keu van het Christelijke begin sel. Een lang onder den ban van de lalclstische vrijzinntg- Ilield liggend burgerdom, een deel dér arbeidersmassa, door den Marxlktlschen waan bevan gen, ontworstelde zich daaraan, toen Maurice Schumann en George Bid au It den wekroep voor een nieuwe beweging door het land lieten klinken. Wel het zwaarst was thans haar beproeving, want de wis selingen van het politieke rad hadden de M.R.P. ten aanzien van de Grondwet geplaatst te genover den ook door haar hoog vereerden Generaal de Gaulle- Deze had het zelfs oirbaar ge acht aan een eigen partij, de Gaullistische Unie, zijn zegen te geven. Toch staa<t de M.R.P. in de nieuwe Kamer, mag men wel zeggen, ongeschokt. Ze kan I In den regel ook rekenen op den steun der negen Gaullisten. Dat is de eene, blinkende zijde van de medaille. 1 J) andere is zeer dof aange slagen. De radicaliseering van al wat zich rood noemt, I heeft verder voortgang gevon- I den Wederom verslond de com- munlstlsche vloed nieuw land in den rood en polder. Blum en Ede zijnen schuilen samen op een Isteeds kleiner eiland. Hèt aangelengde Marxisme heeft in Frankrijk geen kan sen meer. Het communisme staat nu aan den top in het politieke leven. Men heeft het in de socialis- I tisctoe partjj geprobeerd met het geven van knipoogjes aan de Stalinisten, men heeft het geprobeerd met philippica's tegen hen, maar het vertrouwen van de roede massa liep almeer naar Maurice Thorez en zijn mannen, 't Volk houdt van een voudige, radicale principes en leuzen. „Eerst Frankrijk!" zei de MR.p. en het werd door een massa verstaan. „De macht aan de arbeidersklasse!" riepen de communisten en 'n andere mas sa volgde hen. Zoo spitsen zich de verhoudingen toe en - wonder (lijk genoeg zuilen de anti poden elkaar straks toch weer moeten vinden bij de Kabinets formatie. Wat de communisten gehoopt hadden: een meerder heid samen met de socialisten, is verder nog dan vroeger ver wijderd. De verfoeide M-RR, legt een schaduw over de com munistische vreugde en ze zal worden bondgenoot moeten Er besuat m kans' dat com hm nis ten, socialisten en de weer wat in aanzien gestegen radicalen het «amen zouden doen, doch meer dan theorie is het niet. Zoowel radicalen als socialisten willen zich niet door de communisten op sleeptouw laten nemen. Voor de MR.P, blijft het samengaan met de communisten ook telkens weer een bittere pil. want, ook losgedacht van het beginselver- schil, blijven communisten ais regeeringspartners zeer lastige lieden, die altijd in hun achter hoofd het verlangen en net streven naar alleenheerschappij wakker houden. De M.R.P. kan er echter na dezen uitslag zeker niet aan denken verzamelen te blazen voor alle partijen buiten uiterst links en uiterst rechts. 2Joo blijft hot regeeron m Frankrijk een hachelijke eierdans. een opportunistisch aanpakken vfti de voor de hand liggende vraagstukken geen doelbewuste bouw aan een met hechte beginselen gecemen teerde nieuwe samenleving. Ook internationaal bezien is de nog versterkte invloed van het communisme in Frankrijk een verontrustend verschijnsel- Wie droomt van een samen trekken aller oude beschavings krachten en daarop geïnspi reerde radicale hervormings plannen op West-Europeeschen bodem, zal Frankrijk slechts zeer ten deele meekrijgen, zal in dien beschavingshaard in nog ruimer mate de explosie gevaren vinden, welke het Chris tendom en de Europeesche cul tuur bedreigen. Juichend over heft succes van de M.R.P., moeten we dit toch met spijt vaststellen. Gevolg van de republikeinsch» manoeuvre» met hot eigen geld 2ELFS DR. VAN MOOK vond het te gortig wat de In donesiërs hebben gebrouwen door de uitgifte van het repu blikeinsche geld in Batavia. Onze correspondent aldaar schetst den toestand, die daar door ontstaan is, aldus: De republiek heeft dit nogal handig in elkaar gezet. Zij brengt zeer kleine hoeveelheden ,op de markt, o-a. door haar ambtenaren eiken dag een of meer guldens uit te betalen (blijkbaar heeft ze wat geleerd vari het plan-Lieftinck) en hier door blijft de koopkracht van den republikelnschen gulden hoog. Daarbij brengt de repu bliek zelf rijst op de pasars, die tegen f 0,15 per liter in repu blikeinsch courant moet worden verkocht. Totdusver konden de verkoopers op de pasars te Batavia, die over het algemeen ver bulten de stad Batavia hun inkoopen doen, zich redden met Japansch courant, dat ze gemak kelijk voor het Ned.-lndiscne geld konden krijgen. Daar er echter nog alijd een straf van vijftien jaar staat op het 'n be zit hebben van Ned.-Ind. geld in republikeinsch gebied, kun nen ze, nu het Japansche geld uit de circulatie genomen ls met het geld dat ze van de Ne derlanders ontvangen en van hen. die bij de Nederlanders wer ken, niet meer terecht om hun inkoopen te doen in het ach terland. Ze moeten zien 't des avonds vóór ze naar hun dorp teruggaan ln te wisselen voor republikeinsch geld. wat uiter aard met belangrijke „disagio" moet geschieden en dikwijls niet mogelijk is. Het gevolg is dat men weinig Indonesische verkoopers ziet en dat men voor namelijk Is aangewezen op Ohi- neesehe kleinhandelaren, die de uitgifte van het republikeinsche geld hebben zien aankomen en groote voorraden levensmidde len hebben opgeslagen en nu wel bereid zijn, die tegen woe kerprijzen van de hand te doen. Zoo kost de rijst thans f 3,50 per liter in Ned.-Ind- cou rant en voor vleeseh betaalt men f 15.per kilo. De Europeesche bevolking is dus gedwongen, te leven van haar kleinen voorraad blikjes en het bij Europea nen werkzame personeel dreigt te verhongeren. J^u is het natuurlijk mogelijk. het bezit van republikeinsch geld in Nederlandsch gebied op gelijke wijze strafbaar te stel len, doch dit zou een tweesnij dend zwaard zijn en het zou waarschijnlijk de onderhande lingen met de Indonesiërs weer in gevaar brengen. Dus wordt er onderhandeld over intrekt van het republikeinsch verbod en dit is de eenlge houding, die de republiek kan aannemen, als het haar ernst is met een spoe dige oplossing van het conflict. Natuurlijk heeft het enorme koersverschil tusschen het Ned- Indische en het republikeinsche geld geen enkelen reeëlen grond. DIJ DE Uitgeverij „de Bezige By" te Amsterdam Is ver schenen „Nacht in den middag" een roman van den Hongaar- schen schrijver Arthur Koestier, die in het begin van den oorlog naar Engeland wis* te vluchten en daar zijn roman in het En- gelsch schreef onder den titel: „Darkness at noon". Het leven van den hoofdper soon van „Nacht ln den middag" Ls, zooals in de aankondiging van het boek geschreven staaft, A» synthese van de levens van eui aantal menschen, die slacht fer waren van de z.g. Mosk'*- sohe processen Roetasjov, (dB der voornaamste flg-uren ln de geschiedenis der Sovjet-Unie. wordt op zekeren dag gearres teerd en in de gevangenis ge worpen, beschuldigd van de meest fantastische misdaden te gen den Staat en de Partij Na langdurige verhooren verslapt zijn weerstand en zijn veront waardiging en ten laatste komt hij er toe de misdaden toe te geven, welke hem ten laste wor den gelegd. Hij bekent in een openbare rechtszitting en wordt ter dood veroordeeld en geëxe cuteerd. *TVït zoover de korte inhoud van het boek. Diaarmee is echter iaivg niet alles gezegd- De be teeken is er van strekt zich ver der uit dan die, welke in door snee aan een roman mag wor den toegekend. Het gaat hier niet louter om de roerselen van een menschenziel, het gaat om de beschrijving van een geheel. den completen menseh op vorderend systeem. Het sys teem van de Russische commu nistische Partij en die behande ling geschiedt in het boek op een zoo intens doordringende wijze, dat b-v. een krant als de „Waarheid" er vier kolom aan wiidde om er tegen.te waar schuwen. Eenige tijdschriften besteedden er niet minder aan dacht aan- De Nieuwe Eeuw stond er een pagina van haar beperkte ruimte voor af en An ton van Duinkerken gaf er in Elseviers Weekblad een oordeel over dat eenige kolommen ruim te vergde. In één punt stemden die critiefcen overeen. Zoo zij al niet gewaagden van een geniaal geschreven boek, dan bleek er toch een groot respect uit voor den vlotten verteltrant van den schrijver. En terecht. Wie het boek leest, zal er niet gemakke lijk boe komen het uit zijn han den te leggen, want boeiend ls Er zit een flinke dosis dwang en terreur achter, maar heft is een aardig propaganda-kluifje en de republikeinsche pers juicht in alle toonaarden. Het is te hopen dat onze re- geerng zeer spoedig de geëigen de tegenmaatregelen zal weten te treffen, want anders ziet tiet er voor de Nederlanders en de loyale Indonesiërs, die voor hen werken, donker uit! Arthur koestler weid in 19S in Hongarije geboren, was in sistent van een arta ln Jeruzalem, limonadeverkooper in Catro en werd tenslotte correspondent v. d. Sovjetpers. Tijdens de Radelcpro- cossen verbrak h!j alle banden met Moskou en ging naar het republi keinsche Spanje als oorlogsverslag gever voor een Engelsch blad. In het begin van den oorlog vluchtte hij uit Parijs naar Lissabon van waar hij Engeland bereikte. Hier schreef hij verscheidene romans. het geschreven, van het begin 'tot het einde- Macht in den middag, is 'een boeiend boek. Heit. zal voor menig lezer ook een be klemmend boek zijn, want zoo ei al van achter het stalen gor dijn geruchten overwaaiden., over wat het communisme ls, het vond tot nu toe voorname lijk zijn neerslag in politiek cul- tuireele tijdschriften of werd ver kort weergegeven in tractaatjes, diie heel dikwijls het vermogen missen om den lezer voldoende aan te spreken. In ,Nacht in den middag" krijgt het communisme echter gestalte en een ziel en als men dan ontdekt, dat die ziel louter zetelt in de menschelijke rede, welke tot Geloof verheven wordt en in een Partij, die „de leer" vertegenwoordigt met uit sluiting van alle zelfstandig den ken als men ervaart dat aan den menseh geen verhevener doel wordt toegekend dan aan diens .sociale nuttigheid" ontleend wordt dan kost het den christe lijk denkenden menseh even moeite een huivering te onder drukken. Meer dan in welk ge leerd betoog ook, ls deze roman een alarmsignaal voor de chris telijke en de vrijheidlievende wereld om op haar hoede te zijn voor wat uit Oost-Europa haar dreigt te overspoelen. Do&stlers roman zit technisch eenvoudig in elkaar. Er ko men slechts weinig personen in voor. Slechts een drie- of vier- toail, dat zich in monologen of dialogen uitspreekt. Als wij een oordeel moeten geven over het geen de schrijver zijn helden laat zeggen, dan komt hot cms voor, dat velen dit boek zouden behooren te lezen om er wijzer van te worden. Voor den eenvoudigen lezer zal het echter niet altijd begrij pelijk zijn, zoodat te dien aan zien voorzichlgheid geboden is. door W. Vandersteen \NPE7 HIELP* WANT HAD A T jEf BLAASHOP ENKE LE L SSENQEI/OLGD PAP BOOD HU U//SKE TEHTEEKEN VAN VERZOEN/NO BEN GESCHENK AA 2»7) zo wordt de barmhartigheid be loond! De reclassering van de politiek •ontspoorde Vetten heeft geholpen. Wijs beleid en barmhartigheid heb ben gezegevierd. De verzoening ls een feit. Bij de meest ruwen der Vetten heeft het gezond verstand de over hand gekregen. Zie nu eens, hoe Wtske wordt beloond (Isedoruske wa* immers door de Vijfde Colonne ge roofd, toen Wiske er een standbeeld van had gemaakt).

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1946 | | pagina 5